Kaynakçanın Dalları

 Kaynakçanın Dalları

11.3.2024

[BA: Metnin içinde yer aldığı link: https://egyankosh.ac.in/bitstream/123456789/33139/1/Unit-3.pdf ]

“3.4 BRANCHES OF BIBLIOGRAPHY

A Bibliography can be defined as a well-organised list of written, printed or otherwise produced record of civilization. It serves to guide the librarians and users in finding documents that they are not aware of (or not sure about their existence).

Usually common in libraries are requests for documents by author, title or subject which are served with the help of library catalogue. But, in case a part of document is required or a document not in a library is required or author/title of a document is incorrect, the bibliographic tools help in locating the needed materials.

Based on the activities, to aid the users, the following branches of bibliography can be identified:

• Analytical or critical

• Systematic or enumerative

• Descriptive

• Historical

• Textual

The above branches of bibliography have been identified for effective access to information and not just provide mere listings of printed documents. Of the five branches of bibliography, the chief concern of librarians and users is for analytical and descriptive bibliographies as these aid in study and research and provide detailed description of documents as material objects; and enumerative or systematic bibliography which is a listing of books.

Let us now know more about the various branches of bibliography.

3.4.1 Analytical

An analytical bibliography deals with the study and detailed description of documents. It examines the physical characteristics of documents, the history of the documents as physical entities. Physical entities here refer to the detailed analysis of the structure of the document and its description. It is concerned with the correct transmission of text from the beginning to end of the production. This form of bibliography, therefore, tries to provide the details of the existing documents especially printed books as physical entities. The history of paper and printing are also to be taken into consideration here.

In other words an analytical bibliography is the kind of bibliography which determines the facts and data concerning a publication by examining the signatures, catchwords, cancels and water marks, and making a record in an approved form of results.

3.4.2 Systematic or Enumerative

This kind of bibliography deals with the enumeration and classification of books. It also takes care of the assembling of bibliographical entries into logical and useful arrangement for study and research. A bibliography is a well-organized list of written, printed or otherwise produced record of civilization. We can define bibliography in relation to books, in practice it is concerned with all printed documents, including those that are brought out but not published. When the records are listed in any order alphabetically, logically, or according to some principle or in a systematic order, they are referred to as a systematic bibliography.

Systematic bibliographies are of many types and can be categorised according to certain characteristics which include:

form - physical, intellectual or inner form

·         language

·         subject

·         geographical area covered

·         time factor/period covered

·         producing agency

In other words, the concern is not mere listing of printed documents, especially published documents but with the effective listing of them so that they may be traced readily by authors, titles and subjects; and also by forms and series, wherever required. The systematic bibliography should lead to effective access to information.

We will study more about this in the section on Bibliographical Control.

3.4.3 Descriptive

A descriptive bibliography is that area of bibliography which makes known precisely the material conditions of books, that is, the full name of the author, the exact title of the work, the date and place of publication, the publisher's name and printer's name, the format, the pagination, typographical particulars, illustrations and the price, and for old books, other characteristics such as the kind of paper, binding, etc.

Kinds of Bibliographies The chief purpose of descriptive bibliography, thus, is to record bibliographic details of a document, which have been established during the process of analytical bibliography. Thus, analysis is the function of analytical bibliography and description is the function of descriptive bibliography. Descriptive bibliography adopts certain standards and techniques and records the results of analysis in a standard format.

Presently, the importance of descriptive bibliography has decreased as there are standard practices followed in the production of books.

3.4.4 Historical

This branch of bibliography deals with the history of making books. It covers the history of writing, printing materials and binding, etc. The printed document from hand-written manuscripts the printed word has a long history. The use of paper, printing ink and printing presses and the revolution in the printing technology has many implications on the development of the writing materials.

Historical bibliography, thus, deals with the history and the methods of book production - printing, binding, paper making, illustrating and publishing.

3.4.5 Textual

The textual bibliographies are those bibliographies that help determine the effect of writing or the printing processes on the validity of the text. This kind of bibliography deals with textual variations between a manuscript and the printed book which means that the concern of this kind of bibliography is to determine the exact words, the author intended to convey to constitute his work. It is also the study and comparison of texts and their transmission through different printings and editions.

Self Check Exercises

2) Name the branches of bibliography you are familiar with.

3) Compare enumerative bibliography with descriptive bibliography.

Note: i) Write your answers in the space given below.

ii) Check your answers with the answers given at the end of this Unit.”

……………….

[BA: Metnin içinde yer aldığı link: https://egyankosh.ac.in/bitstream/123456789/33139/1/Unit-3.pdf ]

Yukarıdaki metnin, Deepl otomatik çevirisi;

3.4 KAYNAKÇANIN DALLARI

Bibliyografya, yazılı, basılı veya başka bir şekilde üretilmiş uygarlık kayıtlarının iyi düzenlenmiş bir listesi olarak tanımlanabilir. Kütüphanecilere ve kullanıcılara bilmedikleri (ya da varlığından emin olmadıkları) belgeleri bulmalarında rehberlik eder.

Kütüphanelerde genellikle yazar, başlık ya da konuya göre belge talepleri yaygındır ve bu talepler kütüphane kataloğu yardımıyla karşılanır. Ancak, belgenin bir kısmının gerekli olması veya kütüphanede bulunmayan bir belgenin gerekli olması veya bir belgenin yazarının/ başlığının yanlış olması durumunda, bibliyografik araçlar ihtiyaç duyulan materyallerin bulunmasına yardımcı olur.

Faaliyetlere dayalı olarak, kullanıcılara yardımcı olmak için aşağıdaki bibliyografya dalları tanımlanabilir:

- Analitik ya da eleştirel

- Sistematik veya sayısal

- Tanımlayıcı

- Tarihsel

- Metinsel

Yukarıdaki bibliyografya dalları, bilgiye etkin erişim için tanımlanmıştır ve sadece basılı belgelerin listelerini sağlamaz. Bibliyografyanın beş dalından kütüphanecileri ve kullanıcıları en çok ilgilendiren analitik ve betimsel bibliyografyalardır, çünkü bunlar çalışma ve araştırmaya yardımcı olur ve maddi nesneler olarak belgelerin ayrıntılı tanımını sağlar; ve kitapların bir listesi olan numaralandırıcı veya sistematik bibliyografya.

Şimdi bibliyografyanın çeşitli dalları hakkında daha fazla bilgi edinelim.

3.4.1 Analitik

Analitik bibliyografya, belgelerin incelenmesi ve ayrıntılı tanımlanmasıyla ilgilenir. Belgelerin fiziksel özelliklerini, fiziksel varlıklar olarak belgelerin tarihini inceler. Buradaki fiziksel varlıklar, belgenin yapısının ve tanımının ayrıntılı analizini ifade eder. Üretimin başından sonuna kadar metnin doğru aktarımı ile ilgilenir. Bu nedenle, bu bibliyografya biçimi, mevcut belgelerin, özellikle de basılı kitapların fiziksel varlıklar olarak ayrıntılarını sağlamaya çalışır. Burada kâğıt ve baskı tarihi de dikkate alınmalıdır.

Başka bir deyişle analitik bibliyografya, bir yayınla ilgili gerçekleri ve verileri, imzaları, künyeleri, iptalleri ve su izlerini inceleyerek belirleyen ve sonuçları onaylanmış bir biçimde kaydeden bibliyografya türüdür.

3.4.2 Sistematik veya Sayımsal

Bu tür bibliyografya, kitapların numaralandırılması ve sınıflandırılmasıyla ilgilenir. Aynı zamanda bibliyografik kayıtların çalışma ve araştırma için mantıklı ve faydalı bir düzende bir araya getirilmesiyle de ilgilenir. Bibliyografya, yazılı, basılı veya başka bir şekilde üretilmiş uygarlık kayıtlarının iyi düzenlenmiş bir listesidir. Bibliyografyayı kitaplarla ilişkili olarak tanımlayabiliriz, pratikte ise basılmış ancak yayınlanmamış olanlar da dahil olmak üzere tüm basılı belgelerle ilgilidir. Kayıtlar alfabetik, mantıksal ya da belli bir ilkeye göre ya da sistematik bir düzende sıralandığında sistematik bibliyografya olarak adlandırılır.

Sistematik bibliyografyaların birçok türü vardır ve aşağıdakileri içeren belirli özelliklere göre kategorize edilebilir:

biçim - fiziksel, entelektüel veya içsel biçim

- DİL

- konu

- kapsanan coğrafi alan

- zaman faktörü/ kapsanan dönem

- yapımcı ajans

Başka bir deyişle, basılı belgelerin, özellikle de yayınlanmış belgelerin sadece listelenmesi değil, yazarlarına, başlıklarına ve konularına göre kolayca takip edilebilmeleri için etkili bir şekilde listelenmesi ve gerektiğinde form ve serilere göre listelenmesi söz konusudur. Sistematik bibliyografya, bilgiye etkin bir şekilde ulaşılmasını sağlamalıdır.

Bibliyografik Kontrol bölümünde bu konuda daha fazla çalışma yapacağız.

3.4.3 Tanımlayıcı

Betimleyici bibliyografya, kitapların maddi koşullarını, yani yazarın tam adını, eserin tam başlığını, yayın tarihini ve yerini, yayıncının adını ve matbaacının adını, formatını, sayfalandırmasını, tipografik özelliklerini, resimlerini ve fiyatını ve eski kitaplar için kağıt türü, cilt vb. gibi diğer özelliklerini tam olarak bildiren bibliyografya alanıdır.

Bibliyografya Türleri Tanımlayıcı bibliyografyanın temel amacı, analitik bibliyografya sürecinde belirlenmiş olan bir belgenin bibliyografik ayrıntılarını kaydetmektir. Dolayısıyla, analiz analitik bibliyografyanın, betimleme ise betimsel bibliyografyanın işlevidir. Betimsel bibliyografya belirli standartları ve teknikleri benimser ve analiz sonuçlarını standart bir formatta kaydeder.

Günümüzde, kitap üretiminde standart uygulamalar izlendiği için betimleyici bibliyografyanın önemi azalmıştır.

3.4.4 Tarihsel

Bibliyografyanın bu dalı kitap yapımının tarihiyle ilgilenir. Yazının, baskı malzemelerinin ve ciltlemenin vb. tarihini kapsar. Elle yazılmış el yazmalarından basılı kelimeye kadar basılı belgenin uzun bir geçmişi vardır. Kağıdın, matbaa mürekkebinin ve matbaanın kullanımı ve baskı teknolojisindeki devrim, yazı malzemelerinin gelişimi üzerinde birçok etkiye sahiptir.

Dolayısıyla tarihsel bibliyografya, kitap üretiminin tarihi ve yöntemleriyle - baskı, ciltleme, kağıt yapımı, resimleme ve yayınlama - ilgilenir.

3.4.5 Metinsel

Metin bibliyografyaları, yazım veya baskı süreçlerinin metnin geçerliliği üzerindeki etkisini belirlemeye yardımcı olan bibliyografyalardır. Bu tür bibliyografyalar, bir el yazması ile basılı kitap arasındaki metinsel farklılıklarla ilgilenir; yani bu tür bibliyografyaların amacı, yazarın eserini oluştururken aktarmayı amaçladığı kelimelerin tam olarak ne olduğunu belirlemektir. Aynı zamanda metinlerin ve bunların farklı baskılar ve edisyonlar yoluyla aktarımlarının incelenmesi ve karşılaştırılmasıdır.

Kendi Kendini Kontrol Alıştırmaları

2) Bildiğiniz bibliyografya dallarını sayınız.

3) Sayısal bibliyografya ile betimsel bibliyografyayı karşılaştırınız.

Not: i) Cevaplarınızı aşağıda verilen boşluğa yazınız.

ii) Cevaplarınızı bu Ünitenin sonunda verilen cevaplarla kontrol ediniz."

…………………….