KOAH HAKKINDA ALINTILAR

KOAH HAKKINDA ALINTILAR

11.7.2016

1

“Sigara içenlerde Pulmoner rehabilitasyon ile bronş temizliği mümkün mü?

“Pulmoner rehabilitasyonda yeni geliştirilen tedaviler nelerdir?

Yeni geliştirilen cihazlar ile eskiden fizyoterapist tarafından yapılan ve uzun zaman alan işlemler artık bilgisayar kotrollü cihazlar ile son derece etkili ve hızlı bir şekilde yapılmaktadır. Geliştirilen en yeni tedavilerden biri göğüs duvarına yüksek frekanslı titreşim uygulayarak akciğerlerin bronşlarında biriken ve havayolunu tıkayan salgıların dışarı atılmasını kolaylaştıran cihazdır. Bu yöntemde hasta bu iş için geliştirilen yeleği giyer ve cihaz hava yardımı ile yeleği giyen hastanın göğüs duvarını şiddetli bir şekilde titreştirir. Bu sayede hasta bronşlarını tıkayan salgıları kolayca dışarı atar. KOAH ve kistik fibroz dahil hemen hemen tüm kronik akciğer hastalarında kullanılabilen bir yöntemdir. Bu tedavi dışında hastanın soluk alırken akciğerine hava gönderip, soluk verirken havayı emen ve öksürmeyi kolaylaştıran cihazlar da son birkaç yıldır kullanıma girmiştir.” (https://www.medikalakademi.com.tr/sigara-icenler-icin-brons-temizligi/ )

2

“Bu hastalarda hava yolunun kronik kısıtlanması endişe, korku ve kronik yorgunluğa yol açmaktadır. Yeterli oksijen alabilme gayreti solunum kaslarını aşırı yorarak kişiyi halsiz ve güçsüz bırakır. Kronik solunum sıkıntısı hastanın günlük aktivitesini azaltmakta, genel egzersiz kapasitesi düşürmekte ve günlük yaşamında bağımlılık yaratmaktadır.” http://www.haberturk.com/yerel-haberler/haber/41465527-koah-hastalarina-nefes-aldiracak-tedavi

3

“Hastalığın daha ileri dönemlerinde, kanda oksijen düşüklüğüne bağlı olarak ellerde, ayaklarda ve dudaklarda morarma, kilo kaybı görülebilir.” http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

4

“DOKTORLAR UYARDI

Antalya Özel Olimpos Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Ahmet Uslu, özellikle solunum sıkıntısı çeken, kronik akciğer hastaları, astım, KOAH ve bronşit hastalığı olan hastalar için riskli günlerin başladığını söyledi. Özellikle yüksek nemim bu gruptaki hastalar için sıkıntı yaratacağını ifade eden Dr. Uslu, şöyle dedi:

“Bu hastalar yüksek nemli havalarda solunum sıkıntısı çeker. Aslında bu tür hastalar için iki türlü sakınca var, birisi nemin yüksek olması diğeri ise nemin çok düşük seviyede olması. İki durum da bu tür hastalar için çok riskli. Onlar için ideal nem oranı yüzde 45- 50’dir. Özellikle bu havalarda solunum sıkıntısına bağlı nöbet geçirme riskleri biraz daha fazla. Dikkatli olmalarında yarar var. Uyarılarımız aynı şekilde kronik kalp hastaları ve böbrek hastaları için de geçerli. Sıvı kaybı da aynı oranda artacağı için bu hastalarımız için de risk geçerli.” http://www.havadurumux.net/meteorolojiden-tehlikeli-sicaklik-uyarisi/

5

YÜKSEK NEMDE HASTALAR NE YAPMALI?

Dr. Uslu, nemin yüksek olduğu günlerde, kronik rahatsızlığı olanların alması gereken tedbirleri ise şöyle sıraladı:

“Yüksek nemli günlerde zorda kalmadıkça dışarı çıkmayın. Özellikle güneş ışınlarının dik geldiği öğlen saatlerini kapalı yerlerde geçirin. Klimaları nem giderici ayarda çalıştırın. Terlemeye bağlı su kaybı olacağı için sıvı alımını arttırın. Beslenme alışkanlıklarınızı da bu yönde değiştirin. Aşırı yağlı gıdalar yerine meyve ve sebze tüketin. Kurtarıcı ilaç kullanan astımlı ve KOAH hastaları, doktor kontrolü altında belki birer doz artırımı yapılabilir. Hastalar, sıkıntı yaşarlarsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalı.” http://www.havadurumux.net/meteorolojiden-tehlikeli-sicaklik-uyarisi/

6

“Nem oranı yüzde 82 ve daha üst seviyelere çıktığında ise astım hastaları başta olmak üzere kronik rahatsızlığı bulunanlar için risk oranının da yükseldiğini anlatan Dr. Uslu, dışarı çıkmak zorunda kalanların kendilerini korumaları için özel tedbirler almasını önerdi. Dr. Ahmet Uslu, denize girmek isteyenlere ise sabah erken saatleri ya da akşam serinliğini tercih etmeleri tavsiyesinde bulundu.” http://www.havadurumux.net/meteorolojiden-tehlikeli-sicaklik-uyarisi/

7

“-YAYLALARDA OKSİJEN MİKTARI DÜŞÜK-  

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi Başhekimi Prof. Dr. Tevfik Özlü,  yaptığı açıklamada, sağlık açısından bakıldığında yaylaların son derece elverişli bir ortam sunduğunu ancak bazı hastalar için riskler taşıdığını söyledi.

Oksijen miktarının özellikle 1000 ile 1500 rakımdan yüksek yaylalarda düşük olduğunu ifade eden Özlü, şöyle konuştu:

''Yüksek yaylalarda oksijen miktarı düşük olduğu için oksijen basıncı da azalıyor, dolayısıyla ileri derecede yaşlılar ile yüksek tansiyon, kalp yetmezliği, astım, kronik bronşit, nefes darlığı gibi sağlık sorunları olanlar oksijen eksikliği nedeniyle yaylalarda sorun yaşayabilir. Bu tür hastalarda yaylalarda nefes darlığı, göğüste tıkanma rahatsızlıkları görülebilir. O bakımdan söz konusu gruba girenlere özellikle çok yüksek rakımlı yaylalara çıkmamalarını öneriyoruz. Kalp yetmezliği, yüksek tansiyon, KOAH dediğimiz bronşitli hastaların da bu olumsuzluğa dikkat etmesi lazım.'' http://www.sanlier-zando.com/?Syf=18&Hbr=210924&/KT%C3%9C-FARAB%C4%B0-HASTANES%C4%B0-BA%C5%9EHEK%C4%B0M%C4%B0-A%C3%87IKLADI

8

“KOAH ın ileri evresinde hastalar az beslenir ve zayıflarlar.” http://www.zornefes.com/?pnum=28&pt=KOAH+VE+BESLENME

9

"Sigara içenler sigarayı bıraktıkları günden itibaren akciğerler kendi kendilerini temizlemeye başlarlar." http://ahmetrasimkucukusta.com/2012/10/07/derdime-bir-care/akcigerler-nasil-temizlenir/  

10

"Akciğerleri temizleyen özel bir besin veya diyet yoktur."

http://ahmetrasimkucukusta.com/2012/10/07/derdime-bir-care/akcigerler-nasil-temizlenir/  

11

"Türkiye'de bu kapsamda yapılan ilk araştırma". http://www.f5haber.com/mistik-alem/turkiye-nin-koah-astim-haritasi-haberi-5835431/

12

“Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), akciğerin zararlı gaz ve partiküllere karşı anormal iltihabi yanıtı sonucu ortaya çıkan tıkayıcı ve ilerleyici bir akciğer hastalığıdır. Nefes verme sırasında havayollarında ortaya çıkan çökme ve aşırı bronşiyal ifrazat havayollarında daralmaya neden olarak hava akım hızını azaltmakta ve bu olay sürekli olarak şiddetini arttırarak hastanın yaşam kalitesinde bozulmaya yol açmaktadır.” https://www.şorence.com.tr/koah-amfizem-tedavisinde-endobronsiyonel-valf-yontemi

13

“KOAH'ta havayollarında meydana gelen değişikler geri dönüşümsüzdür ve sürekli ilerleyici karakter gösterir.” https://www.şorence.com.tr/koah-amfizem-tedavisinde-endobronsiyonel-valf-yontemi

14

“KOAH ve astım gibi havayolu hastalıklarında merkezimiz son tedavi yöntemlerini başarı ile uygulamakta, alerjik olan ve olmayan astım tedavileri başarı ile yürütülmektedir. KOAH'da son yıllarda gündeme gelen ve başarılı sonuçlar alınan endobronşiyal volüm küçültme teknikleri için en son yöntemler yakından izlenmekte ve uygulanmaktadır.” http://www.şorence.com.tr/gogus-hastaliklari-merkezi.html

15

“KOAH bireyin genel fiziksel durumu, İşlevselliği yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen ciddi ve tedaviye dirençli bir solunum hastalığıdır.” http://slideplayer.biz.tr/slide/3137221/

“Koah’a Bağlı Ölümler Kansere Bağlı Ölümlerden Daha Fazla” Http://www.haber50.com/saglik/koaha-bagli-olumler-kansere-bagli-olumlerden-daha-fazla-h28134.html

16

“O nedenle, KOAH’ lı hastalarda oksijen verirken dikkatli olmak gerekir.” http://www.acilveilkyardim.com/acilbakim/oksted.htm

“Hafif belirtilerde: - Normal yaşam bulguları

                            - Cümle kurarak konuşabilme        ®    ®   2-4 litre/dakika oksijen,

                            - Solunum seslerinin iyi olması                        nazal kanül ile

Orta derece ağır belirtilerde:

                            - Solunum sayısı dakikada 24 ün altında

                          - Kısa cümle kurabilme                  ®    ®     % 50 yoğunlukta oksijen,

                          - Solunum seslerinde azalma                         venturi maske veya eşdeğeri ile

Şiddetli KOAH belirtilerinde:

                           - Solunum sayısı dakikada 24 ün üstünde

                           - Güçlükle konuşma                        ®  ®      8-15 litre/dakika oksijen,

                           - Bilinç düzeyinde değişmeler                        geridönüşsüz torbalı maske ile

                           - Solunum seslerinde duracak kadar azalma  (solunum durmasına karşı hazırlıklı olun) “ http://www.acilveilkyardim.com/acilbakim/oksted.htm

17

 “KOAH, nefes darlığının şiddetine göre dört gruba ayrılır.

1-     Hafif KOAH

Ağır iş yapıldığı zaman veya hızlı yürüme ve merdiven çıkma esnasında bazen nefes darlığı hissedilir.

2-     Orta KOAH

Ağır iş yapıldığı zaman veya hızlı yürüme ve merdiven çıkma esnasında genellikle nefes darlığı hissedilir.

Bazen günlük işler yapılırken dahi nefes darlığı hissedilir.

Gece uykusu rahattır, nefes darlığı nedeniyle uykusuzluk çekilmez.

3-     Ağır KOAH

Günlük işler yapılırken genellikle nefes darlığı hissedilir.

Şiddetli halsizlik vardır.

Merdiven çıkmada çok zorlanılır.

Gece nefes darlığı nedeniyle uyku düzeni bozulur.

4-     Çok ağır KOAH

Otururken dahi nefes darlığı hissedilir.

Oda içinde yürümek zorlaşır.

İşe gidilemez.

Hastalığın ileri dönemlerinde kanda ve organlarda oksijen miktarı önemli oranda  azalacağı için çok daha fazla rahatsızlıklar belirir. Bunlar;

Bol terleme

Dilde, dudaklarda, parmak uçlarında morarma

Şiddetli baş ağrısı

Çarpıntı

Gündüzleri uyuklama, geceleri uykusuzluk

Zihinsel faaliyetlerde azalma (unutkanlık, dikkatsizlik)

Aşırı sinirlilik

Şiddetli halsizlik, yorgunluk

Zayıflama

Cinsel güçte azalma

Mide rahatsızlıkları, karında şişkinlik ve hazımsızlık

Kabızlık

Ellerde ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma hissi

Ellerde titreme

 Hastalığın ilerlemesi ile kalp yetmezliği meydana gelebilir ve ayaklarda su toplama başlar. Kalp yetmezliği gelişen hastalarda hastalığın ileri dönemlerinde nefes darlığı çok şiddetlenir ve hastalar evden dışarı çıkamaz hale gelirler. Bu dönemdeki hastalar artık günün en az yarısında oksijen makinasına bağlı kalırlar. 

Hastalığın çok ilerleyerek yukarıda belirtilen ağır rahatsızlıkların ortaya çıkmasını önlemek için yapılması gereken SİGARANIN TERK EDİLMESİDİR.”  http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-9688/koah.html

18

“Ayrıca, KOAH hastalarının sigarayı bırakması ile solunum fonksiyonlarında kayıp yavaşlarken, KOAH semptomları da azalıyor.” http://www.dha.com.tr/koahin-hastaya-ve-kamu-kaynaklarina-maliyeti-buyuk_814416.html

19

“Hastalığın ilerlemesiyle kalp yetmezliği meydana gelebilir ve ayaklarda su toplama başlar.” http://www.pervasiz.com.tr/m/?id=11772

20

“İlaç Tedavisi: Kullanılan ilaçlar hastalığın ilerlemesini önlemez, ilaçların amacı hastanın nefes darlığı yaşamamasını sağlamaktır.” http://koah.gen.tr/koah-nedir.html

21

“KOAH'lı bir hastanın iştahsızlık ve zayışama gibi belirtileri olması hastalığın son dönemine yaklaşmış olduğunu gösterir.” http://www.acibadem.com.tr/Hayat/Bilgi/koah-hastalarinin-karbonhidrattan-uzak-durmalari-gerekir

22

“Erken teşhis önemli mi?

KOAH’ta erken teşhis hayat kurtarıcı! Bunun için 35 yaş üstü kişilerin yılda bir kere spirometre denilen solunum fonksiyon testini yaptırmaları yeterli. Hastalık hafif evrede yakalanır ve hasta bu evrede sigarayı bırakırsa KOAH önlenmiş oluyor. Bunu ihmal ederler ve hastalık ileri evrelere geçerse KOAH geri dönüşümsüz zararlar vererek tedavi edilemez hale geliyor.” http://www.milliyet.com.tr/-koah-ilk-evresinde-yakalanirsa/pazar/haberdetay/24.11.2013/1796857/default.htm

23

“KOAH, normal solumayı engelleyen ve yaşam tehdidi oluşturan bir akciğer hastalığıdır. KOAH kaynaklı ölümlerin sayısı geçtiğimiz 20 yıl içinde %60'ın üzerinde artış göstermiştir. Bu noktada hava kirliliğinin, immünolojik bir yanıt olan inşamasyona neden olarak önemli bir risk faktörü oluşturduğunu da hatırlatmak gerekir. İnşamatuar yanıt, kronik bronşit olarak anılır. Bu hastalık akciğer hücrelerinde doku tahribatına veya amfizeme yol açar.” http://env-health.org/IMG/pdf/150220_factsheet_air_and_health_turkey_tr_final.pdf

24

“O halde KOAH’ı, “uzun süredir bronşlarda tıkanmaya neden olan bir hastalıktır” şeklinde tarif edebiliriz. Bu hastalığın en kötü yanı, bronşlarda oluşan tıkanmanın bir daha düzelmemesi ve tedavi olunmaz ise hastalığın sinsice ilerlemesidir.” (s.1) http://www.solunum.org.tr/TusadData/userfiles/file/KOAH.pdf

25

“Hastalığın en önemli nedeni SİGARA bağımlılığıdır.

KOAH yaklaşık olarak 20 yıl günde bir paket sigara içme sonrasında ortaya çıkar.” http://www.solunum.org.tr/menu/54/koah.html

 26

“Hastalık sinsi ilerlediği için ve sigara bağımlıları öksürük, balgam çıkarma gibi şikayetleri önemsemedikleri için KOAH teşhisi konduğu zaman hastalar akciğer kapasitelerinin önemli bir kısmını kaybetmiş olmaktadırlar.” http://www.solunum.org.tr/menu/54/koah.html

 27

“Sigara içen her beş, altı kişiden birinde KOAH gelişmektedir.” http://www.solunum.org.tr/menu/54/koah.html

28

 “Sigara dumanı ile nefes borularına ve hava keseciklerine zararlı gazlar ve maddeler dolar . Yıllar geçtikce bu zararlı gazlar ve maddeler bronşların ve hava keseciklerinin yapısını bozmaya başlar. Bunun sonucunda bronşların hastalanmasıyla TIKAYICI BRONŞİT, hava keseciklerinin harabiyeti ve parçalanması ile AMFİZEM ortaya çıkar.

İşte KOAH adı altında bu iki hastalık yer almaktadır. Sigara içimi ile hem bronşlarda tıkayıcı bronşit hem de aynı zamanda amfizem gelişir. Akciğerlerde ortaya çıkan bu tıkanıklıklar ve bozulmalar sonucunda kana oksijen geçişi azalır ve vücudun oksijensiz kalması ile pek çok ciddi rahatsızlıklar doğar.

