“Kütüphane ve arşiv günleri benim hayatımda olmasaydı bugünkü duruma gelemezdim” demesi muhtemel yerli ve yabancı isimler 12.6.2025

 “Kütüphane ve arşiv günleri benim hayatımda olmasaydı bugünkü duruma gelemezdim” demesi muhtemel yerli ve yabancı isimler

12.6.2025 

Chat Gpt

“Kütüphane ve arşiv günleri benim hayatımda olmasaydı bugünkü duruma gelemezdim” demesi muhtemel yerli ve yabancı isimler, hem yaşamlarının büyük bölümünü kitaplar, belgeler, yazmalar ve bilgiyle geçirmiş bilim insanları, araştırmacılar, yazarlar, entelektüeller, kütüphaneciler, arşivciler, filozoflar, koleksiyoncular, hatta devlet adamları arasından çıkabilir.

Aşağıda, bu tür bir cümleyi demesi ya da demeye çok yakın bir hayat tarzı benimsemiş yerli ve yabancı isimlerden geniş bir liste, açıklamalı şekilde sunulmuştur:

---

🇹🇷 YERLİ (TÜRK) İSİMLER

1. Kâtip Çelebi (1609–1657)

• Osmanlı'nın en büyük bibliyograf ve bilginlerinden.

• Kütüphane ve yazma kitaplar arasında geçen bir ömür.

2. Evliya Çelebi (1611–1682)

• Seyahatlerinde gittiği yerlerde kitap, arşiv ve yazma eser koleksiyonlarını incelemiştir.

3. Ahmet Hamdi Tanpınar

• Eski kitaplara, yazmalara, arşiv belgelerine tutkundu.

• Edebî eserlerinde tarihî bilgi arka planı yoğun.

4. Mehmet Genç

• Osmanlı arşivlerinde yaptığı çalışmalarla Osmanlı iktisadi yapısını yeniden yorumladı.

5. İsmail E. Erünsal

• Osmanlı kütüphaneleri ve kitap kültürü üzerine uzman.

• Tüm hayatı arşiv belgeleriyle geçti.

6. Cevdet Paşa

• Osmanlı tarihçisi, arşiv ve resmî belgelerden yoğun biçimde yararlandı.

7. Halil İnalcık

• Osmanlı tarihini arşiv belgelerine dayalı yeniden yazdı.

• Arşivler onun için bir laboratuvardı.

8. İlber Ortaylı

• Sürekli arşivlerde, kütüphanelerde çalışan bir tarihçi.

• Devlet arşivlerinin, kütüphane koleksiyonlarının kıymetini sık sık vurgular.

9. Mehmet Fuat Köprülü

• Türk edebiyatı ve tarihi üzerine özgün çalışmaları kütüphane belgelerine dayanır.

10. Şevket Rado

• Eski yazmaları, evrakları toplamış, popüler tarih yazılarında kullanmıştır.

11. Muallim Cevdet

• Kitap koleksiyoncusu ve kütüphane dostu.

12. Mustafa İsen

• Türk kültürü, arşivler ve edebiyat alanında derinlemesine araştırmaları olan bir isim.

13. Niyazi Berkes

• Türkiye’nin modernleşme sürecini ele alırken arşiv kaynaklarına başvurmuştur.

14. Murat Bardakçı

• El yazmaları, arşiv belgeleri ve Osmanlı belgeleriyle birebir çalışmalarıyla bilinir.

15. Süheyl Ünver

• Eski kitaplar, risaleler, yazma eserler ve tıp tarihi arşivleri onun dünyasıydı.

16. Ali Emîrî Efendi

• Divan-ı Lügatit Türk’ü bulan kişi; ömrü kitap ve yazma koleksiyonları arasında geçti.

17. Yusuf Hikmet Bayur

• Türk inkılap tarihi için devlet arşivlerine çok başvurdu.

18. Hilmi Ziya Ülken

• Arşivlere ve kitaplara olan düşkünlüğüyle tanınan düşünür.

19. Ruşen Eşref Ünaydın

• Cumhuriyet’in ilk döneminde kütüphanelerin yaygınlaşması için çalıştı.

---

🌍 YABANCI İSİMLER

1. Jorge Luis Borges (Arjantin)

• Hayatı boyunca kitapların içinde yaşadı, kütüphane müdürlüğü yaptı.

• “Ben cenneti hep bir kütüphane olarak hayal ettim.” demiştir.

2. Umberto Eco (İtalya)

• Hem bir kitap koleksiyoncusu hem de Orta Çağ bilginiydi.

• “Kitaplar sadece okumak için değil, düşünmek içindir.” derdi.

3. Michel Foucault (Fransa)

• Fransız arşivlerinde yaptığı araştırmalarla bilgi-iktidar ilişkisini çözdü.

4. Fernand Braudel (Fransa)

• “Annales Ekolü”nün temsilcisi, arşiv belgelerine dayalı makro tarih yazımının öncüsü.

5. Edward Said (Filistin/ABD)

• Arşivleri ve kütüphaneleri sık kullanan bir entelektüel.

6. Carl Sagan (ABD)

• Popüler bilim yazarı; gençliğinde kütüphanelerde büyüdüğünü sık sık dile getirirdi.

7. Noam Chomsky (ABD)

• Kütüphanelerin eğitimin temel taşları olduğunu savunur.

8. Sigmund Freud (Avusturya)

• Arşivler, yazılı belgeler ve kültürel mirasla çok ilgilenmişti.

9. Stephen Jay Gould (ABD)

• Bilim tarihi yazılarında arşiv belgelerine sık sık başvurmuştur.

10. George Orwell (İngiltere)

• Kütüphane memuru olarak çalıştı, kitapların arasında yaşadı.

11. Leonardo da Vinci (İtalya)

• Arşiv belgesi tutkunuydu; çağının elyazmaları, çizimleri ve belgeleri arasında yaşadı.

12. Isaiah Berlin (İngiltere)

• Entelektüel tarih araştırmalarını kütüphanelerde yaptı.

13. Benedetto Croce (İtalya)

• Arşivci, düşünür ve tarihçi olarak kitaplara tutkundu.

14. Arthur Schopenhauer (Almanya)

• Felsefesinin temelini eski yazmalardan besledi.

15. Gibbon (İngiltere) – "Roma İmparatorluğu’nun Gerileyiş ve Çöküşü"

• Eseri, arşivlere ve tarihî kaynaklara dayalıdır.

---

🎓 Kurumsal ve Kollektif Örnekler

• British Library, Library of Congress, SALT Araştırma, Topkapı Sarayı Arşivleri, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi gibi yerlerde çalışmış ve yaşamını bu kurumlara adamış pek çok kişi de bu sözü söyleyebilir.

---

SONUÇ

Bu söz, sadece tarihçi veya arşivciler için değil, aynı zamanda:

• Kitap koleksiyoncuları,

• Yazma eser uzmanları,

• Bibliyografyacılar,

• Filologlar,

• Editörler,

• Araştırmacı gazeteciler

için de çok anlamlıdır.

İsterseniz bu listeyi alanlara göre (tarih, edebiyat, bilim, siyaset) veya dönemlere göre (Osmanlı, Cumhuriyet, 20. yy. Batı dünyası) olarak da gruplayabilirim. Dilerseniz her isim için bir alıntı veya o kişiye ait ilgili bir anekdot da ekleyebilirim.

...............

 

 

Gemini

Yerli İsimler

·         Halil İnalcık: Osmanlı tarihi üzerine yaptığı araştırmalarla dünya çapında tanınan bir tarihçi olan İnalcık'ın, kütüphane ve arşivlerde geçirdiği sayısız saatler olmasaydı bu denli kapsamlı eserler ortaya koyması mümkün olmazdı.

·         Şerif Mardin: Türk sosyal bilimlerinin önde gelen isimlerinden biri olan Mardin, sosyoloji ve siyaset bilimi alanındaki derinlikli analizlerini büyük ölçüde kütüphane ve arşivlerdeki çalışmalarına borçludur.

·         İlber Ortaylı: Tarihçi kimliğiyle tanınan Ortaylı'nın geniş bilgi birikimi ve popülerliğini, kütüphane ve arşivlerdeki detaylı okuma ve araştırmalarına borçlu olduğu aşikardır.

·         Murat Belge: Edebiyat eleştirmeni, yazar ve çevirmen kimliğiyle bilinen Belge'nin kültürel ve entelektüel derinliği, kütüphanelerde geçirdiği uzun yılların bir ürünüdür.

·         Orhan Pamuk: Nobel Edebiyat Ödülü sahibi yazar, romanlarının arka planını oluştururken yoğun kütüphane ve arşiv araştırmaları yapmasıyla bilinir. Eserlerindeki detay zenginliği bu çalışmalardan beslenir.

---

Yabancı İsimler

·         Umberto Eco: Yazar ve semiotikçi olan Eco, geniş entelektüel birikimi ve romanlarındaki tarihsel/kültürel göndermeleriyle tanınır. Kütüphane ve arşivler onun için vazgeçilmez çalışma alanlarıydı. "Gülün Adı" romanı bunun en büyük kanıtıdır.

·         Mary Beard: Antik Roma üzerine çalışmalarıyla bilinen İngiliz klasikçi. Araştırmaları büyük ölçüde antik metinlere ve arşiv kayıtlarına dayanır.

·         Simon Schama: Tanınmış İngiliz tarihçi. Detaylı ve anlatısal tarih yazıcılığı, kapsamlı kütüphane ve arşiv araştırmaları olmadan mümkün olmazdı.

·         Jill Lepore: Amerikalı tarihçi ve yazar. Eserleri genellikle geniş birincil kaynak araştırmalarına dayanır ve kütüphane ile arşivlerde önemli zaman geçirir.

·         Stephen Greenblatt: Pulitzer Ödülü sahibi Amerikalı edebiyat eleştirmeni ve Yeni Tarihselcilik akımının önde gelen isimlerinden. Shakespeare ve Rönesans üzerine yaptığı çalışmalar, detaylı arşiv ve kütüphane incelemelerine dayanır.

Bu isimlerin ortak özelliği, akademik veya edebi üretimlerinin temelini kütüphane ve arşivlerde yaptıkları titiz çalışmalara borçlu olmalarıdır. Onlar için bu mekanlar sadece bilgi depolayan yerler değil, aynı zamanda düşüncelerini şekillendiren ve eserlerini oluşturan laboratuvarlardır.

………..

Ömer Lütfi Barkan'ı da "Kütüphane ve arşiv günleri benim hayatımda olmasaydı bugünkü duruma gelemezdim” demesi muhtemel yerli ve yabancı isimler"

12.6.2025

Kesinlikle! Ömer Lütfi Barkan'ı da "Kütüphane ve arşiv günleri benim hayatımda olmasaydı bugünkü duruma gelemezdim" demesi muhtemel isimler listesine dahil etmek gerekir. Hatta bu ifadeyi söylemesi en muhtemel Türk tarihçilerden biridir.

---

Neden Ömer Lütfi Barkan Bu İfadeyi Söyleyebilirdi?

·         Arşiv Araştırmalarının Öncüsü: Barkan, Osmanlı iktisat ve sosyal tarihini incelemede Osmanlı arşiv belgelerinin önemini ilk fark eden ve bu belgeleri bilimsel araştırmalara kazandıran öncü isimlerdendir. Çalışmalarının büyük çoğunluğu, Tapu Tahrir Defterleri, Mühimme Defterleri gibi dönemin orijinal arşiv kayıtlarının titizlikle incelenmesine dayanır.

·         Detay Odaklı Yaklaşım: Onun "Kolonizatör Türk Dervişleri" veya "Türkiye'de Toprak Meselesi" gibi temel eserleri, kuru kuruya bir tarih anlatımı değil, yüz binlerce belgeyi inceleyerek elde ettiği detaylı verilerle şekillenmiştir. Bu düzeyde bir detay zenginliği ancak kütüphane ve arşivlerde yıllarca süren çalışmalarla mümkündür.

·         İktisat Tarihinin Kurucusu: Türkiye'de modern iktisat tarihi disiplininin temellerini atarken, sadece teorik bilgilerle yetinmemiş, bu teorileri arşivlerden çıkardığı somut verilerle desteklemiştir. Bu da onun kütüphane ve arşivlere olan bağımlılığını gösterir.

·         Disiplinli Çalışma Anlayışı: Barkan'ın çalışma disiplini ve araştırmalarındaki titizlik, kütüphane ve arşivlerde geçirilen uzun, zahmetli ama verimli saatleri işaret eder.

Ömer Lütfi Barkan'ın hayatı ve akademik mirası göz önüne alındığında, bu cümlenin onun ağzından dökülmesi son derece doğal ve yerinde olacaktır. O, gerçekten de kütüphane ve arşivlerin kıymetini bilen ve bu mekanları bilimsel üretiminin merkezine koyan bir bilim insanıydı.