İlber Ortaylı’nın Eski Dillerin Öğrenilmesine Verdiği Önem (Filoloji=Dilbilim)

 

İlber Ortaylı’nın Eski Dillerin Öğrenilmesine Verdiği Önem

(Filoloji=Dilbilim)

21.10.2024

 

 0

Din eğitiminde lisan meselesi / İlber Ortaylı. Pdf: https://isamveri.org/pdfdrg/D039368/1995_2/1995_2_ORTAYLII.pdf ** künye kaydı: http://ktp.isam.org.tr/detayzt.php?navdil=tr&idno=68952&wKitaplar=din+%C5%9Furas%C4%B1

1

Filoloji ve tarih. Ankara : Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA), 2005. 38 s. ; 20 cm. -- (Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) forumu ; 32). [İSAM/İSAM]

2

1993 senesinde yapılan Milli Eğitim Şurasında İlber Ortaylı’nın sunumu olduğunu duydum. Ama ilgili kitapta adını bulamadım. 1993. https://ttkb.meb.gov.tr/dosyalar/suralar/dokumanlar/14_sura.pdf

3

“İlber Ortaylı, eğitimde ihtisaslara ayırmanın sadece üniversite seviyesinde değil lise seviyesinde de yapılması gerektiğine işaret ederek, lise eğitiminde İngilizce'nin yanı sıra Arapça, Farsça, Latince ve eski Yunanca gibi dillerin öğretilmesi gerektiğinin altını çizdi.”. https://www.yeniakit.com.tr/haber/ilber-ortaylidan-okurlarina-tavsiye-bundan-sakin-vazgecmeyin-1631850.html

4

3:10 dk.dan itibaren. https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=I4YCjlFcjh8

5

İlber Ortaylı eski diller yunanca aramca

6

İlber Ortaylı’nın Eski Dillerin Öğrenilmesine Verdiği Önem

 

ChatGPT

İlber Ortaylı, tarihçi kimliğiyle eski dillerin öğrenilmesine büyük önem veren bir akademisyendir. Özellikle Osmanlı tarihi, Avrupa tarihi ve dünya tarihi üzerinde yaptığı çalışmalarla bilinen Ortaylı, eski dillerin anlaşılması olmadan tarihin derinliklerine inmenin imkânsız olduğunu vurgulamaktadır. Osmanlıca, Arapça, Farsça, Latince ve Eski Yunanca gibi dillerin öğrenilmesi, geçmiş kültürlerin, bilimsel ve entelektüel mirasın anlaşılması için kritik rol oynar.

Ortaylı’ya göre, eski metinler üzerinde doğrudan çalışma yapabilmek, çevirilerin yanlışlarını fark edebilmek ve orijinal kaynaklardan bilgi edinebilmek, tarihçilerin bu dilleri öğrenmesinin temel nedenleri arasındadır. Özellikle Osmanlı tarihini doğru anlamak için Osmanlıca bilmenin zorunluluğunu dile getirir. Ortaylı, Osmanlıca bilmeden tarih yazılmasının eksik kalacağını düşünmektedir çünkü bu dilde yazılmış sayısız belge, arşiv kaydı ve eser günümüze kadar ulaşmıştır. Benzer şekilde, klasik Avrupa tarihi ve Roma tarihiyle ilgilenenlerin Latince bilmesinin önemini vurgular.

Ortaylı, ayrıca eski dillerin öğrenilmesinin zihni disipline sokma ve entelektüel gelişimi destekleme gibi faydaları olduğunu savunur. Ona göre, dil öğrenimi sadece bir araç değil, aynı zamanda bir düşünme biçimi kazandırır.

Eski dillerin öğrenilmesi, Ortaylı’nın tarih metodolojisinde de önemli bir yer tutar ve bu dillerin bilinmemesinin tarihin eksik ve yanlış anlaşılmasına yol açabileceğini sık sık ifade eder.

Şunu dedin:

başka

 

ChatGPT

İlber Ortaylı, eski dillerin öğrenilmesine verdiği önemi birçok farklı perspektiften ele almıştır ve bu konuda söylediklerini genişletmek mümkündür:

1. Kültürel Mirasın Anlaşılması: Ortaylı, bir milletin kültürel ve tarihsel mirasının doğru anlaşılabilmesi için eski dillerin öğrenilmesi gerektiğini savunur. Özellikle Osmanlı, İslam ve Antik Yunan dünyasına ait metinlerin, belgelerin ve eserlerin orijinal dillerinde okunmasının önemini vurgular. Ona göre, tercümeler bazen orijinal metnin anlamını tam olarak yansıtamayabilir, bu yüzden tarihçilere ve entelektüellere orijinal dilde okuma yetisi kazandırmak, tarihin derinliklerine inmenin en etkili yoludur.
2. Tarihsel Süreklilik: Ortaylı, tarihin sürekliliği konusunda da eski dillerin önemine dikkat çeker. Özellikle Osmanlıca, Arapça ve Farsça gibi dillerin öğrenilmesinin, Türk tarihinin bir kesinti yaşamadan anlaşılabilmesini sağladığını düşünür. Bu diller, Türklerin tarihsel sürekliliği açısından anahtar bir role sahiptir. Ortaylı, bu dillerin modern Türkiye'nin kültürel ve entelektüel birikiminin kökenlerini anlamak için zorunlu olduğunu belirtir.
3. Evrensel Tarih Bilinci: Eski dillerin sadece bir coğrafyaya veya kültüre değil, evrensel tarihe açılan bir kapı olduğuna inanır. Latince ve Eski Yunanca, Ortaylı’nın vurguladığı diller arasındadır çünkü Avrupa medeniyetinin temelleri bu dillerde yazılmış eserlerle atılmıştır. Latince bilmeden Roma hukukunu, Eski Yunanca bilmeden Antik Yunan felsefesini veya edebiyatını anlamanın mümkün olmadığını belirtir. Bu yüzden Ortaylı, tarihçi ve akademisyenlerin dünya tarihi üzerinde çalışırken bu dillerde yetkin olmaları gerektiğini savunur.
4. Zihinsel Disiplin ve Düşünce Gelişimi: Ortaylı’ya göre, eski dillerin öğrenilmesi yalnızca tarih çalışmaları için değil, aynı zamanda bireyin zihinsel disiplinini geliştirmek için de önemlidir. Eski dillerin karmaşık yapıları ve farklı düşünme sistemleri, insanın düşünme yeteneğini geliştirir ve olaylara farklı açılardan bakabilmesini sağlar. Ortaylı, bu sürecin entelektüel gelişime katkı sağladığını ve insanın analitik düşünce yeteneğini güçlendirdiğini ifade eder.
5. Günümüz Dünyasıyla Bağlantı: Ortaylı, eski dillerin günümüz dünyasına etkisi hakkında da düşüncelerini paylaşmıştır. Modern dillerin köklerinin eski dillere dayandığını belirterek, bu dillerin bilinmesinin, bugünkü kelimelerin ve kavramların etimolojisini anlamak açısından da yararlı olduğunu söyler. Eski dillerin öğrenilmesi, dilin evrimi ve toplumların gelişimi hakkında derin bir anlayış sağlar. Ortaylı, bu bağlamda eski dillerin sadece geçmişin anahtarı değil, bugünü de anlama aracı olduğunu ifade eder.
6. Arşivcilik ve Belgelerle Çalışma: Osmanlı arşivlerinde bulunan belgelerin büyük bir kısmı Osmanlıca, Arapça ve Farsça yazılmıştır. Ortaylı, bu belgelerin doğru yorumlanabilmesi için dil bilgisinin şart olduğunu vurgular. Birçok tarihçi ve araştırmacının Osmanlı arşiv belgeleri üzerinde çalışırken yeterli dil bilgisine sahip olmadığı için hata yaptığını belirtir. Eski dilleri öğrenmenin tarihçiye özgün kaynaklara erişme ve bu kaynakları doğru şekilde yorumlama yetisi kazandırdığını ifade eder.

İlber Ortaylı'nın bu bakış açısı, eski dillerin sadece akademik çalışmalar için değil, genel anlamda entelektüel gelişim, kültürel mirası koruma ve tarihin doğru anlaşılması açısından hayati bir rol oynadığını göstermektedir.

7

İlber Ortaylı’nın Eski Dillerin Öğrenilmesine Verdiği Önem

Gemini

İlber Ortaylı'nın Eski Dillerin Öğrenilmesine Verdiği Önem

İlber Ortaylı, Türkiye'nin yetiştirdiği en önemli tarihçilerden biri olarak bilinir. Tarih alanındaki derin bilgisi ve geniş kültür birikimiyle tanınan Ortaylı, sadece geçmişe ışık tutmakla kalmaz, aynı zamanda geleceğe dair önemli mesajlar verir. Bu mesajlardan biri de eski dillerin öğrenilmesinin önemi üzerinedir.

Ortaylı'ya göre, eski dilleri öğrenmek, geçmiş kültürleri daha iyi anlamamızı sağlar. Bir dil, o dilin konuşulduğu toplumun aynasıdır. Dilin yapısı, kelimeleri, deyimleri, o toplumun dünya görüşünü, değerlerini ve yaşam biçimini yansıtır. Bu nedenle, eski dilleri öğrenerek, o dönemlerde yaşayan insanların ne düşündüğünü, ne hissettiğini ve nasıl bir hayat sürdürdüğünü daha yakından gözlemleyebiliriz.

Eski Dillerin Öğrenilmesinin Faydaları:

• Tarihsel Bilincin Artması: Eski diller, tarihsel metinleri orijinal halleriyle okumamıza olanak tanır. Bu sayede, tarihin daha güvenilir ve derinlemesine bir analizini yapabiliriz.
• Diller Arasındaki İlişkilerin Anlaşılması: Tüm diller birbirleriyle bir şekilde ilişkilidir. Eski dilleri öğrenmek, diller arasındaki evrimsel süreci daha iyi anlamamıza yardımcı olur.
• Kültürel Zenginleşme: Farklı kültürlerin dillerini öğrenmek, dünyaya bakış açımızı genişletir ve kültürel zenginliğimizi artırır.
• Zihinsel Gelişim: Dil öğrenme, beyni aktif tutar ve hafıza, dikkat ve problem çözme gibi zihinsel becerileri geliştirir.

İlber Ortaylı'nın Bu Konudaki Görüşleri:

Ortaylı, eski dillerin öğrenilmesinin önemini sık sık vurgular. Özellikle Latin ve Yunanca gibi dillerin, Batı kültürünün temelini oluşturduğunu ve bu dilleri bilmenin, Batı düşüncesini daha iyi anlamamızı sağladığını belirtir. Aynı zamanda, Arapça ve Farsçanın da İslam dünyası ve Türk-İslam medeniyetinin anlaşılması için önemli olduğunu ifade eder.

Sonuç:

İlber Ortaylı'nın eski diller hakkındaki görüşleri, tarih ve dil bilimi alanında çalışanlar için önemli bir referans noktasıdır. Ortaylı'ya göre, eski dilleri öğrenmek sadece akademik bir ilgi alanı değil, aynı zamanda kültürel bir zenginleşme ve kişisel gelişim sürecidir.

Bu konuyla ilgili daha fazla bilgi almak için şu kaynakları inceleyebilirsiniz:

• İlber Ortaylı'nın kitapları: Özellikle tarih ve medeniyet konularındaki eserleri.
• İlber Ortaylı'nın söyleşileri ve konuşmaları: YouTube ve diğer platformlarda bulabileceğiniz birçok video içeriği.
• Dil bilimi ve tarih alanındaki akademik çalışmalar: Eski diller ve kültürler üzerine yapılmış araştırmalar.

Not: Bu metin, İlber Ortaylı'nın eski diller hakkındaki genel görüşlerini özetlemektedir. Daha detaylı bilgi için belirtilen kaynakları inceleyebilirsiniz.

Ek olarak, şu sorularla daha derinlemesine bir araştırma yapabilirsiniz:

• İlber Ortaylı, hangi eski dilleri öğrenmeyi özellikle tavsiye ediyor?
• Eski dillerin öğrenilmesi, günümüzde ne gibi zorluklarla karşılaşıyor?
• Eski dilleri öğrenmek isteyenlere ne gibi önerilerde bulunabilirsiniz?

Umarım bu bilgiler sizin için faydalı olur.

8

Eski Dilimizi de Öğrenmemiz Şart. Milliyet Pazar, 02.11.2008

9

Tarihte Yunanlılık ve Yunanca http://www.milliyet.com.tr/-/ilberortayli/pazar/yazardetay/27.07.2008/971364/default.htm

10

Latincenin ölüsü de canlısı kadar çekici ** https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/ilber-ortayli/latincenin-olusu-de-canlisi-kadar-cekici-976632

12

Arap dünyasını dili ve edebiyatı yaşatır http://www.milliyet.com.tr/-/ilberortayli/pazar/yazardetay/07.09.2008/987844/default.htm

12

Farsçayı ihmal etmeyelim http://www.milliyet.com.tr/-/ilberortayli/pazar/yazardetay/14.09.2008/990701/default.htm

13

“Çağdaş medeniyet iki dal üzerinde durur: Filoloji ve matematik. Bu iki dalda iyi eğitim veremezsek üniversitelere hazırlıksız insan gelir.”. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ilber-ortayli/cocuklar-matematikten-kalmis-simdi-ne-yapacagiz-40303079

14

“‘TÜRK’E YÖNELMESİ ŞANS

İlber Ortaylı aşağıda "Çünkü filoloji beşer düşüncesindeki sağlıklı ve pekin düşünme yöntemini geliştirir.” diyor. Neden filolojinin böyle etkisi var...

Tietze’nin gymnasium’daki gençlik yılları üstün başarılı bir eğitimdi. 19. yüzyılın büyük bilginleri gibi ölü ve diri dillerin 7 tane kadarını o zaman öğrendi. Üniversitede ise İtalyan merkantilizmi üzerine bir doktora çalışması yapmıştı; mükemmel bir tahlil olduğunu biliyorum. Türkoloji ve Şark dillerine yönelmesi bizim dünyamız ve Türk meslektaşlar kadar Avrupalılar için de bir şanstır. Her sorulana cevap verirdi. Bu mektuplaşmaları da bıkmadan usanmadan devam ettirmiştir. “Lingua Franca” Akdeniz dünyasının birliğini, Braudel’den çok daha etkili bir biçimde ortaya koyan bir önemli çalışmadır çünkü dil ve diller arası iletişim, değişimin bilinmesi her şeyden daha önemlidir. Balkan dillerine hâkim olduğu için bu dünya ile Türk dili arasındaki iletişimi en sağlıklı şekilde ortaya koyan odur. Kolay geçileceğini de sanmıyorum. Avusturya oryantalizminin son parlak simasıdır ve hiçbir zaman da önyargılı, bağnaz tutuma iltifat etmemiştir. Çünkü filoloji beşer düşüncesindeki sağlıklı ve pekin düşünme yöntemini geliştirir.” https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ilber-ortayli/bilgi-ve-tevazunun-sonsuzlugu-andreas-tietze-40979008

Yapay zeka Chat Gpt cevabı;

İlber Ortaylı’nın Andreas Tietze hakkında yazdığı yazıda belirttiği "filoloji beşer düşüncesindeki sağlıklı ve pekin düşünme yöntemini geliştirir" ifadesi, dil bilimi ve dil çalışmaları (filoloji) yoluyla elde edilen becerilerin, insan düşüncesinin yapılandırılmasında ve netleşmesinde oynadığı rolü anlatmaktadır. Peki, neden filoloji bu kadar etkili? Bunu birkaç başlık altında açıklayabiliriz:

1. Dil Bilgisi ve Analitik Düşünme:

Filoloji, sadece dilin gramer yapısını öğrenmekten ibaret değildir. Bir dili incelemek, onun nasıl yapılandığını, zamanla nasıl değiştiğini, kültürler ve toplumlar arası iletişimde nasıl kullanıldığını anlamayı gerektirir. Bu süreçte öğrenci, karmaşık yapıları çözümleyip analiz etmeyi öğrenir. Bu analitik düşünme becerisi, sadece dile değil, başka konulara da uygulanabilir.

2. Dillerin Tarihi ve Evrimi:

Filologlar, bir dilin nasıl ortaya çıktığını, zaman içinde nasıl değiştiğini ve bu değişimin toplumlar üzerindeki etkilerini inceler. Bu tarihsel bağlamda dilin gelişimi, insanların düşünce sistemlerini ve dünya görüşlerini anlamada kritik bir yer tutar. Dillerin evrimini incelemek, beşeri düşüncenin evrimini anlamakla yakından ilişkilidir.

3. Kültürel Bağlam ve Empati:

Bir dili öğrenmek, aynı zamanda o dilin konuşulduğu kültürü ve dünya görüşünü de anlamayı gerektirir. Birden fazla dil bilen bir kişi, bu farklı kültürel perspektifler arasında bir denge kurabilir ve bu da insanlara daha geniş bir anlayış ve empati kazandırır. Bu bakış açısı, daha dengeli ve önyargısız düşünme yöntemleri geliştirir.

4. Kavramların Keskinleşmesi:

Dillerin farklı kavramsal yapılarını incelemek, bir kavramın birçok farklı dilde nasıl ifade edildiğini ve bu dillerin o kavramı nasıl şekillendirdiğini görmek, düşünme süreçlerini netleştirir. Farklı dillerin sunduğu bu zenginlik, düşüncenin keskinleşmesine ve daha sağlıklı bir yapıya kavuşmasına katkı sağlar.

5. Diller Arası İletişim ve Anlama:

Tietze'nin çok dilli çalışmaları, diller arası iletişimin ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Lingua Franca gibi çalışmalarıyla Akdeniz dünyasının dillerini analiz eden Tietze, bu dillerin etkileşimlerinin toplumları nasıl şekillendirdiğini ortaya koymuştur. Dillerin arasındaki bu bağlantıları anlamak, tarih, kültür ve düşünce arasındaki ilişkileri daha sağlıklı bir şekilde değerlendirme imkânı sunar.

Ortaylı’nın da belirttiği gibi, filolojinin beşer düşüncesi üzerindeki etkisi, dilin yapısal analizinden doğan bir netlik ve kültürel empati ile birleşen geniş perspektife dayanır. Filoloji, hem düşüncenin keskinleşmesini sağlar hem de farklı kültürleri anlamada ve onlara açık bir zihin geliştirmede önemli bir rol oynar.

15

“ARKEOLOJİMİZİN YÜZ AKI

Antalya Müzesi klasik filoloji ve arkeoloji bakımından önemli bir merkez olan Antalya Üniversitesi’ni tamamlayan bir abidedir. Hiç şüphe yok ki Suna ve İnan Kıraç’ın bu beldeye hediye ettikleri Akdeniz Medeniyetleri Müzesi, koleksiyonlar ve kurmakta oldukları kütüphaneyle Antalya’nın ve Akdeniz Üniversitesi’nin taşra üniversiteleri nitelemesinden kurtuldukları açıktır. Bu civardaki Burdur ile Isparta müzeleri ve üniversitelerinin faaliyetleri ve kazılarıyla bölge, Türkiye arkeolojisinin bir yüz akıdır, Türk arkeolojisinin bir ekol haline gelmesine yardım eden merkezdir.”. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ilber-ortayli/antalya-muzesi-42215042

16

“Türkler olmadan dünya tarihi yazmanın mümkün olmadığını söylüyorsunuz. Öte yandan da diyorsunuz ki, “Türk dünyası yeterli uzman yetiştirmedi”. Bu durumda dünya tarihi bizim yüzümüzden eksik mi yazılıyor?

-Hayır. Türkler olmadan dünya tarihi yazılmaz. Çünkü Türk etkisi Asya’nın uzak doğusu, Çin’den başlar; Çin, Hint, İran, sonra Rusya arazisi, Balkanlar, Ortadoğu ve Orta Avrupa ve tabii yeniçağda bütün Avrupa’ya uzanır. Bunların tarihini Türk tarihini iyi bilmeden yazmak mümkün değil. Ve zaten bunu yazarken de Türklere müracaat etmediler. Oturdular, Osmanlıca, Farsça, Arapça öğrendiler bunların uzmanları. Kendileri tetkik ettiler. Bizim yazımız hem onlara göre geç hem de kendimiz doğru dürüst okuyamıyoruz. Göktürk anıtlarını okusan Uygur’u okuyamıyorsun kolay kolay.

Uzman yok mu?

-Okuyan çok az. Yetişmiyor. Böyle bir adam yetiştiremedik. Ve bunu Atatürk hissetti. Dâhi adam, o zamanın çulsuz Türkiyesi’nde Dil-Tarih’i kurdu, Edebiyat Fakültesi’ni ıslah etti. İstedi ki Türk çocukları uzman olsun. Olmadılar.

Niye olmadılar?

-Bilmiyorum. Türkler öğrenmiyor. Filoloji ve derinlikle alakaları yok. Eskiden varmış, şimdi yok.” https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/keyif/ilber-ortayli-kurtum-dersin-olur-biter-28582058

17

Buradan malzeme seçilebilir:

ortaylı filoloji site:https://www.milliyet.com.tr/

18

Ortaylı, İlber, Tarih Yazıcılık Üzerine, Cedit Neşriyat, Ankara 2009.

19

Tarih Yazıcılığı ve Filoloji. Muzaffer Tepekaya* https://www.ttk.gov.tr/wp-content/uploads/2022/01/10.37879-9789751749994.2022.38.pdf