Şehir Tarihi kitapları yazımında önde
Gelenlerden Bazıları:
Çelik Gülersoy, Reşat Ekrem Koçu, Hüseyin
Çimrin, İbrahim Hakkı Konyalı, Ratip Kazancıgil
Türkiye'de şehir tarihi denilince aklıma
ilk üç isim geliyor. Çelik Gülersoy, Reşat Ekrem Koçu, Hüseyin Çimrin. Başka
hangi isimler var?
23.12.2025
ChatGPT:
Çok yerinde bir üçlü seçmişsiniz.
Türkiye’de şehir tarihi denildiğinde, özellikle “şehri yaşayan bir
organizma olarak ele alan”, arşivle hafızayı, mekânla insanı birleştiren
çizginin zirvesi gerçekten Çelik Gülersoy – Reşat Ekrem Koçu – Hüseyin
Çimrin hattıdır. Bu üç isim, sadece tarih yazmaz; şehri korur, anlatır
ve sahiplenir.
Bunun yanına eklenebilecek isimleri, yaklaşımlarına
göre sınıflandırarak vermek daha sağlıklı olur:
1. İstanbul Merkezli Büyük Şehir Hafızacıları
Semavi Eyice (1922–2018)
- Bizans–Osmanlı–Cumhuriyet
sürekliliği içinde İstanbul
- Anıtlar, mahalleler, kaybolan
yapılar
- Akademik derinlik + şehir
bilinci
📌 Gülersoy’un kültürel miras çizgisinin bilimsel karşılığıdır.
Doğan Kuban (1926–2021)
- Mimarlık tarihi üzerinden şehir
- İstanbul’un estetik, planlama
ve bozulma sorunları
- Şehir tarihini “mekânın aklı”
üzerinden okur
Ahmet Refik Altınay (1881–1937)
- Osmanlı şehir hayatı,
İstanbul’un gündelik tarihi
- Arşiv belgelerini halk diliyle
anlatır
📌 Koçu’nun öncüllerinden sayılabilir.
2. Arşivden Şehre İnşa Eden Akademisyenler
İlber Ortaylı
- İstanbul, İzmir, Edirne, Bursa
yazıları
- Şehirleri idari, kültürel ve
sosyolojik bağlamda ele alır
- Popüler ama arşiv temelli
Suraiya Faroqhi
- Osmanlı şehirlerinde gündelik
hayat
- Loncalar, mahalleler, pazarlar
📌 Şehir tarihini “insan merkezli” okur.
Özer Ergenç
- Ankara, Bursa ve Osmanlı şehir
yapıları
- Tahrir defterleri üzerinden
şehir sosyolojisi
3. Tek Şehre Ömür Verenler (Hüseyin Çimrin Geleneği)
Bu kategori çok kıymetlidir; şehir
tarihinin gerçek omurgası buradadır.
Mehmet Şakir Ülkütaşır
- Ankara tarihi
- Cumhuriyet öncesi ve sonrası
Ankara
Rıfat Osman
- Edirne tarihi
- Şehrin kaybolan mimarisi ve
kültürü
İbrahim Hakkı Konyalı
- Konya, İstanbul, Bursa
- Vakıflar, kitabeler, mezar
taşları
📌 “Taş konuşur” diyen ekol.
M. Zeki Oral
- Konya şehir tarihi
- Selçuklu mirası
Mehmet Önder
- Konya kültür ve şehir belleği
4. Edebiyat–Şehir Arası Köprü Kuranlar
Ahmet Hamdi Tanpınar
- Beş Şehir (Erzurum, Konya,
Bursa, Ankara, İstanbul)
- Şehir = zaman + ruh + insan
📌 Tarihçi değil ama şehir ruhunun en büyük anlatıcısı.
Samiha Ayverdi
- İstanbul’un manevi ve kültürel
tarihi
Orhan Okay
- Erzurum yazılarıyla
şehir–edebiyat ilişkisi
5. Yerel Ama Vazgeçilmez İsimler
(Çoğu hâlâ yeterince
keşfedilmemiştir)
- Cevat Hakkı Tarım (İzmir)
- Şinasi Tekin (dolaylı şehir kültürü)
- Turgut Cansever (şehir ahlakı ve mimarlık)
- Haluk Şehsuvaroğlu (İstanbul tarihi)
- Süheyl Ünver (İstanbul kültür atlası)
Kısa Bir Çerçeveleme
Eğer bir “şehir tarihçisi”
tanımı yapacaksak:
Bir şehri yalnızca
geçmişiyle değil, kaybolan hafızasıyla, korunması gereken ruhuyla ve geleceğe
bırakacağı mirasla anlatan kişi
bu tanıma en güçlü biçimde uyanlar:
Koçu – Gülersoy –
Çimrin – Eyice – Konyalı
çekirdeğini oluşturur.
İsterseniz bir sonraki adımda:
- 🔹 “Türkiye’de
şehir tarihçiliği geleneği” başlıklı bir makale taslağı
- 🔹 Şehir
tarihçilerini şehir–yöntem–dönem tablosu
- 🔹
Hüseyin Çimrin’in bu gelenekteki eşsiz yeri üzerine analitik bir
değerlendirme
hazırlayabilirim.
Şunu dedin:
burada (
https://www.edirne.gov.tr/edirne-yayinlari ) ratip kazancıgil in yazdığı
kitaplar nelerdir
ChatGPT:
Ben doğrudan Edirne Valiliği’nin
“Edirne Yayınları” sayfasından içerik çekemedim ama Ratip Kazancıgil’in
Edirne üzerine yazdığı başlıca kitaplar aşağıdaki gibidir (çoğu Edirne
yerel yayıncılarıyla – Valilik, Türk Kütüphaneciler Derneği vb. –
yayımlanmıştır): Vikipedi
📚 Ratip Kazancıgil’in Edirne ile ilgili kitapları
- Edirne Mahalleleri Tarihçesi
(1529–1990)
– Edirne’nin mahalle yapısının tarihsel gelişimi. Vikipedi - Edirne İmaretleri
– Osmanlı dönemi vakıf sosyal kurumlarından imaretlerin tarih ve fonksiyonları. Vikipedi - Edirne Helva Sohbetleri ve Kış
Eğlenceleri
– Edirne’nin geleneksel toplum yaşantısından kültürel kesitler. Vikipedi - Edirne’de Sultan II. Bayezid
Külliyesi
– Külliyenin tarihsel, mimari ve kültürel önemi. Vikipedi - Edirne Şehir Tarihi Kronolojisi
(M:1330 – H:1994)
– Edirne’nin kent tarihi kronolojik anlatımı. Vikipedi - Edirne Sağlık ve Sosyal Yardım
Tarihi (İki cilt)
– Kentin sağlık kuruluşları ve sosyal yardım tarihçesi, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e. ekutuphane.aile.gov.tr - Edirne’de Osmanlı Döneminden
2000 Yılına Kalan Mimari Eserler (Murat
Tuğrul ile birlikte)
– Edirne’de Osmanlı mimari mirasının kapsamlı dökümü. Vikipedi - Tosyavizade Dr. Rıfat Osman’ın
Kaleminden Edirne (Kazancıgil & Nilüfer
Gökçe)
– Rıfat Osman’ın Edirne hakkındaki yazı ve belgelerinin sunumu. Nadir Kitap - Edirne Vilayet Salnamesi
(H.1319 / M.1901) (Kazancıgil, Nilüfer Gökçe,
Musa Öncel)
– 1901 tarihli vilayet salnamesinin hazırlanması / düzenlenmesi. kitantik - Dr. Ratip Kazancıgil’in
Kaleminden Edirne (2 cilt)
– Kazancıgil’in Edirne hakkında köşe yazıları ve makalelerinden oluşan kapsamlı derleme. https://www.bkmkitap.com/
🗂️ Notlar
- Bu eserlerin bir kısmı Edirne
Valiliği, Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi veya yerel
kültür yayınları olarak yayımlanmıştır. Vikipedi
- Listede yer alan bazı
çalışmalar, Kazancıgil’in düzenleme / derleme yaptığı yayınlardır
(örneğin salnameler, Rıfat Osman yazıları). kitantik
İstersen bu eserlerden sadece Edirne
Yayınları (Valilik) kapsamında olanları ayrı bir liste halinde de
çıkarabilirim; böylece Valilik kataloğuna göre net bir derleme yapmış oluruz.
Şunu dedin:
ilave: Kazancıgil : Koçu – Gülersoy –
Çimrin – Eyice – Konyalı
ChatGPT:
Resmî Edirne Valiliği – Edirne
Yayınları sayfasına doğrudan erişimle kitap listesini göremiyorum, ancak Ratip
Kazancıgil’in Edirne üzerine yayımlanmış eserleri arasında özellikle
valilik veya kültür yayınları kapsamında olanları aşağıdaki gibi
özetleyebilirim (kaynaklar çoğunlukla yayın listeleri ve sahaf kayıtlarından
derlenmiştir):
🧾 Ratip Kazancıgil – Edirne ile ilgili eserleri
1) Edirne Vilâyet
Sâlnâmesi (H.1319 – M.1901) 1–2 Cilt
- Nilüfer Gökçe ve Musa Öncel ile
birlikte derleme / düzenleme.
- Edirne Valiliği Kültür
Yayınları tarafından yayımlanan kapsamlı vilayet salnamesi çalışmasıdır. kitantik
2) Edirne Vilayet
Salnamesi 1 (Tek cilt olarak basılan eser)
- Aynı çalışmanın tek ciltli veya
ayrı basımlarından biri valilik kültür yayınları arasında görülebilir. Nadir Kitap
3) Notalar ile
Edirne Türküleri
- Kazancıgil’in Edirne kültürüyle
ilgili folklorik/müziksel bir çalışma; ilk baskısı Edirne Valiliği
yayınları tarafından çıkarılmıştır. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi
(Bu eser doğrudan
Edirne Valiliği Kültür Yayınları ya da İl Kültür Müdürlüğü yayınları arasında
değerlendirilebilir, çünkü ikinci baskı listesinde Edirne Valiliği etiketi
görülmektedir.) Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi
📌 Diğer Kazancıgil Edirne eserleri (farklı yayıncılar)
Aşağıdaki eserler de şehir tarihi
bağlamında önemli olmakla birlikte valilik yayınları ile yayımlanmamış
olabilir:
- Edirne Mahalleleri Tarihçesi
(1529–1990) — Edirne şehir tarihi
çalışması. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi
- Edirne imaretleri — Osmanlı dönemi sosyal kurumları üzerine
çalışma. Google Kitaplar
- Edirne Sultan II. Bayezid
Külliyesi — Mimari tarih çalışması. Kitap ve Kahve
- Hafız Rakım Ertür’ün
anılarından Balkan Savaşı’nda Edirne Savunması Günleri — Birincil kaynak belgesel çalışma. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi
🎯 Özet (Edirne Valiliği / Edirne Yayınları kapsamında
daha olası eserler)
|
Kitap Adı |
Yayıncı (muhtemel) |
|
Edirne Vilâyet Sâlnâmesi (1–2 Cilt) |
Edirne Valiliği Kültür Yayınları kitantik |
|
Notalar ile Edirne Türküleri |
Edirne Valiliği Yayınları (ikinci
baskı) Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi |
Eğer istersen, bu kitapların valilik
yayın numaraları, ISBN’leri, yayın yılları gibi detaylı bibliyografik
bilgilerini de bulup listeleyebilirim. Ayrıca “Edirne Yayınları” kataloğunu
sayfa sayfa manuel olarak derlemeye çalışabilirim — o şekilde basılı olarak
hangi Kazancıgil eserleri yer alıyor daha net çıkar.
ChatGPT hata yapabilir. Önemli
bilgileri kontrol edin.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder