İNSANLIĞIN, ÜLKEMİZİN 1 NUMARALI BEKA SORUNU ARTIK BU

Bülent Ağaoğlu

2.5.2020

Son 4 aydır yaşadıklarımızdan, okuduklarımızdan, dinlediklerimizden çıkardığım en önemli sonuç;

· Çevreye, doğaya verdiğimiz tahribat sebebiyle;

· Önümüzdeki yıllarda,

· daha sık aralıklarla,

· daha tehlikeli,

· çok daha fazla sayıda insanı öldürecek

· yeni salgınlara hazırlıklı olalım,

· bu riske karşı tedbirleri alalım.

· İnsanlığın, ülkemizin 1 numaralı beka sorunu artık bu.

Aşağıdaki alıntılarda detay bilgiler var.

DOĞAL YAŞAM KORONAVİRÜS

“Bilim adamları uyardı: Yeni salgınlara hazır olun!

25.03.2020 09:34

Dünyada artan nüfusla beraber vahşi yaşam alanları da insanlar tarafından işgal edilmeye başlandı. Uzmanların uyarısına göre bu durum yeni virüsler için risk taşıyor. Bilim insanları, bir sonraki pandemi için insanların kendilerini hazırlaması gerektiğini düşünüyor. National Geographic'in doğa için hazırladığı kampanyaya göre dünyanın ormansızlaştırılması, vahşi hayvanların evcilleştirilmesi, yiyecek ve ilaç olarak kullanılması Covid-19 gibi daha fazla hastalığın oluşmasına neden olacak.Kampanyadan bir deniz ekoloğu Enric Sala, bulaşıcı hastalıklar ve doğa arasındaki bağlantıyı görmezden gelmememiz gerektiğini söylüyor. Daily Mail'de yer alan habere göre 2050 yılına gelindiğinde küresel nüfusun 2 milyar artarak 9,7 milyara çıkması bekleniyor ki bu da gıda kaynakları üzerinde baskı yaratacak ve insanları vahşi yaşam alanlarına daha da yakınlaştıracak.''DÜNYAYI YOK ETMEYE DEVAM EDERSEK HASTALIKLAR ARTACAK''. Bulaşıcı hastalıklarda uzman olan David Queammen, ekosistemimizin birçok farklı vahşi hayvan, bitki, mantar ve bakteri türü içerdiğini söylüyor. Queammen, her birinin içinde de Covid-19'un yaptığı gibi insanlara geçebilecek çok sayıda benzersiz virüs olabileceğini ifade etti.Queammen, "corona virüsü kontrol altına alabilirsek, bir sonraki salgını şimdiden düşünmeye başlamamız gerek" diyor.Deniz ekoloğu Sala ise "Dünyayı yok etme uygulamalarımıza devam edersek, gelecekte böyle daha fazla hastalık olacağından kesinlikle eminim" dedi. Araştırmacılar, gezegeni korumak için çevreye zarar vermek ve bulaşıcı hastalıkların artması arasındaki bağlantı üzerine eğitim verilmesinin yanı sıra dünya çapında yeni düzenlemelere ihtiyaç olduğunu söylüyorlar.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ETKİLİYOR

İnsanlardan hayvanlara geçen ve tekrar geri dönebilen hastalıklar, bulaşıcı hastalıkların yüzde on yedisinden fazlasını oluşturuyor ve yılda yedi yüz binden fazla ölüme neden oluyor. Gezegen Sağlığı Birliğinden (Planetary Health Alliance) doktor Dr. Samuel Myers "Örneğin, Wuhan'daki canlı pazarlarda birbirine ve insanlara yakın olan kafeslerde yaşayan olağanüstü sayıda egzotik hayvan türü vardı. Bir patojen hayvanlardan insanlara geçtikten sonra hava yolculuğu ile dünyaya çok hızlı yayılma kapasitesine sahip" dedi.Aynı zamanda Myers iklim değişikliğinin ve sıcaklıkların yükselmesinin de hastalıkların kolay yayılmasına olanak sağladığını söyledi.Sala, çözümün vahşi yerleri sağlam tutmak, vahşi hayvanların avlanmasını yasaklamak ve doğal dünyanın korunmasına yatırım yapmak olduğunu söylüyor. Hükümetler, doğayı koruyan ve vahşi hayvan ticaretini düzenleyen veya yasaklayan politikalar belirlemede kilit role sahip.

Kaynak Yeniçağ: Bilim adamları uyardı: Yeni salgınlara hazır olun!”. 25.3.2020. https://www.yenicaggazetesi.com.tr/bilim-adamlari-uyardi-yeni-salginlara-hazir-olun-272823h.htm

“Çevreciler uyarıyor: Koronavirüs bizi bekleyen birçok salgından sadece biri

Deniz ekolojisi uzmanı Dr. Enric Sala, "Doğal yaşamı tahrip eden uygulamalarımıza devam edersek, gelecekte buna benzer birçok hastalığın yaşanacağından kesinlikle eminim" diyor

Louise Boyle

Salı 24 Mart 2020 23:54

Brezilya'nın İtaituba şehrinde çiftçilerin Amazon ormanlarında açtığı alanın havadan görünümü. Son 50 yılda Amazon'un yüzde 17'si yok edildi (Reuters)

Çevre uzmanları yeni koronavirüsün, bulaşıcı hastalıklarla doğal yaşamdaki tahribat arasındaki bağlantıları görmezden gelmeye devam edersek insanlığı mahvedecek son salgın olmayacağı konusunda uyarıyor.

Deniz ekolojisi uzmanı ve National Geographic'in Campaign For Nature kampanyasının katılımcısı Dr. Enric Sala, The Independent'a şunları söyledi:

Doğal yaşamı tahrip etme, ormanları yok etme ve vahşi hayvanları evcil hayvan ya da yiyecek ve ilaç olarak yakalama uygulamalarımıza devam edersek, gelecekte buna benzer birçok hastalığın yaşanacağından kesinlikle eminim.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 8 bin 778 ölüm ve 209 bin 839 onaylanmış Kovid-19 vakası bildirdi. (Son rakamlara göre dünya genelinde vaka sayısı 397 bin 807'ye ulaşırken, ölü sayısı 17 bin 235'e çıktı -ed.n.)

Virüsün başta aralık ayında Çin'in Vuhan kentinde ürünler, deniz mahsulleri ve canlı hayvanların satıldığı "pazarda" hayvanlardan insanlara geçtiği düşünülüyor ama bu henüz doğrulanmadı.

Nature adlı bilimsel yayına göre Çin'deki araştırmacılar, "pullu karıncayiyenler" diye bilinen memeli pangolinlerin, Kovid-19'un olası hayvan kaynağı olduğunu ileri sürdü.

Çin o günden sonra vahşi hayvanların tüketimini, yetiştirilmesini ve vahşi yaşam pazarlarını yasakladı.

Ancak çevreciler, daha kapsamlı bir konu hakkında uyarıyor: İnsanoğlunun, bizi vahşi yaşamla her zamankinden daha yakın temasa sokacak şekilde çeşitli ekosistemleri doymak bilmez biçimde yok etmesi.

2012'nin en çok satan kitaplarından Spillover: Animal Infections and the Next Human Pandemic'in (Yayılma: Hayvan Enfeksiyonları ve İnsanlığın Sıradaki Salgını) yazarı David Quammen, Ebola hakkında araştırma yaparken bulaşıcı hastalıklarla ilgilenmeye başladı ve o zamandan beri salgın riski konusunda uyarılarda bulunuyor.

Quammen, The Independent'a şunları ifade etti:

Fazlasıyla çeşidi olan ekosistemlerimiz birçok vahşi hayvan, bitki, mantar ve bakteri türüyle dolu. Bu biyolojik çeşitliliğin her yanı benzersiz virüsler içeriyor.

Tropikal ormanları, köyler, kereste ve madencilik kampları inşa etmek; vahşi hayvanları yemek adına öldürmek ya da yakalamak için yerle bir ettiğimizde kendimizi bu virüslere karşı karşıya bırakıyoruz.

Bu, eski bir ahırı yıkınca kalkan toza benziyor. Tropikal bir ormanı yok ederseniz, virüsler havaya savrulur. Bu yıkım anları, bilinmedik virüslerin insanlara bulaşması ve yerleşmesi için fırsat doğuruyor.

Harvard Çevre Sağlığı Bölümü'nde araştırmacı bilim insanı ve Planetary Health Alliance Direktörü Dr. Samuel Myers, The Independent'a şunları söyledi:

İnsanların yabani yaşam alanlarına yönelik istilaları, onları vahşi hayvan popülasyonlarıyla daha da yakınlaştırıyor.

Şunu biliyoruz ki diğer hayvanlar, birçoğuna henüz maruz kalmadığımız muazzam bir patojen rezervine sahip.

WHO'ya göre vektörle bulaşan (canlı organizmalardan kaynaklanan, bulaşıcı patojenleri insandan insana veya hayvandan insana geçebilen) hastalıklar, tüm bulaşıcı hastalıkların yüzde 17'sinden fazlasını oluşturuyor ve her yıl 700 binden fazla ölüme neden oluyor.

Sayıları zamanla arttı. Nature dergisindeki çalışmaya göre, 1950'lerde yaklaşık 30 yeni bulaşıcı hastalık ortaya çıktı. 1980'ler itibarıyla bu sayı, üç kattan fazla arttı.

HIV, Ebola, SARS, MERS ve Zika gibi hayvanlardan bulaşan diğer hastalıkların yayıldığını daha önce gördük.

Myers şöyle konuştu:

HIV salgınının ve Ebola'nın vahşi hayvan eti için avlanmadan kaynaklandığı düşünülüyordu. MERS ve SARS canlı hayvan 'pazarlarından' başladı.

Örneğin Vuhan'daki canlı hayvan pazarlarında, kafeslerde canlı duran, hepsi birbirlerine ve insanlara doğal hayatta asla karşılaşmayacağınız kadar yakın, olağanüstü sayıda egzotik tür bulunuyordu.

Myers sözlerine şöyle devam etti:

Bu, insanın ekolojik ayak izinin büyüklüğü ve küreselleşmenin bir birleşimi. Bir patojen hayvanlardan insanlara geçince hava yolculuğuyla hızla dünyaya yayılma kapasitesine sahip.”.

Koronavirüs - Bilim insanlarından uyarı: 'Yeni salgınlar bir çevre sorunu, salgınlara doğanın istismarı yol açıyor' * Helen Briggs * BBC Bilim ve Çevre Muhabiri * 8 Nisan 2020. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-52221197

Bu koronavirüs bizim eserimiz! Doğal hayat talan edilince bu oldu. https://www.internethaber.com/bu-koronavirus-bizim-eserimiz-dogal-hayat-talan-edilince-bu-oldu-foto-galerisi-2094741.htm

Koronavirüs doğanın çevreye zarar veren insanoğluna çıkardığı birikmiş faturaların başlangıcı mı?

Sertaç Aktan • Son güncelleme: 20/03/2020

Covid-19 salgını derin bir iklim ve çevre krizi yaşayan Dünya'da son yıllarda meydana gelen doğal afetler serisinin bir parçası mı? Koronavirüs yakın gelecekte meydana gelebilecek daha kötü salgınların bir başlangıcı mı?

Tarihte yaşanmış en büyük ve ölümcül salgınların çoğu Asya ve Afrika çıkışlı ancak bundan daha önemli olan ortak özellikleri arasında; günlük hayatta bilimsel bilgi eksikliğinden kaynaklı hijyenik olmayan bazı etkinlikler veya beşeri faaliyetlerin çevrede oluşturduğu zararlar var.

Kirlenen su kaynakları, kültürel diyet alışkanlıkları, aşırı avlanma nedeniyle doğada oluşabilen dengesizlikler bunlardan bazıları.

Örneğin bir bölgede insanların tüketimi nedeniyle kurbağa nüfusu azalıyorsa kurbağaların tükettiği uçan böcekler ve sinekler artış gösterebiliyor ve insanlar bu sineklerin taşıdığı hastalıklara daha yüksek seviyede maruz kalabiliyor. Dengenin kaybolduğu benzeri senaryolar sonucu sıtma, sarıhumma ve uyku hastalığı gibi salgınlar ortaya çıkabiliyor.

Günümüz medeniyetlerini, şehirlerini ve imkanlarını bir kenara bırakacak olursak, doğadaki büyük resme bakıldığında insanoğlu da diğer türler gibi sınırları doğa tarafından belirlenmiş hayat döngüsü ve dengesindeki yeri milyonlarca yıl boyunca pek değişmemiş olan bir tür.

Ne var ki, son 10 bin yıl içerisinde insan kendine doğanın biçtiği bu sınırları tanımamayı ve bu çerçevede hareket etmemeyi seçti.

Bu durum son yıllarda en çok sorulan sorulardan birini ortaya çıkardı: Doğa önümüze bu seçimin birikmiş faturasını mı koyuyor?

Gabon ormanlarında küçük bir köy

Çevre ve iklim konuları üzerine araştırmalar yapan ve kar amacı gütmeyen medya kuruluşu ENSIA için konuyu araştıran John Vidal'in kaleme aldığı araştırma yazısı bu ilişkiye ışık tutuyor:

"Kuzey Gabon'un Minkebe Ormanı derinliklerinde ve Ivindo nehri kıyısında bulunan Mayibout sağlıklı bir yer değil. Köyde 150 civarı kişi yaşıyor. Sıtma, Saruhumma ve Denghumması gibi hastalıklara alışkınlar. Çoğu bu hastalıkları atlatıyor.

Ne var ki, Ocak 1996'da insanlığın bildiği en ölümcül virüslerden biri olan Ebola beklenmedik şekilde Minkebe Ormanı'nda dolaşmaya başladı ve bu köyde de 37'ye yakın kişiyi öldürdü. Hayatını kaybedenler arasında ormanda şempanze avlayıp, taşıyan, kesen ve yiyen önemli sayıda kişi olduğu rapor edildi.

Yağmur ormanları, tropikal iklimler ve vahşi hayvan pazarlarının kurulduğu, biyolojik çeşitliliğin son derece yüksek olduğu yerlerde görülen bu ölümcül hastalığı incelemek için 2004 yılında Gabon'a gittim.

Burada, Mayibout'ta, bulaştığı zaman yüzde 90 oranla öldüren bir virüs nedeniyle travmatize olmuş insanları gördüm. Virüsün geri dönmesinden sürekli endişe ediyorlardı.

Köylüler bana şempanzelere temas eden onları yiyen herkesin birkaç saat içerisinde yüksek ateş geçirdiğini anlattı. Bazıları hemen ölmüş, bazıları hastaneye yetiştirilebilmiş. Az sayıda kişi iyileşmiş. Bunlardan birinin adı Nesto Bematsick ve bana "Eskiden ormanı çok severdik, şimdi ondan korkuyoruz" diyor. Bemastick virüs nedeniyle tüm ailesini kaybetmiş."

Tüm gelişmelerin kaynağı beşeri faaliyetler mi?

Bundan sadece 15-20 yıl öncesine kadar vahşi ormanların ve bu bölgelerdeki biyolojik çeşitliliğin insanlığın bilmediği patojenler ve virüslerle dolu olduğu için tehlikeli olduğu düşünülürdü. Ne var ki, günümüzde araştırmacılar durumun tersinin söz konusu olduğunu düşünüyor. Yani insanların biyoçeşitliliği yok eden etkinlikleri nedeniyle Covid-19 benzeri hastalıklar ve yeni virüsler meydana çıkıyor.

Bu konuda 'Gezegen Sağlığı' adı altında yeni bir disiplin bile oluşmaya başladı. Bu disiplin insan sağlığı ile gezegendeki çevre, iklim ve biyoçeşitlilikte oluşan değişimler arasında artık gözle görülür hale gelen ilişkiyi inceliyor.

O halde 90'lı yıllarda Ebola gibi epidemilere yol yapımı, madencilik, avcılık, ağaç kesimi gibi beşeri faaliyetlerin sebebiyet vermiş olması ve bugün yaşanan salgınların da köklerinin beşeri faaliyetlerde olması mümkün mü?

"Virüslerin yeni ev sahibi biziz"

'Taşma: Hayvan Enfeksiyonları ve Yeni Pandemiler' kitabının yazarı David Quammen New York Times'a yazdığı yazsıında şunları söylüyor:

"Tropik ormanları istila ettik. Vahşi yaşam alanlarını istila ettik. Buralarda bulunan ve insan türünden uzak şekilde evrimleşen çok sayıda bitki ve hayvanda bilinmeyen virüsler var. Yaşadıkları ağaçları kesiyoruz, onları kafeslere koyuyoruz, öldürüyoruz. Vahşi hayvan pazarlarında etlerini satıyoruz. Ekosistemleri bozuyoruz ve virüslerin doğal ev sahiplerini öldürünce onlar da yeni ev sahipleri aramaya başlıyor. Biz bu bilinmeyen virüslerin yeni yaşam alanları haline geliyoruz.

Giderek artan tehdit

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'nin (CDC) yaptığı öngörülere göre yeni çıkacak olan hastalıkların dörtte üçü hayvansal kaynaklı olacak. Hayvanlardan insanlara geçecek olan patojenler aynı zamanda dünyanın küreselleşmiş olması nedeniyle eski çağlara oranla çok daha hızlı yayılacak ve kontrol altına alınması çok daha zor olacak.

Hayvanlardan bulaşan hastalıklar

Kuş gribi, Domuz gribi, MERS ve son olarak Covid-19 bu trendin sadece bir başlangıcı olabilir.

Yakın ve uzak tarihte de durum farklı değil. AIDS'in ilk olarak Afrika'da önce maymunlarda sonra da maymunları yiyen kişilerde görülmüş olması, Avrupa'da orta çağlarda yaşanan vebaların fare ve sıçan benzeri hayvanlardan geçmiş olması bilinen örneklerden.

1969'da ilk kez Nijerya'da tespit edilen Lassa Humması, Malezya'da ortaya çıkan Nipah hastalığı, yine ilk Çin'de görülmüş olan SARS virüsü ve Afrika-Asya güzergahı üzerinde çıkmış olan Zika virüsü yine hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar arasında.

Küresel sağlık, güvenlik ve ekonomi savunmasız durumda

Londra Üniversitesi Ekoloji ve Biyoçeşitlilik Kürsüsü Başkanı Kate Jones hayvansal kaynaklı enfeksiyon hastalıklarının artmaya devam edeceğini ve bunun en büyük küresel tehditlerden biri olduğunu ileri sürerek küresel sağlık, güvenlik ve ekonominin bu tehdide karşı savunmasız durumda olduğunu dile getiriyor.

Son 50 yıldaki hastalıkların yüzde 60'ı hayvanlardan

Jones ve ekibi 2008 yılında yaptıkları çalışmada toplam 335 hastalığın 1960 ila 2004 yılları arasında ortaya çıktığını ve bunların yüzde 60'ının insanların hayvanlarla olan etkileşiminden kaynaklandığını tespit etti.

Bunun da ötesinde Jones bu 'zoonetic' tabir edilen hastalıkların çevresel değişimlerle ve insanların davranış değişiklikleri ile ilgili olduğuna dikkat çekiyor ve bir örnek veriyor:

"Ormanlarda yapılan ağaç kesimi, madencilik ve yol faaliyetleri hızlı bir şehirleşmeye ve nüfus artışına neden oluyor. Bu, bu bölgelerde çağlar boyu birbirinden uzakta kalmayı başarmış kabileleri, insan gruplarını ve yine aynı bölgede yaşayan hayvanları daha önce hiç olmadığı kadar bir araya getiriyor. Bu noktalar potansiyel bir virüs salgınının başlangıç kıvılcımı için en ideal yerler haline geliyor. Bu da insan medeniyeti ve ekonomik kalkınmanın gizli bir bedeli olarak sonradan karşımıza geliyor".

Yaşam alanlarından olan hayvanlar

Jones'un bir başka çalışması da toprak ve arazi kullanımının yeni risklere nasıl katkı yaptığı ile ilgili. Buna göre bir bölgede hayvanların yaşadığı araziler insan eliyle bozulduğu veya topraklar, sular zehirlendiği zaman geriye kalan hayvanlar genellikle bünyeleri en dirençli olanlar oluyor. O dirençli hayvanlar da insanlar için en ölümcül virüsleri bünyelerinde barındırabiliyor.

Evrim geçirmeye devam eden patojenler

Liverpool Üniversitesi Enfeksiyon ve Küresel Sağlık Enstitüsü'nde Hayvansal Enfeksiyonlar Bölümü Başkanı Eric Fevre de hayvanlardaki patojenlerin doğada hiçbir tedavi ile karşılaşmadan evrildiğini ve hayvanlardan insanlara atlayan hastalık örneklerinin daima olmaya devam edeceğini belirtiyor.

Fevre'e göre konu açısından geçtğimiz yüzyıl ile bugün arasındaki en önemli fark tüketmek ve beslemek için doğal ortamdaki sayılarını dengesiz hale getirdiğimiz hayvanlar ile çok daha iç içe ve yoğun nüfuslu şekilde yaşıyor olmamız. Aynı şekilde hayvanları da kendi aralarında doğal ortamlarındaki hallerine kıyasla çok yakın olmaya zorluyoruz.

"Korona bir buz dağının sadece görünen ucu"

Daralmakta olan yaşam alanları üzerine çalışan Emory Üniversitesi Çevre Bilimleri Profesörü Thomas Gillespie "Patojenler türlerin arasındaki sınırlara riayet etmezler" diyerek şunları söylüyor:

"Koronavirüs salgını beni pek de şaşırtmadı. Gezegenimizdeki patojenlerin çoğu hala keşfedilmedi bile. Şu anda bir buzdağının ucunu görüyoruz sadece."

New York'taki Cary Enstitüsün'de ekositemler üzerine çalışma yapan Richard Ostfeld de 'Gezegen Sağlığı 'disiplini altında insan sağlığı ile ekosistem sağlığı arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim insanlarından biri. Ostfeld'e göre kamuoyunda doğanın bize karşı tehdit oluşturduğuna yönelik bir algı var ancak bu, günümüzde artık eski zamanlardaki gibi geçerli bir durum değil. Ostfeld "Esas tehdit insan faaliyetlerinden kaynaklanıyor. Ekosistemleri ne kadar rahatsız edersek biz de o kadar rahatsız olacağız" diyor.

İnsanoğlunun hayvanlarla olan ilişkisini gözden geçirmesi gerekiyor olabilir

Coivd-19'un salgının da ilk olarak Çin'in Vuhan şehrindeki hayvan pazarında tespit edilmesi insan faaliyetlerinin bu pandeminin başlangıcında oynadığı rollerden biri nedeniyle olabilir.

İnsanların iç içe yaşadığı kalabalık şehirlerde taze olması adına küçük bir pazarda egzotik ve vahşi hayvanların canlı şekilde birbirine yakın olarak kafeslerde veya sığ suda tutulması, farklı tür hayvanlar ile bir arada tutulmamaları, pazar yerinde müşteri önünde kesilip öldürülmeleri, kanlarının ve iç organ parçalarının kanalizasyonlara akması ve farklı şebekelere karışabilecek olması, satın alanların yeteri kadar pişirmemiş olma ihtimalleri ve daha pek çok durum insanoğlunun doğal hayat ile olan etkileşimini yeniden gözden geçirmesi gerektiğini gösteriyor olabilir.

"Yaratıcılık evren kadar sonsuzdur".(ba) ***** 1500 kaynakça: https://turkbibliography.com/tablo/

2 Mayıs 2020 Cumartesi

İNSANLIĞIN, ÜLKEMİZİN 1 NUMARALI BEKA SORUNU ARTIK BU