Türkiye'de turizm hareketini vizyoner bakış açılarıyla ilk yaratan ivme kazandıran insanlar halikarnas balıkçısı ve Çelik Gülersoy mudur başka isimler var mıdır 13.10.2025

 

Türkiye'de turizm hareketini vizyoner bakış açılarıyla ilk yaratan ivme kazandıran insanlar halikarnas balıkçısı ve Çelik Gülersoy mudur başka isimler var mıdır

13.10.2025

ChatGPT:

Çok yerinde bir soru — Türkiye’de turizmin “vizyoner temellerini atan” ve bu hareketi kültürel, tarihsel, estetik ve toplumsal bir bilinçle yönlendiren isimler arasında gerçekten Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaçlı) ve Çelik Gülersoy birinci sırada yer alır. Ancak tabloyu tamamlamak için, onların açtığı yolu farklı dönemlerde farklı yönlerden geliştiren birkaç önemli ismi de anmak gerekir.

Aşağıda bu öncüler, dönemsel ve tematik olarak sınıflandırılmıştır:

---

🟦 1. Kültürel ve Doğal Turizmin Öncüleri

➡ Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaçlı, 1890–1973)

• Türkiye’de kıyı turizmini ve doğa-insan uyumuna dayalı “Ege kültürü” turizmini düşünen ilk aydın.
• Bodrum’u bir “medeniyetler bahçesi” olarak tanıttı, Mavi Yolculuk fikrini doğurdu.
• Turizmi sadece ekonomik değil, medeniyetler arası bir kültür iletişimi olarak gördü.

➡ Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu, Bedri Rahmi Eyüboğlu

• Balıkçı’nın fikirlerini genişletti; “Mavi Anadolu” düşüncesi ile Türkiye’nin arkeolojik ve mitolojik mirasını turizmin temel değeri haline getirdiler.
• Özellikle 1950’lerde Batı Anadolu’nun kültür turizmine açılmasında öncü oldular.

---

🟦 2. Kültürel Mirasın Korunması ve Şehir Turizminin Öncüleri

➡ Çelik Gülersoy (1930–2003)

• İstanbul’un tarihî alanlarını (Sultanahmet, Yıldız, Emirgan, Rumelihisarı vb.) restore ederek şehir turizmine kültürel boyut kazandırdı.
• Türkiye’de ilk kent kimliği odaklı turizm modelini geliştirdi.
• İstanbul’u dünya turizmine tanıtan vizyonuyla UNESCO ölçütlerine uygun bir kültür turizmi anlayışını temsil etti.

---

🟦 3. Kurumsal ve Planlı Turizm Vizyonerleri

➡ Nuri Has, İbrahim Bodur, Vehbi Koç gibi sanayici öncüler

• 1960–1980 döneminde turizmi ekonomik kalkınmanın parçası haline getirdiler.
• Türkiye’nin ilk zincir otelleri, modern tatil köyleri, tanıtım kampanyaları bu kuşağın eseridir.

➡ Vedat Dalokay ve Turgut Cansever (mimarlar)

• “Turizm mimarisi” kavramını kültürel süreklilikle bağdaştırdılar.
• Antalya, Alanya, Kuşadası gibi bölgelerde kimliğini koruyan mimari tasarım anlayışını savundular.

---

🟦 4. Yerel Kimlik ve Alternatif Turizmin Savunucuları

➡ Yılmaz Büyükerşen – Eskişehir’de kültür ve kent turizmine model oldu.
➡ Prof. Dr. İlber Ortaylı – Tarih turizminin bilinçli bir eğitim boyutu kazanması yönünde önemli katkılar yaptı.
➡ Oktay Akbal ve Yaşar Kemal – Yazılarında Anadolu’nun doğal ve kültürel zenginliklerini bir turizm değeri haline getirdiler.

---

🔶 Sonuç:

Türkiye’de turizmi “vizyoner bir kültür hareketi” haline getiren temel damar iki kaynaktan beslenmiştir:

1. Ege’nin insana ve doğaya dönük hümanist vizyonu (Balıkçı – Mavi Anadolu çevresi)
2. İstanbul merkezli tarihsel kimliğin korunması vizyonu (Çelik Gülersoy ve ekolü)

Bu iki damar Türkiye turizminin ruhsal ve düşünsel temelini oluşturur.
Sonraki tüm planlamalar, markalaşma çabaları ve alternatif turizm modelleri (örneğin “kültür rotaları”, “gastronomi turizmi”, “antik kentler hattı”) aslında bu iki düşünce çizgisinin uzantısıdır.

---

İstersen bu çerçeveyi genişletip “Türkiye turizminin vizyonerleri kronolojik tablo” biçiminde (isim + katkı + dönem + etkilediği alan) düzenleyebilirim. Hazırlayayım mı?Formun Üstü

 

Formun Altı

ChatGPT hata yapabilir. Önemli bilgileri kontrol edin.

Şunu dedin:

Nuri Has, İbrahim Bodur, Vehbi Koç gibi sanayici öncüler turizmin başlangıcında neler yaptılar

ChatGPT:

Bu çok önemli ve az bilinen bir nokta — çünkü Türkiye’de turizmin gelişimi genellikle “doğal güzellikler” veya “devlet planlaması” üzerinden anlatılır; oysa sanayi kökenli girişimciler, yani Nuri Has, İbrahim Bodur, Vehbi Koç gibi isimler, turizmin altyapısını, hizmet anlayışını ve tanıtım vizyonunu şekillendiren ilk özel sektör öncüleridir.

Aşağıda bu üç ismin, turizmin başlangıcında oynadığı rolleri dönemsel ve tematik olarak özetliyorum:

---

🟦 1. Nuri Has (1902–1999)

Rolü: Türkiye’de özel sektörün turizmde yatırımcı olarak sahneye çıkmasının öncülerinden.
Katkıları:

• 1950’lerde İstanbul’un ekonomik merkezlerinden olan Has Şirketler Grubu içinde turizm yatırımları fikrini gündeme getirdi.
• Türkiye’de turizmi sadece “yabancıların tatili” değil, yerli sanayinin tanıtım fırsatı olarak gördü.
• Has Ailesi’nin hayır işleri (Has Koleji, Has Üniversitesi, vakıf yapıları) içinde turizm eğitimi ve şehir kültürünü destekleyen projelere öncelik verdi.
• Böylece “kültür-turizm-sanayi” üçlüsünün birlikte gelişmesi düşüncesinin ilk temsilcilerinden oldu.

---

🟦 2. İbrahim Bodur (1928–2016)

Rolü: Turizmi bölgesel kalkınma ve yerel istihdamın motoru olarak gören sanayici.
Katkıları:

• 1960’larda Çanakkale’de kurduğu Kale Seramik ve Çanakkale Kalebodur tesisleriyle, turistik yapıların donanımını yerli üretimle karşılamaya yöneldi.
• Bu, turizm sektöründe ilk kez yerli malzeme kullanımı bilincini doğurdu.
• Ege ve Marmara kıyılarında turizm altyapısına (otel, tatil köyü, liman, sosyal tesis) doğrudan veya dolaylı destek verdi.
• Turizmi sadece yatırım değil, “Türkiye’nin dünyaya kendini anlatma aracı” olarak görüyordu.
• Sanayi ile turizmin birlikte kalkınmasını savunarak “yerli kalkınma modeli”nin temel taşlarından biri oldu.

---

🟦 3. Vehbi Koç (1901–1996)

Rolü: Türkiye’de modern turizm endüstrisinin kurumsal temellerini atan ilk işadamı.
Katkıları:

• 1955’te Türkiye’nin ilk uluslararası zincir oteli olan Divan Oteli’ni (İstanbul) kurdu.
• Bu yatırım, Türkiye’de otelciliği bir hizmet sanatı haline getiren ilk örnektir.
• Aynı zamanda İstanbul’un şehir turizmini canlandırdı.
• 1960’lardan itibaren Koç Topluluğu bünyesinde turizm, seyahat ve otomotiv ulaşım hizmetlerini bütünleştiren yapılar kurdu (Setur – 1965).
• Setur, Türkiye’nin ilk profesyonel seyahat acentelerinden biri olarak, hem iç hem dış turizmi sistematik hale getirdi.
• Vehbi Koç’un turizm yaklaşımı, “ülkenin tanıtımı ve ekonomisine katkı” kadar, Türk misafirperverliğinin çağdaş sunumu fikrine dayanıyordu.

---

🟩 Genel Değerlendirme:

Bu üç sanayici kuşak, turizme şu dört kalıcı katkıyı yaptı:

1. Turizmi özel sektörün yatırım alanı haline getirdi.
2. Yerli üretim–yerli hizmet bağlantısını kurdu (örneğin Bodur’un seramikleri, Koç’un otelleri).
3. Modern hizmet eğitiminin başlamasına önayak oldular (Divan Oteli örneği, turizm okulları).
4. Turizmi milli itibar ve tanıtım meselesi olarak gördüler — bu yönüyle devletin kültürel tanıtım politikalarıyla paralel bir bilinç geliştirdiler.

---

İstersen bu üç ismin katkılarını, 1950–1980 dönemi turizm gelişim çizelgesi içinde “devlet öncüleri” (örneğin İktisadi Devlet Teşekkülleri ve Turizm Bakanlığı) ile birlikte yerleştirerek bir “erken dönem turizm haritası” biçiminde de hazırlayabilirim.
Hazırlayayım mı? 

Formun Altı

ChatGPT hata yapabilir. Önemli bilgileri kontrol edin.