YABANCI
DİLLERDE MEVCUT OLUP,
DİLİMİZDE KARŞILIĞI OLMAYAN KAVRAMLAR SORUNU
Derleme: Bülent Ağaoğlu
12.6.2020
kavram eksiklikleri
“bulunmayan kavramlar”
1
2
“bu baslik altindaki entrylerde
bahsedilen pek cok turkce soz dizisinin zaten hazir cevrilmisi vardir, biraz
cift dilli okur yazar olmak yeterlidir bulmak icin, fakat gercekten karsiligi
olmayan kavramlar vardir. yani ingilizcenin ana dil oldugu kulturlerde kelime
olarak degil, kavram olarak karsiligi olmayan durumlar vardir. mesela 'kolay
gelsin' gibi. hele daha beteri bizim dilimize de arapcadan gelen 'fesupanallah'
vardir, bunu cevirmeye kalkmak iste zordur.
bir de yine bu baslik altinda
verilen orneklerden bir kismi kelimelerin cevirideki zorlugu degil, edebi
ceviriler oldugu icin zaten ingiliz dili edebiyati, mutercim tercumanlik vs
gibi universite bolumlerinin varolus sebeplerindendir. genelde amator ceviriler
ciftdilli kitapseverlerin resmen canini acitir.
02.04.2013 17:04 mavicorap”. https://eksisozluk.com/turkceden-ingilizceye-cevirmekte-zorlanilan-kalip--3774389
3
“Olumlu bir önermenin konusunun vi
şartını taşıması gerektiği ve bu varlığın da dış dünyada ya da zihinde
olabileceği anlaşıldı. Bu iki varlık tarzından birincisi açık,
ancak İbn Sînâ için zihinsel
varlığın ne anlama geldiği ve nelerin zihinsel varlığa sahip olduğu konusu açık
değildir. Dış dünyada bir karşılığı olmayan ve dahası olması da mümkün olmayan
kavramların zihinsel olarak var olduğundan söz edebilir miyiz? Başka bir
deyişle, bunlara zihinsel de olsa bir varlık atfederek bunlar hakkında olumlu
bir yargıda bulunmak mümkün mü? Şimdi temel metinlerden hareketle İbn Sînâ’nın
bu sorulara verebileceği cevapları tespit etmeye çalışalım.”.
Devletin
affettikleri – Alınteri
7 Ara 2019 - ... görüldüğü görülmedikçe, “kader kurbanı” gibi hiçbir
anlamı ve karşılığı olmayan kavramlar varlığını sürdürdükçe hiçbir şey değişmeyecek.
5
“Zira tercümanlık faaliyetleri içerisinde günlük hayatta
kullandığımız sıradan olgular bulunabildiği gibi anlaşılması zor edebi, teknik,
soyut hatta hedef dilde karşılığı olmayan kavramlar da olabilir. Ankara tercüme
büroları yıllardır faaliyetlerine sözü edilen sorumluluğu layıkıyla taşıyarak
devam etmektedir.”. https://medium.com/@wanblock06/terc%C3%BCme-b%C3%BCrosu-ne-i%C5%9F-yapar-f38857d4e7eb
6
“Bu kabilenin bir
üyesi için Mars veya 20 sene öncesinin iş dünyası için e posta, muhtemelen
hiçbir anlam ifade etmeyen, zihinlerde ve anlam dünyalarında karşılığı olmayan
kavramlar olacaktır. Kelimelerin sahip olduğu bu güç, bana kültürümüzün yansımaları
olan ve çoğu artık gündelik yaşantımızda kullanmadığımız kelimeleri
çağrıştırır.”. https://www.haber1.com/1229/karbon-ayak-izimiz-iklimi-bireysel-ayak-izimiz-yasami-degistirir__trashed/
7
“Elbette yaşayarak
ve yaşantıyla öğrenme ile kastettiğim, son yıllarda Türkiye’de de özentiyle
popüler hale gelen öğrencilere iş yaptırma veya öğrenci merkezlilik gibi
hayatta aslında karşılığı olmayan kavramlar değildir. Kavramlar yerine bizzat
olgular ve şeyleri tecrübe ederek konuşmayı öneriyorum. Ayrıca kastettiğim,
disiplin ve düzen sözcüklerinin çağrıştırdığı gerekli sınırların büsbütün
ihlali de değildir.”. https://www.gencufuk.com/beyin-firtinasi-mi-yanlislar-mi-daha-ogreticidir/
8
“Çünkü o dönemde
Türk sinemasında karşılığı olmayan kavramlar için yeni terimler üretmiştir.
Eğer Berlin’de hala Radio Picture’ın arşivleri duruyorsa yüksek olasılıkla
Tevfik’in mektuplarına ve belki de başka senaryolarına ulaşılacaktır diye
düşünüyorum.”. https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:Egpo0mXsrHoJ:https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/cumhuriyet-kadin-hareketi-edebiyat-ve-hollywood-necile-tevfik-1740949+&cd=29&hl=tr&ct=clnk&gl=tr
9
“Karşılığı olmayan
kavramlar konusu ilginç. Karmaşık ve çağdaş kavramların karşılıksız kalması ve
ilk bulanın diline göre şekillenmesi zaten adil. Ama bir de basit kavramlardaki
boşluklar var. Ulusal renk körlükleri bir örnek, Türkler ‘in mavi yeşil renk
körlüğü evrimsel olarak yalnız olmadığımız bir karışıklık da olsa dilsel
karışıklığımız çok önde. Duygunun geri planda olduğu, düşüncenin geri planda
olduğu diller ve kültürler var. Türkler tipik olarak göçebe ve savaşçı, hareketli
toplum olması hasebiyle dilde daha çok eylem, fiil önceliklidir. Derin
düşünceden çok kıvraklık, akışkanlık, konup göçme dili, pratik dil gibi
unsurlar baskın. O bakımdan çağdaş internet kültürüne çok yatkın.
Örnek en sona
kaldı. Türkçe’ de, çekirdek (artık kavram olsa da) aile sözcüğünün öz-karşılığı
yok. Demek ki bizim toplumun gerisi anaerkil olduğu gibi Marx'ın, Engels’in
eski metinlerindeki gibi kabile tipi grup evliliği toplumuymuş. Eski
sözcüklerimizden aileye en yakınsayanı hangileri acaba? Benim aklıma oba
geliyor. Ek halinde düşünürsem (ek olması bile bir gösterge olabilir) -giller
(bizgil, bizimkilergil) devreye giriyor.” https://www.sosyalportal.net/news/turkce-nin-ic-mantigi/”.
10
“Karşılaştırma sonucunda çıkış
dildeki kavramların hedef dildeki sözlüklerde olup
olmadığı, hangi dilin ilgili söz
birimleri bakımından daha zengin olduğu belirlenmeye
çalışılmıştır. Sözlük
bazında ilgili kavramların karşılıklarının tespiti aşamasında, kaynak
olarak kullanılan
sözlüklerdeki anlam alanlarıyla ilgili söz birimleri kapsam açısından
da
değerlendirilmeye alınmıştır. Tablolar üzerinde yansıtılmaya çalışılan her iki
sözlükteki
eksiklikler aracılığıyla ve bu eksikliklerin karşılaştırılmasıyla somut ve yeni
bir yöntem
uygulanmaya çalışılmıştır. Her
iki sözlükte karşılığı olmayan kavramların
yerini doldurabilmek ve ilgili
anlam alanını yeni sözbirimlerle tamamlamak amacıyla
her iki dilde çevirisi bulunan
edebi eserlerin orijinalleri ve çevirileri kaynak olarak
alınmıştır. Bu eserler şu
şekilde sıralanabilir: Orhan Pamuk; „Beyaz Kale“ (Die weisse
Festung), „Kara
Kitap“ (Das schwarze Buch), „Kar“ (Schnee), „İstanbul „ (Istanbul,
Erinnerungen an
eine Stadt), Yaşar Kemal; „Kuşlar da gitti“ (Auch die Vögeln sind
fort), Fakir
Baykurt; „Yılanların Öcü“ (Die Rache der Schlangen), Günter Grass; „Die
Blechtrommel“
(Teneke Trampet), J. W. v. Goethe; „Die Leiden des Jungen Werthers“
(Genç Werther’in
acıları), Stefan Zweig; „Die Sternstunden der Menschheit „(İnsanlığın
yıldızının
parladığı anlar), Hermann Hesse; „Siddartha „ (Siddartha), „Der
Steppenwolf“
(Bozkır Kurdu), Franz Kafka; „Der Prozess“ (Dava)”. ONUR YILMAZ 2009 Der
begriff ?kitsch? im prozess der globalisierung und seine wiederspiegelung in
bestimmten lebensbereichen im Deutschen und Türkischen
Kitsch kavramının
globalleşme süreci ve onun belirli yaşam alanlarında Türkçedeki ve Almancadaki
yansımaları Yüksek Lisans Alman Dili ve Edebiyatı = German Linguistics
and Literature ; Dilbilim = Linguistics
Maille Onur Yılmaz’a
ulaşmaya çalış. : https://avesis.hacettepe.edu.tr/onur.yilmaz
----------------.
11
yukarıdaki linke
kadar derledim. Devan et. (google: “karşılığı olmayan kavramlar” (
12
13
14
---------------------.
MERHABA
"EZBER" TANIMLAMASI
DERLEMESİ adlı çalışmamı paylaşırım.
(BİRKAÇ GÜN İÇİNDE SAHAYA ÇIKIP
KAYNAKLARA İLAVELER DE YAPACAĞIM).
KAVRAMLAR KONUSUNDA HAZIRLAMAKTA
OLDUĞUM KISA BİR METİN ÇALIŞMAM SEBEBİYLE ORTAYA ÇIKTI.
(işin özü; türkçe sözlüklerde
BULUNMAYAN EZBER KONULU KAVRAMLARI
TESPİT ETTİRMEK İSTİYORUM. mevcut derlememden hareketle BİR İKİ UZMANDAN
RİCA EDECEĞİM. BURADAN HAREKETLE BAZI GÖZLEMLERDE BULUNMAK DÜŞÜNCEM VAR. 674
BİN TÜRKÇE KELİME İÇEREN TDK VERİ TABANI HALEN WEBDE YOK. : https://bulentagaoglu.blogspot.com/2020/05/turkce-674-bin-kelime.html
TDK TÜRKÇE SÖZLÜK 2011 BASKISINDA
İSE;
" Türkçe Sözlük’ün on birinci
baskısında 77.005’i madde başı, 15.287’si madde içi olmak üzere toplam 92.292
söz bulunmaktadır. Bu sözlerin 53.451’i isim, 12.666’sı sıfat, 3.312’si
zarf, 88’i zamir, 40’ı edat, 299’u ünlem, 50’si bağlaç, 9.912’si ise fiildir
(Komisyon, 2011: XXI).". http://www.tekedergisi.com/Makaleler/1308300275_14BASKIN.pdf
TDK, Türkçe Sözlük, 11. baskı, 2011,
sf.xxı.
BÖYLE OLUNCA BİRÇOK KAVRAMI WEBDEKİ
TÜRKÇE SÖZLÜKLERDE GÖREMİYORUZ).
YAKINDA TAMAMLADIĞIMDA GÖNDERECEĞİM.
SEVGİ VE SAYGILARIMLA, SELAMLAR
BÜLENT AĞAOĞLU
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder