12 Haziran 2025 Perşembe

makale türlerini geniş şekilde listeler misiniz 12.6.2025

1. bilimsel makale türlerini geniş şekilde listeler misiniz

12.6.2025

chat gpt

Bilimsel makaleler, içerikleri, amaçları, yapılarına ve yayımlandıkları bağlama göre birçok farklı türe ayrılır. Aşağıda, bilimsel makale türlerinin geniş kapsamlı bir listesi, tanımlarıyla birlikte sunulmuştur:

🔬 I. ARAŞTIRMAYA DAYALI MAKALE TÜRLERİ

1. Orijinal Araştırma Makalesi (Original Research Article)

  • Yeni bir hipotez veya soruya yönelik özgün veri ve bulgular sunar.
  • Giriş, yöntem, bulgular, tartışma, sonuç (IMRAD) yapısındadır.

2. Kısa Bildiri (Short Communication / Brief Report)

  • Daha sınırlı kapsamlı, kısa süreli araştırmalara dayanan hızlı yayınlardır.
  • Ön sonuçlar ya da kısa süreli deneyler için kullanılır.

3. Tek Vaka Sunumu (Case Report)

  • Alışılmadık ya da ilginç bir hasta, olay veya durumun detaylı sunumu yapılır.
  • Tıp, psikiyatri, veterinerlik gibi alanlarda yaygındır.

4. Vaka Serisi (Case Series)

  • Aynı özellikleri taşıyan birden fazla vakanın birlikte sunulması.
  • Genellikle hipotez üretmek için kullanılır.

📚 II. DERLEME TÜRÜ MAKALELER (SENTEZLEYİCİ ÇALIŞMALAR)

5. Literatür Derlemesi (Narrative Review)

  • Belli bir konuda literatürdeki bilgileri sentezler ve yorumlar.
  • Sistematik değildir, yazarın yorumunu içerir.

6. Sistematik Derleme (Systematic Review)

  • Belirli bir soru çerçevesinde önceden tanımlanmış yöntemle literatür taranır.
  • Seçim kriterleri açıktır, tarafsızdır.

7. Meta-Analiz

  • Sistematik derlemeye dayalı, seçilen çalışmaların nicel verilerini istatistiksel olarak birleştirir.
  • Genellikle grafiklerle (örneğin forest plot) desteklenir.

8. Meta-Sentez

  • Nitel (kalitatif) çalışmalar üzerine yapılır; nitel verilerin derlenmesi ve tematik analizidir.

⚙️ III. YÖNTEM VE TEKNİK ODAKLI MAKALELER

9. Yöntem Makalesi (Methods Paper)

  • Yeni bir yöntem, teknik ya da cihazın tanıtımı yapılır.
  • Araştırmacılara aynı yöntemi uygulama imkânı sunar.

10. Protokol Makalesi (Study Protocol)

  • Planlanan bir araştırmanın detaylı tasarımını açıklar.
  • Genellikle klinik deneylerde önceden yayımlanır.

💡 IV. GÖRÜŞ VE YORUMA DAYALI MAKALELER

11. Görüş Yazısı (Opinion Paper)

  • Bilimsel bir konu hakkında yazarın kişisel görüşleri aktarılır.
  • Delillere dayansa da yorum ağırlıklıdır.

12. Perspektif Yazısı (Perspective Article)

  • Belirli bir alana yeni bakış açıları veya gelecek öngörüleri sunar.

13. Editöryal (Editorial)

  • Genellikle dergi editörleri tarafından yazılır.
  • O sayının içeriği, özel dosya konusu veya güncel bilimsel gelişmeler üzerine yazılır.

14. Yorum Makalesi (Commentary)

  • Önceki yayımlanmış bir makaleye eleştiri, destek ya da alternatif görüş bildirir.

🔁 V. ELEŞTİRİ, ANALİZ VE DEĞERLENDİRME MAKALELERİ

15. Eleştiri (Critique)

  • Bir çalışmanın yöntemlerini, sonuçlarını veya yaklaşımını analitik biçimde değerlendirir.

16. Kitap İncelemesi (Book Review)

  • Yeni yayımlanmış akademik kitapların özetlenmesi, değerlendirilmesi.

17. Teknoloji Değerlendirmesi (Technology Assessment)

  • Yeni çıkan bir teknoloji veya aracın etkisi, etkinliği, uygulanabilirliği ele alınır.

🧪 VI. UYGULAMAYA DÖNÜK VE UYARLAYICI MAKALELER

18. Uygulama Makalesi (Practice-based Article)

  • Sahada, okulda, hastanede, endüstride uygulanan bilimsel yaklaşımların raporları.

19. Eğitim Makalesi (Educational Article)

  • Bir yöntemin, tekniğin öğretimiyle ilgili içerik sunar.
  • Tıp eğitimi, mühendislik eğitimi gibi alanlarda yaygındır.

🌍 VII. MULTİDİSİPLİNER VE TEMATİK MAKALELER

20. Tematik Makale (Thematic Article)

  • Belirli bir tema altında disiplinlerarası yaklaşımlarla yazılmış analizler.

21. Politika Makalesi (Policy Paper)

  • Bilimsel bulgulara dayalı olarak öneri ve politika analizleri içerir.

🧾 VIII. DİĞERLERİ

22. Konferans Bildiri Makalesi (Conference Paper / Proceeding Article)

  • Bilimsel toplantılarda sunulan ve özet halinde ya da tam metin olarak yayımlanan çalışmalar.

23. Teknik Rapor (Technical Report)

  • Kurumlar, üniversiteler veya araştırma merkezlerince hazırlanan detaylı araştırma raporları.

24. Poster Özeti / Poster Sunumları

  • Genellikle kısa özet biçiminde yayımlanır; konferanslarda poster sunumu için hazırlanır.

25. Bilimsel Not (Scientific Note)

  • Kısa, çoğu zaman anekdot değerinde bilgi veya gözlem içerir.

Ek: Popüler-Bilim ile Bilimsel Yayın Arasındaki Geçiş Türleri

Bu türler akademik değil ama bilimsel içeriğin yaygınlaştırılması için yazılır:

  • Popüler Bilim Makalesi
  • Bilimsel Blog Yazısı
  • Biyografi/Bilim Tarihi Yazıları

SONUÇ

Yukarıdaki listeyle bilimsel makale türleri 25 başlık altında sınıflandırılmıştır. Her biri farklı akademik bağlamlarda farklı amaçlara hizmet eder. Eğer isterseniz bu türleri alanlara göre (örneğin: tıp, sosyal bilimler, mühendislik) ya da yayınlandığı platformlara göre (akademik dergi, konferans, veri tabanı, açık erişim vs.) da tasnif edebilirim.

İlgilendiğiniz özel bir alan varsa, o alandaki yaygın türlere odaklanabilirim.

 

2. bilimsel makale dışı makale türleri nelerdir

Bilimsel makale dışı makale türleri, akademik disiplinlerden farklı olarak daha çok edebi, gazetecilik, deneme, düşünce veya halkla iletişim gibi alanlarda karşımıza çıkar. Bu tür makaleler bilimsel araştırma kurallarına (hipotez, yöntem, kaynakça, atıf sistemi vb.) sıkı sıkıya bağlı değildir ve genellikle daha serbest, yaratıcı veya etkileyici bir dille yazılır.

Aşağıda bilimsel olmayan makale türleri, geniş bir çerçevede amaçları, içerikleri ve yazım biçimleriyle birlikte listelenmiştir:

📝 I. GAZETECİLİK VE MEDYA TEMELLİ MAKALELER

1. Haber Makalesi

  • Güncel olayları tarafsız şekilde sunar.
  • 5N1K (Ne, Nerede, Ne zaman, Nasıl, Neden, Kim) kuralına dayanır.

2. Köşe Yazısı

  • Gazetelerin belirli yazarlarına ayrılmış sütunlarda yayımlanan düşünce yazılarıdır.
  • Konular serbesttir: siyaset, gündem, toplum, kültür, yaşam, spor vb.

3. Röportaj (Söyleşi)

  • Bir kişiyle yapılan sözlü görüşmenin yazıya dökülmüş hâlidir.
  • Hem bilgi hem duygu aktarımı vardır.

4. Yorum / Değerlendirme Makalesi

  • Gündemdeki olaylara ilişkin kişisel analiz ve yorum içerir.

5. Tartışma Makalesi

  • Karşıt görüşlerin değerlendirildiği, çelişkili durumların ele alındığı yazılardır.

📚 II. EDEBÎ VE DÜŞÜNSEL MAKALE TÜRLERİ

6. Deneme

  • Kişisel düşünce, sezgi ve gözlemlere dayalı özgür bir yazı türüdür.
  • Ahmet Haşim, Nurullah Ataç, Montaigne örneklerindendir.

7. Eleştiri (Tenkit)

  • Bir edebî eseri, sanatçıyı ya da düşünceyi olumlu-olumsuz yönleriyle inceler.
  • Akademik eleştiriden farklı olarak daha serbesttir.

8. Makale (Genel anlamda)

  • Gazete veya dergilerde yayımlanan, belirli bir konuda düşünce temelli yazılardır.
  • Bilimsel anlamda makaleden farklıdır; kaynak ve yöntem zorunluluğu yoktur.

9. Söyleşi Tarzı Makale

  • Yazarın okura sanki sohbet ediyormuş gibi seslendiği, doğal ve içten yazılar.

10. Biyografi / Portre Yazısı

  • Önemli bir kişinin hayatı, kişiliği ve etkileri hakkında yazılır.
  • Resmî olmayan, edebiyatî anlatımlı türlerde olabilir.

🌍 III. TOPLUMSAL VE KÜLTÜREL MAKALE TÜRLERİ

11. Toplumsal Eleştiri Makalesi

  • Sosyal yapıyı, ahlâkı, alışkanlıkları eleştiren yazılar.
  • Mizahi ya da sert üslupla yazılabilir.

12. Kültür-Sanat Yazısı

  • Sanat eserleri, kültürel gelişmeler, festivaller, müzeler, kitaplar hakkında yazılır.
  • Estetik ve bilgilendirici amaçlıdır.

13. Gezi Yazısı (Seyahatname)

  • Gezilen yerler hakkında izlenim ve bilgiler içeren edebî yazılar.

14. Anı Yazısı (Hatıra)

  • Yazarın geçmişte yaşadıklarını ve tanıklık ettiklerini anlatması.

💡 IV. DİĞER TÜRDEKİ YAZINLAR

15. Manifesto

  • Bir düşüncenin veya topluluğun temel görüşlerini ortaya koyan bildiridir.

16. Açık Mektup

  • Bir kişiye hitaben yazılsa da, kamuya yönelik yayımlanır.

17. Fıkra

  • Kısa, nükteli, günlük olayları konu alan yazılar.
  • Gazete köşelerinde rastlanır; köşe yazısıyla yakın akrabadır.

18. Blog Yazısı

  • İnternet ortamında kişisel görüşler, deneyimler veya bilgiler aktarılır.
  • Bilimsel içerik de barındırabilir ama yapısı resmî değildir.

🎭 V. POPÜLER BİLİM VE YARISERİ BİLİMSEL MAKALELER

19. Popüler Bilim Makalesi

  • Bilimsel konuları halkın anlayacağı dilde sadeleştirerek sunar.
  • National Geographic, Bilim ve Teknik gibi dergilerde örnekleri bulunur.

20. Eğitici / Bilgilendirici Makale

  • Pratik bilgi sunar: "Nasıl yapılır?", "Neye dikkat etmeli?", "10 öneri" gibi.

SONUÇ

Bilimsel olmayan makaleler, genellikle daha serbest, kişisel ve geniş kitlelere yönelik yazı türleridir. Amaçları arasında:

  • Bilgilendirme
  • Yorum yapma
  • Eleştirme
  • Duygu ve düşünce aktarma
  • Toplumu yönlendirme

bulunur. Bu türler, gazetecilik, edebiyat, kültür, sanat, toplum, siyaset gibi geniş alanlarda yaygın olarak kullanılır.

İsterseniz bu türleri gazete, dergi, blog, edebiyat dergisi gibi platformlara göre sınıflayarak da sunabilirim.

Gönderen zaman:

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)