GAZETECİLERİN ARŞİVDEN BEKLENTİLERİ

GAZETECİLERİN ARŞİVDEN BEKLENTİLERİ

(örneklerle anlat)

GENEL

(1)     En kolay şekilde aradığı bilgiyi içeren dokümana ulaşmak ister.

(2)     Arşivin vizyonu olmalı. Sistematik çalışmayı beklerler. Sistematik çalışmak birinci derecede önemli. Ne demek sistematik çalışmak? Evvelden kuralları konmuş olduğu için belli bir sisteme bağlı olarak çalışan, disiplinli olan… Düzeni temsil eden bu yapı yanında, günlük işleyişte bir sorunla karşılaşıldığında, bir ihtiyaç ortaya çıktığında bunu çözerken, buna cevap verirken ortaya konulan yaklaşımların tıkır tıkır işleyen bir anlayışı yansıtması.

(3)     meraklı olmasını, “şu da var, bu da var” demesini beklerler. kendisine başvurduğunda mevcut kaynakları haber vermek konusunda yardımcı olmasını bekler. Şu var şu da var gibi. İşler ucundan tutulmamalı…

YETKİNLİKLER

(4)     çok titiz ve dikkatli, özenli  olmamızı beklerler. Disiplinli, ciddiyet… [Bunu detaylandırabilirsin]. dikkatli, düzenli, kontrollu. Bunlar olmazsa ne olur? İlla ki bir gün sorun olarak patlar. Aranan fotoğraf bulunamaz, haber bulunamaz vs.

(5)     Hafızası kuvvetli olmalı.

(6)     Diplomat gibi olmalı. İletişim: Mesaj alma ve iletme.

(7)     Hizmet bilinci gelişmiş olmalı. Takipçi olmalı.

(8)     Arşivci çağın gereklerine ayak uydurmalı meslekteki gelişmeleri incelemeli. Kendini geliştirmeli

DAVRANIŞLAR

(9)     Kapıdan içeri girdiğinde ilgi ve yardım bekler, güleryüz bekler. Bir arşivci halkla ilişkilerci gibi olmalıdır. Başka bir gazeteye gidene kadar bizleri devamlı eleştiren bir muhabirimizin gittikten sonra gittiği yerde gördüğü arşiv davranışları sebebiyle özür anlamında bizlere teşekkür ettiğini söylemek isterim. Artık pek de kapıdan içeri girmiyorlar.

(10)  Bilgi sevgisi olmalı. Bunu beklerler.

(11)  Günlük gazeteleri takip etmeli. Gündeme hakim olmalıdır.

HİZMET

(12)  Hizmet kalitesi için arşivci bir araştırmacı gibi düşünmelidir. Bu devamlı soru soran bir akla işarettir.

(13)  memur gibi olmamalı, dinamik olmalı. en olmayacak şey memur gibi olmaktır. git bak şurada dememesini beklerler.

(14)  Doğrudan doğruya sorulan bir soru için bulduğu bilgiyi değişik kaynaklardan kontrol etmeli. Verilen belgeler kontrol edilmelidir, cevaplanan talepler kontrol edilmelidir. Yazı işleri ile çalışmak çok dikkat ister. Yapılacak hata gazeteye aynen yansıyabilir. bulunan bilgi ilgili talep edene verilmeden önce çok dikkatli olarak kontrol edilmiş olmalı.

(15)  Çok hızlı cevap beklerler. İsteklerine hızlı cevap verilmesini isterler. cevap hızla bulunmalı. Zaman yönetimi. Bu çerçevede arşivci arşivindeki kaynakları çok iyi tanımalıdır. Neyin nerede bulunduğunu en ince detayına kadar bilemese de, genel bir çerçeveye sahip olmalıdır.

(16)  Arşiv yazılımının kullanıcı dostu olmasını beklerler.

(17)  arşivde bulunan, yeni ortaya çıkan önemli bir olaya ilişkin elindeki geçmiş malzemeyi ilgili servisle onlar istemeden paylaşabilmeli. tv, internet vs. çeşitli kaynaklardan öğrendiği yeni bir olayın bilgi dosyasını ilgili servis istemeden önüne koyabilmeli.