Oluşan bu bozuklukların tedavisi ve tamiri mümkün değildir. Akciğerler bu hastalık ile erkenden yaşlanır ve bozulur. Çünkü KOAH ilerleyici bir hastalıktır. KOAH başlayan bir hastada sigarayı biraktıktan sonra bozuklukların tamamen ortadan kaybolması çok zordur. Ancak sigaranın bırakılması ile hastalığın ilerlemesi yavaşlar. Diğer yandan sigara bırakılmaz ise hastalık çok hızlı ilerler. KOAH için kullanılan ilaçlar sadece hastaların nefes darlığı şikayetlerini azaltmak için kullanılır. Bu ilaçların hastalığı ortadan kaldırmak veya ilerlemesini yavaşlatmak gibi bir etkileri yoktur. Bu nedenle KOAH tedavisinin temelini sigarayı bırakmak oluşturur.”  http://www.solunum.org.tr/menu/54/koah.html

29

“Hastalığın ileri dönemlerinde kanda ve organlarda oksijen miktarı önemli oranda  azalacağı için çok daha fazla rahatsızlıklar belirir. Bunlar;

Bol terleme

Dilde, dudaklarda, parmak uçlarında morarma

Şiddetli baş ağrısı

Çarpıntı

Gündüzleri uyuklama, geceleri uykusuzluk

Zihinsel faaliyetlerde azalma (unutkanlık, dikkatsizlik)

Aşırı sinirlilik

Şiddetli halsizlik, yorgunluk

Zayıflama

Cinsel güçte azalma

Mide rahatsızlıkları, karında şişkinlik ve hazımsızlık

Kabızlık

Ellerde ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma hissi

Ellerde titreme” http://www.solunum.org.tr/menu/54/koah.html

30

“Hastalığın ilerlemesi ile kalp yetmezliği meydana gelebilir ve ayaklarda su toplama başlar. Kalp yetmezliği gelişen hastalarda hastalığın ileri dönemlerinde nefes darlığı çok şiddetlenir ve hastalar evden dışarı çıkamaz hale gelirler. Bu dönemdeki hastalar artık günün en az yarısında oksijen makinasına bağlı kalırlar.

 Hastalığın çok ilerleyerek yukarıda belirtilen ağır rahatsızlıkların ortaya çıkmasını önlemek için yapılması gereken SİGARANIN TERK EDİLMESİDİR.” http://www.solunum.org.tr/menu/54/koah.html

31

“KOAH ilerleyici ve geriye dönüşü olmayan bir hastalık olduğu için, ne kadar erken teşhis edilir ve ne kadar erken tedaviye başlanırsa hastalık o kadar az rahatsızlığa neden olacaktır. Ne yazık ki, KOAH’lı hastalar ilk teşhis edildikleri anda genellikle akciğer kapasitelerinin önemli bir kısmını kaybetmiş oluyorlar. Bunun nedeni öksürük, balgam ve nefes darlığı şikayetlerini ihmal etmeleridir. Hastalığın hafif dönemde iken teşhis edilmesi ile tedavi kolaylaşacak, hastalar tedaviden daha çok yararlanacak ve  hastalığın ilerlemesi durdurulmuş olacaktır.” http://www.solunum.org.tr/menu/54/koah.html

32

“KOAH tedavisinin temelini “sigaranın terk edilmesi” oluşturur. Sigara bırakıldığı zaman bronşlardaki ve hava keseciklerindeki bozulmaların şiddeti yavaşlar. İlaçlar hastalığın ilerlemesini önlemez bu nedenle sadece nefes darlığını azaltmak için kullanılırlar.

Sigarayı bırakamayan bir hastanın ilaçlardan yarar beklememesi gerekir. İlaçlar sadece geçici süre için nefes darlığını azaltabilir. Sigarayı bırakmayan hastalar her yıl bir önceki yılı arayacaklardır. Birkaç yıl sonra hastalık çok ilerleyince hastalar isteseler dahi sigara içemez hale geleceklerdir. Başka bir ifade ile “hasta sigarayı bırakmayacak, sigara hastayı bırakacaktır”. Fakat bu durumdaki bir hastanın artık günlük işlerini yapabilmesi çok zorlaşmış olacaktır. Böyle bir hastanın geriye dönük pişmanlıkları ve “keşke şu mereti içmeseydim” şeklindeki yakınmalarının bir faydası olmayacaktır.” http://www.solunum.org.tr/menu/54/koah.html

33

“Solunum yolu ile kullanılan ilaçların  dozları çok düşüktür. Fakat ilaçlar direkt olarak solunum yollarına ulaştığı için etkileri çok kuvvetlidir. Ancak etkili olabilmeleri için doğru teknik ile kullanılmaları gerekir. Bu cihazların nasıl kullanılacağı çok iyi öğrenilmelidir. Hata varsa bunu düzeltmek için muayene sırasında hekim önünde kullanma denemeleri yapılmalıdır.

İlaçların dozu düşük olduğundan ve kullanılan dozun da çok az bir kısmı kana karıştığından yan etkileri yok denecek kadar azdır. Solunum yoluyla kullanılan ilaçlar alışkanlık yapmazlar, dişlere ve akciğerlere herhangi bir zarar vermezler.” http://www.solunum.org.tr/menu/54/koah.html

34

“Oksijen tedavisi

Çok ağır KOAH’lı hastalar sürekli olarak günde en az 15 saat oksijen kullanma zorundadırlar. Kanda oksijen seviyesi tehlike sınırının altına inmiş olan hastaların uzun süreli oksijen tedavileri hem şikayetlerini azaltacaktır hem de yaşam kalitelerini artıracaktır. Çünkü KOAH’da ortaya çıkan sorunların önemli bir bölümü vücudun yeterince oksijen almamasından kaynaklanır.

Oksijen tüpleri bu amaçla kullanılmazlar. Çünkü tüpler kısa sürede bitecektir ve bunların tekrar doldurtulması gerekecektir. Uzun süreli oksijen tedavisi için “oksijen konsantratörü” adı verilen ufak bir komidin boyutunda cihazlar kullanılır. Oksijen cihazının doldurulması gereken deposu yoktur, bu makinanın kendisi oda havasından oksijen üretmektedir.

Sosyal güvencesi olan hastalara heyet raporu karşılığında oksijen konsantratörü ücretsiz olarak verilmektedir. Heyet raporu için bu cihazın kullanılmasını gerektirecek kadar ağır KOAH olduğunu belgelemek amacıyla bazı basit testlerin yapılması gerekir. Böylece uzun süreli oksijen tedavisi alması gereken hastalar belirlenmiş olmaktadır.

Uzun süreli oksijen tedavisi alan hastaların uyması gereken kurallar;

Günde en az 15 saat oksijen alınmalıdır.

Yangın tehlikesi nedeniyle oksjien cihazının yanında sigara içilmemelidir.

Cihaz sobadan uzak tutulmalıdır.

Gece kan oksijen seviyesi çok daha fazla düştüğü için uyku süresince oksijen alınmalıdır.

Cihazın bakımı düzenli yapılmalıdır.” http://www.solunum.org.tr/menu/54/koah.html

35

“Tedavide yardımcı tedbirler

Yapılabilecek kadar egzersiz yapılmalıdır. Sürekli oturmak ve egzersizden kaçınmak kasları güçsüzleştirir ve nefes darlığını artırır.

Ağır egzersizlerden (ağır yük taşımak, bahçede çalışmak gibi) kaçınılmalıdır.

Soğuk ve hava kirliliğinin fazla olduğu saatlerde dışarıya çıkılmamalıdır.

Sık aralıklarla ve her öğünde az miktarda yeme alışkanlığı kazanılmalıdır.

Yiyecekler daha çok sulu gıdalardan (çorba, sulu sebze yemekleri) oluşmalıdır. Katı ve ağır yemekler sonrasında nefes darlığı artmaktadır.

Hazımsızlığa ve gaz şikayetlerine neden olabilecek yiyeceklerden kaçınılmalıdır.

Bol sıvı (su, asitsiz meyve suları, bitkisel çaylar) tüketilmelidir.

Kilosu fazla olan hastaların şikayetleri de o kadar çok artacaktır. Kilolu hastaların fazla kilolarını azaltmak için çaba göstermeleri gerekir. Bunun için yağlı, tatlı ve unlu yiyeceklerden uzak durulmalıdır.

Her yıl sonbaharda grip aşısı yaptırılmalıdır. Grip salgınları döneminde kalabalık yerlerde bulunulmamalıdır. Enfeksiyon hastalıklarından korunmak için yanaktan öpüşme alışkanlığı terk edilmelidir.  Grip ile birlikte hastalık bir anda şiddetlenir, şikayetler ağırlaşır ve genellikle hastaların hastanede yatırılarak tedavileri gerekir.

Nefes darlığının şiddetlendiği zamanlarda derin nefes aldıktan sonra ıslık çalar gibi dudakları büzerek nefesinizi yavaşça dışarıya üfleyin. Bunu ne kadar sık yaparsanız o kadar rahatlarsınız.

Sırtınız dik olacak şekilde rahat bir koltuk, divan veya sandalyeye oturun. Bir elinizi göğsünüzün üzerine diğer elinizi ise karın bölgenize koyun. Nefes alır verirken göğsünüz üzerindeki el hareket etmemelidir. Burundan “bir, iki” sayılarını söyleyerek nefes alın. Nefes alırken göğsünüz hareket etmesin karın kaslarınız yukarıya doğru hareket etsin. Daha sonra “bir, iki, üç, dört” sayılarını söyleyerek yine burundan aldığınız nefesi dışarıya üşeyin. Bu şekildeki soluk alıp verme alışkanlık haline gelene kadar bu egzersizlere devam etmelisiniz. Böylece solunum yaptıran diafragma kası güçlenir ve daha az nefes darlığı hissedersiniz.” http://www.solunum.org.tr/menu/54/koah.html

36

“Erken teşhis aslında geç teşhistir

Erken teşhis” kulağa çok hoş gelen bir tabir olsa da bir hastalığı önlemek dururken erken teşhis etmek esasında “geç teşhistir”.

Bu, özellikle de sigaranın yarattığı hastalıkların erken teşhisinde daha da önem kazanır zira sigaranın yarattığı hastalıklar mesela KOAH ve akciğer kanseri çok uzun seneler sonra, “iş işten geçtikten sonra” belirti verirler.

Asıl mühimi de sigaranın yarattığı zararların ve tahribatın “kalıcı” yani geriye dönüşünün, tamirinin mümkün olmamasıdır.” http://www.yenisoz.com.tr/koah-taramalarinin-ve-erken-teshisin-hicbir-faydasi-yok-makale-12168

37

“Yıllar içinde kalp, damar, beyin hastalıkları azalırken, KOAH tüm dünyada artmaktadır” (s.3) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

38

“KOAH’lı hastaların birçoğu kendisinde bu hastalığın olduğunu bilmemektedir.

Oysa ki KOAH önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Erken tanı ve etkin tedaviyle KOAH’la yaşam çok daha kolay olacaktır.” (s.3) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

39

“Bu kitapçık; hastalığı daha iyi anlamanızı, tedaviyi daha iyi uygulamanızı ve hastalıkla daha rahat yaşamanın ipuçlarını öğrenmenizi sağlayacaktır.

Kitapçık, kesinlikle doktorunuzun yerini tutamaz.” (s.3) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

40

“KOAH, “Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı”nın baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır.

Kronik (Süregen - Müzmin): Uzun süredir devam eden anlamına gelmektedir.

Obstrüktif (Tıkayıcı - Daraltıcı): Hava yollarındaki daralma nedeniyle havanın giriş çıkısı rahat bir şekilde sağlanamaz. Hava yollarındaki daralma, nefes verirken daha belirgindir ve hava daralmış olan hava yollarından geçerken adeta ıslık sesine benzer bir ses duyulur.

KOAH, süregen bronşit ve akciğerdeki hava keseciklerinin harabiyeti sonucu hava akımında kısıtlanma ile seyreden bir hastalıktır. Hava akımındaki azalma daima ilerleyicidir.” (s.4) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

41

“Otuz yaşından sonra akciğer kapasitesi her yıl azalmaya başlar. Sigara içenlerde bu azalma çok daha fazladır. Sigaranın bırakılması ile akciğer kapasitesindeki bu azalma yavaşlamaktadır.” (s.5) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

42

“Sigara Hastalığa Nasıl Yol Açar?

Sigara Hava Yollarında Ne Gibi Değişikliklere Neden Olur?

Çevresel ya da mesleksel olarak solunan toz, duman, gazlar ve SİGARA DUMANI hava yollarına ulaşır. Bu zararlı maddeleri temizlemek amacıyla hava yollarına toplanan hücrelerden ortama salınan bazı maddeler, hava yollarında şişlik ve iltihap oluşturmakta, aynı zamanda akciğerdeki hava keseciklerinin de yapısını bozmaktadır. Bu iltihap, mikroplarla ortaya çıkan bir iltihap değildir. Hava yollarında oluşan şişlik ve iltihaba bağlı olarak balgam miktarı artar. Üretilen fazla balgam, hava yollarında şişlik, kas kütlesinde artış, kıkırdak kaybı gibi nedenlerle büyük ve özellikle de küçük hava yolları daralır, tüm bunların sonucu olarak da hava akım hızı azalır. Büyük ve küçük hava yollarında daralmaya bağlı olarak kronik bronşit, hava keseciklerinin yapısının bozulması sonucu da amfizem meydana gelir. Kana oksijen geçişi bozulur ve hastalığın ileri dönemlerinde kandaki oksijen miktarı azalır.” (s.6) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

43

“KOAH’lı Bir Hastadaki Belirtiler Nelerdir?

Hastalıkta üç temel yakınma görülür:

- Öksürük

- Balgam çıkarma

- Nefes darlığı

Öksürük ve balgam çıkarma ilk ortaya çıkan yakınmalardır. Genellikle bu bulgular hastalar tarafından önemsenmez.

Çoğu zaman sigara öksürüğü olarak değerlendirildiği için de hastalığın erken tanısı gecikebilir. Öksürük ve balgam sabahları daha fazladır. Balgam genelde sümüksü ve beyaz renklidir. Balgam miktarının artması, renginin sarı veya yeşil renge dönüşmesi solunum yollarında mikrobik bir iltihabın olduğunun göstergesidir. Nefes darlığı, özellikle hareket sırasında ortaya çıkar ve yıllar içinde yavaş yavaş artış gösterir. Başlangıçta hızlı yürümek zorunda kalındığında, merdiven çıkarken yada yokuş tırmanırken hissedilir. Yıllar içinde artar, giyinirken, konuşurken ve hatta istirahat halinde bile hissedilir hale gelir. Nefesi verirken ortaya çıkan zorluk nedeniyle akciğerlerde kalan hava miktarı artar, göğüs kafesi genişler ve tıpkı bir fıçı şeklini alır ki buna ‘fıçı göğüs’ adı verilir. Nefes alındığında, kaburga aralıkları içeri doğru hareket eder ve hasta nefesini dudaklarını büzerek vermeye çalışır (büzük dudak solunumu).Yakınmalar yalnızca nefes darlığı ile sınırlı kalmaz.Yorgunluk, halsizlik ve depresyon diğer yakınmalara eşlik eder. İleri dönemlerde kanın yeterince oksijenlenememesi sonucu parmak uçları, dil, dudaklar ve kulak memeleri mavi-mor renk alır. Ağır hastalarda kandaki karbondioksitin atılamamasına bağlı olarak uykuya eğilim artar.” (s.7) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

44

“Kronik bronşitin ağırlıklı olduğu hastalarda, öksürük ve balgam çıkarma sabahları daha fazladır. Balgam miktarının artması, balgam renginin sarı veya yeşil renge dönüşmesi solunum yollarında iltihabın göstergesidir. Buna hastalığın ‘atak’ ya da ‘alevlenme’ dönemi adı veriliyor. Bu dönemlerde öksürükle artış yanı sıra, nefes darlığında artış ve hışıltılı solunum görülebilir, bazen ateş tabloya eklenebilir.” (s.8) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

45

“Doktora başvurmada gecikmenin en önemli nedeni, bu yakınmaların sadece sigara içimine bağlanmasıdır. Oysa bunlar, KOAH geliştiğini ya da gelişmekte olduğunu bildiren temel yakınmalardır.” (s.10) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

46

“KOAH Tanısı Aldıktan Sonra;

·         Düzenli kullanılan nefes açıcı ilaçları arttırma ihtiyacı duyulduğunda, Soğuk algınlığı ya da akciğer iltihabından dolayı yakınmalarda artış olduğunda,

·         Daha önce yapılabilen günlük işleri yaparken nefes darlığında artış hissedildiğinde,

·         Göğüs ağrısı veya öksürükle ağızdan kan gelmesi söz konusu ise,

·         Dudaklarda, parmak uçlarında morarma gözleniyorsa,

HEMEN DOKTORA BAŞVURMALIDIR!” (s.10) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

47

“Özellikle kış mevsiminde sık sık nezle-grip olunmasını minimuma indirmek için, her yıl Eylül-Ekim aylarında bir kez grip aşısı ve gereken olgulara 6 yılda bir zatürree aşısı önerilmektedir.

Sonuç olarak; KOAH gelişiminde en etkili faktör sigara kullanımıdır. Sigara kullanımının önlenmesiyle hastalıktan korunmak mümkündür.” (s.11) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

48

“KOAH Tedavisinde İlk Adım ‘Sigaranın Bırakılmasıdır’ .

Tedaviyle;

• Hastalığın ilerlemesi önlenecek,

• Yakınmalar azalacak,

• Egzersiz kapasitesi artacak,

• Yan etkiler engellenecek,

• Yaşam süresi uzayıp yaşam kalitesi artacaktır.” (s.11)  http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

49

“KOAH’ta sigaranın bırakılmasıyla akciğer fonksiyonlarındaki kayıp azalmaktadır.” (s.11) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

50

“Solunum Yoluyla Tedavi

İlaçların solunum yoluyla, yani inhalasyonla alınması, yan etkilerinin yok denecek kadar azaltılması ve doğrudan akciğerlere etki etmesi açısından özellikle tercih edilmektedir. Solunum yoluyla verilen ilaçların etkili olması için doğru şekilde kullanılması gerekir. İlaçlar, hekimin önerdiği şekilde kullanılmalıdır.” (s.15) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

51

“Beslenme nasıl olmalıdır?

Vücut ağırlığı ideale yakın tutulmaya çalışılmalıdır.

• Fazla kilo söz konusu ise; şekerli, unlu ve yağlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır.

• Kilo normalin altında ise; protein ve yağdan zengin et, tavuk, balık, yumurta, peynir, süt gibi ürünler tercih edilmelidir.

• Kanda karbondioksit yüksek ise; karbonhidratlar yerine yağlı besinler tercih edilmelidir.

• Yiyecekler 3 yerine 6 öğüne bölünerek yenmelidir.

• Mutlaka yeterli miktarda sıvı alınmalıdır.” (s.18) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

52

“Egzersiz

Akciğerlerin iyi çalışması için egzersiz gereklidir. Ne yazık ki birçok akciğer hastası egzersizden korkar. Bunun nedeni, nefes darlığı hissi veya nefes darlığının zarar vereceği korkusudur. Ancak bu doğru değildir, nefes darlığı hissedilmesi akciğerlere zarar vermez. Hareketsiz kalınması kasların zayıf düşmesine ve akciğer kapasitesinin azalmasına neden olur. Hareketli ve aktif bir yaşam akciğer kapasitesini arttırır.

KOAH’LA YAŞAM

Özellikle nefes darlığının azaltılması için uygulanan programlara “Pulmoner Rehabilitasyon Programları” adı verilmektedir. Ülkemizde bazı merkezlerde bu programlar uygulanabilmektedir. Bu programların içeriğinde, nefes alıp-verme teknikleri, kas güçsüzlüğünü gidermeye yönelik egzersiz programları ve yürüyüş egzersizleri uygulanmakta, ilaç kullanımı, ailenin ve yakınlarının eğitimi, beslenme şekli hakkında detaylı bilgiler verilmektedir.” (s.18-19) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

53

“Hastanın durumu göz önüne alınarak önerilen solunum ve kas egzersizleri düzenli olarak yapılmalıdır. Düzenli egzersiz, nefes darlığını azaltıp, egzersiz kapasitesini artırmaktadır.” (s.19) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

54

“Atak (Alevlenme)

KOAH’lı hastada solunumsal belirtilerin tıbbi müdahale gerektirecek derecede artışı ile karakterize dönemler olarak tanımlanır. KOAH hastaları yılda yaklaşık 1-4 kez atak geçirirler. Atak sırasında nefes darlığı, öksürük ve balgam miktarı artar.

Bu şikâyetlerin varlığında hekime başvurulmalıdır,

• Atağın en sık nedeni enfeksiyonlardır. Bu nedenle; yılda bir kez Eylül - Ekim aylarında grip aşısı önerilmektedir.

• Nezle veya grip geçirmekte olan kişilerden uzak durulmalıdır.

• Kapalı, kalabalık yerlerden kaçınılmalıdır.

• Eller sık sık yıkanmalıdır.

• Evin mümkünse her yeri aynı sıcaklıkta (18-20°C) olmalıdır.

• Havanın kirli olduğu günlerde olabildiğince dışarı çıkmaktan kaçınılmalıdır.

• Soğuk havalarda ağzı ve burnu atkıyla sıkıca kapamalıdır.

• İç ortamdaki hava kuru ise, sobanın, kaloriferin yanına su konulmalıdır.” (s.19-20) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

55

“KOAH’la Daha Rahat Yaşamak İçin Pratik Yöntemler

Banyoda

• Banyodan sonra bornoz giyin, havluyla kurulanmak için zaman kaybetmeyin.

• Tıraş olurken veya makyaj yaparken oturmayı tercih edin.

• Nem sizi rahatsız ediyorsa, banyo yaparken kapıyı açık bırakın.

Giyinirken

• Dar giysilerden kaçının. Önden düğmeli giyecekleri tercih edin.

• Eğilmemek için bağcıksız ayakkabıları tercih edin.

Mutfakta

• Yemek pişirirken aspiratörü çalıştırın ve mutfağınızı etkin bir şekilde havalandırın.

• Oturarak çalışın.

Yatak Odasında

• İlaçlarınız yatağınızın baş ucunda olsun.

• KOAH cinsel hayatınızı etkileyebilir. Sorunlarınızı eşinizle konuşun. Cinsel ilişkiden önce ilacınızı almanız sizi rahatlatacaktır. Cinsel ilişki sırasında nefes darlığı hissetmenizin akciğerlerinize zararı yoktur.

Son olarak;

• İşlerinizi oturarak yapmaya çalışın.

• Eğilmekten, uzanmaktan kaçının.

• İşlerinizi önceden planlayın, acele etmeyin.

• Hareketleriniz yavaş ve kararlı olsun.

• Alışverişte el arabası kullanın.

• Merdiven çıkarken nefes alın, arkadaki ayağınızı öndekinin yanına getirirken nefesinizi verin.

• Eğilirken nefes verin, doğrulurken nefes alın.” (s.19-20) http://www.ghs.gov.tr/birimdosya/Koah_ile_Yasam_GARD.pdf

56

“Merdiven çıktıktan sonra veya bahçenizde çalıştıktan sonra tamamen nefessiz kalmak. Sadece eğildikten sonra nefes darlığı. Eğer sizde KOAH varsa, bu size tanıdık gelir. O zaman basit faaliyetler bile genellikle zor gelir. Çünkü bu akciğer hastalığı nedeniyle nefesiniz darlaşır. Ne yazık ki, bu durum bütün ömrünüz boyu sürer, çünkü KOAH’nın tedavisi mümkün değildir, KOAH kronik bir hastalıktır. Ama uygun bir tedavi ile hayatınıza güzelce devam etmeniz mümkündür.” (s.3) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

57

“KOAH Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığının kısaltılmış anlamıdır. Bu, solunum yolları hastalıkları olan Kronik bronşit ve amfi zem’in toplu ismidir. Bu hastalıklarda akciğerleriniz ve solunum yollarınız esnekliklerini kaybettiklerinden dolayı gerektiği gibi çalışmazlar. Kronik bronşitte bu durum genellikle solunum yollarındaki iltihaplanmalardan dolayıdır. Amfi zemde alveolleriniz hasar görmüştür. Bundan dolayı sizde sık sık nefes darlığı oluşur. Sıkça görülen diğer şikâyetler, zor nefes almak ve öksürüktür (balgamlı olabilir)” (s.3) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

58

“KOAH genellikle hayatın ilerleyen yıllarında, 40. yaş sonrası meydana gelir. Birçok kişi uzun süre doktora gitmeden kendi şikâyetleri ile dolaşır ve “yaşımdan dolayıdır” ise çok duyulan bir argümandır. Ama eğer hiçbir şey yapmazsanız belirtiler yavaş yavaş kötüleşir. Bu yüzden ilk belirtilerde doktorunuza gitmeniz çok önemlidir. Böylece sizde KOAH olup olmadığını öğrenip ve daha kötüye gitmesini önleyebilirsiniz.” (s.3) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

59

“Dünya çapında, KOAH ölümlerin dördüncü önde gelen nedenidir.” (s.3) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

60

“Çünkü sigara KOAH’ın en büyük nedenidir: KOAH hastalarının % 90’u ya sigara içmektedir veya geçmişte sigara içmiştir.” (s.3) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

61

“Eğer sadece şiddetli belirtiler için doktora gitmeye karar verirseniz, o zaman akciğerleriniz zaten (daha fazla) zarar görmüş olurlar.

Bu durumun geriye dönüşümü yoktur. Yani ilk belirtilerde zamanında müdahale ediniz ve ilk şikayetlerinizde ev doktorunuzu ziyaret ediniz.” (s.4) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

62

“Dört grup

KOAH’nın şiddeti hafiften çok şiddetliye doğru dört gruba (A / D), ayrılabilir.

Her grubun kendine özel şikayetleri vardır. Bunlar solunum güçlüğünden, sürekli nefes darlığı, aşırı balgam çıkarma, aşırı kilo kaybı ya da kilo alınması arasında değişir. Bu dört gruba ayırma uluslararası GOLD (Obstrüktif Akciğer Hastalığı için Küresel Girişim) bilim adamları tarafından icat edilmiştir. Doktorunuz hangi gruba dahil olacağınızı belirtileriniz ve şikayetleriniz ve eğer geçen yılda tedavi gerektiren şikayetlerin alevlenmesi (şikayetlerin şiddetlenmesi ) olmuşsa, akciğer fonksiyonlarında azalma aşamasını belirleyerek karar verir. Daha önceleri sadece akciğer fonksiyonu incelenirdi. Ama akciğer fonksiyonu hastanın şikayetlerinin ne kadar ağır olduğu konusunda pek fazla bilgi vermediği için, artık belirtiler ve bir önceki yıldaki şikayetlerin alevlenme sayısı da KOAH’nın şiddetini belirlemek için dikkate alınmaktadır.

Belirtilerin şiddeti doktorunuz tarafından bir ziyaret sırasında soru listesi ile veya doğrudan soru sorularak tespit edilebilir. Burada alevlenme (daha fazla nefes darlığı, daha fazla öksürük ve balgam) sayısını doktora bildirmeniz önemlidir!” (s.4) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

63

“KOAH’ın ağırlaşmasını önleyin

KOAH tedavi edilebilir değildir, ama kesinlikle KOAH ile iyi yaşamak mümkündür. Belirtileri ve şikâyetleri azaltan ve hayat kalitesini yükselten ilaçlar ve terapiler mevcutturlar. Aşağıda KOAH’ın ağırlaşmasını önleyici bazı ipuçları bulacaksınız.

• Sigarayı bırakın. Bu imkânsız değildir ama zor olabilir. Yardım için doktorunuza gidin.

• Eğer tozlu ya da tahriş edici maddelerle çalışıyorsanız kendinizi koruyun. Her zaman bir toz maskesi kullanın.

• Yeteri kadar hareket edin. Böylece vücudunuzu ve ciğerlerinizi iyi durumda tutarsınız.

• Sağlıklı beslenin. Bu genel sağlık için iyidir. Giderek daha az hasta olursunuz.

• KOAH’ın kötüleşmesini önlemek için enfeksiyonları önleyin. Herhangi bir enfeksiyondan akciğer dokusu zarar görebilir. Mesela bir grip aşısı enfeksiyon riskiniz önleyebilir.” (s.6) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

64

“Şikâyetler: Nefes darlığı sıkışma hissi, öksürük, balgam.

Gidişat:  Kronik ve giderek ilerleyici, geri dönüşümsüz hava yolu hasarlı.

Yaşam beklentisi:  Azalmış, hele de sigara bırakılmazsa. Normal.

Akciğer fonksiyonu: Optimum tedavi ile bile kalıcı şekilde azalmış.” (S.7) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

65

“Akciğerleriniz ve hava yakalama

Sürekli nefes almaktayız. Nefes alırız ve bunu büyük ölçüde geri veririz. Eğer KOAH var ise, durum başkadır. Hava yollarında daralma olduğundan, alınan nefesi geri vermek zor olur. Bundan dolayı akciğerlerde normalden daha fazla hava kalır ve buna Air Trapping (hava yakalama) yani hapsolan hava denir. Bu hapsolan hava sonraki hava alımını zorlaştırmaktadır. Aslında nefes almak için akciğerlerde daha az yer kalır. KOAH ne kadar ağır olursa, hava hapsolmasından o kadar çok şikâyetiniz olur

Akciğerlerde ne kadar hava kalırsa, yeni nefes almak için o kadar az yer kalır. Bu da gerginlik ve nefes darlığına sebep olur. Çok rahatsız edici olduğundan dolayı, çoğu kez bilinçsizce bu şikâyetlerden kaçınırsınız. Mesela daha az hareket ederek.  Eğer efor sarfederseniz, daha hızlı nefes alırsınız. Nefesiniz daralır ve rahatça ve derince nefes almak için daha az zamanınız kalır. Akciğerlerde kalan hava miktarı, daha da büyür. Buna hiperenş asyon deriz. Ve daha az hareket ettiğinizden dolayı kondisyonunuz geriler ve KOAH şikâyetleriniz de çoğalır. Bundan dolayı daha az hareket edersiniz ve böylece bir aşağıya doğru giden kısır döngü içine girersiniz. Burada sadece bir çıkış yolu vardır: hareket etmeye devam.” (S.8-9) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

66

“Aşağıya doğru giden kısır döngü

Akciğerlerin içinde hava kalırsa, yeni nefes almak için daha az yer olur. Bu da gerginlik ve nefes darlığına neden olur. Bu durum kötü olduğu için, çoğu zaman bilinçsiz olarak bu şikâyetlerden kaçınmak istersiniz. Mesela daha az hareket ederek. Eğer efor sarfederseniz, daha hızlı nefes alırsınız. Nefesiniz daralır ve rahatça ve derince nefes almak için daha az zamanınız kalır. Akciğerlerde kalan hava miktarı, daha da büyür. Sanki kendinizi pompalarsınız. Buna hiperenş asyon deriz.

Bundan dolayı daha az hareket edersiniz. Ama bu tam ters etki yapar. Daha az hareket ettiğinizden dolayı kondisyonunuz azalır. Ve kondisyonunuz azalınca KOAH şikâyetleriniz de (ve Air Trapping) çoğalır ve bundan dolayı daha az hareket edersiniz. Böylece bir aşağıya doğru giden kısır döngü içineye girersiniz. Bundan kurtulmak için hareket etmeye devam etmek önemlidir.

Aşağıya doğru giden kısır döngüyü önleyin: aktif olun ve ilaç kullanmaya devam edin

Egzersiz yapmak akciğerleriniz için iyidir. Böylece hava hapsi azalır ve akciğerlerinizin içindeki boşluklarını daha iyi kullanmanızı sağlar. Nefes darlığı olunca hareket etmek hoş değildir. Bunu özel ilaçlar ile önleyebilirsiniz. Bu ilaçlar hava yollarının etrafındaki kasları gevşetir. Bundan dolayı daha rahat nefes alırsınız. Ve bundan dolayı da daha rahat hareket edebilirsiniz ve kondisyonunuz düzelir ve daha fazla harekete tahammül edebilirsiniz. Bu ilaçları düzenli olarak kullanmanız önemlidir, çünkü bunlar şikâyetlerinizi azaltacaklardır. Böylece hareket esnasında nefesiniz daralmaz ve kondisyonunuzu korumanız mümkün olur.” (s.9) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

67

“Akciğer hastalıkları uzmanı G. Wesseling (Maastricht Üniversitesi Tıp Merkezi): “Haftada birkaç kez fizyoterapiste gitmek yeterli değildir. Hareket etmek hayatınızın daha çok bir parçası olmalıdır. Asansör yerine merdivenleri tercih edin. Alış-verişinizi daha çok kendiniz yapın. Elbette neleri yapabildiğinize bağlı olarak. Davranışlarınızı değiştirmeniz gerekir. Bu her zaman kolay değildir ama önemlidir.” (s.9) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

68

“Bazen vücuttaki oksijen ve karbon dioksit oranını ölçmek için sizden kan alınır” (s.11 http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

69

“Yaygın şikâyetler şunlardır:

• Günde birkaç kez öksürük nöbeti

• Balgam tükürme

• Nefes darlığı

• Efor (yorulma) sonrası nefes darlığı” (s.12) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

70

“Ne kadar erken olursa o kadar iyidir

Sizde KOAH olduğunu duymanız hoş değildir. Ancak belirtileri göz ardı etmek ve doktora gitmemek hastalığı yok etmez. KOAH’da önemli olan erken teşhistir.

Ne kadar erken olursa, o kadar iyidir.” (s.12) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

71

“KOAH tedavi edilebilir değildir, ama bu hastalık ile düzgün yaşamak mümkündür. Şikâyetlerinizi azaltan ve hayat kalitenizi yükselten ilaçlar ve terapiler mevcuttur. Tedavi KOAH aşamalarına ve kişiden kişiye değişmektedir. Herkes farklıdır ve tedaviye farklı tepki verir. Akciğerleriniz iyileşmez ancak adım adım kondisyonunuzu düzeltip, alışmış olduğunuzdan daha fazla şeyler yapabilirsiniz.” (s.13) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

72

“İlaçlar

KOAH tedavi edilebilir olmasa da, belirtileri tedavi edilebilir. Size daha fazla hava sağlarlar ve daha az öksürürsünüz. İlaçlarınızı her zaman doktorunuzun tavsiye ettiği şekilde kullanmanız çok önemlidir. İçinize çekilen ilaçların aletinin nasıl çalıştığını bilmelisiniz. Çünkü uygun şekilde içinize çekmezseniz bu ilaçların etkisi olmaz. İlaçları doğru şekilde kullandığınızdan şüphe mi ediyorsunuz? O zaman talimatları tekrar iyice okuyun. Hemşire, doktor, eczacı veya uzman hemşireye danışınız.” (s.15) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

 73

“Hareket yapmak yardımcı olur

İlaçlar belirtilerin büyük bir kısmına karşı yardımcı olurlar, ancak tümüne karşı değil. Özellikle hareket etmek çok önemlidir. Hareket ederek kondisyonunuzu düzeltirsiniz ve ilaçlarınız da iyi etki yaparlar. Hastalığınız için size hangi genel fiziksel aktivitelerin uygun olduğunu ev doktorunuzla görüşün.” (s.15-16) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

74

“Diğer tedaviler

Eğer KOAH’nız varsa, sigarayı bırakmak ve yeterli hareket çok önemlidir. Ayrıca ilaçlarla şikâyetlerinizin büyük bir bölümünü yok edebilirsiniz. Bazı hastalar için pulmoner rehabilitasyon ve oksijen terapisi uygundur.

Pulmoner rehabilitasyon

Pulmoner rehabilitasyon şikâyetleri azaltmak ve hayat kalitesini düzeltmek için uygulanan tedaviler için kullanılan bir şemsiye terimdir. Bunda siz farklı uzmanlardan oluşan bir tedavi ekibi ile sağlığınız için çalışırsınız. Pulmoner rehabilitasyona dâhil olan tedaviler fi zyoterapi, nefes egzersizleri, kondisyon ve yemek alışkanlıklarının geliştirilmesi ve hasta eğitimidir. Sonuncusunun anlamı ise hastalığınızın sebepleri ve sonuçları ve hastalığınız ile nasıl başa çıkabileceğiniz konusunda bilgilendirmedir.

Ayrıca çoğu zaman bir psikolog ile konuşursunuz. Psikolog size hastalığınıza hayatınızda bir yer vermenize yardımcı olabilir. Bazen ulaştığınız rehabilitasyonun sonucunu korumanız için de size destek verilir.

Oksijen Terapisi

Oksijen terapisi KOAH’un ciddi bir aşamasında gerekli olabilir. Kalp ve akciğerlerinizin daha fazla çalışmasını önlemek ve beyninize, kaslarınıza ve diğer organlarınıza daha fazla oksijen ulaştırmak için burun üstü bir kanül ile fazladan oksijen verilir. Doktorunuza danışarak dakikada ne kadar ve ne süre oksijene ihtiyacınız olduğu belirlenir. Normal tedavilerine ek olarak oksijen terapisi gören insanlar daha kolay rahatlar ve daha kolay yoğun şeyler yapabilirler.” (s.16) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

75

“Tedavi planına düzenli uyunuz

İlaçlarınızı her zaman zamanında ve uygun olarak kullanmanız çok önemlidir. Eşit derecede önemli olan ise, tedavi planınızın diğer bölümlerine uymanızdır. Yeterli derecede hareket edin, asla sizin sağlık personeli ile olan randevularınızı iptal etmeyin ve onların kurallarını ve ipuçları aşmayın. Eğer bunlara uymazsanız, kendinizi hızlı bir şekilde daha fazla kötü hissedebilirsiniz. Sadece tüm önerilere uyarsanız kendinizi adım adım daha iyi hissedeceksiniz.” (s.17) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

76

“Akciğer hastalıkları uzmanı G. Wesseling (Maastricht Üniversitesi Tıp Merkezi): “Sizi anında bütün şikâyetlerinizden kurtaran bir hap olsaydı ne güzel olurdu. Ama bu şimdilik mevcut değil. Birçok hasta şimdilik bronkodilatörlerle idare etmeli. Bu ilaçları içine çekmek kolay değil. Ve ilacı doğru kullansanız bile, bütün şikayetlerin yok olması mümkün olmayabilir. Ancak ilaçların sadık kullanımı önemlidir: bunlar belirtilerin daha da kötüleşmesini önlerler. Bu azim konusudur. Ve en önemlisi: yeterince hareket!” (s.17) http://sagligimicin.com/forum/attachments/koah-pdf.234/

77

“KOAH nefes daralmasına ve öksürmeye yol açabilen bir akciğer rahatsızlığıdır. Rahatsızlık süreğendir ve tedavisi yoktur. Ama uygun bir terapiyle, bu rahatsızlıkla gayet iyi yaşayabilirsiniz.” (s.3) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

78

“KOAH: Kronik Obstrüktif Pulmoner Hastalık kavramının kısa yazısıdır. KOAH: kronik bronşit ve akciğer amfizemi olarak bilinen solunum yolları rahatsızlıklarının ortak adıdır. Bu rahatsızlıklarda solunum yolları süreğen olarak daralmıştır:

Kronik bronşit:

Kronik bronşitte bronşlar (solunum borusunun akciğere giren kolları) devamlı iltihap halindedir.

Akciğer amfizemi:

Akciğer amfizemi veya amfizemde gittikçe çok akciğer keseciği hasarlanır.” (s.3) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

79

“KOAH şiddetine göre sınışandırma

KOAH şiddetine göre A, B, C ve D olmak üzere 4 ayrı gruba ayrılır. Buna tıp dilinde GOLD evreleri denir. Doktorunuz akciğer fonksiyonu testi sonucu, rahatsızlığın sizi ne derece engellediğine ve tedavi gerektiren ani alevlenme (eksaserbasyon) olup olmadığına göre hangi KOAH grubuna dahil edileceğinizi belirler.” (s.4) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

80

“KOAH durumunda ise akciğer kalıcı olarak hasara uğramıştır ve akciğer fonksiyonu bir daha düzelmez. “ (s.5) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

81

“KOAH hastası Marianne van der Loos (yaş 61):

‘KOAH tanısı konduğunda henüz boşanmış ve yine sigara içmeye başlamıştım. Ama sigara içmeyi bırakırsam daha iyi olacağını duyunca derhal sigarayı kestim. Hem de hiç zorlanmadım, çünkü nedenim ortadaydı: sağlığım.

İlaç kullanmaya başladığımda da sağlığımın iyiye gittiğini hemen hissettim ve durumum daha iyi dengeye girdi.’” (s.8) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

82

“KOAH tedavisinin resmi olarak altı hedefi vardır. Hedeşer bir arada şikayetlerinizin olabildiği kadar kısıtlanmasını amaçlar. Bunun için doktorunuz sizinle birlikte sizin için özel düzenlenen bir terapi planı hazırlar.” http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

83

“KOAH tedavisinin hedefleri;

·         Şikayetlerin azaltılması

·         Efor gücünün geliştirilmesi

·         Akciğer fonksiyonunun (FEV1) gerilemesini durdurmak

·         Aniden alevlenmeleri önlemek

·         Engelli veya iş göremez olma durumuna girilmesini ertelemek veya önlemek

Bu hastalıkla bağlantılı yaşam kalitesi unsurlarını düzeltmek.” (s7.) [Diğer ilgili detay; s.7-9) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

84

“KOAH'yı tetikleyen uyarımlar

 evcil hayvanlar

 tütün dumanı

 odun ateşi

 bacasız gaz fırını veya şofbenin yanma gazları

 kızartma/pişirme kokuları

 parfüm ve oda spreyleri

 mumlar

 klor, cila, terementin veya başka tür temizleme maddeleri

 saç spreyi, keskin parfüm ve tıraş losyonu kokuları.

 otomobillerin egzoz gazları

 sis, rüzgar, yağmur, nemli hava, değişken hava ısıları,

soğuk hava

nezle ve grip” (s.10) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

85

“Evinizi daima aynı sıcaklıkta tutmaya çalışın: gündüzleri 21 ve geceleri 18 derecede tutun. Ve sıcak bir yaz günü buz gibi soğuk hava üfüren klimalı bakkala girmeseniz de iyi edersiniz” (s.11) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

86

“Grip aşısı

Bir de grip aşısı vardır. KOAH hastası olarak her yıl aşı yaptırmayı unutmamanız tavsiye edilir. Bu sadece gribe karşı daha az direnciniz olduğu için değil. Grip olursanız nefes daralma ve öksürme şikayetinizi de tetikleyebildiği için. Nezle olmanız durumunda da aynısı geçerli. Nezleye karşı ise maalesef henüz aşı yok. En iyisi, nezle olan kişilerden uzak durun ve sıkça elinizi yıkayın.” (s.11) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

87

“KOAH hastası Marianne van der Loos (yaş 61):

‘Bazen yaşıtım birinin merdivenden hızlıca yukarıya çıktığını görüyorum. Ve ‘ben de bir zamanlar böyleydim’ diye düşünmeden edemiyorum. Öyle anlarda insan gerçekle yüz yüze geliyor. Ama çoğu zaman halen yapabildiklerimi düşünerek mutlu olmaya çalışıyorum. Yorulunca iş yapmayı bıraksam da, tekerlekli

sandalye olmadan gezintiye çıkamasam da mutlu olmaya çalışıyorum.” (s.11) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

88

“KOAH hastası Truus Braakman (yaşı 57): ‘Kıpır kıpır olan iki torunum var. Hele öğle uykusunu da bırakalı tüm gün koşturuyorlar ve benim artık bazen gücüm yetmeyebiliyor. Ama çok şirindirler torunlarım, ninelerinin yorulduğunu hissediyorlar. Ne var ki artık istediğim kadar onlarla oynaşamadığıma üzülmüyor değilim.” (s.12) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

89

“Peki, bazı işleri aşağıda yapamaz mısınız? Yazın vantilatör veya seyyar klima yoluyla evinizi serin tutun.

Ya da güneşe bakan pencerenin perdesini örtülü tutun. Mutfakta araç gereç için her defa eğilmek

zorundaysanız, dolapları belki de başka dizebilirsiniz. Alış verişe, yoğun olmayan saatlerde giderseniz daha rahat edersiniz.

Bahçenizi toparlamak tabi ki zevkli bir iş, ama çimen biçme gibi ağır işleri belki komşunuzun oğlu da yapabilir.” (s.12) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

90

“KOAH rahatsızlığı gözle görülür bir durum değildir. Dolayısıyla sizi gören biri hesaba katması gereken

bir durum fark edemez. Ve otobüsü yakalamak için koşmaktansa bir sonraki otobüsü beklemeyi

tercih etmenize anlam veremez. KOAH hastası olduğunuzu bilen biri de ikilem içerisinde olabilir:

engellerinizi dikkate alıp size yardımcı olmalı mı, olmamalı mı? Bunları dikkate alarak KOAH konusunda olabildiği kadar net olmanız gerekir.

Yani KOAH rahatsızlığınız hakkında çekinmeyin. Sabah uyandığın zaman bırakın kendinize gelmeniz

zaman alsın, yeter ki eşiniz bunun tembellikten değil gece nefes daralmasından kaynaklandığını

bilsin. ” (s.12-13) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

91

“KOAH hastası Harry Walker (yaşı 66): ‘Bazen evde küçük tamirat işleri yaparken kendimi frenlemem lazım. Bahçeyi bir günde belleyeceğime üç günde belliyorum. Durağa varmadan otobüsün geldiğini gördüysem yakalayım diye acele etmeyip bir sonraki otobüsü bekliyorum.'” (s.13) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

92

“KOAH hastası Marianne van der Loos (yaş 61): ‘KOAH hastası olmam, eşim açısından da kolay değil. Bana çok destek olması harika, ama benim yüzümden O devamlı ritmini bana ayarlamak zorunda kalıyor. Bunun için kendi alıştığı şeylerle de uğraşması için teşvik etmeye çalışıyorum. Geçenlerde örneğin bir arkadaşıyla  Kanada’ya gitti. Ona kalsa beni yalnız bırakmak istemiyordu. Yine de gitmesi için ikna ettim, çünkü devamlı benim KOAH hastalığımla meşgul olması iyi değil.’” (s.13) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

93

“Utrecht’te fizik terapist: ‘Hareket etmekle kaslar ve kondisyon gelişir. Bu, akciğerler için de geçerlidir. Onun için bol bol hareket edin.” (s.15) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

94

“Olabildiği kadar sağlıklı yaşamak bilhassa KOAH hastaları için önemlidir. Kondisyonunuz ne kadar iyiyse kendinizi o kadar güçlü hissedersiniz. Kendini bedensel olarak güçlü hisseden biri daha zevkli bir yaşam sürer. Böyle durumda nefes daralma veya öksürme ataklarına da daha dayanıklı olursunuz. KOAH ile mücadele açısından bol hareket ve mantıklı beslenme önemli unsurlardır.” (s14) (Detay bilgi; s.14-15) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

95

“Nefis yemek

KOAH hastaları beslenme açısından özel şartlara uymalı. Bu da aşikar: aynı işleri yapabilmek için nispeten

daha fazla enerji harcıyor insan. Solunum yollarındaki iltihap süreçleri de vücuda daha farklı bir şekilde yük olur. Bundan dolayı KOAH hastalarında aşırı kilo kaybı söz konusudur. Bunu bazen kişi fark etmez bile. Bu nedenle kilonuzu takip etmeniz önemlidir. Yeterli sağlıklı beslenip beslenmediğinizi yeniden değerlendirmekte

fayda var.

Bu hususta diyet uzmanları yardımcı olabilir. Günümüzde diyet uzmanlarının size diyette olduğunuzu

hissettirmeyecek nitelikte Utrecht’te fizik terapist: ‘Hareket etmekle kaslar ve kondisyon gelişir. Bu, akciğerler için de geçerlidir. Onun için bol bol hareket edin.’  ihtiyacınız kadar besin maddeleri ve enerji sağlayan tonlarca diyet tarifeleri bulunur.

Bazı KOAH hastalarının da tersine aşırı kilolu olma durumu vardır. Bunun yaşamı gereksiz yere zorlaştırdığını anımsarsınız: akciğer kapasitesi daha düşük olsun ama daha fazla ağırlık taşı. Bu  sağlıklı bir şey değildir. Aşırı kilolu olmak türlü başka hastalık ve rahatsızlıklara karşı da direnci zayışatır. Yani

aşırı kilolu birinin de diyet uzmanına görünmesi gerekir. Aile hekiminiz sizi bu konuda yönlendirebilir.

Böyle bir şeye başvurmadan kendiniz beslenmenizi ele almanız da olabilir tabi.” (s.15-16) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

96

“Yemek pişirirken yemek buharına maruz kalmamaya çalış. Davlumbaz iyi çalışmıyorsa tamir ettir veya daha iyisini al. Magnetron veya düdüklü tencere ile yemek pişirmek de çok etkin bir yöntemdir ve sizi üstelik daha

az bunaltır.” (s.16) http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/Luchtpunt_Leven_met_COPD_brochure_TR.pdf

97

OBSTRÜKTİF NE DEMEKTİR?

“Kişinin sigara dumanı ve diğer zararlı gazlara maruziyeti sonrası

 Soluk yollarında mikrobik olmayan bir iltihap oluşması ve

 İltihaplanma sonucu hava yolları daralır

KOAH ve SİGARA

Sigara içen kişilerin hava yolları ve akciğerleri, sigaranın içerdiği zararlı maddelere karşı bir savunma içine girer.

Akciğerleri korumak için koruyucu mekanizmalar devreye girer.

Sürekli sigara içilirse bu koruyucu mekanizmalar yeterli işlev göremez ve akciğer dokularında zararlar oluşur.

Akciğerlerdeki salgıların miktarı artar, hava yolları daralır, damarlarda değişiklikler oluşur.” http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/27102014101540-KOAH-Hasta-Egitim-Seti-2014--ppt.pdf  

98

“KOAH BELİRTİ VE BULGULARI

En önemli belirtileri:

Sinsi başlayan ve giderek şiddetini artıran nefes darlığı

Ve/veya (KRONİK) müzmin öksürük

Balgam çıkarma” http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/27102014101540-KOAH-Hasta-Egitim-Seti-2014--ppt.pdf 

99

100

“KOAH TANISI NASIL KONUR?

Tanı Koydurucu Tetkik:

– Üşeme testleri (spirometri)

Yardımcı Tetkikler:

– Akciğer filmi

– Kan oksijen seviyesi ölçümü

– Bazı kan ve egzersiz testleri” http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/27102014101540-KOAH-Hasta-Egitim-Seti-2014--ppt.pdf  

101

“KOAH’LA BAŞETMEDE ATILMASI GEREKEN ADIMLAR NELERDİR?

 Adım 1: Sigara içmeyi bırakın

 Adım 2: Grip ve zatürre aşılarınızı yaptırın

 Adım 3: KOAH ilaçlarınızı doğru şekilde kullanın

 Adım 4: Hareketsiz kalmayın. Yürüyün!

 Adım 5: İyi ve doğru beslenin

 Adım 6: Enerjinizi iyi kullanın ve stresden uzak durun

 Adım 7: Oksijen tedavinizi kullanın

 Adım 8: Ataklarınızı kontrol altına alın” http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/27102014101540-KOAH-Hasta-Egitim-Seti-2014--ppt.pdf  

102

“KOAH TEDAVİSİ

1. Nefes açıcı inhaler ilaçlar

2. Gerekli olgularda evde oksijen tedavisi

3. Gerekli olgularda evde solunum cihazı tedavisi”

“İlaçlar doğru ve etkin kullanılmazsa

Etkili olmaz

Hastalık ilerler

Sık alevlenmeler olur

Hastane yatışları artar

Bir çok yan etkiler gelişebilir” http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/27102014101540-KOAH-Hasta-Egitim-Seti-2014--ppt.pdf  

103

“İLAÇ DIŞI TEDAVİLER

 Egzersiz/yürüyüş.

 Dengeli beslenme

 Stresten uzak durma

 Pulmoner rehabilitasyon programlarına

katılmak

 Oksijen tedavisi” http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/27102014101540-KOAH-Hasta-Egitim-Seti-2014--ppt.pdf  

104

“YÜRÜYÜŞ

Yeterli fiziksel aktivite (hareketli bir yaşam) yaşamı uzatır.

KOAH olmayı engeller

KOAHlılarda hastalığın ilerlemesini engeller.

KOAHlıların hareketsizlikten bilhassa kaçınmaları Gerekir” http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/27102014101540-KOAH-Hasta-Egitim-Seti-2014--ppt.pdf  

105

“SAĞLIKLI BESLENME

 Bir diyetisyen tarafından düzenlenen beslenme programı son derece önemlidir.

 Kötü beslenme nedeniyle kilo kaybı yaşanabilir.

 Kötü beslenmenin ve kilo kaybının temel nedeni yemek yeme sırasında oluşan soluk alıp vermede yaşanan güçlüktür.

 Kilo kaybı zaman içerisinde kasların erimesine ve solunum kaslarının da güçsüzleşmesine neden olur” http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/27102014101540-KOAH-Hasta-Egitim-Seti-2014--ppt.pdf  

106

“Sağlıklı beslenme;

Beslenmeye yönelik öneriler:

√ Üç ana öğün dışında kalan zamanlarda daha az miktarda besin tüketmeye çalışın.

√ Elma, lahana, mısır, salatalık ve gazlı içecekler gibi gaz yapıcı besinlerden kaçının.

√ Kalp yetmezliğiniz yoksa ve şişmiyorsanız mümkün olduğunca fazla miktarda sıvı alın.

√ Yemek yerken daha az konuşmaya çalışın.

√ Yemeklerinizi daha yavaş yemeye çalışın.” http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/27102014101540-KOAH-Hasta-Egitim-Seti-2014--ppt.pdf  

107

“PULMONER REHABİLİTASYON MERKEZLERİNDEN YARARLANIN

Yakınınızda bir pulmoner rehabilitasyon merkezi olup olmadığını doktorunuza sorun

Rehabilitasyon nefes darlığınızı azaltır.

Hasta iyi yürürsünüz

Hastalığınızı en iyi biçimde tanırsınız

Benzer durumdaki kişilerle tanışırsınız

Daha moralli olursunuz” http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/27102014101540-KOAH-Hasta-Egitim-Seti-2014--ppt.pdf  

108

“NEFES DARLIĞI İLE BAŞ ETME METODLARI

 Fizyoterapistin öğreteceği yöntemlerle nefes darlığı ile baş edilebilir.

– Büzük dudak solunumu

– Postür

– Gevşeme

– Nefes darlığı ile başa çıkma

– Salgıların dışarı çıkarılması

OKSİJEN TEDAVİSİ

 Hastalığı ilerlemiş kişilere ve akciğerlerin vücudun ihtiyaç duyduğu oksijeni sağlamakta yetersiz kaldığı durumlarda oksijen tedavi uygulanır.

 Oksijen tedavisinden faydalanabilmek için oksijeni günde en az 18 saat ve özellikle uyku esnasında ve egzersizde, mümkünse sürekli olarak almak gereklidir.

Vücutta bir enfeksiyon geliştiğinde KOAH’a ait belirti ve bulgular alevlenir (atağa girer) / kötüleşir.

Yılda yaklaşık olarak 1-4 kez atak gelişebilir.

Daha çok kış aylarında herhangi bir zamanda olabilir.

Ataklarda günlük kullanılan ilaçlar yetersiz kalır. http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/27102014101540-KOAH-Hasta-Egitim-Seti-2014--ppt.pdf  

109

KOAH ALEVLENME

Balgam miktarında ve renginde değişiklik

Daha şiddetli veya daha sık öksürme hissi

Soğuk algınlığına ilişkin belirti-bulgular (burun akıntısı, boğaz ağrısı, titreme, ateş vb.),

Kısa kısa soluk alıp vermek

Solunum sırasında hışıltı sesi

Nefes darlığında artış

 Her günkü ilaçlarınızı almanıza rağmen iyi hissetmiyorsanız

 Nefesiniz çok darsa

 Çarpıntı ve morarma varsa

 Evde oksijen cihazınız yoksa

 Bacaklarınız şişmişse

 Kalp yetersizliği, şeker hastalığı gibi ciddi ek hastalıklarınız varsa

 Evde size destek verecek yeterli sayıda yakınınız yoksa

 Eviniz hastaneye uzaksa

Vakit geçirmeden en yakın acil servise başvurun http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/27102014101540-KOAH-Hasta-Egitim-Seti-2014--ppt.pdf  

110

Alevlenme Olduğunda Ne yapmalıyım ?

İlk 1 saatlik dönemde hızlı tedavi için 20 dakika arayla 3 kez :

Kısa etkili Nefes açıcınızı sık alın (6-8 puff)

Sonraki 4 saat boyunca saat başı

Kısa etkili Nefes açıcınızı sık alın (6-8 puff)

Sonra 4 saatte bir

Evde oksijeniniz varsa hemen oksijeninizi takın ve atlevlenme sürdüğü sürece çıkarmayın http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/27102014101540-KOAH-Hasta-Egitim-Seti-2014--ppt.pdf  

111

Evde Alevlenme Tedavisi

Hafif orta KOAH’ınız varsa

Morarma yok, şişlik yok, kalp hastalığı yok

Hafif nefes darlığınız varsa

Öksürüyorsanız

Balgamınız yeşil renge dönüştüyse

Halsizlik yaşıyorsanız

Alevlenme tedaviniz evde yapılabilir

Evde Alevlenme Tedavisi

 Eğer bunları uygulamanıza rağmen

 Şikayetleriniz 1 günden uzun sürdüyse, günlük kullandığınız

KOAH ilaçlarınızı kullanmayın

 Göğüs hastalıkları uzmanınıza başvurun.

 Eğer ona ulaşamıyorsanız aile hekiminize gidin.

Evde Alevlenme Tedavisi http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/27102014101540-KOAH-Hasta-Egitim-Seti-2014--ppt.pdf  

112

ALEVLENMEDE YAPILMAMASI GEREKENLER?

Oksijeni birden bire en üst düzeyden açmak

Uyku ilaçları, rahatlatıcılar almak

Soluk yollarına su buharı buğuseptil uygulamak

Uzayan atağa rağmen doktoru aramamak

Sigara içmeye devam etmek

Burunda oksijen varken sigara içmek”

http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/27102014101540-KOAH-Hasta-Egitim-Seti-2014--ppt.pdf  

113

“KOAH, süregelen bronşit ve akciğerdeki hava keseciklerinin harabiyeti sonucu hava akımında kısıtlanma ile seyreden bir hastalıktır. Hava akımındaki azalma daima ilerleyicidir.” (s.1) http://www.sakaryaeah.saglik.gov.tr/hastaokulu/REHBERLER/koahveastim.pdf

114

“Her geçen gün giderek artan nefes darlığı yakınması varsa, hemen doktora başvurulmalıdır.” (s.1) http://www.sakaryaeah.saglik.gov.tr/hastaokulu/REHBERLER/koahveastim.pdf

115

“Öksürük ve balgam çıkarma ilk ortaya çıkan yakınmalardır. Genellikle bu bulgular hastalar tarafından  önemsenmez. Çoğu zaman sigara öksürüğü olarak değerlendirildiği için de hastalığın erken tanısı gecikebilir. Öksürük ve balgam sabahları daha fazladır. Balgam genelde sümüksü ve beyaz renklidir. Balgam miktarının artması, renginin sarı veya yeşil renge dönüşmesi solunum yollarında mikrobik bir iltihabın olduğunun göstergesidir.” (s.2) http://www.sakaryaeah.saglik.gov.tr/hastaokulu/REHBERLER/koahveastim.pdf

116

“Nefes darlığı, özellikle hareket sırasında ortaya çıkar ve yıllar içinde yavaş yavaş artış gösterir. Başlangıçta hızlı yürümek zorunda kalındığında, merdiven çıkarken yada yokuş tırmanırken hissedilir. Yıllar içinde artar, giyinirken, konuşurken ve hatta istirahat halinde bile hissedilir hale gelir. Nefesi verirken ortaya çıkan zorluk nedeniyle akciğerlerde kalan hava miktarı artar, göğüs kafesi genişler ve tıpkı bir fıçı şeklini alır ki buna ‘fıçı göğüs’ adı verilir. Nefes alındığında, kaburga aralıkları içeri doğru hareket eder ve hasta nefesini dudaklarını büzerek vermeye çalışır (büzük dudak solunumu). Yakınmalar yalnızca nefes darlığı ile sınırlı kalmaz. Yorgunluk, halsizlik ve depresyon diğer yakınmalara eşlik eder.

İleri dönemlerde kanın yeterince oksijenlenememesi sonucu parmak uçları, dil, dudaklar ve kulak memeleri mavi-mor renk alır. Ağır hastalarda kandaki karbondioksitin atılamamasına bağlı olarak uykuya eğilim artar.” (s.3) http://www.sakaryaeah.saglik.gov.tr/hastaokulu/REHBERLER/koahveastim.pdf

117

“Tedaviyle;

• Hastalığın ilerlemesi önlenecek,

• Yakınmalar azalacak,

• Egzersiz kapasitesi artacak,

• Yan etkiler engellenecek,

• Yaşam süresi uzayıp yaşam kalitesi artacaktır.

Tedavi Programı

• Sigaranın bırakılması,

• Çevresel ve mesleki hava kirliliğinin kontrolü,

• Uzun süreli ilaç tedavisi,

• Atak tedavisinden oluşmaktadır.

KOAH oluşmasınıve doğal gelişimini belirleyen en önemli risk faktörüsigara kullanımıdır.

KOAH’ta sigaranın bırakılmasıyla akciğer fonksiyonlarındaki kayıp azalmaktadır. En iyisi sigaraya hiç başlamamaktır.” (s.4) http://www.sakaryaeah.saglik.gov.tr/hastaokulu/REHBERLER/koahveastim.pdf

118

“Egzersiz

Akciğerlerin iyi çalışması için egzersiz gereklidir. Ne yazık ki birçok akciğer hastası egzersizden korkar. Bunun nedeni, nefes darlığı hissi veya nefes darlığının zarar vereceği korkusudur. Ancak bu doğru değildir, nefes darlığı hissedilmesi akciğerlere zarar vermez. Hareketsiz kalınması kasların zayıf düşmesine ve akciğer kapasitesinin azalmasına neden olur. Hareketli ve aktif bir yaşam akciğer kapasitesini arttırır.” (s.9) http://www.sakaryaeah.saglik.gov.tr/hastaokulu/REHBERLER/koahveastim.pdf

119

“Nefes Darlığının Kontrolü İçin

• Yüzeyel ve hızlı solunum yerine daha derin ve yavaş nefes almaya çalışılmalıdır.

• Burundan derin bir nefes alıp, dudakları büzerek ıslık çalar gibi yavaş yavaş verilmelidir (büzük dudak solunumu).

• Rahat şekilde oturup, sırtı arkaya yaslayarak, bir el göğüse, bir el karına konulur. Derin nefes alırken karın şişmeli, verirken içe çekmelidir. Aynı hareket sırtüstü yatarken de yapılıp diyaframın daha güçlü kasılması sağlanabilir.” (s.9) http://www.sakaryaeah.saglik.gov.tr/hastaokulu/REHBERLER/koahveastim.pdf

120

“Balgam Çıkarma Yöntemleri

Balgamı çıkarmak için etkili öksürmek gerekmektedir. Önce derin bir nefes alınır,gövde öne doğru eğilip, karın kasları kasılır, sonra 2-3 kez kısa ve güçlü şekilde öksürülerek balgam çıkarılır.Hastanın durumu göz önüne alınarak önerilen solunum ve kas egzersizleri düzenli olarak yapılmalıdır. Düzenli egzersiz, nefes darlığını azaltıp, egzersiz kapasitesini artırmaktadır.” (s.10) http://www.sakaryaeah.saglik.gov.tr/hastaokulu/REHBERLER/koahveastim.pdf

121

“Atak (Alevlenme)

KOAH’lı hastada solunumsal belirtilerin tıbbi müdahale gerektirecek derecede artışı ile karakterize dönemler olarak tanımlanır. KOAH hastaları yılda yaklaşık 1-4 kez atak geçirirler. Atak sırasında nefes darlığı, öksürük ve balgam miktarı artar.

Bu şikâyetlerin varlığında hekime başvurulmalıdır,

• Atağın en sık nedeni enfeksiyonlardır. Bu nedenle; yılda bir kez Eylül - Ekim aylarında grip aşısı önerilmektedir.

• Nezle veya grip geçirmekte olan kişilerden uzak durulmalıdır.

• Kapalı, kalabalık yerlerden kaçınılmalıdır.

• Eller sık sık yıkanmalıdır.

• Evin mümkünse her yeri aynı sıcaklıkta (18-20°C) olmalıdır.

• Havanın kirli olduğu günlerde olabildiğince dışarı çıkmaktan kaçınılmalıdır.

• Soğuk havalarda ağzı ve burnu atkıyla sıkıca kapamalıdır.

• İç ortamdaki hava kuru ise, sobanın, kaloriferin yanına su konulmalıdır.” (s.10-11) http://www.sakaryaeah.saglik.gov.tr/hastaokulu/REHBERLER/koahveastim.pdf

122

“KOAH’la Daha Rahat Yaşamak İçin Pratik Yöntemler

Banyoda

• Banyodan sonra bornoz giyin, havluyla kurulanmak için zaman kaybetmeyin.

• Tıraş olurken veya makyaj yaparken oturmayı tercih edin.

• Nem sizi rahatsız ediyorsa, banyo yaparken kapıyı açık bırakın.

Giyinirken

• Dar giysilerden kaçının. Önden düğmeli giyecekleri tercih edin.

• Eğilmemek için bağcıksız ayakkabıları tercih edin.

Mutfakta

• Yemek pişirirken aspiratörü çalıştırın ve mutfağınızı etkin bir şekilde havalandırın.

• Oturarak çalışın.

Yatak Odasında

• İlaçlarınız yatağınızın baş ucunda olsun.

• KOAH cinsel hayatınızı etkileyebilir. Sorunlarınızı eşinizle konuşun. Cinsel ilişkiden önce ilacınızı almanız sizi rahatlatacaktır. Cinsel ilişki sırasında nefes darlığı hissetmenizin akciğerlerinize zararı yoktur.

Son olarak;

• İşlerinizi oturarak yapmaya çalışın.

• Eğilmekten, uzanmaktan kaçının.

• İşlerinizi önceden planlayın, acele etmeyin.

• Hareketleriniz yavaş ve kararlı olsun.

• Alışverişte el arabası kullanın.

• Merdiven çıkarken nefes alın, arkadaki ayağınızı öndekinin yanına getirirken nefesinizi verin.

• Eğilirken nefes verin, doğrulurken nefes alın.” (s.11)

http://www.sakaryaeah.saglik.gov.tr/hastaokulu/REHBERLER/koahveastim.pdf

123

“Yaygın şikâyetler şunlardır:

• Günde birkaç kez öksürük

• Balgam tükürme

• Nefes darlığı

• Efor (yorulma) sonrası nefes darlığı

Gerçek bir tanı için doktorunuza gidin. Doktorunuzda bunun için özel aletler vardır ve sizde gerçekten KOAH olup olmadığını belirleyebilir” .  http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/flyer-wat-is-copd-turks.pdf

124

“KOAH Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığının kısaltılmış ismidir. Bu solunum yolları hastalıkları olan Kronik bronşit ve amfi zem’in toplu ismidir.

Bu hastalıklarda akciğerleriniz ve solunum yollarınız esnekliklerini kaybettiklerinden dolayı gerektiği gibi çalışmazlar. Ne yazık ki, bu durum bütün ömrünüz boyunca böyle kalır, çünkü KOAH’ın tedavisi mümkün değildir, kronik bir hastalıktır. Ama uygun bir tedavi ile ve hayat tarzı düzenlemesi ile hayatınıza güzel devam etmeniz mümkündür.” http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/flyer-wat-is-copd-turks.pdf

125

“KOAH’ın Nedenleri

KOAH’ın farklı nedenleri olabilir. En büyük suçlu sigaradır: KOAH hastalarının 90%’ı sigara içmektedir veya geçmişte sigara içmiştir. Tüm başlıca nedenleri şunlardır:

• Sigara

• Uzun süre tozlu hava ile temas, tahta kesim atölyesinde, taş ocakları veya tavuk fabrikasında çalışmak

• Kostik temizleyiciler gibi toksik maddeler ile uzun süreli temas

• Hava kirliliği

• Soyaçekim

• Daha evvel olan akciğer iltihaplanmaları veya diğer akciğer hastalıkları

• Tedavi edilmemiş astım” http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/flyer-wat-is-copd-turks.pdf

126

“Eğer sizde KOAH varsa, her şey biraz daha zor olur. Nefes darlığından şikâyetiniz çok olur. Balgam çıkarmanız ve sık sık öksürmeniz de mümkündür. Yaptığınız her şeyde biraz daha yavaş olmanız gerektiğini anlayacaksınız.

Akciğerleriniz ve solunum yollarınız geri dönüşü olmayan bir şekilde hasar görmüşlerdir. Buna karşı bir şey yapmanız artık mümkün değildir. Ama şikâyetlerinizin daha da ilerlemelerini önleyebilirsiniz. Mesela sigarayı bırakarak, daha fazla hareket ederek ve ilaç kullanarak. Uygun bir tedavi ile ve hayat tarzınızı ayarlayarak KOAH hastalığına rağmen daha çok şeyleri başarabilirsiniz.” http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/flyer-wat-is-copd-turks.pdf

127

“Akciğerlerde hava hapsolması

KOAH hastalığında solunum yolları daralmıştır. Bundan dolayı alınmış olan nefesi tamamen geri vermek zor olur.

Nefes verdikten sonra normalde olduğundan daha fazla hava akciğerlerinizde kalır. Buna ‘Air Trapping’ yani hava hapsolması diyoruz. Bu hapsolan hava bir sonraki nefes alımını güçleştirir. Akciğerlerde hava kalınca yeniden nefes almak için daha az yer kalır. Bu gerginliğe ve nefes darlığına yol açar. Bu durumun çok rahatsız edici olduğundan dolayı, çoğu kez bilinçsizce bu şikâyetlerden kaçınırsınız. Mesela daha az hareket ederek. Eğer efor sarfederseniz, daha hızlı nefes alırsınız. Nefesiniz daralır ve rahatça ve derince nefes almak için daha az zamanınız kalır. Akciğerlerde kalan hava miktarı, daha da büyür. Buna hiperenş asyon deriz. Ve daha az hareket ettiğinizden dolayı kondisyonunuz geriler ve KOAH şikâyetleriniz çoğalır.

Bundan dolayı daha az hareket edersiniz ve böylece aşağıya doğru kısır bir döngünün içine girersiniz. Burada sadece bir çıkış yolu vardır: hareket etmeye devam.“ http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/flyer-wat-is-copd-turks.pdf

128

“Akciğer hastalıkları uzmanı Maastricht Üniversitesi Tıp Merkezi: “Hareket yaparken nefesleri daralan insanlar bunun ilerleyen yaşlarından dolayı olduğunu düşünüyorlar. Bundan dolayı zamanında yardım istemiyorlar. Eğer sizde nefes darlığı varsa ve sigara içtiyseniz veya ailenizde nefes darlığı varsa, dikkatli olun ve ev doktorunuza müracaat edin.” http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/flyer-wat-is-copd-turks.pdf

129

“KOAH tedavisi

KOAH tedavi edilebilir değildir, ama KOAH hastalığına rağmen hayatınıza güzelce devam etmeniz mümkündür. Şikâyetlerinizi azaltan ilaçlar ve terapiler mevcuttur. Akciğerleriniz tekrar sağlıklarına kavuşmazlar ama adım adım kondisyonunuzu düzeltip ve böylece alışmış olduğunuzdan daha fazla şeyler yapabilirsiniz. Ev doktorunuz size en azından sigarayı bırakmanızı (eğer sigara içiyorsanız) ve daha fazla hareket etmenizi tavsiye edecektir. Hareket ederek kondisyonunuzu kuvvetlendirebilirsiniz. Bundan dolayı ilaçların etkisini de yükseltirsiniz.

Daha iyi nefes almanızı sağlayacak olan bazı ilaçlar vardır. Bunlara bronkodilatörler denilir. Bu ilaçları kullandığınızda, bunlar doğrudan akciğerlerinize ulaşırlar ve hem kısa vadeli hem de uzun vadeli olarak çabuk etki yaparlar. Eğer KOAH hastalığının ciddi bir aşamasında iseniz, size bazen anti-inş amatuvar ilaç da verilir. Bunlar nefes alma yollarındaki enfeksiyonları azaltıp, uyarımlardan az rahatsız olmanızı ve öksürüğün azalmasını sağlarlar.” http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/flyer-wat-is-copd-turks.pdf

130

“Tedavi planına düzenli uyunuz

Ev doktorunuz ile birlikte sizin için en uygun olan bir tedavi seçersiniz. Bunu bir tedavi planına kaydedersiniz.  Eğer buna uyarsanız şikâyetleriniz çoğalmaz ve belki de azalabilir. Uygun bir tedavi ve hayat tarzınızın ayarlanması ile kesinlikle hayat kalitenizi yükseltebilirsiniz. Burada tedavi planınıza sadık olmanız ve ilaçlarınızı zamanında ve uygun şekilde kullanmanız önemlidir. Yoksa bir etkisi olmaz.”

“Pratisyen ve uzman hemşire, Utrecht: “İnsanların çoğu hemen etki görmedikleri için ilaçları kullanmakta zorlanıyorlar. Ama ilaçlarınızı düzenli olarak almazsanız akciğer fonksiyonunuz geriler. Nefes darlığınız o zaman giderek ağırlaşır. İlaçlarınızı uygun şekilde kullanmanız bundan dolayı çok önemlidir.” http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/flyer-wat-is-copd-turks.pdf

131

“KOAH ile yaşamak

Tedavi planınıza uyarsanız adım adım düzeldiğinizi fark edersiniz. Ama bazı şeyler zor olmaya devam edecektir. Eğer hayat tarzınızı kendi durumunuza ayarlarsanız bu bir sorun olmayacaktır. O zaman mümkün olanı başaracaksınız.” http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/flyer-wat-is-copd-turks.pdf

132

“Hayatınızı iyi organize etmeniz önemlidir.

Mesela, faaliyetleri mümkün olduğunca kendinizi en iyi hissettiğiniz zamanlarda planlayın. Kalabalık saatlerde alış verişe çıkmayın. Ve ilaçlarınızı daima uygun zamanda almaya dikkat edin. Birkaç genel ipuçları:

• Çevrenizi bundan haberdar edin. O zaman herkes her etkinliğe katılamayacağınızı ve bazen randevularınızı iptal etmeniz gerekeceğini anlayacaktır.

• Kendi sınırlarınızı kabul edin.

• Yapmanız gerekeni kendi hızınızda yapın.

• Hangi şeylerden kendinizi iyi veya kötü hissettiğinizi öğrenmek için bir günlük tutun.

• Yeterince dinlenin. Örneğin, gün ortasında yarım veya bir saat dinlenin. O zaman öğleden sonra ve akşamın geri kalanı için daha fazla enerjiniz olur.

• Evinizi her şeye kolayca erişebileceğiniz şekilde dekore edin.

• Ev içi yardımı için hakkınız olup olmadığını araştırın.

• Banyo değil de, duş yapmayı tercih edin. Çünkü küvete girip çıkmak çok enerji ister.

• Fazla eğilip, kalkmaktan kaçının, mesela giyinirken. Ayakkabı bağlarınızı, ayağınızı yüksek bir yere koyarak bağlayın.

• Sağlıklı ve çeşitli beslenin.

• Düzenli hareket yapın.” http://www.luchtpunt.nl/uploads/pdf/flyer-wat-is-copd-turks.pdf

133

“KOAH riski yüksek olan meslekler arasında; maden, metal, çimento, tahıl ve tekstil işçiliği ile ulaşım sektörü ve odun/ kâğıt üretiminde çalışma gelmektedir. Bu sektörlerde çalışanların gerekli iş yeri korunma tedbirlerini almaları gereklidir.” http://www.saglik.gov.tr/TR/dosya/1-73927/h/koah-brosuru.pdf

134

“KOAH’ın Oluşumu

Hastalık büyük oranda sigara dumanı ve bazı kişilerde diğer zararlı gaz ve parçacıklara bağlı olarak gelişen soluk yollarının mikrobik olmayan bir iltihabı sonucu oluşur. Bu iltihaplanma sonucu hava yolları daralır. Normalde balon gibi rahatlıkla genişleyip daralabilen hava kesecikleri, bu özelliklerini yitirir, yıpranır ve normal boyutlarına geri gelemez hale gelir. Birey soluk verdiğinde bir miktar hava akciğerlerde hapis kalır. Bu durum kirli havanın dışarı atılmasını ve temiz havanın içeri alınmasını güçleştirir ve akciğerde kalıcı hasar gelişir.” http://www.saglik.gov.tr/TR/dosya/1-73927/h/koah-brosuru.pdf

135

“KOAH Görülme Sıklığı

Dünyada ve Türkiye’de her 10 kişiden ikisi KOAH’lıdır. Ancak KOAH’lıların ancak 10’da 1’i hastalığının farkındadır.”  http://www.saglik.gov.tr/TR/dosya/1-73927/h/koah-brosuru.pdf

136

“KOAH’ın Belirti ve Bulguları

Hastalığın en önemli belirtileri sinsi başlayan ve giderek şiddetini artıran nefes darlığı ve/veya kronik öksürük ve balgam çıkarmadır. Bu yakınmalar hastalığın şiddetini arttırdığı ve “alevlenme ya da atak” olarak adlandırılan dönemlerde daha da belirginleşir ve hastaneye yatış gerektirebilir.

KOAH’a ait belirti ve bulgular 50’li yaşlara gelmeden farkedilemeyebilir. Bunun başlıca nedeni hastaların

KOAH bulgularını hekime başvurmaya değecek kadar önemsememeleri ya da bu bulguları yaşlanma, şişmanlık gibi başka nedenlere bağlayabilmeleridir.

Çoğu KOAH hastası hastalığının erken döneminde sigara bırakmak istemediği için hekime başvurmayı erteleyebilir.

Bazı KOAH hastaları da hastalıklarını astım olarak adlandırırlar. Hastalık ilerlediğinde ise sık sık sağlık hizmeti almak zorunda kalabilirler.”  http://www.saglik.gov.tr/TR/dosya/1-73927/h/koah-brosuru.pdf

137

“KOAH Tanısı Nasıl Konur?

KOAH’ta tanı koyabilmek için, bireyin tıbbi özgeçmişinin sorgulanması, yaptığı işle ilgili detaylı bir öykü alınması ve iyi bir fiziksel muayene yapılması ve solunum fonksiyonlarının ölçüldüğü üşeme testleri (solunum fonksiyon testi)’nin yapılması gereklidir. Solunum fonksiyon testi son derece basit bir test olup hava yollarında tıkanıklık olup olmadığını ortaya koyar.” http://www.saglik.gov.tr/TR/dosya/1-73927/h/koah-brosuru.pdf

138

“KOAH’tan Korunma

KOAH’tan korunmanın en etkili yolu tütün ve tütün mamullerinin tüketilmemesi ve bu ortamlarda bulunulmamasıdır.” http://www.saglik.gov.tr/TR/dosya/1-73927/h/koah-brosuru.pdf

139

“KOAH Tedavisi

•          Sigara içmenin bırakılması

•          Sigara bırakma konusunda tıbbi destek alınması

•          Grip ve zatürree aşılarının yapılması

•          Nefes açıcı ilaçların düzenli ve kontrollü kullanılması

Sigaranın bırakılması hastalığın ilerlemesini azaltan en önemli girişimdir. KOAH’da nefes açıcı ilaçlar hastaların yakınmalarının giderilmesinde etkili olurlar. İlaçların solunum yoluyla alınması doğrudan akciğerlere etki etmesi açısından özellikle tercih edilmektedir. Solunum yoluyla verilen ilaçların etkili olması için doğru şekilde kullanılması gerekir. İlaçlar, hekimin önerdiği şekilde kullanılmalıdır.” http://www.saglik.gov.tr/TR/dosya/1-73927/h/koah-brosuru.pdf

140

“KOAH olup olmadığınızı ne kadar erken öğrenirseniz ileride akciğerlerinizde oluşabilecek daha kötü hasarlardan kendinizi o kadar erken korumuş olacağınızı da belirten Prof. Dr. Erdoğan Kunter, şunları kaydetti: “Doktorunuza danıştıktan ve nefes testi yaptırdıktan sonra KOAH’lı olduğunuzu öğrenirseniz, sakın paniğe kapılmayın. Öncelikle sigarayı bırakın. Düzenli egzersiz yapın. Her yıl grip aşısı ve 5 yılda bir zatürre aşısı olun. Doktorunuzu önereceği tedaviyi uygulayın. KOAH’ın tedavisinde özellikle nefes yoluyla alınan ilaçlar, akciğer rehabilitasyonu, oksijen tedavisi ve basınçlı hava veren cihazlar (BPAP, CPAP) gibi yöntemler kullanılabilmektedir.” http://www.medipol.com.tr/Document/PressRelease/KOAH.doc

141

“KOAH, akciğerdeki bronş adı verilen hava yollarında ve akciğer dokusunda harabiyete yol açarak nefes darlığına sebebiyet veren bir hastalıktır. Amfizem ve Kronik Bronşit terimleri de bu hastalık için kullanılabilmektedir. Öksürme, balgam çıkarma ve nefes darlığı hastalığın en önemli belirtileridir” http://www.medipol.com.tr/Document/PressRelease/KOAH.doc

142

“Sigara içenler öksürük ve balgam çıkarma gibi yakınmalarının sigaranın yol açtığı normal reaksiyonlar olduğunu düşünmektedirler. Halbuki, öksürmek ve balgam çıkarmak bu hastalığın erken belirtilerindendir.” http://www.medipol.com.tr/Document/PressRelease/KOAH.doc

143

“Kronik (müzmin veya süregen) Obstrüktif (tıkayıcı) Akciğer Hastalığı (KOAH), akciğerin kronik ilerleyici bir hastalığıdır. Hastalık büyük oranda sigara dumanı ve bazı kişilerde diğer zararlı gaz ve parçacıklara bağlı olarak gelişen soluk yollarının mikrobik olmayan bir iltihabı sonucu oluşur. Bu iltihaplanma sonucu hava yolları daralır. Bu iltihapla mücadele etmede yetersiz kalan akciğerlerde giderek ilerleyen bir harabiyet oluşur.” (s.3) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

144

“Sağlık ekibinizden nefes almanızı, egzersiz yapmanızı iyileştirecek yolları öğrenebilir, hastalığın neden olabileceği olumsuzlukları önleyebilirsiniz. Eğer ilaçlarınızı etkin şekilde kullanır ve doktorunuzun önerilerini doğru şekilde uygularsanız; sağlığınızın ve yaşam kalitenizin artacağından şüpheniz olmasın. Yeter ki siz hastalığınızı iyi tanıyın, hastalıkla ilgili tedavi önerilerini uygulayın.” (s.3) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

145

“KOAH’da akciğerlerin en küçük birim olan hava kesecikleri ve bu hava keseciklerine ulaşan küçük hava yolları hasar görür. Normalde balon gibi rahatlıkla genişleyip daralabilen hava kesecikleri, bu özelliklerini yitirir, yıpranır ve normal boyutlarına geri dönemez hale gelir. Birey soluk verdiğinde bir miktar hava akciğerlerde hapis kalır. Bu durum kirli havanın dışarı atılmasını ve temiz havanın içeri alınmasını güçleştirir. Hava yollarının etrafındaki damarların da zedelenmesi nedeniyle; vücuttan kirli havanın atılması ve temiz havanın dokulara kullanılmak üzere ulaştırılması güçleşir. Tüm bu anlatılanlar tıbbi olarak AMFİZEM olarak isimlendirilir.” (s.5) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

146

“KOAH’da küçük hava yolları mikrobik olmayan bir iltihap nedeniyle şişer ve normalde olması gerekenden fazla miktarda salgı (balgam) oluşturur. Şişen dokular ve oluşan fazla miktardaki salgı soluk alıp vermeyi zorlaştırır.  Çünkü hava yolları daralır ve havanın bu yollardan geçişi güçleşir. Fazla miktardaki salgı öksürük yoluyla dışarı atılamadığı için, hava yollarında kolaylıkla enfeksiyon meydana gelebilir. Tüm bu anlatılanlar tıbbi olarak KRONİK BRONŞİT olarak İsimlendirilir.” (s.5) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

147

“KOAH’ın en önemli ve sık görülen nedeni aktif olarak sigara içicisi olmak ya da pasif olarak dumana maruz kalmaktır.” (s.6) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

 148

“Anne babası sigara içen çocuklarda solunum sistemi hastalıklarının görülmesi, sigara dumanına maruz kalmayan çocuklardakinden daha fazladır.” (s.6) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

149

“KOAH akciğerlerin erken yaşlanmasıdır.” (s.7) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

150

“ Akciğer ve havayollarında meydana gelen bazı yapısal değişiklikler düzeltilemez. Ancak hava-yolu daralması, iltihap artışı, alevlenmeler gibi hastalığın bazı sonuçları tedavi edilebilir ve bireylerin yaşam kalitesini arttıracak şekilde kontrol altına alınabilir. Bu durum, hastalığın erken evrelerinde çok daha kolaydır. Ancak bireylerin KOAH’ı kontrol altına almak konusunda gönüllü olmaları ve doktoru ile işbirliği halinde olmaları gereklidir.” (s.7-8) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

151

“KOAH’ın kontrol alınabilmesi için en etkili yöntem sigaranın bırakılmasıdır.” (s.8) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

152

“Başta tütün dumanı olmak üzere, ısınma ve/veya pişirme amacıyla kullanılan çeşitli yakıtların dumanına veya mesleki toz, duman, toksik gaz ve taneciklere uzun süre maruz kalan kişilerde uzun süreli öksürük, balgam çıkarma ve giderek artan nefes darlığı yakınmalarından en az birinin gelişmesi halinde, yakınmalar çok şiddetli olmasa dahi göğüs hastalıkları doktoruna başvurulması gereklidir. Bu kişilere nefes ölçüm testi (spirometri) yapılarak KOAH tanısı konulabilir.

Hastalığın gerek başlangıcında gerekse ileri evrelerinde yakınmaları kontrol altına almak mümkündür.” (s.8) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

153

“KOAH tanısında önemli sorunlardan biri, hastalığı nefes darlığı yapan diğer nedenlerden ayırmaktır. KOAH’la en çok karışan hastalık astımdır.” (s.8) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

154

“Tanı için, solunum fonksiyonlarının ölçüldüğü Spirometri testinin yapılması gereklidir. Diğer yardımcı testler; akciğer filmi, kan oksijen seviyesinin ölçümü, kan testleri ve egzersiz testleridir.” (s.8) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

155

“Çoğu KOAH’lı, hastalığını astım ya da sadece nefes darlığı olarak tanımlamaktadır. Oysa KOAH astımdan farklı bir hastalıktır. Doğru tedavi için doğru tanı şarttır.” (s.8) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

156

“Spirometri ile elde edilen nefes ölçümlerine göre hava yolu darlığı hafif, orta, ağır, çok ağır olarak sınıflandırılır.

1-Hafif Havayolu Darlığı; Ağır iş yapıldığında, hızlı yürüme ve merdiven çıkma esnasında bazen nefes darlığı hissedilir.

2- Orta Havayolu Darlığı; Ağır iş yapıldığında, hızlı yürüme ve merdiven çıkma esnasında genellikle nefes darlığı hissedilir. Bazen günlük işler yapılırken dahi nefes darlığı hissedilir. Gece uykusu rahattır, nefes darlığı nedeniyle uykusuzluk çekilmez.

3-  Ağır Havayolu Darlığı; Günlük işler yapılırken genellikle nefes darlığı hissedilir. Şiddetli halsizlik vardır. Merdiven çıkmada çok zorlanılır.

Gece nefes darlığı nedeniyle uyku düzeni bozulur.

4-  Çok Ağır Havayolu Darlığı; Otururken dahi nefes darlığı hissedilir.

Oda içinde yürümek zorlaşır. İşe gidilemez hale gelinir. Hastalığın ileri dönemlerinde kanda ve organlarda oksijen miktarı önemli oranda azalacağı için çok daha fazla rahatsızlık ortaya çıkar. Bunlar; bol terleme, dilde, dudaklarda, parmak uçlarında morarma, şiddetli baş ağrısı, çarpıntı, gündüzleri uyuklama, geceleri uykusuzluk, zihinsel faaliyetlerde azalma (unutkanlık, dikkatsizlik), aşırı sinirlilik, şiddetli halsizlik, yorgunluk, zayışama, cinsel güçte azalma, mide rahatsızlıkları, karında şişkinlik ve hazımsızlık, kabızlık, ellerde ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma hissi, ellerde titremedir.

Hastalığın ilerlemesi ile kalp yetmezliği meydana gelebilir ve bacaklarda şişme başlar. Kalp yetmezliği gelişen hastalarda hastalığın ileri dönemlerinde nefes darlığı çok şiddetlenir ve hastalar evden dışarı çıkamaz hale gelirler. Bu dönemdeki hastalar artık günün en az yarısında oksijen makinasına bağlı kalırlar.” (s.9) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

 157

“KOAH’la Mücadele Etmeniz İçin Yapmanız Gerekenler Nelerdir?

 “Adım 1: Sigara içmeyi bırakın

Adım 2: Grip ve zatürre aşılarınızı yaptırın

Adım 3: KOAH ilaçlarınızı doğru şekilde kullanın

Adım 4: Egzersiz yapın

Adım 5: İyi ve doğru beslenin

Adım 6: Enerjinizi iyi kullanın ve stresden uzak durun

Adım 7: Oksijen tedavinizi kullanın

Adım 8: Ataklarınızı azaltıcı tedbirleri alın ve atağa girdiğinizi fark edin.” (s.10) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

158

“Eğer halen sigara içiyorsanız, hemen şu anda bırakın. Sigarayı bırakmak KOAH ile birlikte yaşarken yaşam kalitenizi arttırmak için yapacağınız en doğru adım olacaktır.” (s.10) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

159

“KOAH sigara bırakılmasının acil olduğu en önemli hastalıktır.” (s.10) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

160

“Korkmayın. Sigara bırakmayla ilgili yaşayacağınızı düşündüğünüz ne kadar zorluk varsa hepsinin çözümü sigara bırakma polikliniklerinde vardır.” (s.11) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

161

“Türkiye’deki sigara bırakma poliklinikleri hakkında bilgi almak için Sağlık Bakanlığının 171 nolu ücretsiz telefonunu arayabilirsiniz.” (s.11) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

162

“Asla bir sigaradan ne olur düşüncesine kapılmayın. Kaçamak yapmayın. Kaçamaklar tekrar eskisi gibi sigara içmenize neden olan hatalı davranışlardır.” (s.11) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

163

“Sigarayı bırakınca;

……

KOAH riski azalır. KOAH varsa ilerlemesi durur.” (s.12) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

164

“KOAH’ı olan birçok birey her sene gribin sık görüldüğü dönemlerde hastalanırlar. Gribe yakalanmak büyük oranda zatürre gelişimine zemin oluşturur. Bu nedenle:” (s.12) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

165

“Solunum yoluyla verilen ilaçların etkili olması için doğru şekilde kullanılması gerekir. İlaçlar, doktorun önerdiği şekilde kullanılmalıdır, önerilenden fazla kullanılmamalıdır.” (s.14) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

166

“İnhaler cihazların doğru kullanımını bir doktorun, hemşirenin size göstermesi önemlidir. İlaçlar ancak doğru bir şekilde kullanıldığında, akciğere doğru miktarda ilaç ulaşır. Aşağıdaki talimatlarda yazan bilgiler size anlatılanları hatırlatmak amacıyladır ve ilaç prospektüs bilgilerinden kısaltılarak alınmıştır. İlaçları doğru kullanıp kullanmadığınızı doktorunuzla her görüşmenizde tekrar değerlendiriniz ve sağlıklı bir gönüllü tarafından gösterilen doğru ilaç kullanımını görerek öğrenmek açısından www.rahatnefesalmakistiyorum.com’u ziyaret ediniz.” (s.14) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

167

“www.rahatnefesalmakistiyorum.com adresinden inhaler ilaçların nasıl kullanılacağı uygulamalı olarak gösterilmiştir. Lütfen siteyi ziyaret edin!” (s.30) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

168

“Pulmoner rehabilitasyon, uzun süreli solunum hastalığı olanlar için uygulanan bir programdır. Uzun süreli akciğer, solunum probleminiz olduğunda, nefes darlığı hissetmeksizin hareket etmeniz veya normal günlük aktivitelerinizi yapmanız güçleşir. Çok kolay yorulduğunuzu ve sıklıkla tükendiğinizi hissedersiniz. Pulmoner rehabilitasyon nefes darlığınızla başa çıkabilmeyi, aynı zamanda daha güçlü ve sağlıklı hissetmenizi sağlar. Nefessizlik hissi çok korkutucu olabilir; bu da nefes darlığının kötüleşmesine neden olabilir. Bunu önlemek için bir-çok kişi daha az hareket eder. Oysa bu çözüm değildir. Hareketliliğin kısıtlanması sizi güçsüz, yorgun ve daha fazla nefes darlığı ile karşı karşıya bırakır. Pulmoner rehabilitasyon bu kısır döngünün kırılmasında size yardımcı olacaktır.” (s.30) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

169

“Pulmoner rehabilitasyon programları; hastanede yatarak, ayakta ya da evde uygulanabilen, ilgili merkezlerin olanak/özelliğine göre süre ve içeriği değişebilen programlardır.” (s.30) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

170

“Pulmoner Rehabilitasyon programlarından en fazla faydalananlar katılım için istekli olanlardır.” (s.31) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

171

“Pulmoner Rehabilitasyonun Hedeşeri Nelerdir?

Solunum problemlerinizden kaynaklanan yakınmalarınızı ve gelişebilecek olumsuzlukları önlemek ve azaltmak

Günlük yaşam aktivitelerinizi yapabilir hale gelmenizde yardımcı olmak

Fiziksel kapasitenizi iyileştirmek ve egzersiz kapasitenizi artırmak

Hastalığınız ile ilgili endişe ve korkularınız ile başa çıkmanıza yardımcı olmak

KOAH ataklarını azaltmak

Hastane başvurularınızı ve yatış gerekliliğini azaltmak” (s.31) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

172

“Pulmoner rehabilitasyon programları bir takım işidir. Konusunda eğitimli deneyimli uzman doktorlar, hemşireler, fizyoterapistler, diyetisyenler ve psikologlardan oluşan bir ekip programınız süresince ve bitiminde takiplerinizde sizinle birlikte olarak hastalığınızla başa çıkabilmeniz ve durumunuzu en iyi nasıl yönetebileceğiniz konusunda destek olur. Her bireyin kendi ihtiyaçları dikkate alınarak kişiye özel programlar oluşturulur.” (s.31) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

173

“Doktorunuzdan sizi pulmoner rehabilitasyon programlarına yönlendirmesini talep edin!” (s.31) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

174

“Egzersiz, soluk alıp verme sırasında yaşadığınız güçlükle baş etmenize olanak sağlayacaktır. Egzersiz yapmak, daha aktif olmanızı engelleyen güç soluk alıp verme korkunuzu ortadan kaldırmaya yardımcı olacaktır.” (s.31) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

175

“Ataklar nedeniyle güçsüzleşen solunum, kol ve bacak kaslarınız egzersiz programları sayesinde daha kolay iyileşecek ve bir sonraki atağın başlamasını geciktirecektir.” (s.32) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

176

“Egzersizin psikolojik yararları da vardır. Bu sayede enerji seviyeniz artacak, depresyonunuz azalacak ve günlük işlerinizi yapmanız kolaylaşacaktır. Genel sağlığınız için ise kaslarınız güçlenecek, uyku kaliteniz artacaktır. Egzersiz stresi azaltır ve kalp sorunları gelişme riskini azalır. Egzersiz yaptıkça mutluluk hormonu salınımı artar bu da kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olur.” (s.32) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

177

“Solunum sıkıntısı olan hastaların yaptıkları en büyük hatalardan biri nefes darlığı çekmekten korktukları için egzersizden kaçınmaktır.

Oysa bu tür durumlarda başlangıçta nefes darlığı hissetmenin normal olduğunu, egzersize alıştıkça bu hissin azalacağını ve kendinize güveninizin artacağını bilmeniz gerekir.” (s.32) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

178

“Egzersizin psikolojik yararları da vardır. Bu sayede enerji seviyeniz artacaktır, depresyonunuz azalacak ve günlük işlerinizi yapmanız kolaylaşacak. Genel sağlığınız için ise kaslarınız güçlenecek, uyku kaliteniz artacaktır. Egzersiz stresi azaltır ve kalp sorunları gelişme riskini azalır. Egzersiz yaptıkça mutluluk hormonu salınımı artar bu da kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olur.” (s.32) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

179

“Daha Kolay Nefes Almak Benim İçin Mümkün mü?

EVET

Bunun için doğru nefes almayı ve gevşeme tekniklerini öğrenmeniz gerekir.

Amacınız enerjinizi doğru kullanmak ve nefes alma işini kolaylaştırmak olmalıdır.” (s.34) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

180

“Akciğerimi temizleyen ilaçlar varmış bunları kullanırsam akciğerime zarar veren maddeler akciğerimden uzaklaşır

Bu kesinlikle doğru değildir. Tıpta akciğeri temizlediği ve zararlı maddeleri akciğerden uzaklaştırdığı bilinen bir ilaç ya da yöntem yoktur. Bunu iddia edenlere inanmayınız.” http://toraks.org.tr/gallery/ViewGallery.aspx?Gallery=2196&Photo=62

181

“Solunum yoluyla alınan kortizonun yan etki riski nedir?

Solunum yoluyla verilen kortizon dozları iğne veya hap şeklinde verilen kortizonun yaklaşık binde biri kadardır. Bu kadar düşük miktarda olduğu için uzun süreler yan etki olmaksızın kullanılabilir. Doktorunuzdan ilacın kullanım şekli ve dozu konusunda ayrıntılı bilgi alın ve o şekilde kullanın.” http://toraks.org.tr/gallery/ViewGallery.aspx?Gallery=2196&Photo=68

182

“KOAH sigarayı bırakmama rağmen ilerliyor, o zaman sigarayı bırakmama gerek yok

KOAH olmuş birinin sigarayı bırakması, en az hiç başlamamış olması kadar önemlidir. KOAH hastalığında hastalığın ilerlemesini durduran en önemli tedavi yöntemi sigarayı bırakmaktır.” http://toraks.org.tr/gallery/ViewGallery.aspx?Gallery=2196&Photo=73

183

“Akciğer temizleme tekniklerini öğrenin.” (s.36) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

184

“Pulmoner Rehabilitasyon Programını Tamamladıktan Sonra Ne Yapmalıyım?

Program süresince öğrendiğiniz ve uyguladığınız yaklaşımlar, günlük yaşamınızın bir parçası olmalıdır. Pulmoner rehabilitasyon ekibi, program bitiminde size uzun dönem tedavi planı verecektir. İdame tedavi önerilerine uyunuz. Size önerilen sıklıkta kontrolleriniz için başvurmayı unutmayınız.” (s. 37) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

185

“Yaşam kalitenizi sigarayı bırakarak, ilaçlarınızı doğru kullanmayı öğrenerek ve düzenli egzersiz yaparak artırabilirsiniz.” (s.37) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

186

“Adım 5: Doğru Beslenin:

Kötü beslenme nedeniyle vücut ağırlığı kaybı yaşanması KOAH’lı bireylerin sıklıkla karşılaştığı bir sorundur. Kötü beslenmenin ve vücut ağırlığı kaybının temel nedeni aslında yemek yeme sırasında oluşan soluk alıp vermede yaşanan güçlüktür. Vücut ağırlığı kaybı zaman içerisinde kaslarınızın erimesine ve solunum kaslarının da güçsüzleşmesine neden olur. Bu nedenle bir diyetisyen tarafında düzenlenen beslenme programı son derece önemlidir. Vücut ağırlığınız normalin altında ise günlük besinlerle aldığınız enerji miktarı bir miktar arttırınız. Egzersiz yapmaya başladıysanız da artan enerji ihtiyacınızın daha da artacağından yeterli miktarda besin almanız son derece önemlidir. Yüksek karbonhidratlı besinler (şeker, şekerli, nişastalı ve unlu besinler) solunum güçlüklerine yol açabileceğinden bu besinleri mümkün olduğunca az miktarda tüketiniz.” (s.39) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

187

“Aşağıdaki uygulamaları yapmak KOAH ile baş etmenizde yardımcı olacaktır;

. Az az ve sık sık beslenmeye özen gösterin. Bir öğünde aldığınız besin miktarının çok olması mideniz akciğerlerinizin hemen altında yer aldığından soluk alıp vermenizi zorlaştıracaktır.

. Yemeklerinizi daha yavaş yemeye ve iyi çiğnemeye özen gösterin.

. Çiğneme ve yutmayı kolaylaştırmak için yumuşak ve sulu besinleri tercih edin.

. Sıvı alımınızı artırın. Fazla sıvı almak solunum yolunuzdaki daha kolay atılmasına yardımcı olur.

. Posa alımınızı artırın. Ancak lahana, kuru baklagiller, gazlı içecekler gibi gaz yapıcı besinlerden kaçının. Bu yiyecekler midenizin gerilmesine neden olur ve soluk alıp vermenizi zorlaştırır.

. Yemek yerken dik oturun.

.  Yiyecek ve içeceklerde farklı ve baskın lezzet vericileri kullanarak lezzet arttırın.” (s.39) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

188

“Adım 6: Stresten Uzak Durun

Kendinizi stres altında hissetmek solunumunuzu kötüleştirebilir. Solunumunuz kötüleşmeye başladığında, heyecanlanıp daha hızlı nefes almaya başlarsınız, akciğer kaslarınız giderek yorulur ve bu durum telaşlanmanıza neden olabilir. KOAH’ı olan bireylerde bu durum sıklıkla gerçekleşir, ancak bazı rahatlama yöntemlerini kullanmak oluşabilecek telaşlanma hissini azaltabilir.” (s.40) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

189

“Adım 7: Oksijen Tedavinizi Kullanın;

Ciddi nefes darlığınız varsa, nefes almak-vermek sizi yoruyorsa, sürekli sık nefes almak zorunda iseniz, dudaklarınızda morarma oluyorsa, sabah uyandığınızda şiddetli baş ağrısı varsa solunum yetmezliğiniz olabilir, tanı için bir göğüs hastalıkları kliniğinde değerlendirme yapılması gerekir.” (s.40) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

190

“Bende Solunum Yetmezliği Gelişmiş Olabilir mi?

İleri evredeki KOAH’lı bireylerde akciğerlerin yetersiz kalması solunum yetmezliği gelişimine neden olabilir. Solunum yetmezliğinde bedenin düzgün çalışması için gerekli olan oksijen sağlanamaz.

Hastalığınız ilerlemişse ve akciğerleriniz vücudunuzun ihtiyaç duyduğu oksijeni sağlamakta yetersiz kalıyorsa sürekli nefes darlığı hissi, yorgunluk ve uyku hali, sabah başağrısı, gerginlik-huzursuzluk gibi şikayetleriniz olur. Hastalığınızın bu evresinde sürekli oksijen tedavisi almanız gerekebilir. Tanıyı kesinleştirmek için atardamardan kan örneği alınır ve kandaki oksijen miktarına bakılır. Eğer kandaki oksijen miktarı az ise oksijen tedavisi verilmelidir. Bu tedavi ile solunum yetmezliği gelişmiş KOAH hastalarında yaşam süresi uzar ve yaşam kalitesi artar. Oksijen tedavisi için genellikle oksijen konsantratörü ve oksijen tüpü kullanılır.” (s.40-41) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

191

“Oksijen tedavisi günde en az 15-16 saat kullanıldığında etkindir. Uyurken kandaki oksijen miktarı düştüğünden özellikle geceleri oksijen tedavisine devam edilmelidir.“ (s.42) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

192

“Solunum yetmezliği olan KOAH’lı hastalarda bazen oksijen tedavisinin yanı sıra hastaların akciğerlerindeki yükü hafişetmek ve solunumu kolaylaştırmak amacıyla, basınç desteği sağlayan CPAP, BIPAP ya da BIPAP-ST gibi cihazlar kullanılmaktadır.” (s.43) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

193

“Lütfen unutmayınız solunum cihazları doğru kullanıldığında sağlığınız için faydalıdır. Bozuk olan cihazların kullanımı veya ayarlarda yapılabilecek hatalar size zararlı olabilir, sağlığınıza tehdit oluşturabilir. Cihazınızın düzenli kontrollerini yaptırınız, bir aksilik durumunda doktorunuzdan fikir alınız. Cihazın performansında açıklanamayan değişimler fark ederseniz doktorunuz ve yetkili firma ile acil olarak görüşünüz.” (s.44) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

194

“Ataklar genellikle bir infeksiyonun neden olduğu KOAH’a ait belirti ve bulguların alevlendiği/kötüleştiği bir durumu ifade eder.

Ataklarda yaşam aktiviteleriniz belirgin olarak bozulur. Yaşam aktivitelerini kendi kendinize değerlendirmenizi sağlayan 8 soruluk basit bir anket olan “KOAH Değerlendirme Anketi (CAT)” size hastalığınızın durumu hakkında bilgi verir. CAT’de 10'un altındaki puanlar iyi durum göstergesi iken 20 ve üzeri puanlar KOAH’ın kötüleştiğini gösterir ve doktora başvurmayı gerektirir.

Ataklarda günlük ilaçlarınızın yetersiz kalır. En sık görülen atak nedeni infeksiyonlardır. KOAH’ı olan bireyler yılda yaklaşık olarak 1-4 kez atak yaşarlar. Ataklar daha çok kış aylarında olmakla beraber herhangi bir zamanda da olabilir. Kronik bronşiti olan bireyler tekrarlayan infeksiyonlara daha sık yakalanırlar. Vücudunuzdaki bir infeksiyonun varlığını nasıl anlayacağınızı bilmeniz, bu infeksiyonların ilerlemesini önlemeniz açısından önemlidir. Bu belirtiler; balgam miktarında ve renginde değişiklik olması, daha şiddetli veya daha sık öksürme hissi, soğuk algınlığına ilişkin belirti-bulgular (burun akıntısı, boğaz ağrısı, titreme, ateş vb.), aktiviteyle veya dinlenme durumunda kısa kısa soluk almak, solunum sırasında hışırtı sesi duyulması, nefes darlığında artış olarak sıralanabilir. Bu bulgular içinde balgam miktarında artış olması ve balgamın sarı, yeşil renge dönüşmesi antibiyotik başlanmasını gerektirir. Bunun için bu şikayetler geliştiğinde vakit kaybetmeden doktorunuzu arayın ve uygun tedaviyi sorun.” (s.45) http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

195

“Atakta Yapılmaması Gerekenler?

. Oksijeni birden bire en üst düzeyden açmak

. Uyku ilaçları, rahatlatıcılar almak

. Solunum yollarına su buharı buğu septil uygulamak

. Uzayan atağa rağmen doktoru aramamak

. Sigara içmeye devam etmek

. Burunda oksijen varken sigara içmek” (s.48)

http://www.toraks.org.tr/halk/pdfs/koah-hasta-kitabi.pdf

196

“KOAH’ta küçük bronşlar özellikle etkilenmektedir. Bu bronşların sigara nedeniyle tıkanan 3 ila 8 mm arasındaki kısmında balgam üretimi artmakta, balgam katılaşarak mekanik tıkaç oluşturmaktadır. Küçük bronşiollerdeki goblet hücresi dediğimiz balgam yapımı ile sorumlu hücreler hipertrofi olmakta (şişmekte), bronş düz kası hipertrofi olmakta (şişmekte) ve daral-mış bronş aralığında biriken artmış mukus (balgam)bronşları mekanik olarak tıkamaktadır. İlaçlar, balgam söktürücüler, fizyoterapilere rağmen bu balgamlar katılaşabilmekte ve meka-nik tıkaçlar oluşturabilmektedir. 

Hava yollarının oluşturduğu mekanik tıkaçları hem hastanın solunum kapasitesini olumsuz etkilemekte, hem enfeksiyonlara neden olabilmekte, hem de ilaçların küçük hava yolarına ulaşıp etki etmesine engel olmaktadır. KOAH ve ağır astım hastalarında solunum yollarında mekanik temizlik yapılması hastaların solunum fonksiyonlarında belirgin artışa, nefes darlı-ğında ciddi düzelmeye ve balgam karakterinin normale dönmesine olanak sağlamaktadır. Et-kin bronş temizliğinin önemi ve nefes darlığını azaltıcı etkisi bilinmesine rağmen pratikte günümüze kadar uygun bir yöntem bulunamamıştır.

KOAH ve ağır astım hastalarında solunum yollarında mekanik temizlik yapılması hastaların solunum fonksiyonlarında belirgin artışa, nefes darlığında ciddi düzelmeye ve balgam karakterinin normale dönmesine olanak sağlamaktadır. Etkin bronş temizliğinin önemi ve nefes darlığını azaltıcı etkisi bilinmesine rağmen pratikte günümüze kadar uygun bir yöntem bulunamamıştır. Geliştirdiğimiz Karakoca Bronş Dezobstrüksiyon tedavi tekniği ile bronş lümenlerinin açılması, balgamın uzaklaştırılması ve balgam oluşturan bronş lümeninin tedavisi yapılmakta; böylece KOAH ve ağır astım hastalarında çok önemli bir sorunun çözümüne katkı sağlanmaktadır. Bu teknikte genel anestezi altında nefes borusuna bronkoskop ile girilmekte özel bir cihaz yardımıyla tıkalı olan tüm borucuklar tek tek temizlenmektedir. Bu yöntemle KOAH nedeniyle tıkanmış ve hava akışı engellenmiş bronşlar açılmakta ve hasta nefes alma özgürlüğüne kavuşmaktadır. Bronş açma tedavileri esasen akciğer kanserini tedavi edebilmek amacıyla geliştirilmiştir. İçi hava ile dolu olması gereken borular, Akciğer kanserinde tümör dokusu,  KOAH ve ağır astım hastalarında balgam ve balgam üreten hücreler tarafından tıkanmıştır. Önemli olan bu küçük nefes borularını açma tekniğini etkin bir şekilde uygulayabilmektir.” http://www.koahbalon.com/koah-balon-tedavisi_4.html

197

 “Doktorlar KOAH’ı iyileştiremezler, ama şikayetlerinizin azalmasına yardımcı olabilir ve akciğerlerinizdeki zedelenmeyi yavaşlatabilirler.” (s.2) http://balikesirghh.saglik.gov.tr/koah_resimli_brosur.pdf

198

“Doktorunuzun dediklerini yaparsanız; Nefes darlığınızın azaldığını hissedeceksiniz. Daha az öksüreceksiniz. Daha güçlü olacaksınız ve daha rahat gezebileceksiniz. Kendinizi daha iyi hissedeceksiniz.” (s.2) http://balikesirghh.saglik.gov.tr/koah_resimli_brosur.pdf

199

“Siz ve aileniz KOAH’a karşı neler yapabilirsiniz?

1. Sigarayı bırakın.

2. Bütün ilaçlarınızı doktorunuzun söylediği şekilde kullanın. Yılda en az iki kez genel kontrol için doktorunuza gidin. Grip aşısı olup olamayacağınızı sorun.

3. Nefes alıp vermeniz kötüleştiğinde, hemen hastaneye veya doktora gidin.

4. Evin havasını temiz tutun. Nefes alıp vermenizi zorlaştıran duman gibi şeylerden uzak durun.

5. Vücudunuzu dinç tutun. Yürüyün, düzenli egzersiz yapın ve sağlıklı gıdalar yiyin.

6. KOAH’ınız ağır ise, nefesinizden olabildiğince yararlanın. Evde hayatı mümkün olduğunca kolaylaştırın.” (s.3) http://balikesirghh.saglik.gov.tr/koah_resimli_brosur.pdf

200

“Sizde KOAH varsa, akciğerlerinizde sorun var demektir.

1. Hava yollarının içi daralır. Daha az hava girer, çünkü:

• Hava yollarının duvarları kalınlaşır ve şişer.

• Etrafındaki küçük kaslar hava yollarını sıkıştırır.

• Hava yollarında öksürükle çıkardığınız balgam yapılır.

2. Minik hava keseleri boşalamaz ve akciğerlerinizi aşırı doluymuş gibi hissedersiniz.

Doktorunuz akciğerlerinizle ilgili sorunlarınızı anlamanıza yardım edebilir.” (s.5) http://balikesirghh.saglik.gov.tr/koah_resimli_brosur.pdf

201

“KOAH yetişkinlerde görülür, çocuklarda değil.” (s.6)

“KOAH’lı bazı kişiler yemek pişirme veya ısınma amacıyla kullanılan fırın, soba gibi araçlardan çıkan dumanla dolu evlerde yaşamıştır.

Bazı KOAH’lı kişiler, yıllarca tozlu veya dumanlı yerlerde çalışmıştır.” (s.6) http://balikesirghh.saglik.gov.tr/koah_resimli_brosur.pdf

202

“Çoğu kişi ileri derecede nefes darlığı gelişmeden doktora gitmez. Bu kişiler nefes alıp vermedeki hafif zorlanmaları veya öksürüğü yıllarca ihmal ederler.

KOAH’lı kişilerin çoğu 40 yaşın üstündedir. Fakat 40 yaşından daha genç kişilerde de KOAH görülebilir. Solunumla ilgili problemleriniz olduğunda, KOAH için ne kadar erken doktora giderseniz, o kadar iyi olur.” (s.7) http://balikesirghh.saglik.gov.tr/koah_resimli_brosur.pdf

203

“Hafif KOAH

• Çok fazla öksürüğünüz olabilir. Bazen balgam çıkarırsınız.

• Ağır bir iş yaptığınızda ya da hızlı yürüdüğünüzde nefesiniz biraz sıkışabilir.

Orta şiddette KOAH

• Daha çok öksürebilirsiniz ve balgam çıkarırsınız.

• Ağır bir iş yaptığınızda ya da hızlı yürüdüğünüzde genellikle nefesiniz sıkışır.

• Ağır bir iş yaparken veya günlük işlerinizi yaparken zorlanabilirsiniz.

• Bir soğuk algınlığı veya akciğer enfeksiyonu geçirdiğinizde iyileşmeniz birkaç haftayı bulur.

Ağır veya çok ağır KOAH

• Çok daha fazla öksürebilir ve çok fazla balgam çıkarırsınız.

• Hem gündüz hem de gece nefesiniz daralır.

• Bir soğuk algınlığı veya akciğer enfeksiyonu geçirdiğinizde iyileşmeniz birkaç haftayı bulur.

• Artık işinize gidemeyebilir veya evde günlük işlerinizi yapamayabilirsiniz.

• Merdivenleri çıkamayabilir veya oda içinde yürüyemeyebilirsiniz.

• Çok çabuk yorulursunuz.” (s.9) http://balikesirghh.saglik.gov.tr/koah_resimli_brosur.pdf

204

“Kontrollerinizi aksatmayın.

Kendinizi iyi hissetseniz bile, yılda iki kez kontrole gidin.

Akciğerlerinizin test edilmesini isteyin.

Bir doktor ya da hemşireye, grip aşısını her yıl nasıl yaptıracağınızı sorun.” (s.11) http://balikesirghh.saglik.gov.tr/koah_resimli_brosur.pdf

205

“Aşağıdaki tehlike işaretlerinden herhangi birini gördüğünüzde acil yardım isteyin.

• Konuşmada güçlük.

• Yürümede güçlük.

• Dudakların veya parmak tırnaklarının gri ya da mavi bir renk alması.

• Kalp atışlarında veya nabızda hızlanma ya da düzensizlik.

• İlacınız uzun süre rahatlatmıyorsa ya da etkilemiyorsa. Hâlâ hızlı ve zor soluk alıp veriyorsanız.” (s.13) http://balikesirghh.saglik.gov.tr/koah_resimli_brosur.pdf

 206

“4. Evin havasını temiz tutun. Nefes alıp vermenizi zorlaştıran duman ve buharlardan uzak durun.

• Evde duman, buhar ve ağır kokuların bulunmasını önleyin.

• Evinizi boyatmak veya böcekler için ilaçlatmak zorundaysanız, bunları başka bir yerde kalabileceğiniz zaman yaptırın.

• Yemeklerinizi açık bir kapı ya da pencere yanında pişirin. Böylece duman ve ağır kokular kolayca dışarıya çıkabilir. Uyuduğunuz ya da zamanınızın çoğunu geçirdiğiniz yerin yakınında yemek pişirmeyin.

• Odun ya da gazla ısınıyorsanız, dumanlar çıksın diye bir kapı ya da pencereyi aralık bırakın.

• İçerideki hava dumanlıysa ya da ağır kokular varsa, kapı ve pencereleri açın. Dışarıdaki havanın çok kirli veya tozlu olduğu günlerde pencerelerinizi kapatın ve evde oturun.” (s.14) http://balikesirghh.saglik.gov.tr/koah_resimli_brosur.pdf

 207

“5. Vücudunuzu dinç tutun.

Solunum egzersizlerini öğrenin.

Nefes alıp vermeniz zorlaştığında solunum egzersizleri size yardımcı olabilir. Bu egzersizler nefes alıp verirken kullandığınız kasları güçlendirebilir.

Doktorunuzdan sizin için en uygun olan solunum egzersizlerini tarif etmesini isteyin.” (s.15) http://balikesirghh.saglik.gov.tr/koah_resimli_brosur.pdf

208

“Düzenli olarak yürüyüş ve egzersiz yapın. Kol, bacak ve vücut kaslarınızı güçlendirirseniz, daha kolay hareket edersiniz.

20 dakikalık yürüyüşler başlangıç için iyidir. Bu egzersizler kollarınızı, bacaklarınızı ve vücudunuzu güçlendirir. Birçok egzersiz daha vardır.

Başladığınızda acele etmeyin. Nefesiniz daralınca, durun ve dinlenin. Yürüyüş ya da egzersiz için hoşunuza giden bir yer seçin.

Yapmaktan hoşlandığınız egzersizleri bulun. Ailenizden birinden ya da bir arkadaşınızdan size katılmasını isteyin.

Doktorunuzla sizin için ne tür egzersizlerin uygun olduğunu konuşun.” (s.15-16) http://balikesirghh.saglik.gov.tr/koah_resimli_brosur.pdf

 209

“Sağlıklı gıdalar yiyin. Sağlıklı bir kiloya gelin.

Ailenizden sağlıklı gıdalar alarak ve hazırlayarak size yardımcı olmalarını isteyin. Bol bol sebze ve meyve yiyin. Et, balık, yumurta ve soya gibi proteinli gıdalar alın. Yemek yerken:

• Yemek yerken nefesiniz daralıyorsa, yavaş yiyin.

• Yemek yerken daha az konuşun.

• Çabuk doyduğunuzu hissediyorsanız, daha az ama daha sık yiyin.

• Kilolu iseniz, kilo verin. Eğer kilolu iseniz, nefes alıp vermek ve gezinmek daha zordur.

• Eğer çok zayıfsanız, kilo almak ve sağlıklı kalmak için ek gıdalar ve içecekler alın.” (s.17) http://balikesirghh.saglik.gov.tr/koah_resimli_brosur.pdf

210

“6. KOAH’ınız ağır ise, nefesinizden olabildiğince yararlanın. Evde hayatı mümkün olduğunca kolaylaştırın.

Arkadaşlarınız ve ailenizden size yardım etmelerini ve fikir vermelerini isteyin. İşleri yavaş yavaş ve oturarak yapın.

Mutfakta, banyoda ve uyuduğunuz yerde, ihtiyacınız olan şeyleri kolayca ulaşabileceğiniz tek bir yere koyun.

Yemek pişirmek, temizlik yapmak ve diğer günlük işleri yapmak için çok basit yollar bulun. Eşyaları taşımak için  tekerlekli küçük bir masa ya da el arabası kullanın. Eşyalara ulaşmak için uzun saplı bir sopa veya maşa kullanın.

Nefes alabileceğiniz bol elbiseler giyin.

Giymesi kolay elbiseler ve ayakkabılar kullanın.

Evinizde eşyalarınızı taşımak için başkalarından yardım isteyin; böylece sık sık merdiven çıkmak zorunda kalmazsınız.

Oturmak için hoşlandığınız ve başkalarını kabul edebileceğiniz bir yer seçin.” (s.18) http://balikesirghh.saglik.gov.tr/koah_resimli_brosur.pdf

211

“Dışarı çıkmak veya uzağa gitmek istiyorsanız, önceden plan yapın.

Kendinizi en iyi hissettiğiniz anda dışarı çıkın veya ziyarete gidin.

Çoğu insan ilaçlarını aldıktan hemen sonra kendini çok iyi hisseder.

Yemek yedikten sonra dinlenin.

Dışarı çıkışınızı, alınması gereken bir sonraki ilaç dozunun saatinden önce evde olacak şekilde planlayın.

Günün yoğun saatlerinde alışverişe çıkmayın. Merdiveni çok olmayan yerlere gidin.

Doktorun ve size yardım edebilecek kişilerin telefonlarını yanınıza alın. Kendinizi iyi hissetmiyorsanız, ilaçlarınızı da yanınıza alın.

İyi bir gün geçirmiyorsanız, evde kalın.

Şehir dışına çıkmak.

Uzağa gidecekseniz ya da bir günden fazla süren yolculuk yapacaksanız, probleminiz olduğunda yanınızda bulunması gerekenleri doktora sorun.” (s.19) http://balikesirghh.saglik.gov.tr/koah_resimli_brosur.pdf