PERSPEKTİF REALİZM
25.2.2017
Google'da "perspektif realizmi" yazınca
sadece aşağıdaki sonuç var.
Keşke İhsan Bey, sıklıkla kullandığı bu önemli kavram hakkında bir makale
yazsa.
1
2
Books.google.com:
3
kitap:
4
5
"Perspective realism"
- The Journal of Philosophy
- Vol.
35, No. 8, Apr. 14, 1938
- The
Logic of Perspec...
The Logic of Perspective Realism
W. Donald Oliver
The Journal of Philosophy
Vol. 35, No. 8 (Apr. 14, 1938), pp. 197-208
Published by: Journal of Philosophy, Inc.
DOI: 10.2307/2018341
Stable URL: http://www.jstor.org/stable/2018341
Page Count: 12
Topics: Philosophical realism, Predication, Critical
realism, Naive realism, Copulas, Logical
postulates, Sweetness, Philosophical object, Existence, Truth
6
7
8
perspektif
site:www.ihsanfazlioglu.net/
9
perspektif
realizmi site:www.ihsanfazlioglu.net/
10
"2010 yılında, Holistik Akademi’yi kurdum ve Holistik Düşünce’nin,
hayatımıza nasıl farklı
bir bakış açısı kazandırdığını, çeşitli seminerlerle herkesle
paylaştım."
"Olaylara, farklı ve olumlu bir açıdan bakabilme tekniğidir."
"Algı sınırlarımız dışında kalan (manevî ya da holografik) alanın
işleyişini, dilini, üslûbunu ve yasalarını anlayabilme becerisidir."
"Hayata düz
bir mantıkla (karşıtlık ve zıtlık düşüncesi içinde; iyi–kötü, doğru–yanlış
olarak) bakmak yerine, holistik bir mantıkla (birlik ve bütünlük düşüncesi içinde; iyinin de
kötünün de aynı ve tek bir bütünlüğün farklı görüntüleri oldukları açısından)
bakabilmenin ilkelerini açıklar."
11
PERSPEKTİF
i. (Fr. perspective < Lat.)
1. Tabiatın ve eşyânın insan gözüyle görüldüğü gibi bir resim düzleminde belirtilmesi.
2. Nesneleri ve eşyâyı, bir yüzey üzerinde sâbit bir noktaya göre uzaklıklarını ve duruşlarını canlandıracak şekilde üç boyutlu olarak çizme, resmetme, menâzır.
3. mec. Bakış açısı, noktainazar.
1. Tabiatın ve eşyânın insan gözüyle görüldüğü gibi bir resim düzleminde belirtilmesi.
2. Nesneleri ve eşyâyı, bir yüzey üzerinde sâbit bir noktaya göre uzaklıklarını ve duruşlarını canlandıracak şekilde üç boyutlu olarak çizme, resmetme, menâzır.
3. mec. Bakış açısı, noktainazar.
12
13
14
15
16
17
18
19
“Paradigmadan
Perspektife
Kadîm
kültürümüzde, köklerini İbni Sinacılıkta bulan felsefe, kısaca, belirli bir
tarz
bilgiyi
elde etme ve bu bilgiye göre eyleme olarak tanımlanabilir. Daha başka bir
deyişle,
felsefe,
insanın, nefsinin sahip bulunduğu teorik(nazarî) yetiyi, eşyânın gerçekliğine
ilişkin
doğruyu (hak) bilerek ve pratik(amelî) yetiyi de bu doğruya uygun iyiyi(hayr)
eyleyerek
olgunlaştırması(tekmîl), böylece sürekli bir mutluluğa(saadet) erişmesidir.
Kadîm
felsefî bilginin, holistik karakteri içerisinde anlam kazanan moral merkezli bu
tanımlanması,
bir yönüyle, kadîm teoloji ve kozmoloji yanında, her ikisiyle de ilişkisi
bulunan,
nefis/ruh teorisiyle de bağlantılıdır; ve ilkece insan nefsinin, kozmik
seyahati
sırasında,
sahip olduğu potentialini(kuvve), doğru ve iyi yönünde actualize(fiil) etmesi,
dolayısıyla
entelechiasına(kemâl) ulaşarak kendini gerçekleştirmesidir3.
Söz
konusu İbn Sinacı bu tanım, temel içeriğini korumakla birlikte, özellikle
kendilerini
özde Platoncu kabul eden matematikçiler ile kelamcıların, işrakîlerin,
------------------------------.
3 Geniş bilgi için bkz. İbn Sina, el-Medhal, s.
14; aynı yazar, el-İlâhiyyât, el-Şîfâ, nşr. el-Eb Kanavatî –
Said
Zaid, Kahire 1960, s. 3-4; yaygın tanımın öz bir ifadesi olarak bkz. İbn
el-Ekfânî, İrşâd el-kâsıd ilâ
esna
el-mekâsıd, nrş. Mahmud Fâhûrî vdğ., Beyrut 1998, s. 3. Tanımın içeriği ve
amacının genel hikmet
kitapları
içerisindeki tasavvuru için bkz. Şerh hikmet el-ayn, Şemseddin Muhammed b.
Mubârekşâh elBuhârî,
nşr.:
Cafer Zâhidî, Meşhed 1974, s. 25-29.
---------------------------------.
âriflerin
ve Ebu’l-Berekât Bağdâdî (ö. 547/1152) gibi bağımsız filozofların tarihî
süreçteki
eleştirileri yanında, XIII. yüzyılda Merağa matematik-astronomi okulu
çevresinde
şekillenmeye başlayan yeni astronomi çalışmaları sonucunda, hem teolojik
hem
kosmolojik hem de nefs teorisi bağlamındaki holistik karakterini kaybetmeye yüz
tutmuş;
özellikle eşyanın gerçekliğine ilişkin bilginin doğruluğu ile bu doğruya uygun
iyiliğin
bir tür
metafizik ve kozmik garantörü olan faal aklın(active intellect) sistemdeki
rolünü ve
fonksiyonunu
yitirmesiyle, doğruyu ve iyiyi veren biricik yol/yöntem olmaktan çıkarak,
yollardan
bir yol, yöntemlerden bir yöntem hâlini almıştır. Kanımızca, XIII. Yüzyıldan itibaren, entelektüel tarihte
vuku bulan en önemli değişim, hakikatin tekliği yanında yöntemlerin çokluğu anlayışının
benimsenmesi, mutlak hakikati elde ettiğini iddia eden öğreti tarzındaki
paradigmatik felsefe ve düşünce sistemlerinden
4 , hakikatin bir yönünü elde ettiğini kabul eden ve diğer yollara da
hak veren, perspektif/bakış açısı merkezli felsefe ve düşünce tarzına
evrilmedir. Böylece, varlıkça tek olmakla birlikte, idrakçe çok olan bir
doğru ve iyi anlayışı ortaya çıkmış; ontik zeminde tek-yüzlü-hakikatin, bilgi açısından
çok-yüzlü olduğu kabul edilmiştir5 . Bilginin, yönteme göre kazandığı bu itibarî
-------------------------.
4 Sistemdeki tam bilgi (el-ilm el-tâm) ve doğası
için bkz. İbn Sina, el-Talîkât, nşr. Abdurrahman Bedevî,
Kahire
1983, s. 20. Neden’e (sebeb, illet) ilişkin bilginin değişmezliği için bkz. s.
15, 23, 25. Sistemin
kapalılık
özelliğini gösteren, İbn Sina’nın, unsurî ve esirî tüm cismânî âlemin bilgisi
için sekiz yüz ilke
tespit
ettiği iddiası ile ilgili olarak bkz. “Risâle fî el-ecrâm el-ulviyye”, Tıs’a
resâil fi el-hikme ve el-tabiyyat,
içinde,
nşr. Hasan Âsı, Beyrut 1986, s. 46.
5 İbn
Sinacı sistemin “eşyanın hakikatini bilme” iddiası yine kendisi tarafından
sorgulanmıştır. Bkz.
Talîkât,
s. 34, 35, 82: “Eşyanın hakikatini idrâk beşerin gücünün üstündedir. Eşyaya
ilişkin
özelliklerin(havâs),
gereliliklerin(levâzım) ve ilineklerin(avarız) ve nedenlerin (esbâb) bilinmesi
mümkün
iken, hakiki ayrımı (el-fasl el-hakîkî) bilmek mümkün değildir”. “İnsan
kesinlikle eşyanın
hakikatini
bilemez; çünkü eşyayı bilmesinin kaynağı duyudur…” İbn Sina’nın (ö. 428/1037)
kendi
sistemine
bu itirazı, hikmetin/felsefenin yaygın tanımına ve iddiasına karşı olduğundan,
XIII. yüzyılın
ikinci
yarısında, özellikle Sadreddin Konevî (ö. 672/1274) tarafından XIII. yüzyılda
İbn Sinacı
sistemin
muhyisi Nasireddin Tûsî (ö. 672/1273) ile mektuplaşmalarında kullanılmıştır.
Bkz. alMurasalat
bayna
Sadr al-din al-Qunawi wa-Nasir al-Din al-Tusi, nşr. Gudrun Schubert, Beyrut
1995.
----------------------------------.
Değer 6 ,
öğreti tarzındaki sistemler arasındaki çatışmayı gidermesi, ontolojide
sert-hakikat,
epistemolojide
ise keskin-inanç anlayışlarını törpülemesi yanında, yöntemler arasında
her bir
yöntemin kendisini merkeze almasına bağlı olarak bir hiyerarşi yaratılmasına da
20
aramasından
aldıklarım;
Oliver, W. D. (January
01, 1938). The Logic of Perspective Realism. The Journal of Philosophy, 35, 8,
197-208.
McGilvary, E. B.
(1956). Toward a perspective realism.
La Salle, Ill: Open Court Pub. Co.
T, R. F. (January 01,
1958). Toward a Perspective Realism. The Review of Metaphysics, 12, 1,
146-146.
Ducasse, C. J. (April
01, 1959). Book Review: Toward a
Perspective Realism. The
Philosophical Review, 68, 2, 260-263.
Murphy, A. E. (February
12, 1959). McGilvary's Perspective Realism. The Journal of Philosophy, 56, 4,
149-165.
Behr, D. (1992). Perspective Realism and the
Rhetorical Vision: A Philosophical Foundation for Fantasy Theme Analysis.
Washington, D.C.: Distributed by ERIC Clearinghouse.
Hagood, J. (April 01,
2006). THE
RHETORIC OF PERSPECTIVE: REALISM AND ILLUSIONISM IN SEVENTEENTH-CENTURY DUTCH
STILL-LIFE PAINTING (Book Review). Art Documentation: Journal of the Art Libraries
Society of North America, 25, 1, 64.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder