14 Şubat 2021 Pazar

Türkiye’de Kütüphanelerde Sınıflandırma / Konu Başlıkları Sorunları Hakkında Bazı Yayınlar

 

Türkiye’de Kütüphanelerde Sınıflandırma / Konu Başlıkları Sorunları Hakkında Bazı Yayınlar

 

Bülent Ağaoğlu

İstanbul, 14.2.2021

 

Kitaplar:

Vedat Gültekin: Örneklerle birlikte kütüphanelerde konu otorite dizini oluşturma. Hiperlink eğit.ilet.yay.san.tic.ve ltd.sti., 8 Ağu 2019 - 96 sayfa. https://tinyurl.com/vqvswhy8 ** https://www.researchgate.net/publication/333817292_Orneklerle_Birlikte_Kutuphanelerde_Konu_Otorite_Dizini_Olusturma

 

Bilgi ve belge yönetimi alanında bilgiye erişim /Kataloglama sorunları sempozyumu bildiriler kitabı : Tarık Akan toplantıları 1. Elsa Bitri, Hasan S. Keseroğlu. Hiperlink eğit.ilet.yay.san.tic.ve ltd.sti., 1 Oca 2018 - 480 sayfa. https://tinyurl.com/seyybhmp

 

Sedat Aksoy: Sistematik Ve Alfabetik Sınıflama Düzenlerinin Bilgiye, Belgeye Konusal Erişim Açısından Karşılaştırılması (2005 Ve 2008 Tarihli Yüksek Lisans Tezinin Reddedilme Süreci İle Birlikte). E-Kitap Projesi. İstanbul- Haziran, 2015. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/KITAP/ekt0000020.pdf


Tezler

1

Canan Özer: Türkiye`de konu başlıkları çalışmaları / Subject headings studies in Turkey. Danışman: DOÇ.DR. NAZLI ALKAN. Yer Bilgisi: Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konu:Bilgi ve Belge Yönetimi = Information and Records Management. Dizin:Konu başlıkları = Subject headings ; Kütüphaneler = Libraries ; Kütüphaneler = Libraries ; Türkiye = Turkey            Onaylandı. Yüksek Lisans Türkçe 2001 110 s.

ÖZET Konu başlıklarının amacı; aradığı bilgi/belgeye konusu aracılığı ile erişmeyi tercih eden kullanıcıların işini kolaylaştırmak, en kısa sürede en doğru kaynağa erişmesini sağlamaktır. Bilgiye konu başlıkları ile erişmek, aranılan konuyla ilgisiz ya da az ilgili kaynaklara erişim riskini en aza indirmektedir. Konu başlıklarının kullanımı, konuların uygun terimlerle ifade edilmesini sağladığı için, kullanıcılara kolay erişim imkanı tanımaktadır. Kullanıcılar, kütüphaneler ve bilgi erişim süreci için bu kadar önemli olan konu başlıkları ile ilgili olarak; ülkemizde yapılan çalışmalara değinmek ve ülkemiz için ulusal, standart ve özgün bir KBL'nin gerekliliğini belirtmek, böyle bir listenin bugüne kadar oluşturulamamasının nedenlerini ve bu durumun beraberinde getirdiği sorunları ortaya koymak amacıyla bu çalışma yapılmıştır. Araştırmamızda hipotez olarak, "Konu başlıkları faaliyetlerini koordine edecek, standardizasyonu sağlayacak, yaptırım gücü olan bir merciinin olmamasından dolayı Türk kütüphaneleri için özgün bir KBL oluşturulamamıştır" görüşü sınanmıştır. Konuya uygunluğu nedeniyle çalışmamızda betimleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmamızda kullandığımız veriler, literatür incelemesi, görüşme ve gözlem teknikleriyle elde edilmiştir. Genel olarak elde edilen sonuçlara göre, ülkemizde standart bir KBL'ye gerçekten ihtiyaç vardır. Bu listenin oluşturulması için bir an önce çalışmalara başlanmalıdır. 96Böyle bir listenin oluşturulamamasının nedeni, yukarıda belirtilen niteliklere uygun bir merciinin olmamasıdır. Çalışma sonucunda kütüphaneciler, konu uzmanları ve kullanıcılar da dahil olmak üzere konuya ilgi duyan kişilerin, böyle bir kurumun oluşturulması için tetikleyici güç olamadıkları anlaşılmıştır. Görüşmelerimizin ilgili sorularına alınan yanıtlar çerçevesinde hipotezimiz kanıtlanmıştır. Mesleki örgütlenme ve işbirliği için gerekli zemin hazırlanmalı; KBL oluşturmaya yönelik çalışmalar etkisi, yetkisi ve yaptırım gücü olan bir kurumun çatısı altında ve koordinasyonunda gerçekleştirilmelidir. Gerçekleşmesi beklenen temel önerimiz; kütüphanecilik mesleğine gönül veren kişilerin, bencillik duygu ve düşüncelerinden uzaklaşarak işbirliği için gerekli zemini hazırlamaları, birliktelik ve standardı sağlayacak çalışmaları gerçekleştirmeleridir.  http://bbytezarsivi.hacettepe.edu.tr/jspui/handle/2062/137

2

Vedat Gültekin: Türkiye'de konu otorite dizini çalışmaları: Ankara Üniversitesi örneği / Subject authority file studies in Turkey: Sample of Ankara University. Danışman: PROF. DR. DOĞAN ATILGAN. Yer Bilgisi: Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Bilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı. Konu:Bilgi ve Belge Yönetimi = Information and Records Management. Dizin:Ankara Üniversitesi = Ankara University ; Bilgi ve belge yönetimi = Information and records management ; Bilgi ve belge yönetimi bölümleri = Information and records management undergraduate programmes ; Konu = Title ; Konu başlıkları = Subject headings ; Konu indeksi = Title index ; Kütüphanecilik bilimi = Librari science ; Kütüphaneler = Libraries              Onaylandı. Yüksek Lisans Türkçe 2017 102 s.

Kütüphaneler, bilgi ile kullanıcı arasında bilgiye erişmek için oluşturulmuş köprülerdir. Bilgiye erişmek için var olan bilginin, belirli standartlara göre kataloglanarak denetim altına alınması gereklidir. Kullanıcı, kayıtlı bilgiye diğer erişim unsurlarının yan sıra konu yönünden de erişmek istemektedir. Bu nedenle bibliyografik kayıtlarda konu girişlerinin oluşturulması önemlidir. Konu ek girişleri ve bunların yönlendirmelerinin doğru bir şekilde yapılması kullanıcının aradığı bilgiye kolaylıkla erişmesini sağlayacaktır. Çalışmamızın amacı, Ankara Üniversitesi DTCF Kütüphanesi bibliyografik kayıtlarında yer alan konu girişlerinde yapılan başlıca hataları tespit ederek, hatasız ve doğru bir giriş için nelere dikkat edilmesi gerektiğini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda ilk olarak otorite işi, otorite kontrolü ve otorite dizin tanımları verilerek kavramsal çerçeve oluşturulmuştur. Daha sonra bilgiye konu yönünden erişimin önemi ve konu otorite dizinlerinin kataloglarda kullanılması ile ilgili tarihsel süreçten bahsederek otorite dizin konusunda yurt dışında ve ülkemizde yapılan çalışmalara ve işbirliklerine değinilmiştir. Araştırmamızın asıl kısmını, Ankara Üniversitesi DTCF Kütüphanesi konu otorite dizininde yer alan konu terimleri oluşturmaktadır. Konu otorite dizininde yer alan konu terimleri tek tek incelenmiş ve yapılan incelemeler sonucunda konu otorite kayıtlarında konu terimlerinin % 59.58 'sinin hatalı girildiği ve standartlara uygun oluşturulmadığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak, ülkemizde bugüne kadar konu otorite dizini oluşturma konusunda bazı girişimlerde bulunulsa da bireysellikten öteye gidememiştir. Yurt dışındaki yapılan çalışmalar değerlendirildiğinde ülkemizde yapılan çalışmaların ne kadar yetersiz ve düzensiz olduğu görülmektedir. Ankara Üniversitesi DTCF Kütüphanesi bibliyografik kayıtlarında, konu terimi atamak üzere herhangi bir otorite listenin olmayışı ve kütüphane personelinin bu konudaki bilgisizliği düzensiz ve yetkisiz konu girişlerinin oluşmasına neden olmuştur. Otorite dizinlerinin standartlara uygun olarak oluşturulmaması ve bu konuda yapılan hatalar, bibliyografik kayıtlarda kavram karmaşası yaşanmasına ve kullanıcıların bilgi kaynaklarına erişememelerine neden olmaktadır.

3

sf. 71. “Grafik 9’a göre, ilk üç sırada şu sorunlar yer almaktadır : konu başlıklarının yetersiz oluşu, fiş katalogların karışık ya da yıpranmış olması, kullanım zorluğu’dur. Bunların dışında, bilgilendirici tabloların eksikliği de sorunlar arasındadır. “ http://bbytezarsivi.hacettepe.edu.tr/jspui/bitstream/2062/458/1/187.pdf

Sf.73. “Grafik 11’de kullanıcılar veritabanını kullanırken en fazla “konu başlıklarının yetersiz oluşundan kaynaklanan sorunlar” yaşadıklarını belirtmişlerdir.” http://bbytezarsivi.hacettepe.edu.tr/jspui/bitstream/2062/458/1/187.pdf

4

Bayter, M. (2000). Ankara’daki üniversite kütüphanelerinde kataloglama sorunları ve çözüm önerileri. Basılmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.

 

Bildiriler

https://www.nazimhikmet.org.tr/assets/dosyalar/2018/03/3selmaaslan.pdf

https://www.researchgate.net/publication/328408282_Turkiye'de_Konu_Kataloglamasinda_Cok_Dilli_Yaklasim_Acisindan_Yasanan_Sorunlara_Cozum_Arayislari_A_Search_for_Solutions_to_the_Problems_Experienced_Concerning_Multilingual_Approach_to_Subject_Catalogi

 

Makaleler

Alkan, N. (1995). Bilgi taramalarında temel başarısızlık nedenleri. Bilgi Dünyası, 9 (2), s. 91-102.

Alakuş, Meral: “Subject Headings in Turkish: problems in Translation and Turkish language Standards; a comparison with international rules and regulations.”  Workshop. UNAK Conference, Muğla Universitesi, 27.09.2007.

Alakuş, Meral: Türkçe Konu Başlıkları ve Kavram Dizinlerinde Dil Sorunları.  Uluslararası Standartlarla Karşılaştırmalar. Konu Başlıkları ve Alt Başlıklar.  ÜNAK Konferansı, Muğla Üniversitesi, 27 Eylül 2007.

Alakuş, Meral: Türkçe'de özel adların denetimi : sorunlar ve çözümler. F. Subaşıoğlu (eds.) Bilgi eksenli kuram ve uygulamalar : sorgulayıcı ve çözümleyici yaklaşımlar sempozyomu bildirileri. 31 Mayıs-2 Haziran Nevşehir içinde (ss.367 - 384). Ankara: Ankara üniversitesi. https://tinyurl.com/wr648vz

Alakuş, Meral: Türkçe ve Yabancı Dillerde  "Özel/Tüzel/Coğrafik" adların denetimi. Sorunlar ve Çözümler.   F. Subaşıoğlu (eds.) Bilgi eksenli kuram ve uygulamalar : sorgulayıcı ve çözümleyici yaklaşımlar sempozyomu bildirileri. 31 Mayıs-2 Haziran Nevşehir içinde (ss.367 - 384). Ankara: Ankara üniversitesi. https://tinyurl.com/wr648vz

Baydur, G. (1985). Konu indekslemesi. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, 34 (4), s. 171-184.


Binici, Kasım:  https://www.nazimhikmet.org.tr/assets/dosyalar/2018/03/2kasimbinici.pdf


Gültekin, Vedat: Konu Otorite Dizini Nedir? Nasıl Oluşturulur? Türk Kütüphaneciliği, 34, 1 (2020), 46-64.  https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1013283


Karaca, İsmail: https://www.ismailkaraca.com.tr/dewey-onlu-siniflama-sistemi/


Teoman, Burcu - Özlem Efe: https://core.ac.uk/download/pdf/67676615.pdf


Türkçe Bir Konu Başlıkları Listesi İçin Hazırlık Ön Toplantısı. (1967). Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, 16 (2), s. 145-146.


https://www.marmarailahiyat.com/dewey-onlu-siniflama-sistmi-dos-dewey-decimal-system-dds/


Raporlar

RDA Uygulamalarında Konu ve Yazar Otorite Dizinlerinin Önemi, Sorunlar, Standartlar Çalıştayları Raporu. (2015). 10 Şubat 2017 tarihinde https://www.unak.org.tr/upload/userfiles/files/RDACalistaylarRaporu.pdf  adresinden alındı.

http://acikerisim.gelisim.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11363/1499/%C3%9CNAK%202019%3B%20K%C3%BCt%C3%BCphanelerin%20Gelece%C4%9Fi%3B%20%C4%B0%C5%9F%20Birli%C4%9Fi%20Hakk%C4%B1nda%20Rapor.pdf?sequence=1&isAllowed=y

https://so.ozyegin.edu.tr/tr/duyurular/50124401/rda-uygulamalarinda-konu-ve-yazar-otorite-dizinlerinin-onemi-sorunlar-standartlar-semineri

------------------.

https://www.loc.gov/catdir/cpso/lcco/

 


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder