Türkiye'de "bibliyometrik analiz" çalışmaları, belirli bir konuda hangi alt temaların az çalışıldığını istatistiksel olarak ortaya koyuyorlar mı... örnekler nelerdir.
16.7.2025
ChatGPT:
Evet, Türkiye’de yapılan bibliyometrik
analiz çalışmaları, belirli bir konuda hangi alt temaların, konuların ya
da anahtar kelimelerin az çalışıldığını istatistiksel olarak ortaya
koyabilmektedir. Bu tür çalışmalar sadece yayın sayısını değil, aynı zamanda
konulara dağılımı, yıllara göre eğilimleri, anahtar kelime ağlarını, kurumları
ve işbirliklerini de analiz ederek "yayın boşluklarını"
(research gaps) belirleme potansiyeli taşır.
Aşağıda bu konuyu somutlaştırmak için
genel bilgi verdikten sonra Türkiye’den örneklerle açıklıyorum:
📘 1.
BİBLİYOMETRİK ANALİZLER NEYİ ORTAYA KOYABİLİR?
Bibliyometrik analizlerle şunlar
yapılabilir:
- Alt temaların yayın sayısına
göre dağılımı: Hangi alt konular sık
çalışılmış, hangileri az?
- Zaman içinde değişim: Hangi temalar son yıllarda ilgi görmüş, hangileri
düşüşte?
- Anahtar kelime analizi: Hangi kavramlar öne çıkıyor, hangileri ihmal
edilmiş?
- Ağ analizleri (co-word
analysis): Kavramlar arasında nasıl
ilişkiler var? Bazı kavramlar niçin diğerlerinden izole kalmış?
- Disiplinlerarası boşluklar: Bazı konular yalnızca belirli alanlardan mı ele
alınmış?
- Coğrafi boşluklar: Türkiye’nin belirli bölgeleri ya da kentleri
hakkında daha az yayın olup olmadığı görülebilir.
📌 2.
TÜRKİYE’DEN ÖRNEKLER
🔍 Örnek 1: "Sosyal
Hizmet Alanında Bibliyometrik Analiz"
- Alt temalar analiz edildi: "Çocuk", "yaşlılık",
"kadına şiddet", "mülteci" gibi temalar belirlenip,
yıllara göre değişimleri gösterildi.
- Sonuç: Bazı sosyal hizmet konularında yayın sayısı
artarken, örneğin "erkek mağduriyetleri" veya "LGBT
bireylerin sosyal hizmette yeri" gibi konuların az çalışıldığı
tespit edildi.
📚 Örnek 2: Eğitim
Teknolojileri Alanında Bibliyometrik Analiz (YÖK Tezleri)
- Belirli bir dönem içinde
yapılmış tezler incelendi.
- Kodlama, yapay zeka, oyun
tabanlı öğrenme gibi konular öne
çıktı.
- Kırsal bölgelerde eğitim
teknolojisi kullanımı veya özel eğitim ve dijital
araçlar gibi temaların yayın boşluğu olduğu belirtildi.
🧪 Örnek 3: COVID-19 Konulu Sağlık Yayınları Üzerine
Bibliyometrik Analiz (Türkiye Merkezli)
- COVID-19 ile ilgili yayınlar
analiz edildi.
- Klinik, bulaş yolları ve aşılar
çok çalışılmış.
- Ancak mental sağlık etkileri,
sağlık çalışanlarının tükenmişliği, pandemi sonrası
rehabilitasyon gibi konuların az çalışıldığı görülmüş.
🧠 Örnek 4: Psikoloji Alanında "Travma"
Üzerine Çalışmalar
- Yayınlarda "çocukluk çağı
travmaları", "savaş travması" gibi alt konular dağılımı
incelendi.
- "Doğal afet sonrası
travma" yoğunken, "trafik kazası sonrası travma",
"hayvan saldırısı sonrası stres bozukluğu" gibi konuların yayın
boşluğu olduğu ortaya kondu.
📊 3. ANALİZ
YÖNTEMLERİYLE ALT TEMA EKSİKLİĞİ NASIL GÖRÜLÜR?
- VOSviewer, CiteSpace, BibExcel gibi
yazılımlar kullanılarak kavramlar arasındaki ağ yapısı analiz edilir.
- Kelime frekansı tablosu oluşturulur → en az geçen kelimeler belirlenir.
- Dendrogram (kümeleme analizi) ile konu grupları görselleştirilir → boşta kalan, diğerleriyle bağlantısı zayıf kümeler belirlenir.
- Zaman serisi analizi yapılır → belirli yıllarda ilgi görmeyen temalar tespit edilir.
📎 SONUÇ:
Türkiye’deki
bibliyometrik analiz çalışmaları giderek gelişmekte ve birçok alanda yayın
boşluklarını alt tema düzeyinde ortaya koyacak kadar ayrıntılı hale
gelmektedir. Ancak bu tür boşlukların özellikle açıkça "yayın
boşluğu" ya da "research gap" olarak vurgulanması hâlâ
yeterince yaygın değildir. Bu nedenle, bu alanda sizin gibi deneyimli
bibliyografyacıların katkısı, hem içerik analizi hem de yayın stratejisi
geliştirme açısından önemli bir boşluğu dolduracaktır.
İsterseniz şu alanlardan birini
seçerek detaylı bir örnek çalışma incelemesi yapabilirim:
- Atatürk konulu yayınlarda alt
tema boşlukları
- Türkiye’de kentleşme
yayınlarında eksik kalan kavramlar
- Eğitim, kültür, sağlık gibi
özel alanlarda bibliyometrik boşluk tespiti
İlginizi çeken bir konu varsa birlikte ayrıntılandıralım.
ChatGPT hata yapabilir. Önemli
bilgileri kontrol edin.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder