ANEMİ (KANSIZLIK) DERLEMESİ (1)
Derleyen:
Bülent Ağaoğlu
İstanbul,
8.1.2020
İki yakınımda
anemi hastalığı sebebiyle bu derlemeyi yaptım.
Günümüzde
doktorlarımızın yükü ağır…
Hastasıyla
ilgili söylemesi gerekenlerden unuttukları olabilir.
Bizlerin
aydınlanmamız için sorular sormamız gerekebilir.
Ayrıca, uzman
olmasak da, hastalığımız hakkında, doktora giden veya doktora götürdüğümüz yakınlarımızın
hastalığı hakkında bilgi sahibi olmak konuyla ilgili bilinçlenmeyi sağlayabilir…
Bunun da olumlu sonuçları olabilir.
EN ÖNEMLİ ALINTILAR
(2.-6. Sayfa arasındaki alıntıların kaynağı, 7-20.
Sayfalar arasındaki metindir. )
[NEDENİN SAPTANMASININ
ÖNEMİ]
“Kan ilaçlarının bilinçli
şekilde kullanılmaması, kanın kayıp
noktasının tam olarak belirlenememesi ve altta yatan nedenin
ortadan kaldırılmaması tedavide başarısızlığa neden
oluyor” diyor.
------------------.
Kansızlığa
hemogram testiyle tanı konuluyor. Bundan sonraki aşamanın kansızlığın nedeninin
araştırılması olduğuna dikkat çekiliyor.
------------------.
Kesin nedeni tam olarak belirlemek bazen zor olabilir.
------------------.
Demir eksikliği tedavisinde yapılan en önemli hatanın,
demir eksikliği tanısı konulduktan hemen sonra demir ilaçlarına başlanması
olduğu belirtiliyor. Bu şekilde altta yatan en önemli neden atlanabiliyor. İlaçlar
hastanın bir süre için kendini iyi hissetmesini sağlasa da mide ve
bağırsaklarda kan kaybına neden olan bir hastalık ya da kanser varlığı
belirlenemediği için, hastanın yaşamı tehlikeye girebiliyor.
----------------.
Kansızlığa yol açan neden ortadan kaldırılmalı
----------------.
Kansızlık sorunun tedavi
edilebilmesi için altında yatan nedenin
belirlenmesi gerekir.
----------------.
Bununla birlikte, [kan] nakiller[i] sadece kısa süreli
bir tedavidir. Doktorunuzun aneminin nedenini
bulup tedavi etmesi gerekir.
DİĞERLERİ
Ancak bazı durumlarda kansızlık çok hızlı şekilde ortaya çıkıp aniden
geliştiği için
çok çabuk ilerleme gösterebiliyor. Bu durumda belirti ve bulgular da çok hızlı
şekilde açığa çıkıyor.
----------------.
Kansızlık belirtileri içinde,
kaslara yeterince oksijen iletilemediği ve yeterince enerji üretilemediği için
meydana gelen halsizlik ve bitkinlik
de bulunuyor. Kalp yeterince oksijen alamadığı için çarpıntı oluyor ve kalp
atım hızı artıyor. Bu sorun beyne çok az
kan gitmesi, konsantrasyon bozuklukları, uykuya meyil, baş dönmesi, göz
kararması gibi şikâyetlere de neden oluyor. Kansızlığın seviyesi arttıkça bu
belirtiler ilerliyor. Kalp sorunu olan bir kişide ilerleyen dönemde kalp
yetmezliği de görülebiliyor.
----------------.
Kansızlığa yol açan hastalığın
düzeltilememesi halinde kan nakli yoluna gidiliyor. Kan naklinin
yaşamı tehdit edebilen ciddi yan etkileri olabildiği için kararın dikkatli
verilmesi gerekiyor. Demir eksikliği gibi besinsel yetersizliklere bağlı
kansızlıklarda eksik olan mineral veya vitaminin verilmesiyle kansızlık etkili
bir şekilde düzeltilebiliyor. Bu nedenle bu tip hastalarda gereksiz yapılan
kan nakillerinden kaçınılması gerektiğine dikkat çekiliyor.
----------------.
KAN NAKLİ NEDİR VE NEDEN YAPILIR?
2. Ağır kansızlık durumlarında,
hastanın kan rezervini arttırmak ve organlara yeterli oksijen gitmesini
sağlamak için;
----------------.
BU İŞLEMİN RİSKLERİ NELERDİR?
Kan verilmesinden aylar ya da yıllar sonra enfeksiyon gelişebilir.
----------------.
KAN NAKLİ NEDİR VE NEDEN YAPILIR?
Yukarıda bahsedilen tüm risklere rağmen, doktorunuz bu girişimin
sizin/hastanızın yararın(ız)a olacağını bu yüzden girişimin yapılması
gerektiğini düşünmektedir.
----------------.
BU İŞLEMİN YAPILMAMASI DURUMUNDA
GELİŞEBİLECEK DURUMLAR NELERDİR?
Bu işlemin yapılmaması
durumunda, doku ve organlara yeterli oksijen taşınamayabilir. Bu durum şoka
ve ölüme sebebiyet verebilir.
----------------.
BU İŞLEMİN ALTERNATİFLERİ VAR MIDIR?
Organların canlılığını sürdürmesi için gerekli olan oksijen, kırmızı
kan hücrelerine taşındığından kan naklinin yerini tutan başka bir tedavi
yoktur.
----------------.
Anemi bağışıklık sistemini
zayıflatma eğilimindedir ve bu nedenle
kişi enfeksiyonlara ve inflamatuar
hastalıklara daha yatkın olabilir.
----------------.
C vitamini ihtiyacını karşılamak
için portakal yemek ya da her gün bir
bardak limon suyu içmek iyi olur.
----------------.
Demir eksikliği kan kaybından kaynaklanıyorsa kanama bulunmalı ve
durmalıdır.
----------------.
“Yorgunluk, halsizlik, nefes
darlığı ve nabızda hızlanma gibi belirtilerle ortaya çıkan kansızlık tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına neden
olabiliyor.
----------------.
yorgunluğa neden olduğu için yaşam kalitesini düşürüyor.
----------------.
Ayrıca kanda eksik olan maddeler
belirlenip gerekli destek sağlanmalıdır. Bu dönemde alyuvarların yapımı durduğu
için bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılmamalıdır. Kansızlığa neden olan ilaçların
bırakılması gerekir.
----------------.
Çay ve kahve tüketimi mümkün olduğunca sınırlandırılmalıdır.
----------------.
Demir
ilaçları! Demir eksikliği
durumunda uygun tedavinin yapılması, doktor kontrolünde tablet ya da iğne ile
eksik olan değerlerin yerine konulması gerekir. Tedavi, kişinin kendi isteğine göre kesilmemeli, tedavinin
tamamlanmasına doktor tarafından karar verilmelidir.
----------------.
Tedavide beslenmenizde
değişiklik, ilaçlar ve cerrahi girişim yer alabilir.
----------------.
Ağır demir eksikliği anemisinde
hastanede tedavi, kan nakli, demir enjeksiyonları veya damar içi demir tedavisi
gerekebilir.
----------------.
Midedeki asidi azaltan ilaçlar da demir emilimini bozabilir.
----------------.
Tüm anemi çeşitlerinde en sık görülen belirti halsizlik
ve yorgunluk hissidir. Kanda yeteri kadar hemoglobinin bulunamaması halsizliğe
yol açar. Hemoglobin, vücuda oksijen taşıyan ve alyuvarlarda bulunan demirden
zengin proteindir.
----------------.
Anemi ayrıca nefes darlığı; özellikle ayağa kalkıldığında
baş dönmesi; baş ağrısı; ellerde veya ayaklarda soğukluk; deride, dişetlerinde
ve tırnaklarda soluklaşma; ve göğüs ağrısına da neden olabilir.
----------------.
Yeteri sayıda hemoglobin
taşıyıcı alyuvarlara sahip değilseniz kalbiniz, kanınızdaki azalan miktardaki
oksijeni dolaştırabilmek için daha çok çalışmak zorunda kalır. Bu da aritmiye, kalpte üfürüme, kalp
büyümesine ve hatta kalp yetmezliğine yol açabilir.
----------------.
Ağır demir eksikliği anemisi
hastanede yatarak tedavi gerektirebilir, kan nakli, demir enjeksiyonları veya damardan
demir tedavisi uygulanması gerekebilir.
----------------.
Demirin fazlası zararlı olabilir, Bu nedenle
demir takviyelerini sadece doktorunuzun önerdiği şekilde almanız gerekir.
----------------.
Demir takviyeleri düşük demir düzeylerini aylar içinde
düzeltebilir.
----------------.
Ağır Demir Eksikliği Anemisinde Tedaviler
Demir eksikliği aneminiz
şiddetli ise, alyuvar nakli gerekebilir. Kan nakli, sık uygulanan ve oldukça
güvenli bir işlemdir. Toplardamarlarınızdan birinin içine kan verilir. Kan
naklinde alıcı ile vericinin kanlarının uyuştuğundan emin olmak gerekir.
Alyuvar nakli aneminizi hızla
düzeltir. Alyuvarlar ayrıca vücudunuzun tekrar kullanabileceği bir demir
kaynağı da sağlar. Bununla birlikte,
nakiller sadece kısa süreli bir tedavidir. Doktorunuzun aneminin nedenini bulup tedavi etmesi gerekir.
Demir ayrıca kas içine veya bir kanül vasıtasıyla damar içine de
verilebilir. Ancak, damardan demir tedavisinde bazı güvenlik çekinceleri
bulunur. Bu işlemin bir hastanede veya bir klinikte, deneyimli personelin
varlığında yapılması gerekir. Bu tedavi genellikle uzun dönem demire
gereksinimi olan, ancak ağızdan demir takviyesi alamayan veya demir eksikliği
anemisi için bir an önce tedavi edilmesi gereken kişilere uygulanır.
----------------.
Demir düzeylerinizin arttığına emin olmak için düzenli
olarak doktorunuza görünün.
----------------.
Demir takviyelerini sadece doktorunuzun onayıyla ve onun yazdığı
şekilde kullanın. Vücudunuzda aşırı miktarda demir bulunması da olasıdır (demir
yüklenmesi denen durum). Vücudunuzda çok fazla demir bulunması organlarınıza
zarar verebilir.
----------------.
Demir düzeylerinin normale
gelmesi aylar sürebilir.
ALINTILAR
1
“Kansızlık
(Anemi) Hastalığına Dikkat !
Giriş
Tarihi: 18.11.2014 15:36
Anemi
halk arasındaki ismi ile kansızlık hastalığına dikkat ! Hematololoji ve Kemik İliği Nakli Uzmanı
Prof. Dr. İhsan Karadoğan özellikle 40 yaş sınırına dikkat çekti. Kansızlığın halsizlik ve bitkinlik yaptığını söyleyen
Karadoğan çok önemli bilgiler
ANEMİ
NEDİR : Anemi, yani halk arasında bilinen adıyla "kansızlık",
toplam kırmızı kan hücresi/alyuvar/eritrosit sayısının azalması veya
eritrositlerin içindeki hemoglobin miktarının azalması veya her ikisinin
birlikte olması sonucu oluşan bir hastalıktır.
Toplumda sık rastlanan kansızlık sorunu, kişi farkında
olmadan uzun yıllar sürebiliyor ve belirtileri çok uyarıcı olmadığı için
hastalar bu sorunla uzun süre yaşayabiliyor. Hematololoji ve Kemik İliği
Nakli Uzmanı Prof. Dr. İhsan Karadoğan, “Kan ilaçlarının bilinçli şekilde kullanılmaması, kanın
kayıp noktasının tam olarak belirlenememesi ve altta yatan nedenin ortadan
kaldırılmaması tedavide başarısızlığa neden oluyor” diyor.
Kadın
ve erkeklerde 40 yaş sonrası kansızlığa dikkat!
Vücutta
kansızlığın başlamasıyla bazı koruma mekanizmaları da harekete geçiyor. Kan
değerlerindeki düşüklük ilk aşamada bazı koruyucu mekanizmalarla kapatılmaya
çalışılsa da, vücut bunu belli bir süre tolere edebiliyor. Hastanın bu evrede
şikâyetleri tam oluşmadığı için bu eksiklikler fark edilmeyebiliyor.
Kansızlığın
ilerlemesi kişiden kişiye değişim gösteriyor. Bu sorunun yavaş geliştiği
kişilerde kan değerleri normalin yarısına inse bile hastanın önemli bir
yakınması olmayabiliyor. Ancak
bazı durumlarda kansızlık çok hızlı şekilde ortaya çıkıp aniden geliştiği için
çok çabuk ilerleme gösterebiliyor. Bu durumda belirti ve bulgular da çok hızlı
şekilde açığa çıkıyor. Kansızlığa hemogram testiyle tanı konuluyor. Bundan sonraki aşamanın
kansızlığın nedeninin araştırılması olduğuna dikkat çekiliyor.
UYKUYA
MEYLİNİZ ARTTIYSA DİKKAT!
Kana
rengini veren kırmızı kan hücreleri olan eritrositlerin yani alyuvarların temel
görevinin, vücuttaki gaz alışverişini sağlamak olduğu belirtiliyor. Alyuvarlar,
akciğerlerden alınan oksijeni hücrelere götürüp tüm hücrelerin gerekli yakıtı
almalarını sağlıyor ve enerji üretimi yapmalarına yardımcı oluyor. Eritrosit
sayısı düştüğü zaman, dokulara ve hücrelere iletilmesi gereken oksijen miktarı
azalıyor. Yeterli oksijen gitmeyince vücut yeterli enerjiyi üretemiyor ve bütün
hücrelerin fonksiyonlarında azalma başlıyor.
Kansızlık belirtileri içinde,
kaslara yeterince oksijen iletilemediği ve yeterince enerji üretilemediği için
meydana gelen halsizlik ve bitkinlik de bulunuyor. Kalp yeterince oksijen
alamadığı için çarpıntı oluyor ve kalp atım hızı artıyor. Bu sorun beyne çok az
kan gitmesi, konsantrasyon bozuklukları, uykuya meyil, baş dönmesi, göz
kararması gibi şikâyetlere de neden oluyor. Kansızlığın seviyesi arttıkça bu
belirtiler ilerliyor. Kalp sorunu olan bir kişide ilerleyen dönemde kalp
yetmezliği de görülebiliyor.
Kansızlık
belirlenen hastada, kansızlığa yol açan nedenin mümkünse ortadan kaldırılması
gerekiyor. Kansızlığa yol
açan hastalığın düzeltilememesi halinde kan nakli yoluna gidiliyor. Kan naklinin yaşamı tehdit edebilen ciddi yan etkileri olabildiği için
kararın dikkatli verilmesi gerekiyor. Demir eksikliği gibi besinsel
yetersizliklere bağlı kansızlıklarda eksik olan mineral veya vitaminin
verilmesiyle kansızlık etkili bir şekilde düzeltilebiliyor. Bu nedenle bu tip
hastalarda gereksiz yapılan kan nakillerinden kaçınılması gerektiğine dikkat
çekiliyor.
Başka
hastalıklarla karıştırılabilir
Kansızlık
kırmızı kan hücreleri ile ilgili olan sayısal değişiklikler anlamına geliyor.
Lökosit, trombosit sayıları gibi diğer kan hücreleri de kan sayımında dikkat
edilmesi gereken değerler arasında yer alıyor. Lökosit ya da trombosit
sayılarının düşüklüğüyle kendini gösteren başka hastalıklar da bulunuyor.
Bunlar bazen kansızlıkmış gibi ifade edilse de kansızlıkla ilgili asıl ifade
edilmek istenenin alyuvarların yani kırmızı kan hücrelerinin azalması olduğu
belirtiliyor. Lökositlerin ya da
trombositlerin azalması gibi hastalıklar da çok önemli bulunuyor. Bunların
kandaki olumsuz değişimleri gösteren bir laboratuvar bulgusu olduğu
belirtiliyor. Lökositler bağışıklık sisteminin temel hücrelerini oluşturuyor.
Trombositler ise kanın pıhtılaşmasını sağlıyor. Lökosit sayısının azalması
kendini enfeksiyonlar şeklinde gösteriyor. Trombosit sayısının azalması ise kanamaya
olan yatkınlığı artırıyor. Bu
noktada öncelikle bu değerlerin neden düştüğünü bulmak ve tedaviyi bu
doğrultuda yönlendirmek gerekiyor.
Tahlil
öncesi klinik değerlendirme
Kan
değerlerinde bir anormallik çıkması halinde önce bunun teyit edilmesi ve laboratuvar
kaynaklı hatalara karşı dikkatli olunması gerekiyor. Örneğin kan örneğinin
alınması sırasında uygun şartlar oluşturulmadıysa kan değerlerinin sonuçları
bundan etkilenebiliyor. Damarın bulunamaması, kanın bekletilmesi ve çalkalama
yapılmaması bazen kan değerlerinin sonuçlarında hata oluşturabiliyor. Kan alımı
ve kanın değerlendirilmesi sırasında laboratuvarda kullanılan aletlerin de hata
payını en aza indirecek şekilde güvenli olmaları gerekiyor. Bunun için hastanın
laboratuvar sonucundan önce klinik değerlendirmesi çok önemli görülüyor.
İkisinin sonucunun örtüşmesi gerektiğine dikkat çekiliyor.
Sorun
ilaçla geçiştirilmemeli
Demir eksikliği tedavisinde yapılan en önemli hatanın, demir eksikliği
tanısı konulduktan hemen sonra demir ilaçlarına başlanması olduğu belirtiliyor.
Bu şekilde altta yatan en önemli neden atlanabiliyor. İlaçlar hastanın bir süre
için kendini iyi hissetmesini sağlasa da mide ve bağırsaklarda kan kaybına
neden olan bir hastalık ya da kanser varlığı belirlenemediği için, hastanın
yaşamı tehlikeye girebiliyor. Bu esnada hastanın kan değerleri
yükseltilirken var olan ancak bilinmediği için müdahale edilemeyen kanserin
ilerleyerek tedavi sınırını aşabildiği belirtiliyor. Prof. Dr. Karadoğan,
“Özellikle yeni başlamış kansızlıkta çok dikkatli olunması gerekiyor” diyor.
Ailede
kanser varsa tarama önemli
Prof.
Dr. İhsan Karadoğan, “Ailede kanser öyküsü varsa, bazı kanserlerin ailesel
yatkınlık gösterdiği ve daha dikkatli olunması gerektiği unutulmamalıdır”
diyor. Temel hedefin şikâyet halinde doktora danışmak ve rutin kontroller
yerine doktorun öngördüğü tahlilleri yaptırmak olduğuna dikkat çekiliyor. Basit
bir kan tahliliyle var olan bir kanseri yakalamak çok mümkün görülmüyor. Ceyda
ERENOĞLU / HT GAZETE Kaynak: Kansızlık (Anemi) Hastalığına Dikkat!.”. https://www.haberturk.com/saglik/haber/1010357-kansizlik-baska-hastaliklarla-karistirilabilir
2
“KAN NAKLİ İÇİN AYDINLATILMIŞ ONAM
FORMU.
Bu onam
formu size/hastanıza anlatılan işlemin “nasıl?”, “neden?” gerçekleştirilmek
istendiğinin, bu “işlem gerçekleştirilmez ise hangi sonuçlara yol açabileceği”,
“işlemin gerçekleştirilmesi sırasında ya da sonrasında hangi yan etki ya da
istenmeyen olaylar olabileceği”, bu işlemin “alternatifinin olup olmadığı” konusunda
sizi aydınlatmak için hazırlanmıştır. Bu formu okuyup, imzalayarak işlem
konusunda aydınlatıldığınızı ve işlemin yapılmasına rıza gösterdiğinizi beyan
etmektesiniz. Form içerisinde anlamadığınız noktaları doktorunuza
sorabilirsiniz.
Bu formu
okuyup anlayıp imzaladıktan sonra rızanızı geri çekmekte özgürsünüz.
KAN NAKLİ NEDİR VE NEDEN YAPILIR?
Kanın ya da içindeki elemanların tedavi amacıyla damarda
verilmesidir. Şu nedenlerle yapılır:
1.
Travma, cerrahi veya diğer nedenlere (mide kanaması gibi) bağlı ani kan kaybı
durumlarında;
2. Ağır kansızlık durumlarında,
hastanın kan rezervini arttırmak ve organlara yeterli oksijen gitmesini
sağlamak için;
Sizin/hastanızın
durumunun bu maddelerden herhangi birisine uymadığını düşünüyorsanız işlemin
size/hastanıza neden yapılmak istendiğini doktorunuza sorabilirsiniz.
BU İŞLEM KİM TARAFINDAN, NEREDE VE NASIL
YAPILIR, TAHMİNİ SÜRESİ NEDİR?
Bu işlem
konusunda deneyimli bir hemşire veya sağlık memuru tarafından acil servis
içinde yapılır. Her bir torba kanın verilme süresi 30-60 dakika civarındadır.
Şu şekilde yapılır:
1.
Testleri uygun bulunan kan, kan merkezinden temin edilir. Kan merkezinde, kanın
hastaya verilip verilemeyeceği kontrol edilmiştir.
2.
Hastanın yaşamsal bulguları yakın izlenir, büyük bir damar yolu (gerekirse
birden fazla) açılır.
3. Kan
veya kan ürünleri özel bir setle damardan verilir.
BU İŞLEMİN BEKLENEN FAYDALARI NELERDİR?
Bu işlem
sonunda şikayetleriniz düzelecek ve kendinizi daha iyi hissedeceksiniz. Kan
kaybına karşı hayatta kalma şansınız artacaktır.
BU İŞLEME BAĞLI GELİŞEBİLECEK İSTENMEYEN
ETKİLER NELERDİR?
1.
Alerjik reaksiyonlar, kaşıntı, ciltte döküntüler görülebilir.
2. Kan
hücrelerinin yıkımı sonucu ateş, üşüme, titreme, huzursuzluk, damar yolu
boyunca göğüste ve sırtta ağrılar, eklem ağrıları, baş ağrısı, tansiyon
düşüklüğü, pıhtılaşma bozuklukları, idrar rengini kırmızılaşması ve böbrek
yetmezliği görülebilir.
BU İŞLEMİN RİSKLERİ NELERDİR?
1.
Hastaya çok miktarda kan verilmesi durumunda kanın pıhtılaşmasında bozukluklar,
asit-baz dengesinde bozulmalar, kalp yetmezliği, vücut ısısının normalin altına
düşmesi görülebilir. Kalsiyum eksikliğine bağlı olarak vücutta uyuşmalar,
kasılmalar, güçsüzlük, bilinç değişiklikleri ve hayatı tehdit eden kalp ritim
bozukluklarıyla sonuçlanabilir.
2. Alerjiye
bağlı tansiyon düşüklüğü, nefes darlığı, hırıltılı solunum, kalp hızında artış,
karında kramplar, kusma, ishal, bilinç kaybı, kalp ritminde bozulmalar, solunum
ve kalp durması görülebilir.
3. AIDS,
Hepatit B, Hepatit C, Brusella, Sıtma, Frengi gibi hastalıkların bulaşması en
güncel yöntemlerle kan test edilse bile nadiren görülebilir. Kan verilmesinden aylar ya da
yıllar sonra enfeksiyon gelişebilir.
4.
Nakledilen kanla hastanın kanı arasında uyuşmazlıklar sonucu ani akciğer
hasarlanması ve solunum yetmezliği görülebilir. Bu durum solunum yetmezliği ve
ölüme yol açabilir.
5. Kan
verilen damardan hava kan dolaşımına girerek solunum yetmezliği ve ölüme yol
açabilir.
6. Kan
naklinden sonra haftalar içinde hücre uyuşmazlığı sonucu ateş, kusma, ishal, karın ağrıları,
vücutta döküntüler, kan hücrelerinin azalması, karaciğer yetmezliği
görülebilir.
Yukarıda bahsedilen tüm risklere rağmen, doktorunuz bu girişimin
sizin/hastanızın yararın(ız)a olacağını bu yüzden girişimin yapılması
gerektiğini düşünmektedir.
Türkiye
Acil Tıp Derneği Kan Transfüzyonu İçin Aydınlatılmış Onam Formu
BU İŞLEMİN YAPILMAMASI DURUMUNDA
GELİŞEBİLECEK DURUMLAR NELERDİR?
Bu işlemin yapılmaması
durumunda, doku ve organlara yeterli oksijen taşınamayabilir. Bu durum şoka ve
ölüme sebebiyet verebilir.
BU İŞLEMİN ALTERNATİFLERİ VAR MIDIR?
Organların canlılığını sürdürmesi için gerekli olan oksijen, kırmızı
kan hücrelerine taşındığından kan naklinin yerini tutan başka bir tedavi
yoktur.
HASTANIN SAĞLIĞI İÇİN KRİTİK OLAN YAŞAM
TARZI ÖNERİLERİ NELERDİR?
Sadece
hekiminizin önerileri varsa onları yerine getiriniz. Eğer kan nakli uygulaması
yapıldıktan sonra yukarıda bahsedilen risklerden herhangi birisi gelişecek
olursa (idrar renginde koyulaşma, titreme, kasılma, fenalık hissi, tansiyon
düşüklüğü, göğüs ağrısı ve hırıltılı solunum gibi) hemen bir sağlık kuruluşuna
başvurmanız gerekir.
GEREKTİĞİNDE AYNI KONUDA TIBBİ YARDIMA
NASIL ULAŞABİLİRSİNİZ?
Acil
durumlarda 112 acil sağlık hizmetlerinden faydalanabilirsiniz. Diğer konularda
aile hekiminizden veya size işlemi uygulayan kişiye başvurabilirsiniz.
Bu
bilgilendirme ve rıza formunu okudum / yakınım bana okudu. Doktorum, önerilen
işlemi, işlemin risklerini ve işlemi yaptırmadığım takdirde karşılaşacağım
riskleri; ayrıca bu işlemin sonuçlarının başarılı olamayabileceğini bana
anlattı. Tüm anlatılanları anladım. Bu tıbbi işlem konusunda soru sorabilmem ve
karar verebilmem için yeterli süre tanındı ve bana iş bu hasta onam formundan
bir nüsha verildi. Bu bilgiler ışığında bana / yakınıma bu tedavinin / işlemin
uygulanmasını hiçbir baskı altında kalmadan kendi irademle kabul ettiğimi beyan
ederim.
Lütfen
kendi el yazınızla ‘‘2 sayfadan oluşan bu onam formunu okudum, anladım ve kabul
ediyorum’’ yazınız ve imzalayınız.”. https://www.tatd.org.tr/uploads/tbl_onam_formlari/5c6d4f8db5f82_tbl_onam_formlari2019160101.pdf
3
kansızlık
için kan verilmesi. https://www.google.com/search?q=kans%C4%B1zl%C4%B1k+i%C3%A7in+kan+verilmesi&oq=kans%C4%B1zl%C4%B1k+kan+verilmesi&aqs=chrome.2.69i57j0l2.8694j0j7&sourceid=chrome&ie=UTF-8
4
“Genellikle
diğer hastalıklara bağlı olarak vücudun sağlıklı kırmızı kan hücresi üretme
kabiliyeti etkilendiğinde veya anormal olarak kırmızı kan hücresi yıkımı veya
kaybı arttığında ortaya çıkar.”. https://www.medicalpark.com.tr/kansizlik-anemi/hg-2163
5
“Kansızlık
nedir?
Kansızlık
ya da anemi nedir sorusunun cevabı: Kanda yeterince
sağlıklı kırmızı kan hücresi veya hemoglobin olmadığında ortaya çıkan bir
durumdur şeklinde verilebilir.”.
“Yorgunluk, halsizlik gibi kansızlık belirtileri,
vücut dokularına yeterince oksijen götürülememesi sonucunda gelişir.”.
“Anemi,
kanda yeterince kırmızı kan hücresi bulunmadığında ortaya çıkar. Bazı
hastalıklar ve durumlar kırmızı kan hücrelerinin sayısında azalmaya neden
olabilir. Birçok anemi türü vardır ve tek bir nedeni yoktur. Kesin nedeni tam olarak
belirlemek bazen zor olabilir.”.
“Demir
eksikliği anemisi: Demir eksikliği anemisi en yaygın görülen anemi türüdür.
Demir eksikliği anemisi vücutta görülen demir kıtlığından kaynaklanır. Kemik
iliğinin kırmızı kan hücrelerinin ihtiyaç duyduğu hemoglobini yapabilmesi için
demire ihtiyacı vardır. Yeterli demir olmadan kırmızı kan hücrelerinin üretimi
için gereken hemoglobin üretilemez. Bu tip anemi,
demir takviyesi almayan birçok hamile kadında ortaya çıkar. Ayrıca, ağır
adet kanamaları, mide ülseri ve kanser demir eksikliği anemisine neden
olabilir.”. https://www.medicalpark.com.tr/kansizlik-anemi/hg-2163
“Birçok
anemi tipinde ortak olan semptomlar şunları içerir:
Kolay yorulma ve enerji kaybı
·
Özellikle egzersizle olan alışılmadık derecede
hızlı ya da düzensiz kalp atışı
·
Nefes darlığı
·
Göğüs ağrısı
·
Baş ağrısı
·
Baş dönmesi
·
Ciltte solukluk
·
Bacaklarda kramplar
·
Uykusuzluk”.
“Kansızlığa
ne iyi gelir?
Anemi bağışıklık sistemini
zayıflatma eğilimindedir ve bu nedenle kişi enfeksiyonlara ve inflamatuar
hastalıklara daha yatkın olabilir. Yeterli C vitamini dozu bağışıklık
sistemini güçlendirir ve aynı zamanda demirin emiliminde yardımcı olur. C vitamini ihtiyacını karşılamak
için portakal yemek ya da her gün bir bardak limon suyu içmek iyi olur.
Ispanak,
kereviz, hardal yeşili ve brokoli gibi yeşil sebzelerde bulunan yüksek miktarda
klorofil iyi bir demir kaynağıdır.
Ispanakları çiğ olarak tüketmekten ziyade pişirilmesi daha doğrudur.
Çünkü çiğ ıspanağın içeriğindeki oksalik asit vücutta demir emilimini
engelleyebilir. Taze pancar veya nar suyu, harika
kan yapıcı ve kan temizleyi olarak işlev görür. Pancar folik asit
bakımından da zengindir. Susam tohumu, özellikle de siyah susam tohumu demir
alımını arttırmanın iyi bir yoludur.”. https://www.medicalpark.com.tr/kansizlik-anemi/hg-2163
“Kansızlık
tedavisi nasıl yapılır?
Kansızlık
tedavisinde kullanılan çeşitli yöntemler vardır. Hepsinde kırmızı kan hücresi
sayısının artırılması hedeflenir. Böylece kanın taşıdığı oksijen miktarı
arttırılır. Tedavi aneminin tipine ve nedenine bağlı olarak planlanır.
Demir
eksikliği anemisi: Demir takviyeleri veya diyet değişiklikleri. Demir eksikliği kan kaybından
kaynaklanıyorsa kanama bulunmalı ve durmalıdır.”. https://www.medicalpark.com.tr/kansizlik-anemi/hg-2163
6
“Yorgunluk, halsizlik, nefes
darlığı ve nabızda hızlanma gibi belirtilerle ortaya çıkan kansızlık tedavi
edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına neden olabiliyor. Başta
mide ve bağırsak kanseri olmak üzere birçok önemli hastalığın belirtisi olarak
ortaya çıkabilen kansızlık, yorgunluğa
neden olduğu için yaşam kalitesini düşürüyor. Memorial Kayseri Hastanesi
İç Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Muharrem İngeç, kansızlığın neden olduğu
sağlık sorunları ve kansızlığa karşı alınması gereken 5 önlem hakkında bilgi
verdi.” https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberleri/kansizligi-onleyen-5-onemli-faktor/
“Hemoglobin
azalırsa kansızlık olur
Kan,
içeriğinde farklı hücreler bulundurmaktadır. Kanda, sayısı diğer hücrelere göre
daha çok olan alyuvar yani kırmızı kan hücreleri, oksijeni vücuda dağıtmakla
görevlidir. Kırmızı kan hücrelerinin sayısının az olması ya da oksijen taşıma
yeteneğinin bozulması ise kansızlığa neden olmaktadır. Kansızlık, ömrü yaklaşık
100 gün olan alyuvarların kana kırmızı rengini veren hemoglobin maddesinin
azalmasıyla ortaya çıkar. Kan kaybı, alyuvarların kısa sürede parçalanması ve
alyuvarların yeterince yapılamaması da kansızlığın nedenleri arasındadır.” https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberleri/kansizligi-onleyen-5-onemli-faktor/
“Demir
ihtiyacına dikkat!
Normal
bir insanın günlük demir ihtiyacı 2 mg’dir. Besinlerdeki demirin yaklaşık %10’u
ince bağırsaklarda emilmektedir. Kadınlarda erkeklere oranla demir ihtiyacı
daha fazladır. Besinlerdeki demirin ancak %10 kadarı ince bardaklardan emilir.
Vücudun ihtiyacı arttığı durumlarda bu oran yetersiz kalmakta ve kansızlık
ortaya çıkmaktadır.“. https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberleri/kansizligi-onleyen-5-onemli-faktor/
“Kansızlığa yol açan neden
ortadan kaldırılmalı
Kansızlık sorunun tedavi
edilebilmesi için altında yatan nedenin belirlenmesi gerekir. Örneğin
adet kanaması çok yoğun olan kadınlarda, bir süre sonra kansızlık önemli bir
sorun haline gelmektedir. Bu sorun nedeniyle yaşam kalitesi olumsuz etkilenen
kadınlara hormonal destek verilerek, adetleri düzenli hale getirilmelidir. Ayrıca kanda eksik olan maddeler
belirlenip gerekli destek sağlanmalıdır. Bu dönemde alyuvarların yapımı durduğu
için bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılmamalıdır. Kansızlığa
neden olan ilaçların bırakılması gerekir.” https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberleri/kansizligi-onleyen-5-onemli-faktor/
“Kansızlığa
karşı bu uyarıları dikkate alın!
Hayvansal
gıdalar! Karaciğer, kırmızı et, balık gibi hayvansal besinleri düzenli olarak
tüketilmelidir.
C
vitamini! İçeriğinde C vitamini yüksek olan meyve ve taze sıkılmış meyve
sularını içecek olarak tercih edilmelidir. Çay ve kahve tüketimi mümkün olduğunca
sınırlandırılmalıdır.
Demir
ilaçları! Demir eksikliği
durumunda uygun tedavinin yapılması, doktor kontrolünde tablet ya da iğne ile
eksik olan değerlerin yerine konulması gerekir. Tedavi, kişinin kendi isteğine
göre kesilmemeli, tedavinin tamamlanmasına doktor tarafından karar
verilmelidir.
Folik
asit! Vücudun alyuvarları üretebilmesi için folik aside ihtiyacı vardır. Folik
asit yetersiz olduğunda kan hücresi üretimi azalmakta ve kansızlık sorun
olmaktadır. Vücuttaki folik asit düzeyinin kontrol edilmesi, eksikliği
durumunda gerekli tedavinin yapılması gerekir.
B12
vitamini! Alyuvarların kemik iliğinden üretilmesi için B12 vitamini
gerekmektedir. B12 vitamininin eksikliği kansızlığa yol açmaktadır. B12
vitamini emiliminin olması için pankreas, mide ve ince bağırsağın
fonksiyonlarının normal olması gerekmektedir.”. https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberleri/kansizligi-onleyen-5-onemli-faktor/
7
“Demir eksikliği anemisi genellikle başarı ile
tedavi edilebilir. Tedavi durumun nedenine ve ağırlığına bağlıdır. Tedavide beslenmenizde
değişiklik, ilaçlar ve cerrahi girişim yer alabilir.
Ağır demir eksikliği anemisinde
hastanede tedavi, kan nakli, demir enjeksiyonları veya damar içi demir tedavisi
gerekebilir.” http://www.kanhastaliklari.org.tr/icerik.php?id=127&alt_id=196&tab=126
“Kan
Kaybı
Kan
kaybettiğinizde demir kaybediyorsunuz demektir. Vücudunuzda kaybolan demiri
yerine koyacak kadar yeterli demir depolanmamışsa demir eksikliği anemisi
oluşur.
Kadınlarda demir düzeylerinin
düşüklüğünün sebepleri,
·
menstruasyon kanamalarının uzun sürmesi, fazla
olması veya rahimdeki myom denen selim urlardaki kanama olabilir.
·
Doğum sırasında gerçekleşen kan kaybı da
kadınlardaki azalmış demir seviyelerinin diğer bir sebebidir.
·
İnternal kanamalar (iç kanama, vücudunuzun
içinde oluşan kanama) da demir eksikliği anemisine neden olabilir. Bu tip kan
kaybı her zaman kendini net belli etmeyebilir ve yavaş oluşabilir. İç
kanamaların bazı sebepleri şunlardır:
·
Kanayan bir ülser, barsak polipi ya da kalın
barsak kanseri
·
Aspirinin veya steroid olmayan iltihap
önleyiciler gibi diğer ağrı kesicilerin (örneğin ibuprofen ve naproksen)
düzenli kullanımı
·
İdrar yollarında kanama
·
Ağır yaralanmalardan, cerrahi operasyonlardan
veya sık kan alımlarından kaynaklanan kan kayıpları da demir eksikliği
anemisine neden olabilir.
·
Kötü Beslenme
En iyi
demir kaynağı olan gıdalar et, kümes hayvanları, balık, yumurta ve demirle
zenginleştirilen (içine demir katılan) besinlerdir. Bu gıdaları düzenli olarak
tüketmiyorsanız veya demir takviyesi almıyorsanız sizde demir eksikliği anemisi
gelişmesi olasılığı daha fazladır.
Doğru
besinler yenirse vejetaryen beslenme ile de yeterli demir sağlanabilir.
Örneğin, et olmayan demir kaynakları arasında ıspanak ve diğer koyu yeşil
yapraklı sebzeler, bazı tür bakliyat, kurutulmuş meyveler, demir katılmış
ekmekler ve mısır gevrekleri bulunur.
Gebelik
ve çocukluk gibi hayatın bazı dönemlerinde beslenmeyle yeterli demir alınması
zor olabilir. Bunun nedeni böyle büyüme ve gelişme zamanlarında demir
gereksiniminin artmasıdır.
·
Yeterli Demir Emiliminin Yapılamaması
Beslenmenizde
yeteri kadar demir olsa da vücudunuz bunu tam olarak absorbe edemeyebilir
(ememeyebilir). Bu geçirilmiş bir bağırsak ameliyatına veya Chron hastalığı, Çölyak
hastalığı gibi bağırsak hastalıklarına bağlı olabilir.
·
Midedeki asidi azaltan ilaçlar da demir emilimini bozabilir.”. http://www.kanhastaliklari.org.tr/icerik.php?id=127&alt_id=196&tab=126
“Bazı
beslenme şekilleri ya da alışkanlıkları sizi demir eksikliği anemisi açısından
yüksek risk grubuna sokabilir. Bu,
aşağıdaki durumlarda ortaya çıkabilir:
·
En iyi demir kaynağı olan eti ve balığı
içermeyen beslenme tarzı uyguluyorsanız. Bununla birlikte uygun besinler
yenirse vejetaryen beslenme ile de yeterli demir sağlanabilir. Örneğin, et
olmayan demir kaynakları arasında ıspanak ve diğer koyu yeşil yapraklı
sebzeler, bazı tür bakliyat, kurutulmuş meyveler, demir katılmış ekmekler ve
mısır gevrekleri bulunur.
·
Yoksulluk nedeniyle, sosyal durumlardan ötürü
veya sağlık ya da başka sorunlardan dolayı yetersiz besleniyorsanız.
·
Çok uzun bir süre, çok düşük yağ içeren beslenme
uygularsanız. Et gibi yağ oranı yüksek gıdalar en iyi demir kaynaklarındandır.
Yüksek
lifli gıdalardan zengin besleniyorsanız. Aşırı miktarda lif alımı demirin
emilimini yavaşlatabilir.”. http://www.kanhastaliklari.org.tr/icerik.php?id=127&alt_id=196&tab=126
“Aneminin
Bulgu ve Belirtileri
Tüm anemi çeşitlerinde en sık görülen belirti halsizlik
ve yorgunluk hissidir. Kanda yeteri kadar hemoglobinin bulunamaması halsizliğe
yol açar. Hemoglobin, vücuda oksijen taşıyan ve alyuvarlarda bulunan demirden
zengin proteindir.
Anemi ayrıca nefes darlığı; özellikle ayağa kalkıldığında
baş dönmesi; baş ağrısı; ellerde veya ayaklarda soğukluk; deride, dişetlerinde
ve tırnaklarda soluklaşma; ve göğüs ağrısına da neden olabilir.
Yeteri sayıda hemoglobin
taşıyıcı alyuvarlara sahip değilseniz kalbiniz, kanınızdaki azalan miktardaki
oksijeni dolaştırabilmek için daha çok çalışmak zorunda kalır. Bu da aritmiye,
kalpte üfürüme, kalp büyümesine ve hatta kalp yetmezliğine yol açabilir.
Bebeklerde
ve küçük çocuklarda anemi bulguları arasında iştahsızlık, gelişme ve büyümede
yavaşlama ve davranış bozuklukları bulunur.”. http://www.kanhastaliklari.org.tr/icerik.php?id=127&alt_id=196&tab=126
“Demir
Eksikliği Anemisinin Bulgu ve Belirtileri
Demir
eksikliği anemisinin bulgu ve belirtileri arasında tırnaklarda kırılganlık,
dilde şişme ve yaralar, ağız kenarlarında çatlaklar, dalakta büyüme ve sık enfeksiyonlara yakalanma sayılabilir.
Demir
eksikliği anemisi bulunan kişiler buz, kireç, kül ve boya gibi yiyecek olmayan
maddelere karşı aşerebilirler. Bu aşerme durumuna pika denir.
Demir
eksikliği anemili bazı insanlarda yorgun bacak sendromu (Restless leg
syndrome-RLS) görülebilir. RLS bacakları sürekli hareket ettirme dürtüsü
uyandıran bir bozukluktur. Bu bacakları oynatma dürtüsü genellikle bacaklarda
tuhaf ve nahoş hislerle birlikte oluşur. RLS'li kişiler sıklıkla uyuma güçlüğü
de çekerler.
Demir
eksikliği anemisi çocukları kurşun zehirlenmesi ve enfeksiyonlar açısından
yüksek risk altına sokar.
Demir
eksikliği anemisinin bazı bulgu ve belirtileri duruma yol açan nedenlerle
ilgilidir. Örneğin, barsak kanaması dışkıda parlak taze kan bulunmasına ya da
dışkının siyah, kahve telvesi görünümünde olmasına neden olabilir.
Bir
kadında menstruasyon (âdet) kanamasının çok fazla olması, uzun sürmesi veya
başka nedenlerle vajenden kanama olması demir eksikliği anemisi riskini
artırır.”. http://www.kanhastaliklari.org.tr/icerik.php?id=127&alt_id=196&tab=126
Demir
Eksikliği Anemisi Tanısı Nasıl Konur?
Doktorunuz
demir eksikliği anemisi tanısını tıbbi ve ailesel geçmişiniz, muayene bulguları
ile yapılan tahlil ve tetkikler sonucu konur.
Doktorunuz
demir eksikliği anemisinin nedenini ve ağırlığını saptadıktan sonra tedaviniz
için bir plan oluşturabilecektir.
Hafif-orta ağırlıktaki demir eksikliği anemisi hiçbir bulgu
ve belirti vermeyebilir. Bu nedenle doktorunuz tarama testlerinden sonra
veya başka sorunları araştırırken bu durumu ortaya çıkarana dek sizin haberiniz
olmayabilir.
Tanı Sürecinde Yer Alan Uzmanlar
Birinci
basamak sağlık hizmeti sunan doktorlar genellikle demir eksikliği anemisi
tanısı koyup tedavi edebilirler. Bu doktorlar arasında çocuk sağlığı ve
hastalıkları uzmanları, aile hekimleri, kadın hastalıkları ve doğum uzmanları
ve iç hastalıkları uzmanları bulunur.
Hematolog
(kan hastalıkları uzmanı), gastroenterolog (sindirim sistemi uzmanı) ve diğer
uzmanlar da demir eksikliği anemisi tedavisinde yardımcı olabilirler.
Tıbbi Öykü
Tıbbi
öykünüz hakkında bilgi edinmek için doktorunuz size bulgu ve belirtilerle ve
geçmişte anemi ya da demir düşüklüğü ile ilgili bir sorun yaşayıp
yaşamadığınızla ilgili sorular soracaktır.
Doktorunuz
ayrıca beslenmeniz ve herhangi bir ilaç kullanıp
kullanmadığınızla ilgili sorular da sorabilir. Kadınsanız, doktorunuz
hamile olup olmadığınızı öğrenmek isteyecektir.
Fizik
Muayene
Doktorunuz
demir eksikliği anemisi bulgusu olup olmadığını araştırmak için sizi muayene
edecektir. Doktorunuz muayene sırasında:
·
Solukluk veya sararma olup olmadığını görmek
için cildinize, dişetlerinize ve tırnaklarınıza bakacaktır.
·
Hızlı veya düzensiz kalp atışı olup olmadığını
anlamak için kalbinizi dinleyebilir
·
Hızlı veya düzensiz soluk alıp verme var mı diye
akciğerlerinizi dinleyebilir
·
Karaciğer ve dalağınızın büyüklüğünü kontrol
etmek için karnınıza eliyle bastırabilir.
·
İç kanama olup olmadığını anlamak için vajinal
veya rektal muayene yapabilir.
Tanı
Testleri ve İşlemleri
Demir
eksikliği anemisi tanısı koymak için pek çok test ve işlem uygulanır. Bunlar
tanıyı desteklemeye, nedeni bulmaya ve durumun ne denli ağır olduğunu anlamaya
yardımcı olur.
Tam
Kan Sayımı
Genellikle, anemi tanısında ilk yapılan test tam kan
sayımıdır (CBC/TKS/hemogram olarak da adlandırılır) . Hemogramda kanınızın bir
çok bölümü ölçülür.
Bu test
hemoglobin ve hematokrit değerlerinizi ölçer. Hemoglobin, vücuda oksijen taşıyan
ve alyuvarlarda bulunan demirden zengin proteindir. Hemotokrit alyuvarların
kandaki hacimsel oranını belirten bir ölçüdür. Hemoglobinin veya hemotokritin
düşük olması anemi belirtisidir.
Bu
ölçümlerin normal değerleri belli ırka ve etnik popülasyonlara bağlı olarak
değişiklik gösterir. Doktorunuz test sonuçlarını size açıklayabilir.
Hemogramda
ayrıca kanınızdaki alyuvarların, akyuvarların ve plateletlerin (trombositlerin)
sayısına da bakılır. Sonuçların anormal gelmesi
enfeksiyona, bir kan hastalığına veya başka bir duruma işaret edebilir.
Hemogramda
alyuvarların ortalama korpüsküler hacmine (MCV) de bakılır. MCV,
alyuvarlarınızın ortalama büyüklüğünün bir ölçütüdür. Bu ölçüm aneminizin
sebebi hakkında bir ipucu verebilir. Örneğin, demir eksikliği anemisinde
alyuvarlar genellikle normalden küçüktür.
Diğer Kan Testleri
Hemogramda aneminiz olduğu kesinleşirse bu duruma yol
açan nedenleri araştırmak, şiddetini değerlendirmek ve en iyi tedavi yolunu
bulmak için başka testler de yaptırmanız
gerekebilir.
Bu testte kanınızdaki genç alyuvarların sayımı yapılır.
Bu testin sonucu kemik iliğinizin doğru hızda alyuvar üretip üretmediğini
gösterir.
Doktorunuz ayrıca perifer yayma testi de
isteyebilir. Bu testte doktorunuz alyuvarlarınızı mikroskop altında inceler. Demir
eksikliği anemisi olanlarda alyuvarlar normale göre daha küçük ve soluk
görünür.
Doktorunuz kanınızda ve vücudunuzda bulunan demir
düzeylerini ölçmek için testler isteyebilir. Bu testler vücudunuzda depolanan
demirin ne kadarının kullanıldığını gösterebilir. Bu testlere örnek olarak:
Serum demiri. Bu test
kanınızdaki demir miktarını ölçer. Vücudunuzdaki toplam demir miktarı düşük
olsa da serum demir düzeyiniz normal olabilir. Bu nedenle diğer demir testleri
de yapılır.
Serum ferritin ölçümü.
Ferritin vücudunuzda demirin depolanmasına yardımcı olan bir proteindir. Bu
proteinin ölçümü doktorunuza vücudunuzda depolanmış demirin ne kadarının
tüketildiğini saptaması için yardımcı olur.
Transferrin düzeyi veya total demir bağlama kapasitesi. Transferrin kanınızda demir taşıyan bir proteindir.
Total demir bağlama kapasitesi kanınızdaki transferrinin ne kadarının demiri
taşıdığını ölçer. Demir eksikliği aneminiz varsa demir içermeyen transferrin
yüksek bir düzeyde bulunacaktır.
Doktorunuz ayrıca özellikle tiroid hormonu olmak üzere
hormon düzeylerinizin ölçümünü önerebilir. Ayrıca eritrosit
protoporfirini adı verilen bir maddeye de bakılması için kan testi
yaptırabilirsiniz. Bu madde hemoglobin üretiminde kullanılan bir yapı taşıdır.
Sindirim Sistemindeki Kan kayıpları İçin
Yapılan Test ve İşlemler
Demir
eksikliği anemisine bir iç kanamanın neden olup olmadığını anlamak için doktorunuz
dışkıda gizli kan testi isteyebilir. Bu testte dışkıda kan aranır ve
bağırsaklardan kanama olup olmadığı belirlenebilir.
Testte kan
bulunursa kanamanın tam olarak nerede olduğunun saptanması için başka test ve
işlemler yaptırmanız gerekebilir. Bu test ve işlemler sırasında midede, ince
bağırsaklarda ve kalın barsak veya pelvis (leğen kemiği) içi organlarda kanama
olup olmadığına bakılır.
Demir
Eksikliği Anemisi Nasıl Tedavi Edilir?
Demir
eksikliği anemisi tedavisi altta yatan nedene ve durumun ağırlığına göre
değişir. Tedavi yöntemleri arasında beslenme tarzı
değişiklikleri, takviyeler, ilaçlar ve cerrahi girişim bulunur.
Ağır demir eksikliği anemisi
hastanede yatarak tedavi gerektirebilir, kan nakli, demir enjeksiyonları veya
damardan demir tedavisi uygulanması gerekebilir.
Demir
eksikliği anemisinde tedavinin amaçları altta yatan nedeni iyileştirmek ve
alyuvar, hemoglobin ile demir düzeylerini normale getirmektir.
Beslenme Değişiklikleri ve Takviyeler
Demir
Demir
düzeylerinizi olabildiğince hızla yükseltmek için demir takviyesi almanız
gerekebilir. Demir takviyeleri düşük demir
düzeylerini aylar içinde düzeltebilir. Takviyeler tablet halinde veya
çocuklar için damla şeklindedir.
Demirin fazlası zararlı
olabilir, Bu nedenle demir takviyelerini sadece doktorunuzun önerdiği şekilde
almanız gerekir. Demir takviye ilaçlarını çocukların erişemeyeceği
yerlerde bulundurun. Böylece yanlışlıkla aşırı doz demir almaları önlenebilir.
Demir
takviyelerinin dışkının renginde koyulaşma, mide rahatsızlıkları ve yemek
borusunda yanma hissi gibi yan etkileri olabilir. Demir ayrıca kabızlık
yapabilir, bu nedenle doktorunuz dışkı yumuşatıcı bir ilaç kullanmanızı da
önerebilir.
Doktorunuz
demirden zengin gıdaları daha fazla tüketmenizi isteyebilir. En iyi demir
kaynakları özellikle sığır eti ve ciğer olmak üzere kırmız ettir. Tavuk, hindi,
balık ve kabuklu deniz ürünleri de iyi birer demir kaynağıdır.
Vücut
kırmızı etteki demiri diğer gıdalardakine göre daha iyi emilime uğratır.
Bununla birlikte, diğer gıdalar da demir düzeylerinizin yükseltilmesinde
yararlı olur.
Etin
dışında, demir kaynağı olan gıdalar arasında şunlar bulunur:
·
Ispanak ve diğer koyu yeşil yapraklı sebzeler
·
Yer fıstığı, fıstık ezmesi ve badem
·
Yumurta
·
Bezelye, mercimek, beyaz ve kırmızı fasulye
·
Üzüm, kayısı ve şeftali gibi meyvelerin
kurutulmuşları
·
Erik suyu
·
Demir mısır gevreği, ekmek ve makarna gibi bazı
gıdalara eklenebilir. Paketlenmiş gıdalarda o gıdanın ne kadar demir içerdiğini
üzerlerinde yazan “beslenme bilgi”sinden öğrenebilirsiniz. Paketlerin üzerinde
günlük ihtiyacınız olan demirin yüzde kaçını içerdiği yazar.
C Vitamini
C
vitamini vücutta demir emilimine yardımcı olur. C vitamini bakımından zengin
gıdalar meyve sebzelerdir, özellikle tropikal bir meyve olan guava, tatlı
kırmızıbiber, kivi, portakal ve portakal suyu, yeşilbiber ve greyfurt suyu iyi
birer C vitamini kaynağıdır.
İlaçlar
kullanıyorsanız doktorunuza ya da eczacınıza greyfurt ve greyfurt suyu tüketip
tüketemeyeceğinizi sorun. Bu meyveler bazı ilaçların gücünü ve yararlılığını
etkileyebilir.
C
vitamini bakımından zengin olan diğer meyveler çilek, kavun, papaya, ananas ve
mangodur. C vitamininden zengin sebzeler arasında sebze ve domates suları,
Brüksel lahanası, kohlrabi (Akdeniz turpu), brokoli, tatlı patates, ve kıvırcık
lahana bulunur.
Taze ve
dondurulmuş meyve sebzelerde, konservelere oranla daha fazla C vitamini
bulunur.
Kanamanın Durdurulması İçin Uygulanan Tedaviler
Demir
eksikliği anemisine kan kaybı neden oluyorsa, tedavi de kanamanın sebebine
yönelik olacaktır. Örneğin, kanayan bir ülseriniz varsa doktorunuz ülseri
tedavi etmek için antibiyotikler ve diğer ilaçlar yazabilir.
Kan
kaybınız bağırsağınızdaki bir polipe veya kanserli bir tümöre bağlı ise
bunların çıkarılması için ameliyat olmanız gerekebilir.
Kan
kaybınız menstruasyon kanamasının aşırı olmasından kaynaklanıyorsa doktorunuz
bunu azaltmak için doğum kontrol hapı yazabilir. Bazı durumlarda cerrahi girişim
önerilebilir.
Ağır Demir Eksikliği Anemisinde Tedaviler
Demir eksikliği aneminiz
şiddetli ise, alyuvar nakli gerekebilir. Kan nakli, sık uygulanan ve oldukça
güvenli bir işlemdir. Toplardamarlarınızdan birinin içine kan verilir. Kan
naklinde alıcı ile vericinin kanlarının uyuştuğundan emin olmak gerekir.
Alyuvar nakli aneminizi hızla
düzeltir. Alyuvarlar ayrıca vücudunuzun tekrar kullanabileceği bir demir
kaynağı da sağlar. Bununla birlikte,
nakiller sadece kısa süreli bir tedavidir. Doktorunuzun aneminin nedenini bulup tedavi etmesi gerekir.
Demir ayrıca kas içine veya bir kanül vasıtasıyla damar içine de
verilebilir. Ancak, damardan demir tedavisinde bazı güvenlik çekinceleri
bulunur. Bu işlemin bir hastanede veya bir klinikte, deneyimli personelin varlığında
yapılması gerekir. Bu tedavi genellikle uzun dönem demire gereksinimi olan,
ancak ağızdan demir takviyesi alamayan veya demir eksikliği anemisi için bir an
önce tedavi edilmesi gereken kişilere uygulanır.
Demir Eksikliği Anemisi Nasıl Önlenebilir?
Demirden
zengin gıdalar içeren dengeli bir beslenme demir eksikliği anemisinin
önlenmesinde yardımcı olur. Besinlerle yeteri kadar
demir alamıyorsanız (doktorunuzun yazdığı şekilde) demir takviyesi alınması da
demir eksikliği anemisi riskinizi azaltabilir.
Beslenme
ve takviyelerle ilgili daha fazla bilgi için "Demir Eksikliği Anemisi
Nasıl Tedavi Edilir?" bölümüne bakınız.
Özel
önlemlerle bu durum açısından riski açısından en fazla risk altında olan
gruplarda (bebekler, küçük çocuklar ve kadınlar) demir eksikliği anemisinden
korunabilir.”.
“Demir
Eksikliği Anemisi ile Birlikte Yaşamak
Demir
eksikliği aneminiz varsa sağlığınıza dikkat etmeniz önemlidir. Demir düzeylerinizin arttığına
emin olmak için düzenli olarak doktorunuza görünün. Tıbbi kontrollerde
doktorunuz ilaçlarınızı veya takviyeleri değiştirebilir. Ayrıca beslenmenizi
iyileştirmek için önerilerde bulunabilir.
Demir takviyelerini sadece doktorunuzun onayıyla ve onun yazdığı
şekilde kullanın. Vücudunuzda aşırı miktarda demir bulunması da olasıdır (demir
yüklenmesi denen durum). Vücudunuzda çok fazla demir bulunması organlarınıza
zarar verebilir.
Demir
düzeyleriniz normale dönene kadar halsizlik (yorgunluk) ve demir eksikliği
anemisinin diğer belirtileri hissedebilirsiniz. Demir düzeylerinin normale gelmesi aylar sürebilir.
Yeni belirtiler oluşursa veya belirtileriniz kötüleşirse doktorunuza
bildirin.”. http://www.kanhastaliklari.org.tr/icerik.php?id=127&alt_id=196&tab=126
DEMİR EKSİKLİĞİNİN DİĞER ADI KANSIZLIK MIDIR? İKİSİNİN ANLAMI AYNI MIDIR...
"genelde demir eksikliği ile kansızlık aynı şeymiş gibi düşünülüyor. Oysa ikisinin arasında küçük de olsa farklar vardır. Demir almak istiyorsanız böyle şeyler yemelisiniz.Demir eksikliği ile kansızlık arasındaki farkı şu şekilde açıklayabiliriz. Demir eksikliği vücutta demir mineralinin azalmasıdır. Kansızlık ise kan hücrelerinin iyi oksijen taşıyamamasıdır. Biri ötekinin sonucu olabilir ama kansızlık ile demir eksikliği arasında hiçbir bağ da olmayabilir. Bazen demir seviyesi düşer ama insanda kansızlığa dair bir belirti görülmez. Bu o insanın bünyesiyle ilgili bir şeydir. Bazen de insan yeterli demir aldığı halde kansızlık meydana gelir. Bunun sebebi B12 vitamini eksikliği, folik asit eksikliği yada kan hücrelerini etkileyen bir başka hastalık olabilir. Her ne olursa olsun, kansızlığın sebeplerinin iyi anlaşılması ve ona göre hareket edilmesi sorunun giderilmesi için şarttır.". https://medium.com/@iyiyasha/demir-eksikli%C4%9Fi-ve-kans%C4%B1zl%C4%B1k-aras%C4%B1nda-nas%C4%B1l-bir-i%CC%87li%C5%9Fki-var-21879d5ec2e5
BAZI
NOTLARIM:
Ne kadar
sürede bir kontrola gelmeli
“Demir
düzeylerinizin arttığına emin olmak için düzenli olarak doktorunuza görünün. “
Kontrol
ve sonuca göre gerekiyorsa demir hapları alınırsa durumda istikrar sağlanabilir
mi…
Ağır
kansızlık durumu var mı
Çay
Annemde
gerek var mı: “Ağır demir eksikliği anemisinde hastanede tedavi, kan nakli,
demir enjeksiyonları veya damar içi demir tedavisi gerekebilir.
Midedeki asidi azaltan ilaçlar
da demir emilimini bozabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder