TÜRKÇENİN GÜCÜ

TÜRKÇENİN GÜCÜ

Derleyen: Bülent Ağaoğlu

9.4.2020

1

“Negroponte İngilizceden bahsederken, Türkçeden övgü ile bahseder ve şöyle yazar: “İngilizce en güç olanlardandır; … Türkçe gibi başka diller çok daha kolaydır. … Dolayısıyla sözcük düzeyinde, bilgisayarla konuşma sentezi yapacaklar için Türkçe rüyalarının gerçekleşmesidir.” [Negroponte, 1995, s. 145]”. [Negroponte, N., 1995. Being Digital. Alfred A. Knopf, New York, NY, ABD.]. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/207162

2

“(3) "Ingilizce yapay olarak uretilmesi en zor olanlardan biridir, cunku yazilisi cok tuhaf ve hic de mantiksal gorunmeyen bir tarza sahiptir.

(ornegin write, right ve rite gibi yazilisi cok farkli olan sozcukler okunurken ayni sesi verir).Turkce gibi baska diller cok daha kolaydir.

Aslinda Turkce yapay uretimi cok kolay bir dildir. Ataturk’un girisimiyle, 1929’da Arap harflerinden Latin harflerine gecilmesi, seslerle harfler arasinda bire bir uygunluk saglanmasini getirmistir. Turkcede her bir harfi telaffuz edersiniz; sessiz atlanan hicbir harf ya da kafa karistirici sesler yoktur. O nedenle, sozcuk duzeyinde Turkce, bir bilgisayar konumsa yaraticisi acisindan ruyalarinin gercek cikmasi gibi bir seydir. "(Nicholas Negroponte, Dijital Dunya, 1996, ss.135-136)”. http://leventagaoglu.blogspot.com/2018/11/turkistan-ve-dil-birligi.html

-------------------.

3

Türk dilini incelerken insan zekasının dilde başardığı büyük mucizeyi görürüz. Max Muller

4

Türkçe az sözcük ile çok şey anlatabilen bir dildir!

5

Türkçenin az araç ile çok iş yapmasının sırrı matematikte yatar. 0'dan 9'a kadar 10 tane rakam, artı, eksi, çarpı, bölü dört işlem işareti ve bir ondalık ayracı virgül, yani 15 simge ile sonsuz sayıda işlem yapılabilir. Türkçe de benzer özellikler gösterir. Türkçe matematiğe dayalı olmaktan da öte, neredeyse matematiğin kılık değiştirmiş halidir. (Ahmet Okar)

6

Prof.Dr. Oktay Sinanoğlu ise şunları söylüyor:

“Türk dilinin yapısı matematik. Dünya üzerinde böyle bir dil daha yok. Türkçe, matematik gibi bir dil. Bunu ben değil, Alman dilbilimciler söylüyor. Sanki birtakım matematikçiler oturmuşlar, şöyle matematiksel yapısı olan, kuralı düzgün bir dil icat edelim diyerek Türkçeyi bulmuşlar. Halbuki bu dil en az 10 bin senelik. Şimdi iddia ediyorum ki, eğer Türkçe bilim yapar, yanımıza da bilgisayar teknolojisinin inanılmaz imkanlarını alırsak, matematik gibi olan bu dille harikalar yaratırız” (Ortadoğu, 08.01.1995).

7

Belçikalı dil-bilimci Johan V. Walle 1983 yılında Türkçenin matematiksel olduğunu, her harfin karşılığı bir rakama tekabül ettiğini, BEN demek için 011, SEN demek için 010, O demek için 000 demenin kafi olacağını, ama Türkçe den başka hiç-bir dilde matematik olmadığını belirtmiştir.

8

Alman Dil Bilgini Friedrich Max Müller (1823-1900), 1854 yılında yayımlandığı kitabında, “Türkçenin bilimselliğini” vurgularken, “bu dili yaratan insan zekasına sonsuz hayranlık duyduğunu” belirtmiş ve şu değerlendirmeyi yapmıştı: “Yabancı kelimelerden arındığında Türkçe kadar kolay, rahat anlaşılan ve zevk verici pek az dil vardır.

Hazırlayan: www.matematikKafe.com ** https://www.matematikkafe.com/?Syf=18&Hbr=881714

-------------------------------.

9

“Max Müller, Türkçenin türetme gücü ve eğilimini “Türkçenin bir dilbilgisi kitabını okumak, bu dili öğrenmek niyetinde olmayanlar için bile gerçek bir zevktir. Türlü dilbilgisel biçimlerin belirtilmesindeki ustalık, ad ve eylem çekimi sistemindeki düzenlilik ve bütün dil yapısındaki saydamlık ve kolayca anlaşılabilme yeteneği, insan zekâsının dil aracıyla beliren üstün gücünü kavrayabilenlerde hayranlık uyandırır… Türk dilinde her şey saydamdır, açıktır. Dilin iç ve dış yapısı, billur bir arı kovanı yapısını seyrediyormuşuz gibi ortadadır… Türk dili, seçkin bir bilginler kurulunun uzun bir çalışma ve oylaşmasıyla yapılmış sayılacak düzgünlüktedir” (Dilaçar, 1964: 39). sözleriyle ifade etmiştir.”. https://www.cokbilgi.com/yazi/turkcenin-turetme-gucu/

10

Hüseyin Özbay: Türkçe Üzerine Bir Matematik Modelleme Ve Bunun Olası Sosyal Yansımaları Üzerine Bir Zihin Jimnastiği. https://bulentagaoglu.blogspot.com/2020/03/turkce-uzerine-bir-matematik-modelleme.html

TÜRKÇENİN GÜCÜ KONULU BAZI YAYINLAR

KİTAPLAR

Dilcilerin kaleminden dünya dili Türkçe : Türkçenin gücü, Türkçenin sorunları sorunlara çözüm önerileri/ haz. Ramazan Avcı. 2009         [TopluKatalog]

Dünya dili Türkçe : Türkçenin gücü, Türkçenin sorunları, sorunlara çözüm önerileri/ haz. Ramazan Avcı. 2009              [TopluKatalog]

Türkçe'nin gücü : Türk dilinin zenginliklerine tanıklar / Doğan Aksan. Aksan, Doğan 2001 gnşlm. 6. Bs [TopluKatalog]

MAKALELER

Acun : Türkçe’nin gücü/ Sahibi: Arslan Tekin, genel müdür: Mehmet Gül. [TopluKatalog]

Akalın, Haluk: Türkçenini gücü ve Türk Dil Kurumu. http://turkoloji.cu.edu.tr/DIL%20SORUNLARI/mehmet_hazar_haber.pdf

Aksu, Belgin: Türkçenin gücü. https://bursaobm.ogm.gov.tr/Lists/Duyurular/Attachments/1/T%C3%BCrk%C3%A7enin%20G%C3%BCc%C3%BC-1.pdf

Âşık Paşa ve Alî Şîr Nevâyî’de Türkçe Sevgisi ve Türkçenin Gücü / M. Metin Karaörs. -- İstanbul, 2010. Türk Dünyası Araştırmaları, 190. sayı, 39-60. sayfa [İSAMK-MV]    . http://isamveri.org/pdfsbv/D00130/2011_190/2010_190_KARAORSMM.pdf

Aydoğan, Metin: Türkçenin Gücü. 12.7.2017. http://www.guncelmeydan.com/pano/turkcenin-gucu-metin-aydogan-t45589.html

Balta, Nevin: Türkçenini anlatım gücü-2. https://www.gucluanadolugazetesi.com/turkcenin-anlatim-gucu-2-40058.html

Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde kültür taşıyıcısı olarak Türkçenin gücü Mustafa Karabulut. http://www.mustafakarabulut.com.tr/makale/

Dil”in Aidiyet Karakteri ve Türkçenin Gücü Üzerine Bir Deneme / Hüseyin Özbay. -- Ankara, 2013. Yeni Türkiye, IX. cilt, 55. sayı [Türkçe Özel Sayısı] , 782-788. sayfa [İSAMK-MV] 

Doğan Aksan'ın Türkçe'nin Gücü ve Zenginliğe Tanıklığı / Yusuf Çotuksöken. -- İstanbul, 1991. Hürriyet Gösteri, 127. sayı, 64-65. sayfa [İSAMK-MV]         

Hızlan, Doğan: Hacettepe Üniversitesi’nde Türkçenin Gücü konuşmaları. 16 Mart 2011. https://www.hurriyet.com.tr/hacettepe-universitesi-nde-turkcenin-gucu-konusmalari-17281854

Kemikli, Bilal: http://ayvakti.net/?p=2605

Kılıç, Cemil: Türkçenin gücü ve savaşçılığı. https://www.gercekgundem.com/yazarlar/cemil-kilic/602/turkcenin-gucu-ve-savasciligi

Kim atar kemendi kalkar divandan ya da Türkçe'nin gücü Abdullah Uçman [TopluKatalog]

Morina, İrfan: Türkçenin Balkan Dillerindeki Rolü Ve Gücü. https://atif.sobiad.com/index.jsp?modul=makale-detay&Alan=sosyal&Id=AW_yBc41yZgeuuwfV8Vz

Necati Bey’in Türkçeyi Kullanma Gücü ve Şiirlerindeki Aşka Dair / Halit Dursunoğlu. -- Kocaeli, 2009. I. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Sempozyumu 15-17 Nisan 2009 [“Ölümünün 500. Yılında Necati Beğ Anısına”] , 108-120. sayfa [İSAMK-MV]. http://isamveri.org/pdfsbv/D208017/2009/2009_DURSUNOGLUH.pdf

Orhon Türkçesinin Eskiliği ve Anlatım Gücünün Tanığı Bir Fiil: Bêr- / Salih Demirbilek. -- Ankara, 2013. Yeni Türkiye, IX. cilt, 55. sayı [Türkçe Özel Sayısı] , 239-243. sayfa [İSAMK-MV]

Osmanlı İmparatorluğu'nda Devlet Gücünün Söylemi Olarak Türkçe Üzerine: Giriş Niteliğinde Geçici Notlar / Şerif Mardin. -- İstanbul, 1998. Cogito, 13. sayı, 267-278. sayfa [İSAMK-MV] 

Öğretmen adaylarının dil bilincinin geliştirilmesi ve dil yeterliliklerinin arttırılmasına yönelik etkinlikleri I : Türkçenin gücü ve dil bilinci çalıştayı, (14 Aralık 2006) ve öğretmen adaylarının yazılı anlatım düzeylerinin belirlenmesi/ bilim kurulu Şükrü Haluk Akalın [ve öte.]. [TopluKatalog]

Peker, Selçuk: http://www.dusunuyorumdergisi.com/turkcenin-gucu-ve-mantigi/

Sarıgül, Kerim:Bazılarına göre TÜRKÇENİN GÜCÜ / Bazılarına göre TÜRKÇE öğrenmenin en zor yanı / Bazılarına göre TÜRKÇENİN matematiği. / BELKİ DE HEPSİ... https://www.facebook.com/sarigulkerim/posts/622216008303647

Sayısal değerlerle Türkçenin gücü. http://www.diledebiyat.net/turkcenin-tarihi/turkcenin-gucu-sunusu

Sesçil Değişmenin Çağdaş Türkçede Eşadlılık Oluşturma Gücü ve Eşadlılık Yığılmasının Oluşturduğu Sorunlar / Mehmet Demirezen. -- Ankara, 2011. Birinci Uluslararası Dünya Dili Türkçe Bilgi Şöleni (Sempozyumu) 20-21 Kasım 2008, 411-417. sayfa [İSAMK-MV]      

Şahin, Eser: Dünyanın En Güçlü 10 Dili Açıklandı: Türkçe Kaçıncı Sırada? https://www.webtekno.com/dunyanin-en-guclu-10-dili-aciklandi-turkce-kacinci-sirada-h22965.html

Tanyeri, Yavuz: Türkçenin Türetme Gücü. https://www.cokbilgi.com/yazi/turkcenin-turetme-gucu/

Toplumsal Bilincin Oluşumunda Türkçenin Gücü ve Dilin Düşünce Boyutu / Ali Güler, 2001. Türk Yurdu, 21. cilt, 162-163-2. sayı [İSAMK-MV]      

Türkçe 'nin Gücü / Doğan Aksan; tanıtan Yusuf Çotuksöken. -- İstanbul, 1988. Varlık, 55. cilt, 969. sayı, 32. sayfa Kitabiyat [İSAMK-MV]     

Türkçe Söz Varlığı İçinde Türetme Gücü En Yüksek Yirmi Arapça Kök Üzerine Morfolojik Bir İnceleme / Hamza Ermiş. -- İstanbul, 2013. Turkish Studies = Türkoloji Araştırmaları: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, VIII. cilt, 8. sayı [Sosyal Bilimler: Karşılaştırmalı Dil-Edebiyat-Eğitim Özel Sayısı] , 607-634. sayfa [İSAMK-MV]. http://isamveri.org/pdfsbv/D03262/2013_8/2013_8_ERMISH.pdf

Türkçenin Gücü Forumu. 3.12.2019. http://www.tomer.hacettepe.edu.tr/b_etk_turkceningucu.php

Türkçe’nin gücü konferansı / Neclâ Yalçıner. [TopluKatalog]

Türkçe’nin Gücü ve Güzelliği. Erciyes Dergisi 25(297) 2002, 7 ss. / Mustafa Miyasoğlu [TopluKatalog]

Türkçe’nin Yaratma Gücü: İkilemeler (II) / Şahbender Çoraklı. -- Erzurum, 2005. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, XI. cilt, 27. sayı [Prof. Dr. Şinasi Tekin Özel Sayısı] , 41-44. sayfa [İSAMK-MV]    

Türkçenin Anlatım Gücü. http://www.anadilim.org/turkcenin-anlatim-gucu.html

Türkçenin Anlatım Gücü / Ahat Üstüner, 2001. Türk Dili, 589. sayı [İSAMK-MV]         

Türkçenin Anlatım Gücü / Emin Özdemir. -- Ankara, 1999. Çağdaş Türk Dili, 12. cilt, 137-138. sayı, 4-8. sayfa [İSAMK-MV]     

Türkçenin anlatım gücü üzerine değerlendirmeler Hamza Zülfıkar [TopluKatalog]. http://turkdili.gen.tr/files/Zulfikar_Turkcenin_Anlatim_Gucu_Uzerine_Degerlendirmeler.pdf

Türkçenin Anlatım Gücü ve Anlatım Yolları / Doğan Aksan. -- Ankara, 1976. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi 50. Yıl Konferansları, 79-89. sayfa [İSAMK-MV] 

Türkçenin Görselleştirme Gücü / Emin Özdemir. -- Ankara, 2005. Çağdaş Türk Dili, (209). cilt, 202-206. sayfa [İSAMK-MV]     

Türkçe'nin Gücü / M. Sunullah Arısoy. 1990 . Toplumcu Düşün Dergisi. -- Eylül-Ekim 1990, pages 59-60.

Türkçenin Gücü / Yusuf Polat, 2002. Ana Dili, 24-1. sayı [İSAMK-MV]

Türkçe'nin gücü [ses kaydı] / Gönül Yüksel. (1 adet) Ses Kaydı 2006 (1 adet) | 2002 (1 adet [TopluKatalog]

Türkçenin Gücü ve Atatürk / İdris Karakuş. -- Ankara, 2006. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten [TDAYB Belleten], 1. sayı [Türkçe’nin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı] , 155-163. sayfa [İSAMK-MV]       

Türkçenin gücü ve dil bilinci çalıştayı (14 Aralık 2006) ve Öğretmen adaylarının yazılı anlatım düzeylerinin belirlenmesi: Öğretmen adaylarının dil bilincinin geliştirilmesi ve dil yeterliliklerinin arttırılmasına yönelik etkinlikler 1. 2006  [TopluKatalog]

Türkçe'nin Gücü ve Mantığı / Peker Selçuk. -- İstanbul, 1999. US Düşün ve Ötesi, 3. sayı, 78-79. sayfa [İSAMK-MV] 

Türkçenin Gücü ve Özgünlüğü Üzerine / Ataol Behramoğlu. -- Ankara, 2005. Çağdaş Türk Dili, (209). cilt, 211-212. sayfa [İSAMK-MV]     

Türkçenin Gücünü Anlamak / Mustafa Şerif Onaran. -- İstanbul, 2003. Adam Sanat, (208). cilt, 77-81. sayfa [İSAMK-MV]           

Türkçenin Hollanda ve Almanya’daki Gücü / Kutlay Yağmur. -- Ankara, 2003. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten [TDAYB Belleten], 2. sayı, 139-155. sayfa [İSAMK-MV]         

Türkçenin ortak konuşma dili ve Dünya dili olma sorumlulukları (bilim dili olarak Türkçenin gücü) / Elçin İbrahimov. [TopluKatalog]

Türkçenin Somutlama Gücü / Emin Özdemir. -- İstanbul, 1985. Çağdaş Eleştiri, 4. cilt, 5. sayı, 62-63. sayfa [İSAMK-MV]           

Türkçe'nin Yaratma Gücü: İkilemeler (I) / Şahbender Çoraklı. -- Erzurum, 2001. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [AÜTAED], 17. sayı [Prof. Dr. Efrasiyap Gemalmaz Özel Sayısı] , 53-60. sayfa [İSAMK-MV]     

Yunus Emre’nin Şiirlerinde Türkçenin Gücü / Cem Dilçin. -- İstanbul, 2007. Divan Şiiri ve Şairleri Üzerine İncelemeler, 402-421. sayfa [İSAMK-MV]     

Yunus Emre'nin Şiirlerinde Türkçe'nin Gücü / Cem Dilçin. -- Ankara, 1992. Türk Dili, 5. cilt, 53. sayı, 30-49. sayfa [İSAMK-MV]     

-------.

Google: incele: "türkçe'nin mantıklı bir dil olduğunu"

TÜRKÇENİN MATEMATİĞİ KONULU ALINTILAR

TÜRKÇENİN MATEMATİĞİ KONULU ALINTILAR

Derleme: Bülent Ağaoğlu

İstanbul, 9.4.2020

1

Dr. Hüseyin Özbay: Türkçe Üzerine Bir Matematik Modelleme Ve  Bunun Olası Sosyal Yansımaları Üzerine Bir Zihin Jimnastiği.

http://www.kusluktayazarlar.com/yazarlar/huseyin_turkce.htm

https://www.turkcede.org/turk-dili/799-turkce-uzerine-bir-matematik-modelleme.html

http://www.fikiryolu.net/index.php?option=com_content&view=article&id=6950:tuerkcenn-matemat-yrd-doc-dr-hueseyin-oezbay&catid=42:oruc-yldrm&Itemid=64

2

Aydın Köksal: Bilişimsel Dilbilimin İnsan Bilimleri içinde Dilbilime Olumlu Bilim Niteliği Kazandıran Yöntembilgisi ve Türkçenin Matematiksel Yapısı”, Aydın Köksal, 27. Ulusal Dilbilim Kurultayı’na sunulan Çağrılı Bildiri, Limak Limra Oteli, Antalya, 2-4 Mayıs 2013; 27. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri, Davetli Konuşmacılar Oturumu, Yayına Hazırlayanlar: S. Nalan Büyükkantarcıoğlu, Işıl Özyıldırım, Emine Yarar, Emre Yağlı, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2014, s. 27-29.

3

“1990’lara girerken, IBM, donanım/yazılım ürünlerini dünyada İngilizce, İspanyolca, Fransızca, İtalyanca ve Almanca ile birlikte, binlerce Türkçe bilişim teriminin çoktan yaşam çevrimine girmiş olduğunu göz önünde tutarak, Türkçe olarak da üretip pazarlamaya karar verdikten sonra, IBM Sözlüğü’ndeki yaklaşık 12.000 terime Türkçe karşılıklar önermemi istediğinde, Türkçenin işlekliği öylesine eşsizdi ki, 75 günde bitirdiğim çalışmada ortaya çıkan sonuç beni bile şaşırttı; bilim ve teknik dili olarak Türkçeye olan güvenim bir kat daha pekişti.  http://www.aydinkoksal.gen.tr/ozgecmis.html

4

Türkçe bilişim terimlerinin yaşam çevrimine girmesi, Türkçenin gelecekte başka bilim alanlarında da ne denli etkin bir biçimde kullanılabileceğinin canlı bir kanıtıdır. Yüzlerce yeni sözcükten isterse yalnızca üçü-beşi tutsun, yeter” diye işe başladım, otuz yıl sonra bir de baktım ki hepsi tutmuş.“. http://www.aydinkoksal.gen.tr/ozgecmis.html

5

Türkçenin matematiksel yapısı Ayşe Derya Eskimen. Eseradı: Türkçenin matematiksel yapısı. Yerel Yer Numarası: Fil/15625-1. Fiziksel Niteleme Alanı: IV. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildirileri, 22-24 Aralık 2011 Muğla. Ankara, 2012. 71-80 ss. http://katalog.tdk.gov.tr/search?query=T%C3%BCrk%C3%A7enin%20matematiksel%20yap%C4%B1s%C4%B1&field=title&isOriginal=false

6

Türkçenin Matematiksel Yapısı. https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/BIDEB/istatistikler/2204_tum_proje_2009.pdf

7

“Dünya Dili Türkçe Sempozyumu” (4. Dördüncüsü,  2011). http://earsiv.kmu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11492/755/Nogay%20T%C3%BCrk%C3%A7esinde%20Y%C3%B6nelme%20Haleki%20ve%20%C4%B0%C5%9Flevleri.pdf?sequence=1&isAllowed=y

8

https://docplayer.biz.tr/39754273-Turkce-kuralli-cumle-yapisinin-graf-teori-ile-gosterilmesi-ozet.html

9

Okar, A. Türkçenin Matematiği, http://ddi.itu.edu.tr/turkce/turkce-nin-matematigi  , ErişimTarihi: 13.10.2015. [Link açılmıyor]

10

“Sn SİNANOĞLU, Türkçenin Matematiksel yapısı nedeniyle, en iyi Eğitim dili olduğunu ileri sürmüş, Milli hassasiyetlerini dile getirdiği    “Türkçe Giderse Türkiye Gider ,Büyük Uyanış ,Hedef Türkiye ,Ne Yapmalı / Yeniden Diriliş ve Kurtuluş İçin ,Yeni Bilim Ufukları” gibi kitaplar yazmıştır..”. http://www.ekoder.org/prof-dr-oktay-sinanoglunun-2-olum-yil-donumu-129703

11

“İsim tamlamalarının adlandırılmasında ya da çeşitlerinin belirlenmesinde bazı görüş ve yaklaşım farklılıkları vardır. Bu farklılıklar değerlendirilerek ortak noktalara ulaşılabilir. Türkçenin matematiksel yapısı buna imkân vermektedir.”. http://earsiv.ebyu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12432/3394/147702021%20Fatih%20DURAN--Y%C3%BCksek%20lisans%20tezi.pdf?sequence=1&isAllowed=y

12

“Guinness Rekorlar Kitabı’na girmeye hazırlanan, 22’si yaşayan, 9’u ölü klasik diller olmak üzere 31  dili  konuşan  ve  bunlar  arasında  Türkçeye  özel  bir  önem  veren  Belçikalı  Johan Wandewalle “Türkçenin  en  hayran olduğum  yanı yapısı. Matematik dil yapısı beni büyülüyor. Satranç  gibi  kuralları  az  ve  istisnasız;  ama  imkânları  sınırsız.”  demiştir.”. https://docplayer.biz.tr/39754273-Turkce-kuralli-cumle-yapisinin-graf-teori-ile-gosterilmesi-ozet.html

13

“Sonrasında Türkçe öğretimi üzerinde durularak, materyal geliştirmenin ve disiplinler arasının önemi vurgulanıp, Türkçenin matematiksel yapısı üzerinde durulmuş, graf teori hakkında bilgi verilmiştir.”. İPEK CEYLAN: Türkçe kuralsız (Devrik) cümle yapısının graf teori ile gösterilmesi. Representing the Turkish irregular sentences structure with graph theory . Yüksek Lisans, 2016,  Bülent Ecevit Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature

14

“Her dilin kendine özgü kuralları ve bir yapısı vardır. Türkçenin kendi içerisinde barındırdığı kurallara bakıldığında matematiksel yapısı göze çarpmaktadır.

Ancak bu konu üzerine yapılan çalışmalar yok denecek kadar azdır. Hayatın hemen hemen her alanında kullanılmaya müsait olan graf teorinin Türkçe dil bilgisi konularından kuralsız (devrik) cümlelerin anlatımında da kullanılabileceği ortaya konmak istenmiştir”. (sayfa 1). İPEK CEYLAN: Türkçe kuralsız (Devrik) cümle yapısının graf teori ile gösterilmesi. Representing the Turkish irregular sentences structure with graph theory . Yüksek Lisans, 2016,  Bülent Ecevit Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature

15

“Bu çalışma Türkçenin matematiksel bir yapısı olduğu ve bu yapı sayesinde eğitim-öğretimde farklılıklar yaratılabilineceği, tüm cümle kuruluşlarının graf teori ile gösterilebilineceği ve graf teori (çizge kuramı) sayesinde eğitim-öğretimin somutlaştırılabilineceği düşüncesi üzerine şekillenmiştir.”. (sayfa 3). İPEK CEYLAN: Türkçe kuralsız (Devrik) cümle yapısının graf teori ile gösterilmesi. Representing the Turkish irregular sentences structure with graph theory . Yüksek Lisans, 2016,  Bülent Ecevit Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature

16

“2.4.1. Türkçenin Matematiksel Yapısı

Çelebi (2006), Türkçenin dil bilgisel özelliklerinin (ses bilgisi, söz dizimi, türetme kuralları v.b.) tamamen matematiksel özellik gösterdiğini ve bu özelliği sayesinde de gelişime açık bir dil olduğunun yerli-yabancı birçok araştırmacı tarafından söylendiğini belirtmiştir. Dil bilgisi öğretiminde, mantıksal – matematiksel zekâya dayanan Matematik, Fizik, Kimya, Fen ve Teknoloji, Biyoloji gibi derslerin bazı konuları ile ilişki kurmak mümkündür (Balyemez, 2009:34).

“Türkçe matematiğe dayalı olmaktan da öte, neredeyse matematiğin kılık değiştirmiş halidir. Türkçedeki herhangi bir fiilin çekiminin ve kelimelerin nasıl çoğul yapılacağının öğrenilmiş olması, henüz varlığı bile bilinmeyen, 5 yıl sonra Türkçeye girecek fiillerin nasıl çekileceğinin ve 300 yıl önce unutulmuş kelimelerin çoğullarının ne olduğunun biliyor olması demektir. Bu tıpkı birinci dereceden 2 bilinmeyenli bir denklemin nasıl çözüleceği öğrenildiğinde, sadece "x=6", "y=23" olan denklemlerin değil, aynı dereceden bütün denklemlerin nasıl çözüleceğinin öğrenilmiş olması gibidir(www.proz.com).”

Balyemez (2009), yapmış olduğu araştırmasında 9. sınıf öğrencilerinde “kelime grupları” ile ilgili kazanıma ulaşmak amacıyla matematikteki “sayılar” konusundan yararlanılabilineceğini öne sürmektedir. Kazanım: “1.İsim tamlamalarının oluşumunu açıklar. 2.Sıfat tamlamalarının oluşumunu açıklar.” dır.

Balyemez, öğrenme güçlüğü çekilen noktaya örnek olarak “Eski günlerin özlemi” yapısını vermiştir ve bazı öğrencilerin bu yapıyı gördüklerinde kelime grubunun tamamını ele alıp isim tamlaması demediklerini, “eski” kelimesinden dolayı yapının tümünü sıfat tamlaması olarak değerlendirdiklerini ileri sürmüştür. Bu durumun daha kolay anlaşılabilmesi için de matematik dersindeki sayılar konusundan yararlanabileceğimizi belirtmektedir. İkisi arasındaki ilişkiyi şu şekilde ortaya koymuştur: “((5-3)+4)=?” sorusunda”(5-3)”ün ana işlem içerisinde sadece bir adım olduğunu bu sebeple ana işleme çıkarma işlemi diyemeyeceğimizi belirtmektedir.

Aynı durum “eski günlerin özlemi” yapısı için de geçerlidir. Bu durumda “eski  günler” tek başına ele alındığında sıfat tamlaması olduğu doğrudur, tıpkı “(5-3)”ü tek başına ele aldığımızda olduğu gibi. Fakat ana yapıya bakıldığında sıfat tamlaması ad ile bütünleşerek isim tamlamasını oluşturmuştur, tıpkı sayılar örneğinin ana işleminin toplama olması gibi. Balyemez, Türkçenin matematik ile olan ilişkisini bir örnekle daha açıklamıştır: Yine 9.sınıf sıfat tamlamaları konusundan örnek vermiştir.

Öğrencilerin “eski devlet bakanı” yapısını gördüklerinde bu kullanımın yanlış olduğunu savunduklarını çünkü burada “eski” kelimesinin “devlet”i niteliyor gibi göründüğünü söylediklerini dile getirmiştir. Hâlbuki buradaki “eski” kelime yapının tamamını yani “devlet bakanı”nı nitelemektedir. Bu durumu açıklamak için de “2(3.5)=?” işleminden yararlanmıştır. Burada önce parantez içerisinde işlem yapılacak olması “2”nin sadece “3”ün veya “5”in değil her ikisinin birden çarpanı olduğunun göstergesidir. Bu durum “eski devlet bakanı için de geçerlidir. Bu yapıyı sayılar kümesi olarak düşündüğümüzde “eski (devlet bakanı)” olarak nitelemenin gerçekleştiği görülmektedir. Bu örnekte de görüldüğü gibi Türkçe dersi sadece sosyal bilgiler, ya da İngilizce ile disiplinler arası işlenebilir demek yanlıştır. Ortaya atılan fikirler ve biraz üzerinde düşünme ile Türkçenin matematiksel alanlarla da özdeşleştirilebileceği görülmektedir.

Millî Eğitim Dergisinde “Başarıya Giden Yolda İfade ve Beceri Derslerinin (Türkçe-Matematik) Birlikteliği” adı altında yer alan araştırmada matematiğin Türkçe öğretiminde kullanılmasının yanı sıra Türkçe derslerinde yeterli donanıma sahip olmayan öğrencinin matematik dersinde başarısızlığa uğradığına değinilmiş ve şu sonuca varılmıştır.

“Programda belirtildiği üzere söyleme ve yazma ağırlıklı olarak işlenen Matematik dersleri öğrencilerin Türkçe derslerindeki yeterlilikleri orantısında hedefe ulaşabilir.

Kavramların anlaşılması, gördüğünü düşünerek ifade edebilme; ayrıca düşünce -sunum ve çözüm geçişlerinde her iki dersin birlikteliği sağlanmalıdır. Öğrenciye bir şey ifade etmeyen eksik problem, vurgulu olmayan bir okuyuş, problem çözümü yolunda önemli engeller oluşturmaktadır (dhgm.meb.gov.tr.).”

Okar “Türkçe Üzerine Bir Matematik Modelleme” adlı yazısında Türkçenin matematiksel yapısı üzerine şu örneği vererek matematiksel yapıyı ortaya koymuştur:

 “Bir kalem alıp, alt alta: (3 + 5 = ) (12 + 5 = ) (38 + 5 = ) yazmak, sonra da bunları toplamak yeterlidir. Hepsinde ayni "+ 5" yazdığı halde sonuçlar farklı çıkıyorsa, Türkçede de hepsinde ayni "hastası olmak" ifadesi geçtiği halde sonuçlar farklı olacaktır. Türkçe'nin az araç ile çok iş yapmasının sırrı matematikte yatar. 0 dan 9 a kadar 10 tane rakam, artı, eksi, çarpı, bölü dört işlem işareti ve bir ondalık ayracı virgül, yani topu, topu 15 simge ile sonsuz sayıda işlem yapılabilir. Türkçe de benzer özellikler gösterir. Türkçe matematiğe dayalı olmaktan da öte, neredeyse matematiğin kılık değiştirmiş halidir(ddi.itu.edu.tr.).”. (sayfa 66-68). İPEK CEYLAN: Türkçe kuralsız (Devrik) cümle yapısının graf teori ile gösterilmesi. Representing the Turkish irregular sentences structure with graph theory . Yüksek Lisans, 2016,  Bülent Ecevit Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature

 17

“Gerçekleştirilen çizimler bize her biri için birer adet eksiltili cümle bütünleşmiş grafı oluşturmuştur. Bu durumda elimizde dört başlık için ikişer bütünleşmiş graf var olmuştur ve bunları elde etmek amacıyla toplamda bütünleşmiş graflar ile birlikte 264 adet çizim gerçekleşmiştir. Bu yolla Türkçenin matematiksel yapısı ortaya çıkarılmıştır. Bu durum Türkçe ile matematiğin birbirini destekler nitelikte olduğunu göstermektedir.

Tüm bilgilerden yola çıkılarak eğitim- öğretimde özellikle de yabancılara Türkçe öğretiminde graf teori ile oluşturulan görsellerin kullanılabilineceği ortaya çıkmaktadır. Çünkü bu görseller dil öğrenecek kişilerin eğlenerek öğrenmelerini sağlarken, hem tümdengelim hem de tümevarım kullanmalarını sağlayarak anlamlandırmayı kolaylaştırmakta ve bilginin kalıcılığını arttırmaktadır. Bu çizimlerden yola çıkılarak oluşturulan bütünleşmiş grafların eğitim-öğretimde nasıl kullanılacağının çizimi aşağıdadır:”. (sayfa 132).

İPEK CEYLAN: Türkçe kuralsız (Devrik) cümle yapısının graf teori ile gösterilmesi. Representing the Turkish irregular sentences structure with graph theory . Yüksek Lisans, 2016,  Bülent Ecevit Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature

18

Okar, Ahmet; "Türkçenin Matematiği". http://www.beycan.net/366/turkcenin-matematigi-ahmet-okar.html

19

İTÜ Doğal Dil İşleme Laboratuvarı. http://nlp.itu.edu.tr/

Yayınlar: https://scholar.google.com/citations?hl=en&user=fzCPTOUAAAAJ

21

“Türkçenin Matematiksel Yapısı”.

“Açalım. Bildiğiniz gibi bilgisayarda işlem süresi ve kolay kullanım çok önemli etkenlerdir. Süre konusunda ise yazılım dilinin işleminin (matematiksel işlem dizisi ki biz buna El Harizmî'den dolayı Algebra veya günümüz Türkçesi ile Algoritma diyoruz) hızı temel unsurdur. Bilgisayar algoritmasında da yüklem sonda özne başta olmak üzere kurallı cümle kalıbı kullanılmaktadır. Tabii aradaki tümleç vs de dahil.

Dahası Türkçede bilgisayar açısından işi hızlandırabilecek bir özellik daha var. Sondan eklemeli olması ve sadece yüklemin bir cümle oluşturması da yer ve hafıza açısından en az şekilde en fazla ifade imkanı sağlar. Bunun dışında mantıksallığı ve türetkenliği ile de bir çok açıdan sanki matematikçilerin, bilgisayar uzmanlarının özellikle yazdığı bir dil gibidir.

Bu konu ile ilgili İTÜ Elektirk Elektronik Fakültesi'nde de bir araştırma yapılmıştı. İlgili bağıntıyı sağlayan örnekleme metnini bulabilirsem de eklerim. Yani 1-0-1-0 şeklinde olumlulama olumsuzlamanın bile Türkçe ile ne kadar kolay olduğunu gösteriyordu”. https://teknikforum.com/d/40486-turkce

22

“- BELÇİKALI DİL-BİLİMCİ JOHAN V. WALLE 1983 yılında Türkçenin matematiksel olduğunu, her harfin karşılığı bir rakama tekabül ettiğini, BEN demek için 011, SEN demek için 010, O demek için 000 demenin kafi olacağını, ama Türkçe den başka hiçbir dilde matematik olmadığını belirtmiştir.”. https://www.edebiyatdefteri.com/yazioku.asp?id=176611

23

“- PROF.DR. OKTAY SİNANOĞLU ise şunları söylüyor: “Türk dilinin yapısı matematik. Dünya üzerinde böyle bir dil daha yok. Türkçe, matematik gibi bir dil. Bunu ben değil, Alman dilbilimciler söylüyor. Sanki birtakım matematikçiler oturmuşlar, şöyle matematiksel yapısı olan, kuralı düzgün bir dil icat edelim diyerek Türkçeyi bulmuşlar. Halbuki bu dil en az 10 bin senelik. Şimdi iddia ediyorum ki, eğer Türkçe bilim yapar, yanımıza da bilgisayar teknolojisinin inanılmaz imkanlarını alırsak, matematik gibi olan bu dille harikalar yaratırız” (Ortadoğu, 08.01.1995).”. https://www.edebiyatdefteri.com/yazioku.asp?id=176611

24

Tahsin Şimşek: Türkçe'nin Matematiği . (Çağdaş Türk Dili, 339. Sayı Mayıs 2016). https://www.gercekedebiyat.com/haber-detay/turkcenin-matematigi-tahsin-simsek/2165

25

Türkçenin Matematiksel Yapısı. http://ddi.ce.itu.edu.tr/turkce/turkce-nin-matematigi [Link açılmıyor]

26

http://www.bilimkurgu2000.com/bilimsel/BY12.asp [Link açılmıyor]

27

Adem Kara: Türkçe Matematiğin En İyi Öğrenildiği Dillerden Biri. https://onedio.com/haber/turkce-matematigin-en-iyi-ogrenildigi-dillerden-biri-366838

28

Fatih Mehmet  Yiğit: "Türkçe" Bir Dünya Dilidir Türkçenin Matematiği

https://www.academia.edu/37482827/_T%C3%9CRK%C3%87E_B%C4%B0R_D%C3%9CNYA_D%C4%B0L%C4%B0D%C4%B0R_T%C3%9CRK%C3%87EN%C4%B0N_MATEMAT%C4%B0%C4%9E%C4%B0

29

https://www.yenicaggazetesi.com.tr/turkcenin-matematigi-48421yy.htm

30

https://eksisozluk.com/turkcenin-matematigi--1044905

31

http://gonuldiliturkce.blogcu.com/turkcenin-matematigi/13177147#.Xo6zNcgzbIU

32

http://blog.milliyet.com.tr/turkcenin-matematigi/Blog/?BlogNo=517965

33

https://www.matematikkafe.com/?Syf=18&Hbr=881714

34

https://zfl22.blogspot.com/2019/02/turkcenin-matematigi.html

35

https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:zRbhAUG4ih4J:https://media.turuz.com/Turkologi-1-2019/5740-6-Turkce_Bir_Dunya_Dilidir-Turkcenin_Matimatighi-Hz.Adem_Turkce_Qonushurdu-Insanliq_Asyadan_Yayildimi-Fatih_Mehmed_Yighid-34s.pdf+&cd=12&hl=tr&ct=clnk&gl=tr

36

https://www.proz.com/forum/turkish/202910-t%C3%BCrk%C3%A7enin_matemati%C4%9Fi_%C4%B0ngyle_k%C4%B1yas_%C4%B0lgin%C3%A7_biraz_uzun.html

37

Türkçenin De Bir Matematiği Olduğunu İspatladığım Ve Tüm Konuları Ezberlemeden Öğrettiğim Diğer Videolarım. https://tr-cam.com/channels/CAmWzulVvB1DjnR5IQCTUQ.html

38

“Türkçe, önemli dünya dilbilimcilerinde coşku uyandıran bir dilsel matematik barındırır.” http://www.dildernegi.org.tr/TR,249/ahmet-saltik-devlet-ve-dil.html

39

“ALİ NATIK GÜVEN

Tel.: 0 533 336 61 52 - E-posta: anatikguven@gmail.com

1944’te Gördes’te doğdu. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi tarih Bölümünü bitirdi (1972). İş yaşamına, başlangıçta babasının beyaz eşya satan işyerinde başladı. 1970’lerin sonunda Sivas Lisesinde öğretmen olarak atandı. İzmir’de, Cumhuriyet Kız Meslek Lisesi ve Hacı Şakir Ezcacıbaşı İlköğretim okullarında (kısa sürelerle) çalıştı. 90’lardan 2000 yılına kadar İzmir Anadolu Lisesinde, bir yıl da İstanbul Davutpaşa Lisesinde görev yaptı. İzmir Anadolu Lisesinden 2007’de emekli oldu.

Türkçenin matematiksel yapısına ve işleyişine hayran olan Güven, Nurullah Ataç’ın düşüncelerinin ve yapıtlarının unutulmamasını diliyor. Türkçenin kurtuluşunun ve gelişmesinin dilde özleşme ile olabileceğine güçle inanıyor.”. http://www.dildernegi.org.tr/TR,840/izmir-temsilciligimiz-yeniden-yola-cikti.html

40

https://twitter.com/research_turkey/status/1228439853995614209

41

https://onturk.org/2011/03/08/turkcenin-matematiksel-yapisi/

42

https://www.edebiyatdefteri.com/yazioku.asp?id=176611

43

http://www.dilforum.com/forum/archive/index.php/t-89939.html

44

https://www.asanatlar.com/yeni-medeniyet-kurgusunda-turkcenin-yeri-ve-yeterliligi/

45

“"Türkçe'nin kendi iç dinamiklerinden kaynaklanan özel durum kuşkusuz tüm iletişim alanları için geçerlidir. Yunus Emre'nin okuması, yazması olmayan göçebe Türkmen bayları arasında 700 yıl boyunca bir nesilden diğerine büyük bir sadakatle, sözlü kültür ürünü olarak aktarılmasının ardında Türkçenin sezgiselliğini sonuna kadar kullanmadaki becerisi var. Matematiksel olarak ele almak gerekirse, cümleyi oluşturan her bir öğenin toplam öğe sayısı kadar haneden oluşan bir matematik değere sahip olduğu varsayılabilir..". -Ahmet Okar (Türkçenin Matematiği Uzmanı)”. https://kidega.com/kitap/turkcenin-kandilleri-124915/detay?gclid=CjwKCAjw7LX0BRBiEiwA__gNw3mrKsov2CW26mHLc1-hfevfznWaw7YDOO2CbIDqUU1N0lVDNCI-TBoCYAEQAvD_BwE

46

Mehmet Ali Sulutaş: Türkçenin Kandilleri. Etik Yayınları. https://kidega.com/kitap/turkcenin-kandilleri-124915/detay?gclid=CjwKCAjw7LX0BRBiEiwA__gNw3mrKsov2CW26mHLc1-hfevfznWaw7YDOO2CbIDqUU1N0lVDNCI-TBoCYAEQAvD_BwE

47

http://www.biligbitig.com/2015/01/bilim-dili-turkce.html

48

İspanyollara göre uzaylılar Türkçe konuşuyor!

İspanya Gizli Servisi CNI'nin 2003 yılında UFO'lar ve uzaylıları kapsayan 'çok gizli' raporunda yer alıyor. Raporda uzaylıların Türkçe'ye benzer bir dil konuşulduğu belirtilmiş...

İspanyollara göre uzaylılar Türkçe benzeri bir dil konuşuyor. 2010 yılında yayınlanan rapora göre, yüzyıllardır dünyayı UFO'lar aracılığıyla ziyaret eden uzaylılar, güneşten 4,3 ışık yılı uzaklıktaki Alpha Centuari gezegen sistemi kökenliler ve çevredeki gezegenleri kolonileştirmeleriyle biliniyorlar.

Raporda, dünyayı ziyaret eden uzaylıların iki cins oldukları, bunlardan birincilerin insana çok yakın özellikler taşıdıkları belirtiliyor.

Bu cinsin çok ileri teknolojiye sahip olduğunun vurgulandığı raporda, uzaylıların telaffuzu Türkçe'ye çok benzeyen bir dil kullandıkları kaydediliyor.

CNI'nın raporunun özellikle ABD istihbarat kaynaklarına dayandıralarak hazırlandığı bildiriliyor.

https://www.google.com.tr/amp/www.hurriyet.com.tr/amp/kelebek/keyif/ispanyollara-gore-uzaylilar-turkce-konusuyor-28554247

https://turkologfatihmehmetyigit.blogspot.com/2018/05/hz_20.html

49

SUE SHELLENBARGER: “Türkçe matematiğin en iyi öğrenildiği dillerden biri. Sept. 11, 2014. https://www.wsj.com/articles/turkce-matematigin-en-iyi-ogrenildigi-dillerden-biri-1410438675

------------.

Google’da incele: türkçenin matematiği

Yaptığım Google taramaları;

Okar, Ahmet; "Türkçenin Matematiği"

"Türkçenin matematiksel yapısı"

BİLGİ TARAMALARININ ÖNEMİ KONUSUNDA BİR ÖRNEK: Bilim insanları corona virüsün nasıl ortaya çıktığını açıkladı! Korona virüs salgınına yol açan şey...

BİLGİ TARAMALARININ ÖNEMİ KONUSUNDA BİR ÖRNEK

Bilim insanları corona virüsün nasıl ortaya çıktığını açıkladı! 

Korona virüs salgınına yol açan şey...

9.4.2020

Aşağıdaki haberde yer alan araştırma, aynı zamanda, bilgi taramalarının ne kadar önemli olduğu konusunda bir örnek.

------------------------------------------.

Bilim insanları corona virüsün nasıl ortaya çıktığını açıkladı! Korona virüs salgınına yol açan şey...

Çin'in Wuhan kentine bulunan bir hayvan pazarından ortaya çıktığı iddia edilen dünyada 1 buçuk milyondan fazla kişiye bulaşan, 86 binden fazla insanın hayatını kaybetmesine neden olan corona virüs, tüm dünyada etkisini sürdürmeye devam ediyor. İtalya, İspanya, ABD, Fransa ve Çin vaka-ölüm sayılarında başı çekiyor. Korona virüsün belirtisinden, aşısına, tedavisinin yanı sıra merak edilen bir diğer şey ise kaynağı oldu. 'Corona virüs nasıl ortaya çıktı?' sorusu kafaları kurcalıyor. Royal Society Proceedings B adlı biyoloji bilimleri dergisinde yayımlanan araştırma, 1 buçuk milyondan fazla kişiye ve 86 binden fazla insanın hayatını kaybetmesine yol açan corona virüs salgınına neyin yol açtığını ortaya koydu. İşte corona virüs gerçeği.

09.04.2020 09:49 -

Dünyanın neredeyse tamamına yayılan ve milyarlarca insanı eve kapanmaya zorlayarak hayatı tam anlamıyla felç eden corona virüsle ilgili bugüne pek çok teori ortaya atıldı.

Virüsün nasıl ortaya çıktığını anlamak için büyük uğraş veren uzmanlar ve bilim insanlarının Royal Society Proceedings B adlı biyoloji bilimleri dergisinde yayımladığı araştırma, bu kritik soruyu yanıtlar nitelikte.

Corona virüs salgını dünyanın bir çok yerinde binlerce kişinin yaşamını yitirmesine yol açarken, insanların doğal yaşamı istismarıyla salgın hastalıklar arasındaki bağlantıyı ortaya koydu.

Uzmanlar insanların vahşi hayvanlarla avcılık, ticaret veya hayvanların yaşam alanlarını işgal etme yoluyla yakın temasa geçmesinin, yeni salgın hastalıkların yayılması riskini artırdığını söylüyor.

BBC Bilim ve Çevre Muhabiri Helen Briggs'in kaleme aldığı habere göre, bilim insanları SARS, MERS, Ebola ve corona virüs gibi salgınların aslında gezegenin sağlığıyla ilgili bir çevre sorunu olduğunu vurguluyor.

Corona virüsün önce yarasalar ve diğer bazı evcil olmayan hayvanlarda - muhtemelen pangolinde - geliştiği ve bu hayvanın ticaretinin yapılması yoluyla insanlara geçtiği düşünülüyor.

Bu konudaki son araştırmayı yapan uzmanlar önce hayvanlardan insanlara geçen hastalıklarla ilgili bütün bilimsel çalışmaları taradılar.

Bir sonraki adım olarak ise bu çalışmaların verilerini Uluslararası Doğayı Koruma Birliği'nin (IUCN) topladığı, soyu tükenme tehlikesiyle yüz yüze vahşi hayvanlara ilişkin bilgilerle birleştirdiler.

İnsan faaliyetleri yüzünden yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bulunan vahşi hayvan türlerinin bünyelerinde, insanlara geçebilecek özellikteki virüslerin, başka sebeplerle tehdit altında olan diğer hayvan türlerine kıyasla, en az iki misli daha fazla olduğu ortaya çıktı.

Araştırmayla ilgili olarak BBC'ye bilgi veren California Üniversitesi'nden Dr Christine Johnson "doğal yaşam alanları daraldıkça, vahşi hayvanlar insanlarla giderek daha yakın temas içinde olmaya başlıyorlar" diyor.

Soyu tükenmenin eşiğine gelmiş vahşi hayvanların sayıları iyice azaldığından aslında normal koşullarda bulaşıcı hastalıkları insanlara geçirme ihtimalleri çok düşük.

Fakat Doktor Johnson yaşam alanları işgal edilen hayvanların insanlarla temasının arttığına dikkat çekiyor ve durumu şöyle açıklıyor.

"Doğal yaşamın istismarı, avcılık ve vahşi hayvan ticareti yoluyla doğada yaşayan canlıların sayılarını iyice azaltıp onları yok olma tehdidiyle karşı karşıya getirmekle kalmıyor, aynı zamanda insanları da yeni bulaşıcı hastalık salgınları riskiyle yüz yüze bırakıyor."

Bilim insanları uzun zamandır SARS, MERS ve Ebola gibi hayvanlardan insanlara geçen hastalıkların tehlikelerine işaret ediyorlar.

Corona virüs salgını ise insan sağlığının genel olarak hayvanların da sağlığına, hatta bir bütün olarak gezegenin doğasının sağlığına bağlı olduğu konusundaki farkındalığı artırmış görünüyor.

Son salgın sürecinde çok çeşitli kuruluşlar insan sağlığına yönelik tehditleri azaltmak için vahşi hayvan ticaretinin önüne geçilmesi çağrıları yaptı.

Doktor Johnson doğadan avlanılan hayvanların, insanlarla hayvanların bir arada bulunduğu kalabalık pazar yerlerinde satılıyor olmasının altını çiziyor.

Doktor, bu durumun normal olarak doğada asla yanyana gelmeyen türleri bir araya getirmek suretiyle hastalıkların türler arasında atlama ihtimalini artırdığına dikkat çekiyor.

"Bir yerde ortaya çıkan bir bulaşıcı hastalık hepimizi etkileyebilir ve doğal yaşamla ilgili bir faaliyet içine girdiğimizde neleri etkilediğimizi hepimizin anlaması gerekiyor." ifadelerini kullanan Johnson sözlerini şöyle sürdürüyor:

"Yeni salgınların ortaya çıkışının bir çevre sorunu olduğunu anlamalı ve doğal yaşamla birlikte yaşamanın daha sürdürülebilir biçimlerini bulmalıyız."

https://www.takvim.com.tr/galeri/dunya/bilim-insanlari-corona-virusun-nasil-ortaya-ciktigini-acikladi-korona-virus-salginina-yol-acan-sey