(18)  beklenmeyen olaylarda çok hızlı şekilde servis yapılabilmeli.

(19)  danışmanlık bekler.

(20)  arşiv uyarmalı. Yazı işlerinin beklentisi. "ilk kez oldu.." gibi yaklaşımlara karşı çok dikkatli hizmet vermeli. İddia edilenin ilk kez olmamış olabileceğini, bunu rezervleri ile birlikte anlatmalı.

(21)  önüne genel bir dosya getirilmemeli. Bu dosya olabildiğinde daraltılmış olmalı.

(22)  taleplerinin hem karşılanmasını ayrıca da bunun hızlı olmasını beklerler. Taleplerinin kulak arkası edilmemesini beklerler.

(23)  internetten bulduğu bilgilere güvenmemeli. Eğer sunacaksa bunu da söylemeli, özellikle belirtmeli.

(24)  cilde gönderilen gazetelerin fazla beklenmeden hizmete verilmesini isterler. Arşive geldiğinde eli boş geri dönmemeli.

(25)  Bir talebe mail ile cevap verdiğinde, mailin ulaşmayacağı ihtimalini de göz önüne alarak telefon ederek haber vermelidir.

TEKNİK İŞLEMLER

(26)  Arşiv düzenli olmalı.

(27)  Gündemi takip etmeli. Günlük gazeteleri takip etmeli.

(28)  Malzemelerin seçiminde özen önemlidir. Arşive kaliteli kaynaklar kaydedilmelidir. Yoksa arşiv çöplüğe dönebilir.

(29)  Dijital arşivde kayıtlar (bilgiler)  doğru olmalı. Bilgi ulaşım kolaylığı olmalı.

(30)  Fotoğraf kayıtlarında yanlışlık olmamalı. Kritik bir teknik iş. Birinci derecede önemli.

(31)  telif sorunu olan fotoğrafları arşivlememizi beklerler.

(32)  gelen malzemelerin bekletilmeden kaydedilmesi elzemdir.

DİĞER

(33)  yazı işleri ile verimli işbirliği çok önemlidir. Paylaşma… Aç, ne demek? Bbm yazı işleri sabah toplantılarına girmektedir.

(2) ARŞİVCİ İÇİN PÜF NOKTALARI

Genel

(1)     Bilgi sevgisi bütün iç teknik sorunlarımızın en önemli çözüm anahtarıdır.

(2)     Yaşadığımız bilgi çağında arşivcinin en büyük yardımcısı bilgisayardır. Bilgisayarın püflerini ve imkanlarını olabildiğince öğrenmek ve uygulamakta fayda bulunmaktadır. Bunun yanında entelektüel birikimin önemini de özellikle unutmamak gereklidir.

(3)     Her bir arşiv çalışanı bir araştırmacı gibi hareket etmelidir.

(4)     Aktüel olaylara ilgi ve olabildiğince takibi hafızayı canlı tutacaktır.

(5)     Her gün gazetelerin derinlemesine okunamasa da hızla tetkiki elzemdir.

(6)     Arşivci kendisini sadece sınıflandırıcı girişçi olarak şekillendirmemeli bütün yönleriyle arşivi kavrayan bir iş modeli ile hareket etmelidir. Bu şekilde arşivini derinlemesine tanıyabilecek ve mesleki gelişimini hızlandırabilecektir.

Hizmet

(7)     Taleplere hızla cevap verilmelidir. Geciken cevabın bir önemi kalmayabilir.

(8)     İnternetten bulunan kaynaklara dikkatle yaklaşılmalıdır. İnternetten bulunan bilgi yazılı kaynaklardaki bilgiler ile kontrol edilmelidir.

(9)     Kullanıcılar taleplerinde (telefonda veya bizzat arşive gelerek) bazen detay vermemektedirler. Bu durumu eğer sorgulamazsak, cevap vermek için zaman kaybetme ihtimali yüksektir. Kullanıcının detay vermediği taleplerde muhakkak talebini soracağımız sorularla şekillendirmeli ve açıklığa kavuşturmalıyız.

(10)  Telefonla talep alınırken muhakkak not tutulmalıdır.  Eğer not alınmazsa tekrar kullanıcıyı aramak zorunda kalabiliriz. Bu da hoş olmayacaktır. Ayrıca telefonla gelen taleplerde (sesinden tanınmıyorsa) arayanın ismi ve telefonu muhakkak sorularak yazılmalıdır.

(11)  Gelen isteklere verilecek cevaplar için muhakkak yazılı kaynaklara başvurmalıdır. Aksi taktirde hafızadaki bir yanılma gazeteye yanlış bilgi olarak yansıyabilir.

(12)  Gelen taleplerin üzerinde ciddiyetle durulmalı. Eksik yapılacak hizmetin gazetenin kalitesine olumsuz etki yapabileceği unutulmamalıdır. Halkla İlişkilerci gibi kullanıcılara yaklaşmak çok önemli bir püf noktasıdır.

Koruma

(13)  Arşive gelen her malzeme toplumsal tarih belgesi sayılır. Bu nedenle arşiv malzemesine karşı arşiv çalışanları büyük bir koruma hassasiyetiyle hareket etmelidirler. Aslında bu bir püf noktası olmaktan ziyade işimizin en dikkat edilmesi gereken yönlerinden birisidir, bir anlamda en önemlisidir.

Teknik

(14)  Arşiv işlerinde düzen, titizlik, dikkat her arşivcide muhakkak bulunması gereken ana özelliklerdir.

(15)  Giriş ve yerleştirme hatasından özenle kaçınılmalıdır. Yapılacak hatanın sonucunda ya aranan bilgi bulunamayacaktır ya da gazetede hatalı bilgi olarak kullanılabilecektir.

(16)  Gazetenin taşra baskısında çıkan fotoğraflar mutlaka arşiv tarafından gözden geçirilerek varsa fotoğraf hatası saptanarak Yazı İşlerine haber verilmelidir.

(17)  Gazetede çıkan fotoğrafların girişi yapılırken bazen gazetede hatalı fotoğraflar olabilmektedir. Bu bakımdan Recep Tayyip Erdoğan, Süleyman Demirel, Hülya Avşar gibi çok bilindik kişilerin fotoğrafları dışındaki fotoğraflarda muhakkak fotoğraf arşivinden sorgulama yapılarak fotoğraftaki kişinin doğrululuğu test edilmelidir.

(18)  Arşive gelen malzeme hızla düzenlenmeli, biriktirilmemelidir.

(19)  Dijital arşiv girişlerinde detayın verilmesine özellikle dikkat edilmelidir. Bunun sonucu kaliteli iş olacaktır.

(20)  Dijital arşiv için yapılan veri girişlerinde anahtar kelime standardizasyonu için iç iletişimin yoğunluğu başarı için anahtardır.

(21)  Kullanım için ödünç verilen malzemeler (dosyalar) geri döndükten sonra biriktirilmeden hızla yerlerine konulmalıdır.

(22)  Gazete arşivinde kullanım sıklığı açısından kitapların fazla yeri bulunmamaktadır. Bu sebeple arşivi bir halk kütüphanesi gibi kitaplarla doldurmamak gereklidir. Aksi taktirde yer kaybı ortaya çıkacaktır.

(23)  İnternetten bulunan resimlerin boyutlarına dikkat edilmelidir. Küçük boyutlu fotoğraflar gazetede dağılmış bir şekilde çıkıp gazete kalitesine zarar verebilir.

(24)  Aynı isim ve soyadındaki kişilerin bilgilerinin karışmamasına özen gösterilmelidir. Karışıklık olursa hatalı fotoğraf ve bilgiler gazeteye yansıyabilir.

 (3) ARŞİVCİ GAZETECİDEN NE BEKLER?

DAVRANIŞLAR

(1)     Bir kelime söyleyip konuyu bulmamızı isteyenler olabilmektedir. taleplerde detay verilmelidir. Genel talepler sorun yaratacaktır. Örnek ver.

(2)     Gazeteci arşivciye istediği şeyi net ve anlaşılır anlatmalıdır.

(3)     Bazen “aradığımızı bulamıyoruz” şeklinde serzenişlerde bulunulmaktadır. Böyle dememeleri çok önemlidir. Bütün emeklerinin gözardı edilmesi anlamına gelir. Bulunamamasının arşiv dışında sebeplerinin olması özellikle ihtimal dahilindedir. [Çok önemli bir madde.]

(4)     gazeteci arşivin imkansızlıklarını çok iyi algılamalıdır, farkında olmalıdır. Empati geliştirilmelidir. birikmiş sorunlar listesi fazladır. Hizmet almak isteyenler bunları detayıyla tabiatıyla bilemezler. Fakat hiç olmazsa sorun mevcudiyetinin bir gerçek olduğunu bilmek yeterli olacaktır.

(5)     taleplerde diplomat gibi davranmak çok önemlidir. Tersi çeşitli sıkıntıların kaynağı olabilmektedir.

(6)     arşivciye arşiv teknikleri öğretmek isteyenler zaman zaman olmaktadır. Bundan özenle kaçınılmalıdır.

(7)     Destek beklerler. Eline geçen malzemeleri çöp sepetine atmamalı, ayrıca biriktirmeden arşive göndermelidir. Biriktirip gönderildiğinde düzenlenmesi sorun olacaktır.

(8)     küçük görülme eğilimleri olabilmektedir.

(9)     arşivlerin muhabirler ve yazarlar tarafından sıklıkla kullanıldığını söyleyemeyiz.

(10)  Meslekte egolar da gelişmekte, böylece yapılan bazı haberler, “kendine aşırı güven” ve “kaynakları fazla sorgulamadan hazırlanma” nedeniyle tekzipler, düzeltmeler yayımlanmaktadır. Gazeteciliğin temel kuralları kimi zaman gözardı edilmektedir (5N1K).

(11)  arşivdeki malzemeleri kullanmalarını beklerler. Bu dinamizmi, heyecanı gereken düzeyde görmek isterler.

(12)  Bir sorun ortaya çıktığında bunu hemen arşive fatura etmek eğilimleri olabilmektedir. Bizler bunu “günah keçisi” olarak tarif ediyoruz. Gazetelerde bir süreç söz konusudur. Arşiv bu sürecin sadece bir parçasıdır.

(13)  Arşiv programlarının çeşitli ince noktaları bulunmaktadır. Yazılım ile aradıklarını bulamadıkları taktirde en yapılması gereken arşive başvurmaktır. Bunu yapmadan arşiv suçlanmamalıdır. Arşive danışılmalıdır.

DAVRANIŞLAR - HİZMET DIŞI

(14)  Muhabirler kendileri adına araştırma yapılmasını beklememeli. Arşiv dosyayı verir, bilgileri depolar, talep edenlere bu dosyaları verir. arşivcinin en ince noktasında bilgiyi bulması her zaman beklenmemelidir. Dijital sistemden arama ve talep üzerine verilen dosyadan aranılan bilginin bizzat muhabir tarafından bulunması işleyin çerçevesi olmalıdır. Bir olaya ilişkin, farklı kaynaklarda yazan bilgilerin tek bir doğru bilgiye indirgenmesi arşivden beklenmemelidir. Arşivlerin bünyesinde bu derece bir fonksiyonu yerine getirecek sayıda eleman bulunmamaktadır. Burada arşivin görevi bu farklı kaynakları tespit edip vermekle sınırlı olacaktır.

(15)  Bir gazeteci arşivi nasıl kullanacağını öğrenirse ilişki içinde karşılaştığı sorunlar minimuma inebilir. Bu öğrenme sürecine dijital sorgulama sistemi de dahil olmalıdır. Kendisi adına sizin arama yapmanızı istememelidir. Bunun için danışabilir. Arşivci sistemi nasıl kullanabileceğini anlatabilir. dijital arşivlerin kullanım kılavuzları dikkatle incelenmelidir.

(16)  Senaryoya göre fotoğraf istendiğinde bu önemli bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Sokaklarda salkım salkım asılmış adam fotosu; Kafasına silah dayamış japon fotoğrafı; gelinle damadın üzerine buğday atılırken fotoğrafı; madenciler işe giderken. madenciler silüet olarak görünecek, ellerinde sefertası olacak. arkada güneş doğuyor olacak.

(17)  Fotografların seçilmesi arşivden beklenmelidir. Haberi hazırlayanlar  konu fotoğraflarının seçilmesini arşivciye bırakmamalıdır.  fotoğrafları bizim seçip sisteme koymamızı isteyenler olabiliyor. Bu bir sorun. "kafana göre seç"

KURALLAR

(18)  ödünç verilen malzeme eve götürülmemelidir, dışarı çıkarılmamalıdır.

(19)  incelemesi için verilen dosya ve/veya gazete cildi içinden sayfa koparılmamasını, kesilmemesini, üstünün çizilmemesini ve üzerine notlar yazılmamasını beklerler.

(20)  ödünç verilen malzemelerin zamanında geri verilmesi, çekmecelerde saklanmaması gerekir.

(21)  ödünç verilen arşiv malzemelerinin birbirine karıştırılmamasını beklerler. İncelemesi için verilen bilgi (kupür) dosyalarının içindeki malzemelerin sıra düzeninin bozulmamasını beklerler.

(22)  talep ettiği malzemeyi ödünç kaydı yaptırmadan alıp gitmemelidir.

(23)  Gazetelerin içinde bölümler kendileri iç arşivler kurabilmektedir. Bundan da merkezin arşivin haberi olmamaktadır. Genellikle de, sonraları bu yapıyı kapatıp merkezi arşive devretmek yoluna gitmektedirler.

TANIMA

(24)  Arşive önyargıyla yaklaşılmamalı, arşiv iyi tanınmalıdır.

(25)  Tersine arşivdekiler çok yoğun mesai göstermektedirler.

(26)  Arşivlerin sorunlarının bir kısmı teknik bölümden kaynaklanmaktadır. Yavaş çalışan yazılım vs. bunlar için arşivci suçlanmamalıdır.

(27)  Arşiv bir depo gibi görülmemelidir. Çekmecesini, dolabını boşaltıp arşive gönderenler olabilmektedir. Biriktirilip gönderilen malzemelerin işlenmesi imkanı bulunamayacaktır.

(28)  gazete arşivlerinde kitabın pek yeri yoktur. Kitap beklentisi içinde olunmamalı. gazete arşivleri bir derleme ktp.si gibi zengin sanılabiliyor. Tam tersidir.  Her şey bulunduğu sanılmamalıdır.

(29)  Arşivciler 212’ye dahil değildirler. Bu, onların gazeteci sayılmamasına yol açmamalıdır. Pratikte zaman zaman bir gazeteci gibi hareket etmektedirler. Gazeteciler onlarla irtibatlarında onları klasik bir arşivci gibi görmemeli, meslektaşları olarak hareket edebilirler. Çünkü içerik destek hizmeti vermektedirler, zaman zaman aynı stresi yaşamaktadırlar.

-----------------------------

(30)  Arşivciden beklentileri yanında  kendileri bilgi erişim yöntemlerini öğrenmeliler.

(31)  Arşivde aranılan bulunamayınca direkt arşiv suçlanmamalıdır. Mesela Maliye bakanlığının arşivde fotoğrafı yoksa niçin arşiv suçlu olsun? Foto muhabirleri arşive bağlı değildir. Fonksiyonlar iyi bilinmelidir. Birbirine karıştırılmamalıdır.

(32)  Zaman zaman kötü muamele moral bozmaktadır. “Korkunç bir şey bu, rezalet…” Bu nidalar aranılan malzeme yoksa duyulabilmektedir. O taktirde yaralanma ortaya çıkmakta, iletişim sorunu doğmaktadır.

(33)  Telif sorunu doğurabilecek işler yapmaları talep edilmemelidir.

------------------------------

(34)  Bazen bir fotoğrafı bulmak için saatlerce uğraşılır…

(35)  new york times indeks.

(36)  Arşivler bir gazetenin  hafızasıdır, temelidir. Dolayısıyla gerekli değer verilmelidir.

(37)  “Biz vermiştik” deniliyor eski fotoğraflar için.

(38)  İnternette birçok bilginin bulunabilmesi arşivlerin  değerini azaltmaz.