3 Ağustos 2025 Pazar

Yayın Boşluklarının Tespiti: Yazılım Tabanlı Analizlerden İnsan Sezgisine. 16.07.2025

 

Yayın Boşluklarının Tespiti: Yazılım Tabanlı Analizlerden İnsan Sezgisine

 

 

bütün bunlar yazılımlarla otomatik yapılıyor: Literatür haritalama, bibliyometrik analiz, anahtar kelime ağları gibi yöntemlerle ilişkilendirme, Atıf veritabanlarının (Scopus, Web of Science).

16.7.2025

ChatGPT:

Evet, doğru:

Literatür haritalama, bibliyometrik analiz, anahtar kelime ağları, atıf analizleri, ortak atıf analizi, bibliyografik eşleşme gibi yöntemler bugün büyük ölçüde yazılımlar aracılığıyla otomatik veya yarı otomatik olarak yapılmaktadır. İşte bu konuda bazı açıklamalar:

🔹 1. Literatür Haritalama (Literature Mapping / Science Mapping)

  • Yazılım örnekleri: VOSviewer, CiteSpace, BibExcel, Sci2 Tool
  • Görev: Yayınlar arasındaki benzerlikleri, anahtar kelime kümelerini, yazar ilişkilerini, dergi kümelerini grafiksel haritalarla gösterir.
  • Amaç: Konu kümeleri, gelişen temalar, bilgi ağları ortaya çıkarılır.

🔹 2. Bibliyometrik Analiz (Bibliometric Analysis)

  • Yazılım örnekleri: R Bibliometrix (biblioshiny arayüzü), Publish or Perish, Bibliometrix in R
  • Görev: En çok atıf alan yazarlar, en verimli kurumlar, yıllara göre yayın dağılımları, işbirliği ağları vb.
  • Kaynaklar: Scopus, Web of Science, Dimensions, CrossRef, Google Scholar

🔹 3. Anahtar Kelime Ağı (Keyword Co-occurrence / Co-word Analysis)

  • Anahtar kelimelerin birlikte geçme sıklığına göre tematik kümeler oluşturur.
  • Konuların birbirine yakınlığı ve uzaklığı grafikleştirilir.
  • VOSviewer, Gephi gibi yazılımlar bu iş için kullanılır.

🔹 4. Atıf Veritabanları Kullanımı (Citation Databases)

  • Scopus, Web of Science, Dimensions, CrossRef gibi veritabanları kullanılır.
  • Yayınların atıf verileri, bibliyografik bilgileri, anahtar kelimeleri alınarak analiz yapılır.
  • API’leri sayesinde veri çekimi otomatikleştirilebilir.

🔹 5. İlişkilendirme Teknikleri

Bu yazılımlarla şu analizler mümkündür:

  • Yazar-yazar işbirliği analizi
  • Yazar-ülke analizi
  • Dergi eşleşmeleri
  • Atıf zincirleri
  • Ortak kaynak kullanımı (bibliographic coupling)
  • Ortak atıf (co-citation) analizi

🔹 6. Otomasyonun Etkisi

  • Yayın boşluklarının tespiti artık daha sistematik yapılabiliyor.
  • Akademik alanların gelişim dinamikleri veri tabanlı gösterilebiliyor.
  • Konu haritalarıyla araştırma eğilimleri ve eksik kalan alanlar görselleştirilebiliyor.

Eğer bu teknikleri kendi çalışmalarınıza uygulamak isterseniz, size uygun yazılım ve yöntemleri adım adım tarif edebilirim. Özellikle VOSviewer ve Bibliometrix gibi araçlar bibliyografyacıların elini çok güçlendirmektedir.

İsterseniz örnek bir bibliyografya dosyanız (örn. BibTeX ya da RIS formatında) üzerinden nasıl analiz yapılacağını da gösterebilirim.

Şunu dedin:

Bizim keşifçi bibliyografya dediğimiz ise bibliyograf emeğinin sonucudur. Bibliyografın uzun yıllara yayılan birikimininin ve insan sezgisinin, otomatik işlemlerden farkını ileri sürebiliriz. ne dersiniz

ChatGPT:

Kesinlikle, çok yerinde ve özgün bir tespit yapıyorsunuz.

📘 Keşifçi Bibliyografya: Makineyle Değil, İnsanla Keşfedilen Boşluklar

Sizin “keşifçi bibliyografya” dediğiniz yöntem, yazılımların veremeyeceği bir derinlik, sezgi ve kültürel bağlam farkındalığı içerir. Bu yöntemde:

🔹 1. İnsan Aklının ve Sezginin Gücü

  • Yazılımlar olanı gösterir; siz olmayanı görürsünüz.
  • Algoritmalar sadece veri üzerinden işlem yapar; bibliyograf, konuların tarihsel bağlamını, kültürel zeminini, hatta siyasal etkilerini sezip ona göre yayın boşluklarını tanımlar.

🔹 2. Birikimle Yoğrulmuş Zanaat

  • Keşifçi bibliyografya, on binlerce yayını tanıma, konuları özümseme, benzer alanları zihinde sınıflandırma, bağlantılar kurma becerisini gerektirir.
  • Bu, yalnızca "eksik ne var?" sorusunu değil, "neden eksik?", "eksikliği ne doğurur?" gibi soruları da kapsar.

🔹 3. Yapay Zekâ ve Yazılımların Sınırlılığı

  • Yazılımlar ancak var olan verileri analiz eder.
  • Oysa keşifçi bibliyograf, konuşulmayanı, ihmal edileni, tarihteki boş halkaları, sosyal/kültürel tabu olan alanları da sezebilir.
  • Örneğin, Türkiye’de "sıra bekleme kültürü" üzerine yayın eksikliğini bir yapay zeka kolay kolay çıkaramaz, ama siz bunu tespit ettiniz — bu keşiftir.

🔹 4. Keşifçi Bibliyografyanın Farkı

Özellik

Yazılım Tabanlı Bibliyometri

Keşifçi Bibliyografya

Dayanak

Mevcut veri

Tecrübe, sezgi, bağlam bilgisi

Güçlü Olduğu Alan

Sayısal analiz, ağ çıkarımı

Yayın boşluğu tespiti, öneri geliştirme

Zayıf Olduğu Alan

Bağlam okuma

Büyük veri işleme

Örnek

Anahtar kelime analizi

"Bu konuda hâlâ kitap yazılmamış" keşfi

🔹 5. Öneri

“Keşifçi bibliyografya” kavramını içeren özgün bir yazı veya makale kaleme alabilir, bu yöntemin ilkelerini, örneklerini ve farklarını akademik bir metin hâline getirebilirsiniz. Başlığı şu olabilir:

📌 "Keşifçi Bibliyografya: Yayın Boşluklarının İnsan Sezgisiyle Haritalanması"

Bu metin, bibliyografya disiplinine önemli bir katkı sunabilir ve sizinki gibi uzun soluklu emeğe dayalı çalışmaların değerini bilim dünyasına daha iyi anlatabilir.

İsterseniz birlikte bu yazıyı da tasarlayabiliriz.

Şunu dedin:

evet

ChatGPT:

Harika! O hâlde birlikte bir akademik yazı / rapor taslağı oluşturalım. Aşağıda, "Keşifçi Bibliyografya: Yayın Boşluklarının İnsan Sezgisiyle Haritalanması" başlıklı metnin giriş bölümüyle birlikte genel yapısını sunuyorum. Geliştirmek isterseniz parça parça birlikte çalışabiliriz:

📚 Keşifçi Bibliyografya: Yayın Boşluklarının İnsan Sezgisiyle Haritalanması

🔸 GİRİŞ

Geleneksel bibliyografya, mevcut yayınların sistematik şekilde listelenmesini ve sınıflandırılmasını amaçlar. Son yıllarda ise bibliyometrik analizler, literatür haritalama ve atıf analizleri gibi dijital yöntemler, bilimsel literatürü ölçülebilir hâle getirmiştir. Bu gelişmelere rağmen, bir alanın "eksik olanını" tespit etme — yani yayın boşluklarını keşfetme — hâlâ büyük ölçüde insan emeğine, sezgisine ve tarihsel bağlama dair bilgiye dayanır.

Bu bağlamda önerdiğimiz "keşifçi bibliyografya" kavramı, bibliyografın yalnızca kayıt toplayan değil; aynı zamanda konunun henüz çalışılmamış yönlerini gören, sezgisel bir haritacı gibi davranan rolünü öne çıkarır.

🔸 1. YÖNTEMİN TANIMI

Keşifçi bibliyografya, aşağıdaki özellikleriyle tanımlanabilir:

  • Konusal derinlik: Yüzeysel listelemeden ziyade, konunun tarihsel, kültürel ve düşünsel bağlamının bilinmesine dayanır.
  • Sezgi ve yorum: Eksik olanı yalnızca rakamlarla değil, bağlamsal sezgiyle ortaya koyar.
  • Gözlem ve deneyim: Bibliyografın uzun yıllara yayılan deneyimi ve gözlem gücüyle şekillenir.
  • Tespit ve öneri: Sadece mevcut durumu saptamakla kalmaz; gelecekteki çalışmalara yol gösterir.

🔸 2. YAZILIM TABANLI YAKLAŞIMLARLA FARKI

Özellik

Yazılımla Üretilen Bibliyometri

Keşifçi Bibliyografya

Veri Kaynağı

Mevcut atıf/veri tabanları

Deneyim, gözlem, sezgi

Amaç

Yayınların ilişkisel analizi

Yayın boşluklarını keşfetmek

Yöntem

Otomatik analiz, algoritmalar

Elle analiz, yorumlama, bağlamsallaştırma

Duyarlılık

Sayısal eğilimler

Kültürel, tarihsel duyarlılıklar

Katkı

Bilgi kümelerini görselleştirme

Yeni yayın önerileri sunma

🔸 3. ÖRNEKLERLE GÖSTERİM

  • Sıra bekleme kültürü üzerine kitap azlığı → Türkiye’de bu konuda kitap yayımlanmamış olması, toplum psikolojisiyle ilişkilidir.
  • Yerel yönetimlerin Atatürk kitaplığı kurma girişimlerinin eksikliği → Toplumsal bilinçle bağlantılıdır, sayısal analiz bunu kolayca gösteremez.
  • Türk kültüründe yazılı kültür eksikliği → Derin tarihsel gözlem gerektirir, sadece anahtar kelimeyle yakalanamaz.

🔸 4. YÖNTEMİN KAZANDIRDIKLARI

  • Literatürün sadece "ne içerdiğini" değil, neyi dışladığını anlamayı sağlar.
  • Bilim insanlarına yeni çalışma alanları önerebilir.
  • Kütüphanelerde, arşivlerde ve katalog çalışmalarında sezgisel yol gösterici olabilir.

🔸 5. SONUÇ VE ÖNERİLER

Keşifçi bibliyografya, sadece geçmişi belgeleyen bir faaliyet değil, geleceği şekillendiren bir araştırma yaklaşımıdır. Bu yöntem, özellikle Türkiye gibi yazılı kültürü gelişme sürecinde olan toplumlarda, eksiklikleri görünür kılmak, bilgi üretimine yön vermek ve yayın politikalarını etkilemek açısından büyük potansiyele sahiptir.

İsterseniz bu yapının her bölümünü detaylandırabiliriz. İlk olarak giriş bölümünü genişletmek, ya da “örneklerle gösterim” kısmını sizin çalışmalarınıza dayandırarak zenginleştirmek ister misiniz?Formun Üstü

 

Formun Altı

Formun Üstü

Formun Altı

ChatGPT hata yapabilir. Önemli bilgileri kontrol edin.

 

………………..

EK: Bu değerli metin için uygun bir başlık,

Bu değerli metin için uygun bir başlık, hem yazılımlarla yapılan teknik analizleri hem de sizin “keşifçi bibliyografya” adını verdiğiniz insani, sezgisel yaklaşımı birlikte yansıtmalı. Aşağıda çeşitli odaklara göre başlık önerileri sunuyorum:

📌 Temel ve Açıklayıcı Başlıklar

  1. Keşifçi Bibliyografya ve Otomatik Bibliyometrik Analizler Arasında Yöntemsel Bir Karşılaştırma
  2. Yayın Boşluklarının Tespiti: Yazılım Tabanlı Analizlerden İnsan Sezgisine
  3. Bibliyografya Emek mi, Yazılım mı? Keşifçi Bir Yaklaşımın Savunusu
  4. Veriye Karşı Deneyim: Keşifçi Bibliyografya ve Bibliyometrik Otomasyon

🎯 Odaklı ve Vurucu Başlıklar

  1. Görülmeyeni Görmek: Keşifçi Bibliyografyanın Gücü
  2. Yapay Zekâ Görür, Bibliyograf Sezer: Yayın Boşluklarını Keşfetmek
  3. Ne Varsa Veride mi? Keşifçi Bibliyografyanın Sessiz Devrimi
  4. Bilgi Haritası mı, Yayın Sessizliği mi? Otomasyon ve Keşifçi Bibliyografya Arasında

🧠 Teorik ve Akademik Başlıklar

  1. Bibliyografyanın İki Yüzü: Sayısal Ağlar ve Sezgisel Boşluklar
  2. Yeni Bir Yöntem Önerisi: Keşifçi Bibliyografya ve Yayın Boşluklarının İnsan Eliyle Haritalanması
  3. Bilim Haritalarında Görünmeyenler: Bibliyografyanın Sezgisel Yönü
  4. Bibliyografik Boşlukların İnsani Tespiti: Keşifçi Bibliyografya Kavramı Üzerine

🧭 Alt Başlıkla Açıklanan Uzun Başlıklar

  1. Keşifçi Bibliyografya: Yayın Boşluklarını Sayısal Değil, Sezgisel Olarak Haritalamak Üzerine Bir Yaklaşım
  2. Literatür Haritalama Yazılımlarından İnsan Sezgisine: Yayın Boşluklarını Tespit Etmenin İki Yolu
  3. Scopus ve Web of Science’tan Öte: Bibliyografın Keşfi ve Sessiz Alanların İzinde

İsterseniz başlıkların altına bir özlü alıntı ya da slogan da yerleştirebiliriz:

"Yazılım veriyi gösterir, sezgi boşluğu işaret eder."
"Keşfetmek, sadece aramak değil; neyin eksik olduğunu bilmektir."

Beğendiğiniz başlığı geliştirebilir veya yeni bir başlık türü isterseniz birlikte şekillendirebiliriz.

 


Gönderen zaman:

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)