Açık Erişim Terimleri Listesi Ve Sözlüğü Hazırlar Mısınız (Yapay Zekaya Sorular)

 

 

Açık Erişim Terimleri Listesi Ve Sözlüğü Hazırlar Mısınız

(Yapay Zekaya Sorular)

12.7.2024

1

Açık Erişim Terimleri ve Sözlüğü

Açık Erişim: Bilimsel ve akademik bilginin ücretsiz, engelsiz ve sınırlama olmaksızın internet üzerinden erişilebilir, okunabilir, indirilebilir, kopyalanabilir, dağıtılabilir, işlenebilir, yeniden kullanılabilir ve değiştirilebilmesine izin veren bir yayınlama modelidir.

Anahtar Terimler:

• Açık erişimli yayıncılık: Açık erişimli dergilerde veya platformlarda araştırma makalelerinin, kitap bölümlerinin ve diğer akademik eserlerin yayınlanması.
• Yeşil açık erişim: Yazarların, makalelerini yayınlandıktan sonra kendi sürümlerini arşivleyebilmeleri veya yayıncı versiyonunu belirli bir süre sonra ücretsiz hale getirebilmeleri.
• Altın açık erişim: Makalelerin yayın sırasında ücret karşılığında açık erişimli hale getirilmesi.
• Hibrit açık erişim: Makalelerin aboneler için ücretli ve aboneler dışında ücretsiz olarak sunulması.
• Dijital kütüphaneler: Açık erişimli kitaplara, makalelere ve diğer akademik kaynaklara çevrimiçi erişim sağlayan platformlar.
• OER (Açık Eğitim Kaynakları): Eğitimciler ve öğrenciler tarafından ücretsiz olarak kullanılabilen ve yeniden kullanılabilen eğitim materyalleri.
• Erişilebilir formatlar: Engelli okuyucular için kitapların sesli kitap, e-kitap ve Braille gibi formatlarda sunulması.
• Dil çevirileri: Farklı dillerdeki kitapların daha fazla çevirisinin teşvik edilmesi ve finanse edilmesi.
• Eleştirel düşünme: Eleştirel düşünme ve medya okuryazarlığı becerilerini geliştirmeye yardımcı olacak açık kitapların kullanımı.

Diğer Önemli Terimler:

• Akış: Bir derginin belirli bir sayısındaki tüm makalelerin açık erişimli olması.
• Yazar öncesi baskı: Makalelerin hakem değerlendirmesi ve yayınlanmasından önce bir arşivde yayınlanması.
• Açık bilim: Bilimsel araştırmaların ve bulguların açık erişimli yayınlanması yoluyla bilimsel ilerlemenin teşvik edilmesi.
• Veri paylaşımı: Araştırmacıların birbirleriyle veri paylaşmalarını teşvik eden politikalar ve uygulamalar.
• Yazar hakları: Yazarların eserleri üzerinde sahip oldukları haklara ilişkin yasal çerçeve.
• Kalite kontrolü: Açık erişimli yayınlarda kalite kontrolünü sağlamak için kullanılan yöntemler.

Bu terimlerin ve sözlüğün daha kapsamlı bir versiyonu için, aşağıdaki kaynaklara bakabilirsiniz:

• ANKOS Açık Erişim Sözlüğü: https://ankos.org.tr/tr/acik-erisim/acik-erisim-sozlugu/
• Budapest Açık Erişim Bildirgesi: https://www.budapestopenaccessinitiative.org/read/
• Berlin Açık Erişim Bildirgesi: [geçersiz URL kaldırıldı]
• UNESCO Açık Erişim Bildirgesi: https://www.unesco.org/en/open-access

Açık erişim hakkında daha fazla bilgi edinmek için:

• Açık Erişim Kütüphaneleri Konsorsiyumu (OAIDC): https://about.jstor.org/blog/open-access-initiatives/
• DOAJ (Directory of Open Access Journals): https://doaj.org/
• arXiv: https://arxiv.org/

Bu terimler ve bilgiler ışığında, açık kitaplar için daha detaylı vizyonlar geliştirmek ve bu vizyonları hayata geçirmek için gerekli adımları atmak mümkün olacaktır.

https://gemini.google.com/app/6a49c973169035ac

2

açık erişim terimleri listesi ve sözlüğü hazırlar mısınız

Elbette, açık erişim terimleri ile ilgili bir liste ve sözlük hazırlayabilirim. Bu liste, açık erişim ve ilişkili kavramları anlamanıza yardımcı olacaktır.

Açık Erişim Terimleri Listesi ve Sözlüğü

1.      Açık Erişim (Open Access)

• Tanım: Akademik ve bilimsel çalışmaların, telif haklarına riayet edilerek, internet üzerinden ücretsiz ve serbestçe erişilebilir olması.
• Örnek: Bilimsel makalelerin açık erişim dergilerinde yayımlanması.

2.      Açık Erişim Dergisi (Open Access Journal)

• Tanım: Araştırma makalelerini ve içeriklerini okuyuculara ücretsiz olarak sunan akademik dergi.
• Örnek: PLOS ONE, BioMed Central.

3.      Açık Bilim (Open Science)

• Tanım: Bilimsel araştırma süreçlerinin, sonuçlarının ve verilerinin paylaşılması ve herkesin erişimine açık hale getirilmesi.
• Örnek: CERN'in açık veri politikaları.

4.      Açık Veri (Open Data)

• Tanım: Herkesin serbestçe kullanabileceği, paylaşabileceği ve yeniden kullanabileceği veri setleri.
• Örnek: Dünya Bankası'nın açık veri portali.

5.      Açık Lisans (Open License)

• Tanım: İçeriklerin serbestçe kullanılmasına, paylaşılmasına ve değiştirilmesine izin veren lisans türü.
• Örnek: Creative Commons lisansları.

6.      Açık Eğitim Kaynakları (Open Educational Resources - OER)

• Tanım: Eğitim materyallerinin ücretsiz olarak erişilebilir ve kullanılabilir olduğu kaynaklar.
• Örnek: MIT OpenCourseWare, Khan Academy.

7.      ArXiv

• Tanım: Fizik, matematik, bilgisayar bilimi ve ilgili alanlarda açık erişimli bilimsel makalelerin arşivlendiği dijital platform.
• Örnek: arXiv.org web sitesi.

8.      Yeşil Yol Açık Erişim (Green Open Access)

• Tanım: Yazarların yayınladıkları makalelerin bir kopyasını kurumsal arşivlere veya kişisel web sitelerine yükleyerek erişime açması.
• Örnek: Bir akademisyenin makalesini üniversite arşivine yüklemesi.

9.      Altın Yol Açık Erişim (Gold Open Access)

• Tanım: Makalelerin yayıncı tarafından açık erişim olarak yayımlanması ve okuyuculara ücretsiz sunulması.
• Örnek: Açık erişim dergilerinde yayımlanan makaleler.

10.  Kurumsal Arşiv (Institutional Repository)

• Tanım: Bir kurumun akademik ve araştırma çıktılarının dijital olarak depolandığı ve erişilebilir hale getirildiği platform.
• Örnek: Üniversitelerin dijital arşiv sistemleri.

11.  Preprint

• Tanım: Bir araştırma makalesinin hakem değerlendirmesi (peer review) sürecinden geçmeden önceki versiyonu.
• Örnek: arXiv, bioRxiv gibi preprint sunucuları.

12.  Postprint

• Tanım: Bir araştırma makalesinin hakem değerlendirmesi sürecinden geçtikten sonraki ancak yayımlanmadan önceki versiyonu.
• Örnek: Yazarların kişisel web sitelerine yükledikleri hakem değerlendirmesi geçmiş makaleler.

13.  Creative Commons (CC)

• Tanım: İçeriklerin serbestçe kullanılmasını, paylaşılmasını ve değiştirilmesini sağlayan bir dizi telif hakkı lisansı.
• Örnek: CC BY, CC BY-SA lisansları.

14.  Açık Erişim Gecikme Süresi (Embargo Period)

• Tanım: Bir makalenin veya çalışmanın yayımlandıktan sonra açık erişime açılmadan önce beklemesi gereken süre.
• Örnek: Bazı dergilerin makaleleri yayımladıktan altı ay sonra açık erişime sunması.

15.  Açık Erişim Politikası (Open Access Policy)

• Tanım: Bir kurumun veya yayıncının açık erişim ile ilgili kuralları ve uygulamaları.
• Örnek: Üniversitelerin araştırmacılardan makalelerini açık erişime sunmalarını talep etmesi.

16.  Public Domain (Kamusal Alan)

• Tanım: Telif hakkı süresi dolmuş veya telif hakkı hiç olmamış eserlerin herkes tarafından serbestçe kullanılabilir olması.
• Örnek: William Shakespeare'in eserleri.

Bu terim ve tanımlar, açık erişim konusundaki temel kavramları anlamanızı sağlayacaktır. Açık erişim, bilgiye erişimi demokratikleştirerek, eğitimde ve bilimde fırsat eşitliğini artırmayı hedefler.

Biraz daha ekleme yapar mısınız...

Elbette, açık erişim terimlerine eklemeler yaparak sözlüğü genişletebiliriz:

17.  Hybrid Open Access (Hibrit Açık Erişim)

• Tanım: Abonelik bazlı dergilerde yayımlanan makalelerin yazarların veya fon sağlayıcıların ödemesiyle açık erişime sunulabilmesi.
• Örnek: Elsevier veya Springer gibi yayınevlerinin hibrit açık erişim seçenekleri.

18.  Article Processing Charge (APC - Makale İşlem Ücreti)

• Tanım: Yazarların makalelerini açık erişim olarak yayımlayabilmesi için dergiye ödemesi gereken ücret.
• Örnek: PLOS ONE dergisinin açık erişim makaleler için aldığı ücret.

19.  Open Peer Review (Açık Hakem Değerlendirmesi)

• Tanım: Hakem değerlendirme sürecinin şeffaf bir şekilde yürütüldüğü ve değerlendirme raporlarının herkese açık olarak yayımlandığı model.
• Örnek: F1000Research dergisi.

20.  Self-Archiving (Kendi Kendine Arşivleme)

• Tanım: Yazarların kendi makalelerini kurumsal arşivlere veya kişisel web sitelerine yükleyerek açık erişime sunması.
• Örnek: Yazarların ResearchGate veya Academia.edu platformlarına makalelerini yüklemesi.

21.  Plan S

• Tanım: Araştırma fon sağlayıcılarının, fonladıkları araştırmaların açık erişim olarak yayımlanmasını zorunlu kılan bir girişim.
• Örnek: Avrupa Araştırma Konseyi'nin Plan S'i desteklemesi.

22.  SPARC (Scholarly Publishing and Academic Resources Coalition)

• Tanım: Akademik yayıncılığın reformu ve açık erişimin yaygınlaştırılması için çalışan uluslararası bir koalisyon.
• Örnek: SPARC'ın açık erişim farkındalığı ve politika değişiklikleri için yürüttüğü kampanyalar.

23.  Repository (Depo/Arşiv)

• Tanım: Dijital içeriklerin toplandığı, saklandığı ve erişime sunulduğu platform.
• Örnek: arXiv, PubMed Central.

24.  Open Monograph

• Tanım: Kitapların veya monografların açık erişim olarak yayımlanması.
• Örnek: Knowledge Unlatched projesi.

25.  Preprint Server (Ön Baskı Sunucusu)

• Tanım: Araştırma makalelerinin hakem değerlendirmesi sürecinden geçmeden önce yüklendiği ve erişime sunulduğu dijital platform.
• Örnek: arXiv, bioRxiv, SSRN.

26.  Gold Open Access (Altın Açık Erişim)

• Tanım: Makalelerin doğrudan açık erişim dergilerinde yayımlanması.
• Örnek: PLOS ONE, BMC Public Health.

27.  Green Open Access (Yeşil Açık Erişim)

• Tanım: Yazarların yayıncıdan bağımsız olarak makalelerinin bir versiyonunu kişisel web sitelerine veya kurumsal arşivlere yükleyerek açık erişime sunması.
• Örnek: Yazarların üniversite arşivlerinde makalelerini paylaşması.

28.  Diamond Open Access (Elmas Açık Erişim)

• Tanım: Hem yazarların hem de okuyucuların makale işlem ücreti ödemediği, tamamen ücretsiz açık erişim modeli.
• Örnek: Open Library of Humanities.

29.  DOAJ (Directory of Open Access Journals)

• Tanım: Açık erişim dergilerini ve makalelerini listeleyen ve erişim sağlayan uluslararası bir dizin.
• Örnek: DOAJ web sitesi üzerinden açık erişim dergilerine ulaşım.

30.  Open Access Mandate (Açık Erişim Zorunluluğu)

• Tanım: Bir kurumun veya fon sağlayıcının, araştırma çıktılarının açık erişim olarak yayımlanmasını zorunlu kılan politika.
• Örnek: NIH'in (National Institutes of Health) fonladığı araştırmaların PubMed Central'da açık erişim olarak yayımlanmasını zorunlu kılması.

31.  Licensing and Copyright

• Tanım: Açık erişim içeriklerinin kullanım, paylaşım ve dağıtım koşullarını belirleyen lisanslar ve telif hakkı düzenlemeleri.
• Örnek: Creative Commons lisansları, açık erişim dergilerinin telif politikaları.

32.  Public Access Policy (Kamu Erişimi Politikası)

• Tanım: Kamu tarafından finanse edilen araştırma sonuçlarının kamuya açık erişimde olmasını teşvik eden veya zorunlu kılan politika.
• Örnek: Avrupa Komisyonu'nun Horizon 2020 programı.

33.  Embargo Period (Ambargo Süresi)

• Tanım: Bir araştırma makalesinin yayımlandıktan sonra açık erişime sunulmadan önceki bekleme süresi.
• Örnek: Bazı dergilerin makalelerini yayımladıktan altı ay sonra açık erişime sunması.

34.  Fair Use (Adil Kullanım)

• Tanım: Telif hakkıyla korunan materyallerin, belirli koşullar altında izin almadan kullanılması.
• Örnek: Eğitim ve araştırma amaçlı kısa alıntılar yapma hakkı.

35.  Open Repository (Açık Arşiv)

• Tanım: Herkesin erişimine açık, dijital içeriklerin depolandığı ve saklandığı platform.
• Örnek: Zenodo, Figshare.

36.  Open Research Data (Açık Araştırma Verisi)

• Tanım: Araştırma süreçlerinde üretilen ve herkesin erişimine açık olan veri setleri.
• Örnek: Human Genome Project verileri.

37.  Open Access Advocacy (Açık Erişim Savunuculuğu)

• Tanım: Açık erişim hareketini destekleyen, farkındalık yaratmaya ve politik değişiklikler yapmaya yönelik çalışmalar.
• Örnek: SPARC, Right to Research Coalition.

38.  Interoperability (İşbirliği Yapabilirlik)

• Tanım: Farklı dijital sistemlerin ve veri tabanlarının birlikte çalışabilme yeteneği.
• Örnek: Açık erişim arşivlerinin metadata standartları kullanarak birbirine entegre olabilmesi.

39.  Metadata

• Tanım: Dijital içeriklerin tanımlanmasını ve bulunmasını sağlayan veri.
• Örnek: Bir makalenin başlığı, yazar bilgileri, özet ve anahtar kelimeler.

40.  Version of Record (Yayımlanmış Sürüm)

• Tanım: Bir makalenin hakem değerlendirmesi sürecinden geçtikten sonra yayımlanan nihai ve resmi versiyonu.
• Örnek: Dergi sayısında yayımlanan makale.

Bu eklemelerle birlikte, açık erişim terimlerinin daha kapsamlı bir listesini ve sözlüğünü oluşturmuş olduk. Bu terimler, açık erişim hareketinin çeşitli yönlerini ve bileşenlerini anlamanızı sağlar.

https://chatgpt.com/c/b21d9af2-d3da-4607-a60a-7df8842707e3

……………………………….

Not: yapay zekaya sorulan soruların cevaplarını neden kontrol etmelidir. https://tinyurl.com/4kkanjsh