Açıklamalı Atatürk Kaynakçası. Yazan: M. Türker Acaroğlu. Ankara 1981 Türkiye İş Bankası. 2 cilt. Atatürk, Kurtuluş Savaşı, Atatürk Devrimleri ve Türkiye Cumhuriyeti Üzerine 500 Seçme Kitap.
Türker Bey, 1981 yılında ben 23 yaşındayken Küçükçekmece’deki evinde kendisini ziyaret ettiğim sırada, seçmeli ve açıklamalı yapısıyla Atatürk hakkında ülkemizde benzeri bulunmayan bu kaynakçanın matbaadan gelmesini heyecanla bekliyordu.
Kitabı, bir tarayıcı alarak 2007 senesinde önce taramış sonra da ocr ve bunun düzeltmesini yapmıştım.
Bu web sitesi de, kendi bedelli abonelikli sisteminde yayına almış: https://www.scribd.com/document/52212744/Ac%C4%B1klamal%C4%B1-Ataturk-Kaynakcas%C4%B1-1
https://www.scribd.com/doc/144890392/Ac%C4%B1klamal%C4%B1-Ataturk-Kaynakcas%C4%B1-II-E-Z
......................
Tam metin
Cilt1: https://drive.google.com/file/d/1PeqxMd14wn-AmbPtaPdGanRXrIg0KCGm/view?usp=sharing
Cilt 2: https://drive.google.com/file/d/1NYuOVPWadhFIHO055KjHE4gyx_O6SWrM/view?usp=sharing
...................................
Kaynakça hakkında tanıtım makalesi:
Açıklamalı Atatürk Kaynakçası. Yazan: M. Türker Acaroğlu. Ankara 1981 Türkiye Iş Bankası. 2 cilt. XXIII + 1192 s. "Atatürk'ün Doğumunun 100. Yılı Dizisi: 7" T. İş Bankası Kültür Yayınları'nda 227. kitap. [Kitap Tanıtımı]
S. N. Özerdim
Anahtar Kelimeler: Mustafa Kemal Atatürk, Atatürk Kaynakçası, M. Türker Acaroğlu, Atatürk'ün Doğumunun 100. Yılı Dizisi
Açıklamalı Atatürk Kaynakçası. Yazan: M. Türker Acaroğlu.
Ankara 1981 Türkiye İş Bankası. 2 cilt. XXIII + 1192 s. 700 lira. “Atatürk’ün
Doğumunun 100. Yılı Dizisi: 7” T. İş Bankası Kültür Yayınları’nda 227. kitap.
M. Türker Acaroğlu’nun, bu kaynakçanın Önsözü’nde de
anımsattığı üzere; Prof. Herbert Melzig’ten başlayarak (1941), Muharrem D.
Mercanlıgil (1953), M. Orhan Durusoy - Muzaffer Gökman (1957), İsmail Arar
(1960), Muzaffer Gökman (1963’ten bu yana genişletilmiş yeni basımlar); Atatürk
için yazılmış yerli ve yabancı kitapları, bu arada kimi bilimsel dergi
yazılarını sıralayan kaynakça kitapları yayımladılar. Bunlara 1938 yılı son iki
ayındaki süreli yayın yazı, şiir ve haberlerini içeren bir başka
bibliyografyayı da ekleyebiliriz. (S. N. Özerdim’in, Türk Tarih Kurumu’nca
yayımlanan kaynakçası). Bunlardan M. Mercanlıgil’inki, Milli Kütüphane’deki bir
serginin, t. Arar’ınki ise, kendi kitaplığındaki Atatürk yayınlarının katalogu
idi. Prof. Melzig’in kaynakçası dışındakiler, “kuru bibliyografya” diye anılan,
sadece bibliyografik künyeleri içeren kaynakçalardır. Anılan iki “katalog”
ötesindekiler, Atatürk ve Devrimi için yazılmış bütün yayınları kapsayacak
nitelikte ele alınmıştır. M. Gökman’ın 1968’de yapılan 2. basımı ile Ek olarak
çıkarılan 1974 cildi, para ve pullara değin, pek çok malzemeye yer verir.
Bu “kuru bibliyografya”lardan sonra, M. T. Acaroğlu,
kaynakçasına aldığı kitapları kısa ya da uzun bilgilerle tanıtan ilk
“açıklamalı” kaynakçayı ortaya koymuş oldu. Bu kaynakça bir seçmeye dayanır.
Kendisi, yapıtını şöyle tanıtıyor:
“Bu çalışmada tanıtılan yapıtlar, Arap ve Latin alfabesiyle
yazılmış Türkçe, yabancı dillerden Türkçeye çevrilmiş ya da daha çevrilmemiş
kitaplardan seçildi. (...) Amacımız, okura, yapıtlar hakkında bilgi verip onu
metinden uzaklaştırmak değildir. Ona, yapıtları bulup görmesi, seçip okuması
için yardımcı olmak, kitaplara giden yolu göstermek istiyoruz”.
Yapıtlar, kaynakçaya, abece sırası ile alınmıştır. 500
kitapla sınırlanan kaynakçada tutulan yolu, yine yazar şöyle anlatıyor:
“... yapıtların başlıklarından sonra, basım yıllan, göçüp
gitmiş yazarların doğum-ölüm, yaşayanların doğum tarihleri, tanıtımlar,
tarihsel yapıtlar için tarih bilimindeki yerleri ve önemleri belirtilmeye
çalışıldı, bu arada bol bol kaynakça bilgileri verildi. Kısaca, bizde kendi
türünde ilklerden biri olan bu çalışma, Batıdaki benzerleri gibi, yapıt
başlıklarının abc sırasıyla düzenlendi. Dilimize çevrilmiş yabancı yapıtların
Türkçe başlıkları temel alındı, ancak özgün başlıkları da verildi, çevirmenleri
ve yayınevleri -yoksa basımevleri- adları, sayfa sayıları, fiyatları, dizileri
de gösterildi”.
Kitabın sonunda, yapıtların yazar adına göre aranmasını
sağlayacak bir dizin de düzenlenmiştir. Böylece, bir “dictionnaire des ouvres”
niteliğindeki bu kaynakça, yazar ve çevirmenlerle, 2. cildin sonunda, bu açıdan
da tamamlanmış oluyor.
Dünyada kendisi için en çok kitap yayımlanmış olan ünlü
kişinin Napoleon olduğu söylenir. Ancak, ölümünün üzerindeki kırk üç yıl
geçtiği halde, Atatürk’ün bugün de güncel olması, güncelliğini sürdüreceğinin
anlaşılması; Fransız imparatoru ile bir yayın yarışı içinde olduğunu
gösteriyor. Atatürk için yayımlanmış kitapların sayısı üzerinde, 1981’den sonra
bir fikir edinebileceğiz. Çünkü 1981 içinde yayınlar -kimi olanaksızlıklara
karşın- bir gelişme içindedir. M. Gökman’ın, genişletilmiş yeni basımı
yapılmakta olan kaynakçası, Leman Şenalp’ın, 1981 yayınları için hazırlamakta
olduğu kaynakça, bizi bu bakımdan aydınlatacaktır.
Ne var ki, kitap ile yapıl arasında bir ayrım olduğunu göz
önüne almak gerekir. Atatürk için, özellikle öğrencilere yarayacak pek çok
kitap yayımlandı; şiir kitapları, antolojiler, satış amacı güden gelişigüzel
derlemeler basıldı. Bunların sayısı oldukça kabarıktır. Bilim adamlarının
araştırmacıların yararlanacağı bilimsel yapıtlarla; eksikleri ve “şişirmeleri”
yine onlarca arıtılacak anılar, öykücükler (anekdotlar) vb. bile bunları gözden
geçirmek isteyenleri uğraştıracak bolluktadır.
İşte, M. T. Acaroğlu’nun kaynakçası, okuyucuya, ilk beş yüz
kitabın niteliğini tanıtan yararlı bir kılavuzdur. “Kılavuz” sözcüğü
gelişigüzel kullanılmış değildir; “Atatürk Ormanı”ndan geçebilmek için bu kitap
gerçekten bir yol göstericidir. Kimi zaman bir kitap yarım sayfada tanıtılırken,
kimilerine beş sayfa yer verilmiştir. Şunu da ekleyelim: Atatürk adı bir
simgedir. Kaynakça’da Atatürk’le birlikte O’ndan ayrılmayacak üç konuda
kitaplara da yer verilmiştir: Kurtuluş Savaşı, Atatürk Devrimi, Türkiye
Cumhuriyeti.
Bu kitabın, 1981 yılına bir katkı olarak kazandırıldığını,
1981'de kalmayacak olan Atatürkçülük düşün ve eylemi için gelecekte de yararlı
olacağını söylemek gerekiyor.
.......................................
Seçmeli ve Açıklamalı Bir Kılavuz: M. Türker Acaroğlu’nun Açıklamalı Atatürk Kaynakçası
Chat Gpt
28.08.2025
Atatürk hakkında yazılmış eserlerin sayısı, yalnızca Türkiye’de değil dünyada da olağanüstü bir zenginliğe ulaşmıştır. Ancak bu bolluk, araştırmacı için aynı zamanda bir karmaşa da yaratır. Çünkü Atatürk üzerine kaleme alınan kitaplar, ciddi akademik incelemelerden şiir antolojilerine, anılardan popüler derlemelere kadar çok geniş bir yelpazeye yayılır. İşte tam bu noktada, M. Türker Acaroğlu’nun 1981’de Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları arasında iki cilt halinde yayımlanan Açıklamalı Atatürk Kaynakçası önemli bir dönüm noktası olarak ortaya çıkar.
Bu eser, Atatürk’ün doğumunun 100. yılı anısına hazırlanmış dizinin yedinci kitabı olarak yayımlanmış ve 500 seçme kitabı tanıtan bir kılavuz niteliği taşımıştır. Daha önceki bibliyografyaların aksine, yalnızca kuru künyeler sunmakla yetinmemiş, her kitap hakkında açıklamalı bilgiler vermiştir. Acaroğlu, kitapların yazarları, basım tarihleri, baskı özellikleri, içerikleri, hatta kimi zaman tarihsel değerleri üzerine ayrıntılar aktarmış; böylelikle okuyucuya sadece bir liste değil, aynı zamanda yönlendirici bir pusula sunmuştur.
Kaynakçanın iki temel niteliği vardır: seçmeli ve açıklamalı oluşu.
-
Seçmeli oluşu, Atatürk’le ilgili yayımlanan binlerce kitabın arasından en dikkate değer, en çok başvurulması gereken 500 kitabın özenle seçilmesinden ileri gelir. Bu sayede araştırmacılar, dağınık bir külliyat içinde kaybolmak yerine, güvenilir bir başlangıç noktasına sahip olurlar.
-
Açıklamalı oluşu ise, her kitabın yalnızca künyesini değil, içeriğini, amacını, niteliğini, kimi zaman da eleştirel değerlendirmesini okura sunar. Bu, bibliyografyanın bir “okuma rehberi” işlevi görmesini sağlar.
Benim için bu kitabın ayrı bir anlamı vardır. 1981 yılında, henüz 23 yaşımdayken Küçükçekmece’deki evinde ziyaret ettiğim Türker Bey, bu büyük emeğin matbaadan çıkışını heyecanla bekliyordu. Onun gözlerindeki o sabırsızlığı bugün hâlâ hatırlıyorum. Yıllar sonra, 2007’de bir tarayıcı alarak bu iki ciltlik eseri sayfa sayfa taradım, OCR’dan geçirdim ve düzeltmelerini yaptım. Bugün internet üzerinden ulaşılabilen nüshalar, Acaroğlu’nun emeğinin yeni kuşaklara taşınmasına vesile olmaktadır.
Açıklamalı Atatürk Kaynakçası, yalnızca bir kitap listesi değil, Atatürk, Kurtuluş Savaşı, Atatürk Devrimleri ve Türkiye Cumhuriyeti üzerine yayımlanmış eserlerin entelektüel haritasıdır. S. N. Özerdim’in de belirttiği gibi, bu eser adeta bir “Atatürk Ormanı”nda yol gösteren kılavuz gibidir. Bu yönüyle, Atatürkçülük düşüncesinin geleceğe taşınmasında bir kilometre taşı olarak görülmelidir.
Bugün geriye dönüp baktığımızda, Acaroğlu’nun çalışmasının önemi daha da netleşmektedir. Dijitalleşme çağında dahi, kaynaklara erişimin hızla arttığı günümüzde, seçici ve açıklamalı bir bakışın ne kadar gerekli olduğu bir kez daha anlaşılmaktadır. Çünkü bolluk, beraberinde ayıklama ve yönlendirme ihtiyacını doğurur. Acaroğlu’nun 1981’de yaptığı tam da budur: Bir entelektüel pusula ortaya koymak.
Sonuç olarak, Açıklamalı Atatürk Kaynakçası, yalnızca Atatürk yayınlarının değil, aynı zamanda Türk bibliyografya tarihinin de en önemli dönüm noktalarından biridir. Bugün hâlâ araştırmacılara yol gösteriyor, okurlara kılavuzluk ediyor ve Atatürk üzerine düşünmeyi sürdüren her nesle değerli bir kaynak oluşturuyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder