ROMA HUKUKU ve İSTANBUL

ROMA HUKUKU ve İSTANBUL

“Justınianus'un hala Batı Avrupa’da ve diğer ülkelerde en etkili kalan katkısı; bugün modern devletlerde özel hukukun temeli olan Roma Hukuku, Justinianos'un emirleri ile o zaman Doğu Roma ülkesinde yürürlükte olan ama çok değişik dönemlerde ortaya koyulmuş kaideler ve kanunlara dayanan özel hukukun, tüm imparatorluk alanında tek düzen olarak bütün eski saf haliyle uygulanmasını sağlamak amacıyla yapılan çalışmalar olmuştur. I. Justinianos'un emri ile başlayan kanunlaştırma hareketi olan bu çalışmalar sonucu o zamana kadar uygulanan özel Roma Hukuku Corpus Iuris Civilis adı verilen bir kanunlar külliyatı içinde toplanmıştır. Bu çalışma genellikle "Questor" (Sayıştay benzeri Roma merkezi devlet dairesi reisi olarak görevli Romalı devlet memuru) olan Tribonianus çabaları ile mümkün olmuştur.[6][7]” https://tr.wikipedia.org/wiki/I._Justinianos

“İstanbul şehrinde Bizans İmparatoru Jüstinyen döneminde (M.S. 565) derlemesi yapılan "Corpus juris civilis" ya da "Jüstinyen Kodeksi", Roma hukukunun Bizans dönemine uyarlanmış bir derlemesidir . Bu derleme, Roma hukukunun yaşatılması ve sonradan modern Avrupa'nın çağdaş hukuk sistemlerine kaynaklık etmesinde önemli rol oynamıştır.”  https://tr.wikipedia.org/wiki/Hukuk

“Antik Roma'daki hukukî prensipleri ve uygulamalarının kökeni MÖ 449'dan kalma oniki tablet yasalarına ve 530 yılı civarında imparator Jüstinyen'in yaptığı yasalara dayandırılabilir. Jüstinyen'in kanunnamesiyle muhafaza edilen Roma hukuku Doğu Roma İmparatorluğu boyunca devam etmiş ve Kıta Avrupası'nın batısında benzer yasal düzenlemelere temel olmuştur. Roma hukuku daha geniş anlamda 17. yüzyılın sonuna kadar Avrupa'nın büyük bölümünde uygulanmaya devam etti.

Jüstinyen ve Theodosius yasalarının da içerdiği üzere antik Roma hukukunun başlıca kısımları Ius Civile, Ius Gentium ve Ius Naturale'den oluşuyordu. Ius Civile ("Yurttaş yasası") Roma vatandaşlarının tâbi olduğu medenî kanundu.[66] Praetores Urbani vatandaşların taraf olduğu davalarda yargı yetkisine sahip bireylerdi. Ius Gentium ("Milletler yasası") yabancılara ve onların Roma vatandaşlarıyla olan münasebetlerinde uygulanan medenî kanundu.[67] Praetores Peregrini vatandaşlarla yabancılar arasındaki davalarda yasama yetkisine sahip bireylerdi. Ius Naturale tabii kanunu içine alan ve herkes için geçerli olan kanunlar manzumesiydi.”  https://tr.wikipedia.org/wiki/Antik_Roma

“Roma Hukukunun Günümüz Hukuk Düzenlerine Etkisi”.  (İlgili bölüm: sayfa: 2-7). http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/8_6.pdf

Dr. Haluk Emiroğlu : “Roma Hukuku'nun Bilgi Kaynaklarından Corpus Iurıs Cıvılıs Ve Türkiye'de Hukuk Resepsiyonu”. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/285/2600.pdf 

“Roma Hukukunun Dayanakları Ve Kaynakları Nelerdir?” http://www.dusuncetarihi.com/makale/roma-hukukunun-dayanaklari-ve-kaynaklari-nelerdir.html

“Roma Hukukuna günümüz eğitim-öğretiminde verilen önem, bu hukukun modern hukuk sistemlerini derinden etkilemiş olmasından gelir. 6’ncı yüzyılda  İmparator Iustinianus tarafından Constantinopolis’te Corpus Iuris Civilis denilen kanunda toplanmış olan Roma Hukuku, Avrupa’da 11’inci yüzyıldan itibaren ilmi çalışmaların konusunu teşkil etmiş, Roma Hukuku üzerinde yapılan çalışmalar yoluyla Avrupa hukuk ilmi doğmuştur.” https://myuniversities.wordpress.com/2014/01/23/roma-hukukuna-giris/

“Roma Hukuku ve Türkiye: Roma Hukuku ve Türk devletinin kurulu olduğu topraklar arasında yakın ilişki mevcuttur. Bu ilişki dönemlere göre artmış veya azalmıştır. Bu yönden, üç dönem ayırdetmek mümkündür.

1. Roma ve Bizans Dönemi: MÖ 1’inci asırda Asya, Roma devletinin bir eyaleti olarak yer alıyordu. 395 yılında Roma’nın Batı ve Doğu Roma olarak ikiye ayrılmasından sonra Doğu Roma imparatorluğuna Bizans imparatorluğu da denmeye başlandı. Bu devletin hüküm sürdüğü bilhassa İstanbul’da, yürürlükteki hukuk Roma Hukuk idi. Mahkemeler, bu hukuku uyguladıkları gibi, o dönemin en önemli hukuk okullarından biri de Constantinopolis’teydi. Bu okullarda Roma hukuku öğretiliyor ve bilimsel çalışmalara konu oluyordu. Bu dönemde İmparator Iustinianus’un on yılda tamamlanmasını öngördüğü, ancak 528-534 yılları arasında tamamlanan kanunlaştırma hareketinin başına Adalet Bakanı olan Tribonianus’u getirdi. Tribonianus bu büyük işi avukatlar, memurlar ve profesörlerden oluşan bir kurul ile başarmıştır. Iustinianus bu kanunnamede esas itibari ile imparator emirnamelerinin [İmparator Hadrianus-II. yy- döneminden Iustinianus’akadar olan süreç içinde çıkarılmış olan emirnamelerin] toplanmasını (codex), klasik hukukun derlenmesini (Digesta) ve hukuk öğrenimi için bir hukuka giriş kitabı (Institutiones) öngörmüş ve gerçekleştirmiştir. Bu kanunnameye Iustinianus’un imparatorluğu sırasında çıkarılmış olan emirnameler ilave edilmek suretiyle yeni bir bölüm daha (Novellae) oluşturulmuş böylece dört bölümden meydana gelen kanunnameye XVI. yüzyılda Corpus Iuris Civilis adı verilmiştir. Bu kanunname olmazsa Roma hukuku sonraki yüzyıllara intikal etmez ve bu hukukun önemi anlaşılmazdı. Bu yönden İstanbul’un, Roma Hukukunun Avrupa hukuklarını etkilemesi yönünden önemi büyüktür.

2. Osmanlı Dönemi: Bu dönem Roma hukuku ile Türkiye arasındaki ilişkilerin gevşediği dönemdir; çünkü Osmanlı devletinde İslam hukuku cariydi. Bununla beraber, gerek Osmanlı devletinin gerekse Roma devletinin mahalli halkları hukuk anlayışında serbest bırakma eğiliminde olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, Roma hukukundan kalma teamüllerin Osmanlı devletinde de devam ettiği tahmin edilebilir. Mesela, Roma toprak sistemi ile Osmanlı toprak sistemi, yine iki devletteki vergi toplama usullerinde benzerlikler sezilmektedir.

3. Türkiye Cumhuriyeti Dönemi: Cumhuriyet kurulduktan sonra Roma hukuku yeninden önem kazanmıştır; çünkü Mustafa Kemal Atatürk Türkiye’yi çağdaş uygarlık düzeyine çıkarmak için yaptığı bir dizi inkılap hareketi çerçevesinde hukuk inkılabına da gitmiş, bu bağlamda fertler arasındaki ilişkileri düzenleyen medeni hukuk alanında devrimi, İsviçre Medeni ve Borçlar Kanunlarını iktibas etmek, Türkiye’de yürürlüğe sokmakla gerçekleştirmiştir. İsviçre Medeni ve Borçlar kanunlarının iktibası ile Türkiye Kara Avrupası denilen hukuk sisteminin içine girmiş olmaktadır. Bunun temelinde ise esas itibariyle Roma Hukuku bulunmaktadır. Diğer Avrupa hukukları gibi İsviçre Hukuku, özellikle borçlar hukuku olmak üzere Roma hukukundan kaynaklanmıştır. Bu iktisabın sonucu olarka, Türk borçlar hukukunun sistemi, Roma borçlar sisteminin hemen hemen aynıdır.” https://myuniversities.wordpress.com/2014/01/23/roma-hukukuna-giris/