DİJİTALLEŞTİRİLEN ARAP HARFLİ TÜRKÇE KİTAPLAR İÇİN VERİTABANLARI
Bülent Ağaoğlu
5.5.2020
ONLİNE
1
1
TBMM Kütüphanesi
Yayın Tarihi
·
(Yukarıda sayıları verilmiş kitaplardan bazıları Arap Harfli Türkçe kitaptır)
2
İBB Atatürk Kitaplığı.
“Arap Harfli Kitaplar
40.000'e yakın Arap harfli eser
bulunmaktadır.
Atatürk Kitaplığı
koleksiyonlarında 40.000’e yakın Arap harfli eser bulunmaktadır. Bunların
yaklaşık 38.400’ü Osmanlıca, 1.300 adedi Arapça, kalan 300 adedi Farsça ve
diğer dillerdedir. Bunların arasında Avrupa’da basılan Arap harfli kitaplar ile
İlk Türk matbaalarında (Müteferrika, Üsküdar, Mühendishane ve İstanbul
Matbaaları) basılan kitaplar önemli bir yere sahiptir.”
3
Atatürk Üniversitesi Seyfettin Özege
Seyfettin Özege & Nadir Eserler Koleksiyonu
“Basılı Kaynak Koleksiyonu Konu
Dağılımı-2019. Mevcut Koleksiyon
SEYFETTİN ÖZEGE NADİR ESERLER
SALONU: 43413”. Sayfa 10.
“Kütüphane aynı zamanda
Osmanlı’da matbaanın kuruluşundan harf devrimine (1928) kadar biriktirilen
matbu eser açısından Türkiye’nin en zengin koleksiyonlarından birine sahiptir.
Seyfettin Özege tarafından bağışlanan söz konusu koleksiyon,57.000’i bulan
kitap, süreli yayın vb. kaynağı içermektedir.”. http://static.dergipark.org.tr/article-download/dbae/f395/9a17/5bb7cb8773dda.pdf?
4
Fatih Millet Kütüphanesi
6
Marmara Üniversitesi Nadir Eserler Koleksiyonu
7
Fatih Millet Kütüphanesi
“Dijitalleştirme Durumu
Yazmaların 7004
Basma Eserler 8904
Diğer material (ferman, hat, berat, harita, evrak) 613”. http://www.millet.yek.gov.tr/Home/Index_?n_id=3
5
Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi
“Türk Tarih Kurumu
Kütüphanesinde yer alan, telif sorunu olmayan, 1928 yılından önce yayımlanmış
eserler dijitalleştirilerek 2016 yılından itibaren kütüphane kataloğunda
araştırmacıların hizmetine sunulmuştu.”. https://www.ttk.gov.tr/guncel/kutuphane-katalog-kayitlarina-erisim-sorununa-iliskin-duyuru/#
5
Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi
Nadir Eserler (1928 ve öncesi kitaplar)
Marmara Üniversitesi Nadir Eserler Koleksiyonu
“Marmara Üniversitesi Nadir Eserler Koleksiyonu, 1883
yılında kurulan ve Marmara Üniversitesi’nin temelini oluşturan Hamidiye Ticaret
Mekteb-i Âlisi’nden günümüze kadar gelen ve bağış yoluyla sağlanan eserlerden
oluşmaktadır.
Ağırlıklı
olarak el yazmaları ve eski harfli Türkçe basma kitaplardan oluşan
koleksiyonumuzu kitap sanatları ve kitapların muhtevaları yanında değerli kılan
bir başka unsur da kitaplar üzerinde bulunan notlar ve çeşitli kayıtlardır.
Üç kıtaya yayılan Türkler sanata,
sanatçıya ve bilime verdiği önemle köklü bir tarihe ve kültüre sahiptir.
Bizlere düşen görev günümüze kadar gelmiş olan eserleri korumak ve okuyucuyla
buluşturarak atalarımızın mirasına sahip çıkmaktır. Bu hedefle Kütüphanelerimizde bulunan bu
nadir eserler sayısal ortama aktarılmadan önce, temizlendi, sınıflandırıldı,
kataloglandı ve çift nüshalar ayrılarak mükerrer çekimlerin önüne geçildi.
Bugüne kadar kataloglanmamış veya sadece kart kataloglarda kullanıcının hizmetine
sunulmuş nadir eserler, bu çalışma kapsamında tek ara yüzden taranabilecek ve
herkesin kullanımına koşulsuz açılabilecek şekilde tasarlandı.
1964 Yazma
Eser, 6781 Eski Harfli Basma Eser, 581 Latin
Harfli Nadir Eser, 715 Cilt Süreli Yayın olmak toplam 1.721.000
sayfa çekim gerçekleştirilerek oluşturulan Dijital Koleksiyon, bilgiye
engelsiz erişim ilkesinden hareketle ücretsiz olarak tüm araştırmacıların
hizmetine açılmıştır. Bu eserlere
Kütüphanemizin tarama motoru üzerinden erişebilirsiniz.”. https://katalog.marmara.edu.tr/nadireser/index.html
7
Osmanlı Salnâmeleri Veri Tabanı / Ottoman
Salnāme Database. http://isamveri.org/salname
“Bu veri tabanı Osmanlı devlet
ve vilayet salnameleri ile Nevsal’leri kapsamaktadır. Veritabanında şu an
itibariyle 670 adet eserin tam metin PDF’leri verilmiştir. Veri tabanı ile
ilgili görüş ve düşüncelerinizi kutuphane@isam.org.tr adresine bildirebilirsiniz.”
8
İSAM Kütüphanesi Osmanlıca Risaleler
Veritabanı
“Bu veri tabanı, tarih,
edebiyat ve İslâmî ilimlerle ilgili risâlelerden oluşmaktadır. Şimdilik 3.961
civarında risâlenin tam metinlerine (PDF olarak) ulaşabileceğiniz veri tabanı
devamlı geliştirilerek yeni risaleler eklenmeye çalışılacaktır.”. http://ktp.isam.org.tr/?url=risaleosm
9
IRCICA Farabi Digital Library.
2710 eser. https://e-library.ircica.org/search/
10
Internet Archive
2455 kitap.
https://archive.org/details/booksbylanguage_turkishottoman
11
OFFLINE
Kütüphanede 10.000'den fazla sayısallaştırılmış eser mevcuttur. Kütüphanede yazma eserler, Osmanlı Türkçesi matbu eserler ve batı dillerinde 19. yüzyıl öncesinde basılmış yayınlar sayısallaştırılmıştır. Bu eserlere Kütüphane içerisindeki bilgisayarlardan erişim sağlanmaktadır.”. https://milletkutuphanesi.gov.tr/icerik/detay/cumhurbaskanligi-dijital-kutuphanesi
3
Süleymaniye Kütüphanesi
İstanbul Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Nadir Eserler Kütüphanesi
5
Not:
Yerli kütüphanelerimizde yukarıdaki kapsamda dijitalleştirilmiş başka kaynaklar olabilir.
İlave kaynaklar tarafımıza bildirildiğinde eklemeler yapılacaktır.
Yabancı ülke (Osmanlı İmparatorluğu topraklarında kurulan devletler, ABD, Almanya, Fransa, Rusya, İtalya, Çin, Hindistan, Japonya vs. ülke) kütüphanelerinde, yukarıdaki Bayerische Staatsbibliothek örneğinde olduğu gibi dijitalleştirilmiş kaynaklar olabilir. ( Dijital kütüphaneler için çeşitli listeler: https://bulentagaoglu.blogspot.com/2020/05/ulkelerin-dijital-kutuphaneleri.html )
11
Bayerische Staatsbibliothek
11.1.
706 e-kitap; Turkish
11.2.
434 e-kitap; Osmanisch
12
https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Books_in_Ottoman_Turkish
13
1018 e-kitap
14
Library of Congress
Language
13
Arama tablosu;
Arama sonuç tablosu;
Abdul-Hamid II Collection of Books
and Serials Gifted to the Library of Congress
Language
[Türkçe toplam: 239 + 30: 269
kitap].
OFFLINE
1
2
Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi, Nadir Eserler
Kütüphanesi
“Nadir Eserler Kütüphanesi
Ana Sayfa > Bölümler
> Nadir Eserler Kütüphanesi
Nadir Eserler Kütüphanesi, 1699 m²lik alanda 226 kişilik
oturma kapasitesine sahiptir. Kütüphane 2 katlı olup içerisinde 8 adet grup
çalışma odası mevcuttur.
Okuyuculara kapalı raf sistemine göre hizmet veren
Kütüphanede yaklaşık 50.000 adet nadir eser ve bu eserlerin
sayısallaştırılmış formlarından oluşan koleksiyon bulunmaktadır. Bu
eserlerin sayısallaştırılma işlemleri devam etmekte olup, hâlihazırda
tamamlanmış olanlara kütüphanedeki okuyucu bilgisayarlarından
erişilebilmektedir.
Nadir Eserler Kütüphanesinde; yazmalar, Osmanlı Türkçesi matbu eserler,
resim ve gravür içeren eserler, baskısı tükenmiş ve sınırlı sayıda basılmış
eserler, 1900 yılı öncesi batı dillerinde basılmış eserler bulunmaktadır.
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı tarafından
sayısallaştırılması yapılan 45 milyon belgeye ve Türkiye Yazma Eserler Kurumu
Başkanlığı tarafından sayısallaştırılan yazma eserlerin içeriklerine de Nadir
Eserler Kütüphanesinden erişim sağlanabilmektedir.
Nadir Eserler Kütüphanesi kuralları için lütfen tıklayınız.”.
https://mk.gov.tr/icerik/detay/nadir-eserler-kutuphanesi
2
“Cumhurbaşkanlığı Dijital Kütüphanesi
Ana Sayfa > KOLEKSİYONLAR
> Cumhurbaşkanlığı Dijital
Kütüphanesi.
Cumhurbaşkanlığı Dijital Kütüphanesi, Cumhurbaşkanlığı
Millet Kütüphanesi koleksiyonunda bulunan kitap ve kitap dışı materyallerin
sayısallaştırılmış formlarını içermektedir.
Kütüphanede 10.000'den fazla sayısallaştırılmış eser mevcuttur. Kütüphanede yazma eserler, Osmanlı Türkçesi matbu eserler ve batı dillerinde 19. yüzyıl öncesinde basılmış yayınlar sayısallaştırılmıştır. Bu eserlere Kütüphane içerisindeki bilgisayarlardan erişim sağlanmaktadır.”. https://milletkutuphanesi.gov.tr/icerik/detay/cumhurbaskanligi-dijital-kutuphanesi
3
Süleymaniye Kütüphanesi
3.1
“OKUMA SALONU
Kütüphanemiz Okuma Salonu'ndan eserlerin dijital
görüntülerine, resmi tatiller dahil her gün 08:30 – 23:00 saatleri arasında
ulaşabilirsiniz.
Eser dijital kopyaları hafta içi 08:30 – 16:30 saatleri
arasında verilmektedir.”.
3.2
Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi'nde Bulunan Koleksiyonlar
Ve Kitap Sayıları.
[Toplam matbu eser sayısı: 55.812].
4
İstanbul Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Nadir Eserler Kütüphanesi
“İ. Ü. Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Nadir
Eserler Kütüphanesi dermesi yaklaşık toplam 93 bin cilt Türkçe, Arapça, Farsça,
Latince ve diğer dillerdeki basma ve yazma kitap, dergi, gazete, harita, plan
ve notadan, ayrıca II. Abdülhamid koleksiyonu olarak anılan 911 adet albüm ve
bunların içinde bulunan 36.585 fotoğraftan oluşmaktadır.”. https://kutuphane.istanbul.edu.tr/tr/content/nadir-eserler-kutuphanesi/hakkimizda
“Merkez Kütüphaneye bağlı Nadir Eserler Kütüphane’sinde 1928
tarihli “Harf Devrimi” öncesi eserler bulunmaktadır. Merkez Kütüphanenin en
eski dermesi, yaklaşık 93.071 cilt, Türkçe, Arapça, Farsça, Latince ve diğer
dillerdeki basma ve yazma kitap, dergi, gazete, fotoğraf albümü, harita ve
notalardan oluşmaktadır. Ayrıca II. Abdülhamid koleksiyonu olarak anılan 911
adet albüm ve bunların içinde bulunan yaklaşık olarak 36.585 fotoğrafta Nadir
Eserler Kütüphanesinde bulunmaktadır.
Bunların yanı sıra, Nadir Eserler Kütüphanesinde kitaba
ilişkin eşya ve yazı araç-gereçleri de sergilenmektedir.
Kütüphanede kullanıcılar için bu nadir yayınlar en yeni
teknolojilerle düzenlenip, dijitalleştirilerek hizmete sunulmaktadır.” https://kutuphane.istanbul.edu.tr/tr/content/iu-kutuphaneleri/iu-mk-nadir-eserler-kutuphanesi
İTÜ Nadir Eser Koleksiyonu
“Nadir Eserler
İTÜ NADİR ESER KOLEKSİYONU
Mühendishane Matbaası ve Mühendis Mektebi Kütüphanesi
mirasını devralan İTÜ Nadir Eserler Koleksiyonu, Osmanlı ve erken Cumhuriyet
dönemi bilim ve teknoloji çalışmaları için önemli kaynak teşkil eder. 18, 19 ve
erken 20. Yüzyıla ait yaklaşık 6000 kitap ve süreli yayını barındıran bu
koleksiyon, Osmanlı mühendislik ve mimarlık eğitimi hakkında bilgi vermekte ve
aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu’nda üretilen tarih, edebiyat, sosyoloji ve
sanat metinlerini de gözler önüne sermektedir.
NADİR ESERLERDEN YARARLANMA KURALLARI
Nadir eser kullanım formu
İstanbul Teknik Üniversitesi, Nadir Eserler, Harita ve
Coğrafi Materyaller ve TMDK Müzik Koleksiyonları’nda bulunan eserlerin önemli
bir bölümünü dijitalleştirmiştir.
İTÜ dijital koleksiyonları; sadece araştırma, eğitim ve
öğrenme faaliyetleri için kullanılabilir. Bu koleksiyonlarda yer alan
materyaller hiçbir şekilde ticari amaç için kullanılamaz, ayrıca bu
materyaller; İTÜ Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı'nın izni
alınmaksızın kopyalanamaz, basılamaz ve herhangi bir ortamda yayımlanamaz.
Kullanıcılar bu yayınların dijitalleştirilmiş kopyalarına
İTÜ Kütüphaneleri-Sayısal Koleksiyon linkinden erişebilirler.
Henüz dijitalleştirilmemiş nadir eser kullanım istekleri
için nadir eser kullanım formu linkinde bulunan form doldurularak
aysal@itu.edu.tr adresine gönderilmelidir. Kullanıcılar, ilgili formu, aynı
zamanda, Mustafa İnan Kütüphanesi Danışma Masası’ndan edinebilirler.
Eser sayışallaştırıldığında İTÜ Kütüphaneleri-Sayısal
Koleksiyon üzerinden erişime sunulacak ve kullanıcıya e-mail aracılığı ile
haber verilecektir.”. http://kutuphane.itu.edu.tr/arastirma/nadir-eserler
-----------------------------------.
İlave kaynaklar tarafımıza bildirildiğinde eklemeler yapılacaktır.
EKLER
http://education.mei.edu/library/lang/ottoman%20turkish
Güzel ve faydalı bir çalışma olmuş. Tebrik ederim.
YanıtlaSil