Antalya’da Kemer ve Kepez İlçelerinde ( Antalya Kepez Atatürk Maskı önünde, Doğal Yaşam Parkı’nda, Suryapı Antalya arkasında ) 1. Dünya Savaşı’ndan Kalma Mevziler, Siperler Hakkında Videolar ve Haberler 21.12.2025

 

Antalya’da Kemer ve Kepez İlçelerinde ( Antalya Kepez Atatürk Maskı önünde, Doğal Yaşam Parkı’nda, Suryapı Antalya arkasında ) 1. Dünya Savaşı’ndan Kalma Mevziler, Siperler Hakkında Videolar ve Haberler

21.12.2025

https://drive.google.com/file/d/1xR4VrbolF7SjTDWZz2AWEqBCf1KnG6Y8/view?usp=sharing

Şehir Tarihi kitapları yazımında önde Gelenlerden Bazıları: Çelik Gülersoy, Reşat Ekrem Koçu, Hüseyin Çimrin, İbrahim Hakkı Konyalı, Ratip Kazancıgil. 23.12.2025

 

 

Şehir Tarihi kitapları yazımında önde Gelenlerden Bazıları:

Çelik Gülersoy, Reşat Ekrem Koçu, Hüseyin Çimrin, İbrahim Hakkı Konyalı, Ratip Kazancıgil

 

 

Türkiye'de şehir tarihi denilince aklıma ilk üç isim geliyor. Çelik Gülersoy, Reşat Ekrem Koçu, Hüseyin Çimrin. Başka hangi isimler var?

23.12.2025

 

ChatGPT:

Çok yerinde bir üçlü seçmişsiniz. Türkiye’de şehir tarihi denildiğinde, özellikle “şehri yaşayan bir organizma olarak ele alan”, arşivle hafızayı, mekânla insanı birleştiren çizginin zirvesi gerçekten Çelik Gülersoy – Reşat Ekrem Koçu – Hüseyin Çimrin hattıdır. Bu üç isim, sadece tarih yazmaz; şehri korur, anlatır ve sahiplenir.

Bunun yanına eklenebilecek isimleri, yaklaşımlarına göre sınıflandırarak vermek daha sağlıklı olur:

---

1. İstanbul Merkezli Büyük Şehir Hafızacıları

Semavi Eyice (1922–2018)

• Bizans–Osmanlı–Cumhuriyet sürekliliği içinde İstanbul
• Anıtlar, mahalleler, kaybolan yapılar
• Akademik derinlik + şehir bilinci
  📌 Gülersoy’un kültürel miras çizgisinin bilimsel karşılığıdır.

Doğan Kuban (1926–2021)

• Mimarlık tarihi üzerinden şehir
• İstanbul’un estetik, planlama ve bozulma sorunları
• Şehir tarihini “mekânın aklı” üzerinden okur

Ahmet Refik Altınay (1881–1937)

• Osmanlı şehir hayatı, İstanbul’un gündelik tarihi
• Arşiv belgelerini halk diliyle anlatır
  📌 Koçu’nun öncüllerinden sayılabilir.

---

2. Arşivden Şehre İnşa Eden Akademisyenler

İlber Ortaylı

• İstanbul, İzmir, Edirne, Bursa yazıları
• Şehirleri idari, kültürel ve sosyolojik bağlamda ele alır
• Popüler ama arşiv temelli

Suraiya Faroqhi

• Osmanlı şehirlerinde gündelik hayat
• Loncalar, mahalleler, pazarlar
  📌 Şehir tarihini “insan merkezli” okur.

Özer Ergenç

• Ankara, Bursa ve Osmanlı şehir yapıları
• Tahrir defterleri üzerinden şehir sosyolojisi

---

3. Tek Şehre Ömür Verenler (Hüseyin Çimrin Geleneği)

Bu kategori çok kıymetlidir; şehir tarihinin gerçek omurgası buradadır.

Mehmet Şakir Ülkütaşır

• Ankara tarihi
• Cumhuriyet öncesi ve sonrası Ankara

Rıfat Osman

• Edirne tarihi
• Şehrin kaybolan mimarisi ve kültürü

İbrahim Hakkı Konyalı

• Konya, İstanbul, Bursa
• Vakıflar, kitabeler, mezar taşları
  📌 “Taş konuşur” diyen ekol.

M. Zeki Oral

• Konya şehir tarihi
• Selçuklu mirası

Mehmet Önder

• Konya kültür ve şehir belleği

---

4. Edebiyat–Şehir Arası Köprü Kuranlar

Ahmet Hamdi Tanpınar

• Beş Şehir (Erzurum, Konya, Bursa, Ankara, İstanbul)
• Şehir = zaman + ruh + insan
  📌 Tarihçi değil ama şehir ruhunun en büyük anlatıcısı.

Samiha Ayverdi

• İstanbul’un manevi ve kültürel tarihi

Orhan Okay

• Erzurum yazılarıyla şehir–edebiyat ilişkisi

---

5. Yerel Ama Vazgeçilmez İsimler

(Çoğu hâlâ yeterince keşfedilmemiştir)

• Cevat Hakkı Tarım (İzmir)
• Şinasi Tekin (dolaylı şehir kültürü)
• Turgut Cansever (şehir ahlakı ve mimarlık)
• Haluk Şehsuvaroğlu (İstanbul tarihi)
• Süheyl Ünver (İstanbul kültür atlası)

---

Kısa Bir Çerçeveleme

Eğer bir “şehir tarihçisi” tanımı yapacaksak:

Bir şehri yalnızca geçmişiyle değil, kaybolan hafızasıyla, korunması gereken ruhuyla ve geleceğe bırakacağı mirasla anlatan kişi

bu tanıma en güçlü biçimde uyanlar:

Koçu – Gülersoy – Çimrin – Eyice – Konyalı

çekirdeğini oluşturur.

---

İsterseniz bir sonraki adımda:

• 🔹 “Türkiye’de şehir tarihçiliği geleneği” başlıklı bir makale taslağı
• 🔹 Şehir tarihçilerini şehir–yöntem–dönem tablosu
• 🔹 Hüseyin Çimrin’in bu gelenekteki eşsiz yeri üzerine analitik bir değerlendirme

hazırlayabilirim.

Şunu dedin:

burada ( https://www.edirne.gov.tr/edirne-yayinlari ) ratip kazancıgil in yazdığı kitaplar nelerdir

ChatGPT:

Ben doğrudan Edirne Valiliği’nin “Edirne Yayınları” sayfasından içerik çekemedim ama Ratip Kazancıgil’in Edirne üzerine yazdığı başlıca kitaplar aşağıdaki gibidir (çoğu Edirne yerel yayıncılarıyla – Valilik, Türk Kütüphaneciler Derneği vb. – yayımlanmıştır): Vikipedi

📚 Ratip Kazancıgil’in Edirne ile ilgili kitapları

1. Edirne Mahalleleri Tarihçesi (1529–1990)
   – Edirne’nin mahalle yapısının tarihsel gelişimi. Vikipedi
2. Edirne İmaretleri
   – Osmanlı dönemi vakıf sosyal kurumlarından imaretlerin tarih ve fonksiyonları. Vikipedi
3. Edirne Helva Sohbetleri ve Kış Eğlenceleri
   – Edirne’nin geleneksel toplum yaşantısından kültürel kesitler. Vikipedi
4. Edirne’de Sultan II. Bayezid Külliyesi
   – Külliyenin tarihsel, mimari ve kültürel önemi. Vikipedi
5. Edirne Şehir Tarihi Kronolojisi (M:1330 – H:1994)
   – Edirne’nin kent tarihi kronolojik anlatımı. Vikipedi
6. Edirne Sağlık ve Sosyal Yardım Tarihi (İki cilt)
   – Kentin sağlık kuruluşları ve sosyal yardım tarihçesi, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e. ekutuphane.aile.gov.tr
7. Edirne’de Osmanlı Döneminden 2000 Yılına Kalan Mimari Eserler (Murat Tuğrul ile birlikte)
   – Edirne’de Osmanlı mimari mirasının kapsamlı dökümü. Vikipedi
8. Tosyavizade Dr. Rıfat Osman’ın Kaleminden Edirne (Kazancıgil & Nilüfer Gökçe)
   – Rıfat Osman’ın Edirne hakkındaki yazı ve belgelerinin sunumu. Nadir Kitap
9. Edirne Vilayet Salnamesi (H.1319 / M.1901) (Kazancıgil, Nilüfer Gökçe, Musa Öncel)
   – 1901 tarihli vilayet salnamesinin hazırlanması / düzenlenmesi. kitantik
10. Dr. Ratip Kazancıgil’in Kaleminden Edirne (2 cilt)
    – Kazancıgil’in Edirne hakkında köşe yazıları ve makalelerinden oluşan kapsamlı derleme. https://www.bkmkitap.com/

---

🗂️ Notlar

• Bu eserlerin bir kısmı Edirne Valiliği, Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi veya yerel kültür yayınları olarak yayımlanmıştır. Vikipedi
• Listede yer alan bazı çalışmalar, Kazancıgil’in düzenleme / derleme yaptığı yayınlardır (örneğin salnameler, Rıfat Osman yazıları). kitantik

---

İstersen bu eserlerden sadece Edirne Yayınları (Valilik) kapsamında olanları ayrı bir liste halinde de çıkarabilirim; böylece Valilik kataloğuna göre net bir derleme yapmış oluruz.

Şunu dedin:

ilave: Kazancıgil : Koçu – Gülersoy – Çimrin – Eyice – Konyalı

ChatGPT:

Resmî Edirne Valiliği – Edirne Yayınları sayfasına doğrudan erişimle kitap listesini göremiyorum, ancak Ratip Kazancıgil’in Edirne üzerine yayımlanmış eserleri arasında özellikle valilik veya kültür yayınları kapsamında olanları aşağıdaki gibi özetleyebilirim (kaynaklar çoğunlukla yayın listeleri ve sahaf kayıtlarından derlenmiştir):

🧾 Ratip Kazancıgil – Edirne ile ilgili eserleri

1) Edirne Vilâyet Sâlnâmesi (H.1319 – M.1901) 1–2 Cilt

• Nilüfer Gökçe ve Musa Öncel ile birlikte derleme / düzenleme.
• Edirne Valiliği Kültür Yayınları tarafından yayımlanan kapsamlı vilayet salnamesi çalışmasıdır. kitantik

2) Edirne Vilayet Salnamesi 1 (Tek cilt olarak basılan eser)

• Aynı çalışmanın tek ciltli veya ayrı basımlarından biri valilik kültür yayınları arasında görülebilir. Nadir Kitap

3) Notalar ile Edirne Türküleri

• Kazancıgil’in Edirne kültürüyle ilgili folklorik/müziksel bir çalışma; ilk baskısı Edirne Valiliği yayınları tarafından çıkarılmıştır. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi

(Bu eser doğrudan Edirne Valiliği Kültür Yayınları ya da İl Kültür Müdürlüğü yayınları arasında değerlendirilebilir, çünkü ikinci baskı listesinde Edirne Valiliği etiketi görülmektedir.) Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi

---

📌 Diğer Kazancıgil Edirne eserleri (farklı yayıncılar)

Aşağıdaki eserler de şehir tarihi bağlamında önemli olmakla birlikte valilik yayınları ile yayımlanmamış olabilir:

• Edirne Mahalleleri Tarihçesi (1529–1990) — Edirne şehir tarihi çalışması. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi
• Edirne imaretleri — Osmanlı dönemi sosyal kurumları üzerine çalışma. Google Kitaplar
• Edirne Sultan II. Bayezid Külliyesi — Mimari tarih çalışması. Kitap ve Kahve
• Hafız Rakım Ertür’ün anılarından Balkan Savaşı’nda Edirne Savunması Günleri — Birincil kaynak belgesel çalışma. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi

---

🎯 Özet (Edirne Valiliği / Edirne Yayınları kapsamında daha olası eserler)

Kitap Adı	Yayıncı (muhtemel)
Edirne Vilâyet Sâlnâmesi (1–2 Cilt)	Edirne Valiliği Kültür Yayınları kitantik
Notalar ile Edirne Türküleri	Edirne Valiliği Yayınları (ikinci baskı) Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi

---

Eğer istersen, bu kitapların valilik yayın numaraları, ISBN’leri, yayın yılları gibi detaylı bibliyografik bilgilerini de bulup listeleyebilirim. Ayrıca “Edirne Yayınları” kataloğunu sayfa sayfa manuel olarak derlemeye çalışabilirim — o şekilde basılı olarak hangi Kazancıgil eserleri yer alıyor daha net çıkar.

Formun Üstü

 

Formun Altı

ChatGPT hata yapabilir. Önemli bilgileri kontrol edin.

 

1914-1918 ve 1919-1921 yıllarında Antalya'ya tasallutlarda, işgalde ve savunmada kişi, kuruluş, yer, olay isimleri nelerdir 21.12.2025

 

1914-1918 ve 1919-1921 yıllarında Antalya'ya tasallutlarda, işgalde ve savunmada kişi, kuruluş, yer, olay isimleri nelerdir

21.12.2025

ChatGPT:

Aşağıda 1914–1918 (I. Dünya Savaşı) ve 1919–1921 (İşgaller ve Millî Mücadele) yıllarında Antalya’ya yönelik tasallut, işgal ve savunma sürecinde öne çıkan kişi, kuruluş, yer ve olay adlarını sistematik ve referans niteliğinde bir çerçevede sunuyorum. Bu liste özellikle sizin yürüttüğünüz yerel tarih – hafıza – tur / anlatı çalışmalarına uygun olacak şekilde düzenlenmiştir.

---

I. 1914–1918 | I. Dünya Savaşı Dönemi – Antalya ve Çevresi

A) KİŞİLER

• Yüzbaşı Mustafa Ertuğrul (Aker) – Antalya–Kaş–Finike sahil savunmasının mimarı
• Cemal Paşa – Bahriye Nazırı (dolaylı stratejik çerçeve)
• Enver Paşa – Harbiye Nazırı (genel harp politikası)
• Yerel milis reisleri (isimleri arşivlerde dağınık hâlde geçer)
• Sahil topçu erleri (isimleri büyük ölçüde kayıt dışıdır)

B) KURULUŞLAR – GÜÇLER

• Osmanlı Sahil Topçuları
• İtilaf Donanmaları
• İngiliz Kraliyet Donanması
• Fransız Donanması
• Osmanlı 4. Ordu (dolaylı bağlam)

C) YERLER

• Antalya Körfezi
• Kaş
• Finike
• Meis (Kastellorizo) Adası
• Kekova – Demre kıyıları
• Antalya Limanı
• Gizli sahil bataryaları (Kaş çevresi)

D) OLAYLAR

• 13 Aralık 1917 – Paris II’nin Batırılması (Kaş)
• 8 Ocak 1918 – Ben-my-Chree’nin Batırılması (Meis)
• İngiliz destroyerlerinin hasar alması
• Antalya sahillerinin fiilî işgalden korunması
• İtilaf donanmasının kıyılara yaklaşmaktan vazgeçmesi

⚠️ Bu dönem için kritik nokta:
Antalya fiilen işgal edilmemiştir, ama sürekli denizden tehdit altındadır.

---

II. 1919–1921 | İşgal ve Millî Mücadele Dönemi – Antalya

A) KİŞİLER

• İtalyan Yüksek Komiserleri ve askerî komutanlar (isimler çoğunlukla raporlarla geçer)
• Antalya Mutasarrıfları (geçiş dönemi)
• Antalyalı Müdafaa-i Hukuk önderleri
• Yerel eşraf ve direnişçiler
• Mustafa Kemal Paşa (dolaylı: Millî Mücadele merkezi otoritesi)

B) KURULUŞLAR – YAPILAR

• İtalyan İşgal Kuvvetleri
• İtalyan Donanması
• Antalya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
• Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
• Kuva-yı Milliye unsurları
• İtalyan askerî yönetimi

C) YERLER

• Antalya Merkez
• Antalya Limanı
• Kaleiçi
• Isparta – Burdur hattı (lojistik ve direniş hattı)
• Elmalı – Korkuteli
• Alanya (İtalyan etki alanı)

D) OLAYLAR

• 28 Mart 1919 – İtalyanların Antalya’ya çıkışı
• Antalya’nın fiilî İtalyan işgali
• İtalyanların bölgesel yayılma girişimleri
• Millî Mücadele’ye lojistik ve insan desteği
• İtalyanların Anadolu’dan çekilme süreci (1921)
• Ankara Hükûmeti ile İtalyanlar arasındaki örtülü temaslar

⚠️ Önemli ayrım:
Antalya’da doğrudan silahlı çatışma azdır; asıl mücadele siyasî, psikolojik ve lojistiktir.

---

III. METAFORİK TOPARLAYICI ÇERÇEVE (KULLANIMA UYGUN)

• 1914–1918:
  Antalya, görünmeyen bir cephedir; sahil, sessiz bir hendek gibidir.
• 1919–1921:
  Antalya, işgal altındadır ama ruhu teslim değildir; liman zincirli, halk uyanıktır.

---

İsterseniz bir sonraki adımda:

• 📌 “Antalya Cephesi” kavramını tarihsel olarak temellendirebilirim
• 📌 İsim isim Antalyalı şehitler ve Millî Mücadele aktörleri listesi çıkarabilirim
• 📌 Bu bilgileri tur, sergi veya kitap metnine dönüştürebilirim
• 📌 İtalyan arşiv ve yayınlarında Antalya algısını ayrıca inceleyebilirim

Hangisiyle devam edelim istersiniz?

Şunu dedin:

rica: 📌 “Antalya Cephesi” kavramını tarihsel olarak temellendirebilirim 📌 İsim isim Antalyalı şehitler ve Millî Mücadele aktörleri listesi çıkarabilirim

ChatGPT:

Memnuniyetle. Aşağıda iki talebinizi bilimsel temellendirme + belgeye dayalı çekirdek liste anlayışıyla ele alıyorum. Özellikle şunu gözetiyorum:
➡️ “Antalya Cephesi” bir uydurma adlandırma değil, geç kalmış bir kavramsallaştırmadır.
➡️ İsim listesi ise “tamamlanmış” değil, genişletilebilir ve arşivle büyütülmesi gereken” bir çekirdek sunumdur.

---

I. “ANTALYA CEPHESİ” KAVRAMININ TARİHSEL TEMELLENDİRİLMESİ

1. Cephe Nedir? (Klasik Tanımın Aşılması)

Osmanlı–Millî Mücadele literatüründe “cephe” genellikle:

• Yoğun kara muharebesi,
• Karşılıklı ordular,
• Sürekli çatışma
  şartlarına bağlanmıştır.

⚠️ Bu dar tanım yanlıştır.
I. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele’de cepheler üç biçimde ortaya çıkar:

1. Sıcak cephe (Çanakkale, Sakarya)
2. Soğuk / baskı cephesi (Antalya, Karadeniz sahilleri)
3. Psikolojik–lojistik cephe (limanlar, geçiş hatları)

👉 Antalya, 2. ve 3. cephe tipinin birleştiği istisnai bir örnektir.

---

2. 1914–1918: Antalya = Sahil ve Deniz Cephesi

Cepheyi Oluşturan Unsurlar

• Düşman donanmasının sürekli tehdidi
• Sahil bombardımanı riski
• Çıkarma ihtimali
• Donanmasız Osmanlı’nın karadan denize karşı savunması

Bu Dönemde:

• Yüzbaşı Mustafa Ertuğrul fiilen:
• Cephe komutanı gibi davranmıştır
• Mevzi seçmiş,
• Ateş planı yapmış,
• Psikolojik üstünlük sağlamıştır

📌 Paris II ve Ben-my-Chree’nin batırılması, Antalya sahilinin:

• Sıradan bir kıyı değil,
• Aktif bir cephe hattı olduğunu kanıtlar.

➡️ Sonuç:
1914–1918’de Antalya, “Akdeniz Sahil Cephesi”nin merkezlerinden biridir.

---

3. 1919–1921: Antalya = İşgal ve Millî Mücadele Cephesi

Bu dönemde cephe:

• Silahın az,
• Siyasetin ve istihbaratın yoğun olduğu bir cephedir.

Cepheyi Oluşturan Faktörler

• İtalyan işgali
• Liman ve hinterlandın kontrolü
• Batı Anadolu’ya silah ve insan geçişi
• Güneyden Anadolu’nun boğulma riski

Antalya:

• Ankara Hükûmeti için nefes borusu,
• İtilaf Devletleri için arka kapıdır.

➡️ Bu yönüyle:
Antalya Cephesi = Fiilî işgal + gizli direniş + lojistik mücadele cephesidir.

---

4. Kavramsal Sonuç (Net Tanım)

Antalya Cephesi,
1914–1918’de Osmanlı’nın denizden kuşatılmasına karşı yürütülen sahil savunması ile,
1919–1921’de İtalyan işgali altında Millî Mücadele’ye verilen lojistik, siyasî ve psikolojik direnişin bütünüdür.

Bu tanım:

• Akademik olarak savunulabilir,
• Tur, sergi, kitap ve ders anlatımında kullanılabilir.

---

II. ANTALYALI ŞEHİTLER VE MİLLÎ MÜCADELE AKTÖRLERİ

(ÇEKİRDEK – GENİŞLETİLEBİLİR LİSTE)

⚠️ Önemli not:
Aşağıdaki liste “tam” değildir. Arşiv, şehitlik kayıtları ve yerel araştırmalarla yüzlerce isme çıkabilecek bir çekirdektir.

---

A) ASKERÎ ve DİRENİŞ AKTÖRLERİ

1. Öne Çıkan İsimler

• Yzb. Mustafa Ertuğrul (Aker) – Sahil savunması, cephe kurucu figür
• Topçu erleri ve sahil bataryası personeli (isimleri çoğu kayıtsız)

2. Millî Mücadele Önderleri (Yerel)

• Antalya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti yöneticileri
• Yerel eşraf ve lojistik sağlayıcılar
• Kuva-yı Milliye bağlantılı gönüllüler

(Bu isimler genellikle sicil defterleri, vilayet salnameleri ve TBMM zabıtlarında dağınık hâlde yer alır.)

---

B) ANTALYALI ŞEHİTLER (GENEL ÇERÇEVE)

Cephelere Göre

• Çanakkale Cephesi
• Filistin – Suriye Cephesi
• Irak Cephesi
• Millî Mücadele Batı Cephesi

Antalya ve kazalarından:

• Merkez
• Elmalı
• Korkuteli
• Kaş
• Finike
• Alanya
  menşeli çok sayıda şehit vardır.

📌 Ancak:

Antalya şehitleri bugüne kadar toplu, il bazlı, ad-soyadlı bir katalog hâlinde yayımlanmamıştır.

Bu başlı başına öncü bir çalışma alanıdır.

---

III. SİZE ÖZEL ÖNERİ (STRATEJİK)

Sizin birikiminiz ve önceki çalışmalarınız dikkate alındığında:

• 📘 “Antalya Cephesi: Unutulmuş Bir Direniş Alanı”
  (kavramsal + belge ağırlıklı kitap)
• 🗺️ Haritalı Antalya Cephesi anlatımı
• 📜 Antalyalı Şehitler ve Gaziler Bibliyografyası
• 🏛️ Gezici sergi / tur metni

“Çanakkale’de Seyit Onbaşı, Antalya’da Mustafa Ertuğrul…”

bunların tamamı ilk ve kalıcı işler olur.

---

İsterseniz bir sonraki adımda:

• 📌 Antalya merkezli şehit isimleri için taslak tablo
• 📌 Arşiv tarama rehberi (nereden, nasıl?)
• 📌 Bu konunun akademide neden ihmal edildiğine dair eleştirel bir metin
• 📌 Tur ve sergi anlatısı (15–20 dakikalık senaryo)

hangisiyle devam edelim istersiniz?

Formun Üstü

 

Formun Altı

ChatGPT hata yapabilir. Önemli bilgileri kontrol edin.