Türkiye’de Kütüphanelerde Sınıflandırma / Konu Başlıkları Sorunları Hakkında
Bazı Yayınlar
Bülent Ağaoğlu
İstanbul, 14.2.2021
Kitaplar:
Vedat Gültekin: Örneklerle
birlikte kütüphanelerde konu otorite dizini oluşturma. Hiperlink
eğit.ilet.yay.san.tic.ve ltd.sti., 8 Ağu 2019 - 96 sayfa. https://tinyurl.com/vqvswhy8 ** https://www.researchgate.net/publication/333817292_Orneklerle_Birlikte_Kutuphanelerde_Konu_Otorite_Dizini_Olusturma
Bilgi ve belge yönetimi alanında
bilgiye erişim /Kataloglama sorunları sempozyumu bildiriler kitabı : Tarık Akan
toplantıları 1. Elsa
Bitri, Hasan S. Keseroğlu. Hiperlink eğit.ilet.yay.san.tic.ve ltd.sti., 1 Oca
2018 - 480 sayfa. https://tinyurl.com/seyybhmp
Sedat Aksoy: Sistematik Ve
Alfabetik Sınıflama Düzenlerinin Bilgiye, Belgeye Konusal Erişim Açısından
Karşılaştırılması (2005 Ve 2008 Tarihli Yüksek Lisans Tezinin Reddedilme Süreci
İle Birlikte). E-Kitap Projesi. İstanbul- Haziran, 2015. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/KITAP/ekt0000020.pdf
Tezler
1
Canan Özer: Türkiye`de konu
başlıkları çalışmaları / Subject headings studies in Turkey. Danışman:
DOÇ.DR. NAZLI ALKAN. Yer Bilgisi: Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler
Enstitüsü. Konu:Bilgi ve Belge Yönetimi = Information and Records Management. Dizin:Konu
başlıkları = Subject headings ; Kütüphaneler = Libraries ; Kütüphaneler =
Libraries ; Türkiye = Turkey Onaylandı.
Yüksek Lisans Türkçe 2001 110 s.
ÖZET Konu başlıklarının amacı; aradığı bilgi/belgeye konusu aracılığı ile
erişmeyi tercih eden kullanıcıların işini kolaylaştırmak, en kısa sürede en
doğru kaynağa erişmesini sağlamaktır. Bilgiye konu başlıkları ile erişmek,
aranılan konuyla ilgisiz ya da az ilgili kaynaklara erişim riskini en aza
indirmektedir. Konu başlıklarının kullanımı, konuların uygun terimlerle ifade
edilmesini sağladığı için, kullanıcılara kolay erişim imkanı tanımaktadır.
Kullanıcılar, kütüphaneler ve bilgi erişim süreci için bu kadar önemli olan
konu başlıkları ile ilgili olarak; ülkemizde yapılan çalışmalara değinmek ve
ülkemiz için ulusal, standart ve özgün bir KBL'nin gerekliliğini belirtmek,
böyle bir listenin bugüne kadar oluşturulamamasının nedenlerini ve bu durumun
beraberinde getirdiği sorunları ortaya koymak amacıyla bu çalışma yapılmıştır.
Araştırmamızda hipotez olarak, "Konu başlıkları faaliyetlerini koordine
edecek, standardizasyonu sağlayacak, yaptırım gücü olan bir merciinin
olmamasından dolayı Türk kütüphaneleri için özgün bir KBL
oluşturulamamıştır" görüşü sınanmıştır. Konuya uygunluğu nedeniyle
çalışmamızda betimleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmamızda kullandığımız
veriler, literatür incelemesi, görüşme ve gözlem teknikleriyle elde edilmiştir.
Genel olarak elde edilen sonuçlara göre, ülkemizde standart bir KBL'ye
gerçekten ihtiyaç vardır. Bu listenin oluşturulması için bir an önce
çalışmalara başlanmalıdır. 96Böyle bir listenin oluşturulamamasının nedeni,
yukarıda belirtilen niteliklere uygun bir merciinin olmamasıdır. Çalışma
sonucunda kütüphaneciler, konu uzmanları ve kullanıcılar da dahil olmak üzere
konuya ilgi duyan kişilerin, böyle bir kurumun oluşturulması için tetikleyici
güç olamadıkları anlaşılmıştır. Görüşmelerimizin ilgili sorularına alınan
yanıtlar çerçevesinde hipotezimiz kanıtlanmıştır. Mesleki örgütlenme ve
işbirliği için gerekli zemin hazırlanmalı; KBL oluşturmaya yönelik çalışmalar
etkisi, yetkisi ve yaptırım gücü olan bir kurumun çatısı altında ve
koordinasyonunda gerçekleştirilmelidir. Gerçekleşmesi beklenen temel önerimiz;
kütüphanecilik mesleğine gönül veren kişilerin, bencillik duygu ve
düşüncelerinden uzaklaşarak işbirliği için gerekli zemini hazırlamaları,
birliktelik ve standardı sağlayacak çalışmaları gerçekleştirmeleridir. http://bbytezarsivi.hacettepe.edu.tr/jspui/handle/2062/137
2
Vedat Gültekin: Türkiye'de konu
otorite dizini çalışmaları: Ankara Üniversitesi örneği / Subject authority file
studies in Turkey: Sample of Ankara University. Danışman: PROF. DR. DOĞAN
ATILGAN. Yer Bilgisi: Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Bilgi
ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı. Konu:Bilgi ve Belge Yönetimi = Information
and Records Management. Dizin:Ankara Üniversitesi = Ankara University ; Bilgi ve
belge yönetimi = Information and records management ; Bilgi ve belge yönetimi
bölümleri = Information and records management undergraduate programmes ; Konu
= Title ; Konu başlıkları = Subject headings ; Konu indeksi = Title index ;
Kütüphanecilik bilimi = Librari science ; Kütüphaneler = Libraries Onaylandı. Yüksek Lisans Türkçe 2017
102 s.
Kütüphaneler, bilgi ile kullanıcı arasında bilgiye erişmek için
oluşturulmuş köprülerdir. Bilgiye erişmek için var olan bilginin, belirli
standartlara göre kataloglanarak denetim altına alınması gereklidir. Kullanıcı,
kayıtlı bilgiye diğer erişim unsurlarının yan sıra konu yönünden de erişmek
istemektedir. Bu nedenle bibliyografik kayıtlarda konu girişlerinin
oluşturulması önemlidir. Konu ek girişleri ve bunların yönlendirmelerinin doğru
bir şekilde yapılması kullanıcının aradığı bilgiye kolaylıkla erişmesini
sağlayacaktır. Çalışmamızın amacı, Ankara Üniversitesi DTCF Kütüphanesi
bibliyografik kayıtlarında yer alan konu girişlerinde yapılan başlıca hataları
tespit ederek, hatasız ve doğru bir giriş için nelere dikkat edilmesi
gerektiğini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda ilk olarak otorite işi,
otorite kontrolü ve otorite dizin tanımları verilerek kavramsal çerçeve
oluşturulmuştur. Daha sonra bilgiye konu yönünden erişimin önemi ve konu
otorite dizinlerinin kataloglarda kullanılması ile ilgili tarihsel süreçten
bahsederek otorite dizin konusunda yurt dışında ve ülkemizde yapılan
çalışmalara ve işbirliklerine değinilmiştir. Araştırmamızın asıl kısmını,
Ankara Üniversitesi DTCF Kütüphanesi konu otorite dizininde yer alan konu
terimleri oluşturmaktadır. Konu otorite dizininde yer alan konu terimleri tek
tek incelenmiş ve yapılan incelemeler sonucunda konu otorite kayıtlarında konu
terimlerinin % 59.58 'sinin hatalı girildiği ve standartlara uygun
oluşturulmadığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak, ülkemizde bugüne kadar konu
otorite dizini oluşturma konusunda bazı girişimlerde bulunulsa da
bireysellikten öteye gidememiştir. Yurt dışındaki yapılan çalışmalar
değerlendirildiğinde ülkemizde yapılan çalışmaların ne kadar yetersiz ve
düzensiz olduğu görülmektedir. Ankara Üniversitesi DTCF Kütüphanesi
bibliyografik kayıtlarında, konu terimi atamak üzere herhangi bir otorite
listenin olmayışı ve kütüphane personelinin bu konudaki bilgisizliği düzensiz
ve yetkisiz konu girişlerinin oluşmasına neden olmuştur. Otorite dizinlerinin
standartlara uygun olarak oluşturulmaması ve bu konuda yapılan hatalar,
bibliyografik kayıtlarda kavram karmaşası yaşanmasına ve kullanıcıların bilgi
kaynaklarına erişememelerine neden olmaktadır.
3
sf. 71. “Grafik 9’a göre, ilk üç sırada şu sorunlar yer almaktadır : konu
başlıklarının yetersiz oluşu, fiş katalogların karışık ya da yıpranmış olması,
kullanım zorluğu’dur. Bunların dışında, bilgilendirici tabloların eksikliği de
sorunlar arasındadır. “ http://bbytezarsivi.hacettepe.edu.tr/jspui/bitstream/2062/458/1/187.pdf
Sf.73. “Grafik 11’de kullanıcılar veritabanını kullanırken en fazla “konu
başlıklarının yetersiz oluşundan kaynaklanan sorunlar” yaşadıklarını
belirtmişlerdir.” http://bbytezarsivi.hacettepe.edu.tr/jspui/bitstream/2062/458/1/187.pdf
4
Bayter, M. (2000). Ankara’daki
üniversite kütüphanelerinde kataloglama sorunları ve çözüm önerileri.
Basılmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Bildiriler
https://www.nazimhikmet.org.tr/assets/dosyalar/2018/03/3selmaaslan.pdf
Makaleler
Alkan, N. (1995). Bilgi taramalarında temel başarısızlık nedenleri. Bilgi Dünyası, 9 (2), s. 91-102.
Alakuş, Meral: “Subject Headings in Turkish: problems in
Translation and Turkish language Standards; a comparison with international
rules and regulations.” Workshop. UNAK Conference, Muğla
Universitesi, 27.09.2007.
Alakuş, Meral: Türkçe Konu Başlıkları ve Kavram Dizinlerinde
Dil Sorunları. Uluslararası
Standartlarla Karşılaştırmalar. Konu Başlıkları ve Alt Başlıklar. ÜNAK
Konferansı, Muğla Üniversitesi, 27 Eylül 2007.
Alakuş, Meral: Türkçe'de özel adların denetimi : sorunlar ve
çözümler. F. Subaşıoğlu (eds.) Bilgi
eksenli kuram ve uygulamalar : sorgulayıcı ve çözümleyici yaklaşımlar
sempozyomu bildirileri. 31 Mayıs-2 Haziran Nevşehir içinde (ss.367 - 384).
Ankara: Ankara üniversitesi. https://tinyurl.com/wr648vz
Alakuş, Meral: Türkçe ve Yabancı Dillerde "Özel/Tüzel/Coğrafik" adların denetimi. Sorunlar ve Çözümler. F. Subaşıoğlu (eds.) Bilgi eksenli kuram ve uygulamalar : sorgulayıcı ve çözümleyici yaklaşımlar sempozyomu bildirileri. 31 Mayıs-2 Haziran Nevşehir içinde (ss.367 - 384). Ankara: Ankara üniversitesi. https://tinyurl.com/wr648vz
Baydur, G. (1985). Konu indekslemesi. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, 34 (4), s. 171-184.
Binici, Kasım: https://www.nazimhikmet.org.tr/assets/dosyalar/2018/03/2kasimbinici.pdf
Gültekin, Vedat: Konu Otorite Dizini Nedir? Nasıl Oluşturulur? Türk Kütüphaneciliği, 34, 1 (2020), 46-64. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1013283
Karaca, İsmail: https://www.ismailkaraca.com.tr/dewey-onlu-siniflama-sistemi/
Teoman, Burcu - Özlem Efe: https://core.ac.uk/download/pdf/67676615.pdf
Türkçe Bir Konu Başlıkları Listesi İçin Hazırlık Ön Toplantısı. (1967). Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, 16 (2), s. 145-146.
https://www.marmarailahiyat.com/dewey-onlu-siniflama-sistmi-dos-dewey-decimal-system-dds/
Raporlar
RDA Uygulamalarında Konu ve Yazar Otorite Dizinlerinin Önemi, Sorunlar, Standartlar
Çalıştayları Raporu. (2015). 10 Şubat 2017 tarihinde https://www.unak.org.tr/upload/userfiles/files/RDACalistaylarRaporu.pdf
adresinden alındı.
------------------.
https://www.loc.gov/catdir/cpso/lcco/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder