4 Mayıs 2020 Pazartesi

“2015-2018 BİLGİ TOPLUMU STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI” DOKÜMANINDA (ARALIK 2014) “KÜTÜPHANE” GEÇEN YERLER



“2015-2018 BİLGİ TOPLUMU STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI”
DOKÜMANINDA (ARALIK 2014) “KÜTÜPHANE” GEÇEN YERLER

---------------------------------------------
1
“BİT, kültürel mirasa ve bilimsel bilgiye erişim konusunda önemli fırsatlar sunmaktadır. ABD’de 2007 yılında kütüphanelerin yüzde 38’i e-kitap hizmeti verirken bu oran 2011 yılında yüzde 67’ye çıkmıştır. Ayrıca kütüphaneler kullanıcıların değişen kullanım alışkanlıklarına uyum sağlayarak internet ve sosyal ağlar üzerinden daha fazla hizmet sunmaya başlamışlardır.
Bilimsel bilgiye açık erişim konusunda Avrupa’da Araştırma Sonuçlarına Açık Erişim Platformu kurulmuş, bu platform ile akademisyenlerin ücretsiz sunduğu yayınların tek noktadan sunulması çalışması devam etmektedir. Ayrıca, Avrupa Mevcut Araştırma Bilgi Sistemi kapsamında araştırmacılara, yürütülen bilimsel araştırmaların künyeleri ile tamamlanan projelerin sonuçları sunulmaktadır.”  (33.-34.sayfa)

2
Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planında (2006-2010), ülke genelinde 4.500 tam zamanlı Kamu İnternet Erişim Merkezi’nin (KİEM) kurulması yoluyla bireylerin BİT yetkinliklerinin ve internet erişim imkânlarının artırılması hedeflenmiştir. Bu doğrultuda, halk eğitim merkezi, mesleki eğitim merkezi, kışla, kütüphane gibi yerlerde yaklaşık 2 bin KİEM kurulmuş; aralarında başarılı olanları bulunmakla beraber, bu merkezler tasarımına ilişkin çeşitli eksiklikler nedeniyle beklenen etkiyi oluşturamamıştır. BİT’in kullanımının yaygınlaşması, sayısal okuryazarlığın artırılması, sayısal becerilerin geliştirilmesi gibi amaçlarla kamu, yerel yönetimler, üniversiteler, özel sektör ve STK’lar tarafından hayata geçirilen girişimlerin sayısında son yıllarda belirgin bir artış gözlenmektedir. (55.s.)

3
“Sayısal içerik miktarındaki artış ve internette geçirilen sürenin artması, Türkçe içeriğin önemini artırmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı kütüphane hizmetleri ile Türkiye’deki süreli yayınlara erişimi kolaylaştırmak amacıyla çeşitli çalışmalar yapmıştır. YÖK Tez Merkezinde halen sayısal ortama aktarılmış olan 300 bin civarında yüksek lisans ve doktora tezine erişim sağlanabilmektedir. Ayrıca, ülkemizden üniversitelerin de yer aldığı bilimsel bilgiye açık erişime yönelik uluslararası bazı girişimler bulunmaktadır. Ancak, sınırlı miktarda sunulabilen sayısal içeriğin artırılması için gerekli yasal ve teknik engellerin kaldırılması ve bilimsel bilgiye açık erişim konusunda üniversitelerin işbirliğine dayalı yapıların kurulmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca, kütüphaneler bilgi arayışında başvurulan ilk kaynak özelliklerini hızla kaybetmektedir. Bundan dolayı, kütüphanelerin kullanıcıların dikkatini çekmek için kaynaklara ve bilgilere anında ve farklı cihazlardan kesintisiz erişim imkânı sağlamaları gerekmektedir. Ülkemizde sanal müzeler alanında ise kültür varlıklarının dijitalleştirilmesine yönelik çalışmalar yürütülmüş, ancak bu alandaki nitelikli insan kaynağı eksikliğinden dolayı ilerleme sınırlı seviyede kalmıştır.” (59.sayfa)
4
 “. Bireylerin BİT’e erişim imkânları artırılacaktır. Bu kapsamda, başta halk kütüphanelerinde kurulu bulunanlar olmak üzere faal durumda olan KİEM’lerden hizmet sunumuna devam edilecektir. Bu merkezlerden, yerel yönetimler altında faaliyet gösterenler ve yeni kurulacak olanlar Kamu Bilişim Merkezi (KBM) olarak yapılandırılacaktır. KBM’lerin kuruluşunda ülkemizin bölgesel gelişme politikaları kapsamında belirlenen öncelikli gelişme illeri ve kırsal alanlara öncelik verilecektir. KBM’ler kamu kaynakları ile desteklenecektir. KBM’lerde erişim imkânlarının sunulmasına ek olarak, özel kurslar ile rekabet etmeyecek biçimde, bireylerin sayısal becerilerini geliştirmeye yönelik eğitimler verilecektir. Bu eğitimler için yönlendirici içerik oluşturulacak, merkezlerin faaliyetleri düzenli olarak raporlanarak kamuoyuyla paylaşılacaktır.” (71. Sayfa)
5
“BİT vasıtasıyla kültürel miras niteliğinde eserlere ve bilimsel bilgiye erişim imkânları artırılacaktır. Kütüphane, arşiv ve müze gibi bilgi merkezlerinde sürdürülen ve planlanan sayısallaştırma çalışmalarında koordinasyon mekanizması ve standardizasyon süreci ortaya konacak, söz konusu bilgi merkezlerinde bulunan kültürel varlıkların ve eserlerin dijitalleştirilmesine yönelik çalışmalar yürütülecek ve bunlara farklı ortamlardan kolay erişimi mümkün kılacak araçlar hayata geçirilecektir. Ayrıca, bilimsel nitelikteki bilginin açık bir şekilde sunumu için ulusal politikalar geliştirilecektir.” (74. Sayfa)
6
“Bu kapsamda, bireylerin internet erişim imkânlarının artırılması ve BİT yetkinliklerinin geliştirilmesi amacıyla 2006-2010 yılları arasında uygulanan Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planında ülke genelinde 4.500 tam zamanlı KİEM kurulması hedeflenmiştir. Bu doğrultuda, halk eğitim merkezi, mesleki eğitim merkezi, kışla, kütüphane gibi yerlerde yaklaşık 2 bin KİEM kurulmuş; aralarında başarılı olanları bulunmakla beraber, bu merkezler tasarımına ilişkin çeşitli eksiklikler nedeniyle beklenen etkiyi oluşturamamıştır. Bu durumun, idari, hukuki, finansal ve teknik çeşitli sebepleri olmakla beraber merkezlerin kurulum aşamasında mevzuat, finansman, insan kaynağı gibi hususlarda tasarımının düzgün yapılamaması ile merkezi idarenin bu tür yaygın ve yerelde yürütülen hizmetlere uygun olmayan yapısı etkinsizlik ve verimsizliğin başlıca nedenleri arasındadır. KİEM’ler adına ortaya konan hedeflerin hayata geçirilememesi, bu merkezlerin altyapı teşkil edebileceği yaygın eğitim faaliyetlerinin aksamasına neden olmuştur.” (132-133.sayfa)
7
“50. Kültürel ve Bilimsel Nitelikte Sayısal Bilgiye Açık Erişimin Sağlanması
Politika : BİT vasıtasıyla kültürel miras niteliğinde eserlere ve bilimsel bilgiye erişim imkânları artırılacaktır. Kütüphane, arşiv ve müze gibi bilgi merkezlerinde sürdürülen ve planlanan sayısallaştırma çalışmalarında koordinasyon mekanizması ve standardizasyon süreci ortaya konacak, söz konusu bilgi merkezlerinde bulunan kültürel varlıkların ve eserlerin dijitalleştirilmesine yönelik çalışmalar yürütülecek ve bunlara farklı ortamlardan kolay erişimi mümkün kılacak araçlar hayata geçirilecektir. Ayrıca, bilimsel nitelikteki bilginin açık bir şekilde sunumu için ulusal politikalar geliştirilecektir.
Açıklama : Kütüphane, arşiv ve müze gibi bilgi merkezlerinde sürdürülen ve planlanan sayısallaştırma çalışmalarında koordinasyonu sağlayacak, standartları belirleyecek ve bu standartlara uyumu denetleyecek mekanizmanın oluşturulması, müze ve kütüphanelerde bulunan kültürel varlıkların ve eserlerin dijitalleştirilmesinin belirlenen standartlar çerçevesinde gerçekleştirilmesi ve vatandaşların mülkiyetinde bulunan kültürel mirasın dijitalleştirilmesinin teşvik edilmesi sağlanacaktır. Hızla gelişen cihaz teknolojilerinden dolayı vatandaşların farklı cihazlardan kütüphane ve müzelerdeki dijital eserlere ve içeriğe erişiminin ve içerik zenginleştirilmesine katılımının sağlanması incelenecektir.
Sorumlu ve işbirliği yapılacak kuruluşlar : Kültür ve Turizm Bakanlığı (S), Başbakanlık, YÖK, TÜBİTAK, TSE, Üniversiteler, Yerel Yönetimler, STK’lar
Gerekçe : Türkiye’de son yıllarda kütüphanelerin ve müzelerin sundukları hizmetlerde BİT’in yaygın olarak kullanılması ile ilgili çalışmalar yürütülmüştür. Türkiye’de sayısal kütüphaneler ve sanal müzeler alanında yapılan yatırımlar toplumun büyük bir kesimi tarafından kullanılmamaktadır. Mekân olarak kütüphanelerin önemi azalmakla beraber sayısal kütüphanelerin önemi artmaktadır. Türkiye’de sayısal kütüphaneler alanında yapılan çalışmalar, araştırmacıların haricinde toplumun tüm kesimlerini kapsayacak şekilde genişletilmemiş ve sayısal içerik (e-kitap, video, müzik, vb.) olarak kütüphaneler eksik kalmıştır. Türkiye’de pek çok kamu kuruluşu mevcut eserleri sayısallaştırma çalışması yürütmekle beraber bu çalışmalar arasında ortak standartlar belirlenmemiş ve koordinasyon sağlanamamıştır. Bunun yanı sıra, araştırmacıların bilimsel nitelikte bilgiye erişim mekanizmaları konusunda derin tartışmalar devam etmektedir. Bir tarafta, makaleler, kitaplar, araştırmalar gibi bilimsel bilginin ücretli ve sınırlı erişimle sunulduğu platformların daha nitelikli bilimsel bilgi üretiminin sürdürülebilir bir yapı içerisinde gerçekleştiğini savunan görüş yer alırken, diğer tarafta bilimsel faaliyetlerin yıllar boyu devam eden bir sürecin parçası olduğu ve her bir bilimsel faaliyetin önceki çalışmaların üzerine inşa edilerek gerçekleştiğinden yola çıkılarak, bilimsel nitelikteki tamamlanmış çalışmalara internet üzerinden herhangi bir yasal ve teknik engel olmadan ve ücretsiz erişilebilmesi gerektiği görüşü ön plana çıkmaktadır. Her geçen gün artan internet kullanımı, kullanıcılara sunulan sayısal içerik hacmini hızla artırmaktadır. Kullanıcılar zamanlarının büyük bölümünü internet ve mobil cihazlarını kullanarak geçirmektedir. ABD’de 2008 yılından 2012 yılına kadar geçen sürede kullanıcıların fiziksel ortamda gazete ve dergi okumak, radyo dinlemek ve TV seyretmek için harcadıkları zamanda düşüş gözlemlenirken yine aynı dönem içinde internette ve mobil cihazları kullanarak geçirdikleri zaman hızlı bir artış göstermiştir. Örneğin, 2008 yılında video izlemek için harcanan zamanın yalnızca yüzde 12’si internete ayrılırken (TV: yüzde 71), bu oran 2012 yılında yüzde 31 olarak (TV: yüzde 52) gerçekleşmiştir. Bunun yanı sıra, kullanıcıların dijital içerik harcamaları ve harcama yapan kullanıcı sayısında da önemli artışlar yaşanmaktadır. Örneğin, 2008 yılında vatandaşların yüzde 10’unun internet üzerinden nitelikli video erişim üyeliği bulunurken, bu oran 2012 yılında yüzde 28’e ulaşmıştır. Ayrıca, bilimsel ve kültürel nitelikte olan sayısal ve sayısallaştırılmış bilginin kullanıcıların kullanımına açılması önem arz etmektedir. Bu bağlamda, Avustralya’da Trove adında Avustralya ve Avustralyalılar hakkında bilgi bulmayı sağlayan bir ulusal arama motoru devreye alınmıştır. Bunlara ek olarak, internetin ve arama motorları kullanımının yaygınlaşması sonucu bireyler kaynakları bulmada daha fazla seçenekle karşı karşıya kalmaktadır. Günümüzde kütüphaneler bilgi arayışında genellikle başvurulan ilk kaynak özelliklerini hızla kaybetmektedir. Bundan dolayı, kütüphanelerin kullanıcıların dikkatini çekmek için kaynaklara ve bilgilere anında ve farklı cihazlardan kesintisiz erişim imkânlarını sağlamaları gerekmektedir. Dolayısıyla, kullanıcıların kültürel ve bilimsel nitelikte sayısal ve nitelikli bilgiye erişim imkânlarını artıracak bir dizi çalışmanın yapılmasına ihtiyaç bulunmaktadır. 
Uygulama adımları  :
Sayısallaştırma standartlarının belirlenmesinde kamu kurumları arasında işbirliğinin sağlanması için gerekli olan koordinasyonu sağlayacak ve farklı kesimlerin standartlar konusunda görüşlerini değerlendirecek mekanizma oluşturulacaktır.  Sayısallaştırılacak her bir eser türü için standartlar belirlenecektir.·  Sayısallaştırılacak kültür varlıklarının kapsamı belirlenecek ve bu kapsam· ve belirlenen standartlar doğrultusunda sayısallaştırma çalışmaları yürütülecektir.  Sayısallaştırılan eserlere merkezi erişimi sağlayacak donanım ve yazılım· altyapısı kurulacak ve ortak katalog oluşturulacaktır.  Kültürel ve bilimsel nitelikte sayısal yerli içerik sunulan bir arama motoru· geliştirilecektir.  Bilimsel nitelikte olan araştırma ve makalelerin açık bir şekilde sunumu· için ulusal ve kurumsal düzeyde açık erişim politikaları geliştirilecek ve ortak bir arayüzden sunumu sağlanacaktır.  Vatandaşların sayısal içeriğe erişimini sağlayacak ve erişilen içeriğin· zenginleştirilmesine olanak verecek sistemler kurulacaktır.  Kütüphane ve müze dışındaki bilgi kaynakları, içerik ve hizmetler· kütüphane ve müze içindeki kaynaklarla bütünleştirilecektir.  Kullanıcılar tarafından yaratılan içerik kütüphanelerdeki ve müzelerdeki· standart içerikle birleştirilecektir.  Geliştirilen uygulamalar ile ilgili toplumu bilgilendirici ve kullanımı· özendirici tanıtım kampanyaları yürütülecektir.
Başlangıç - Bitiş Yılı 2015-2017
(156-158. sayfa)
------------------


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder