Viyana Çevresi Konulu Türkçe Yayınlar

 

Viyana Çevresi Konulu Türkçe Yayınlar

 

31.8.2024

 

Tezler

1. Yevgeniya Kulandina
   Yıl: 2019
   Başlık: The Heritage of the Vienna Circle: The Revival of Empiricism through the Assimilation of Metaphysics
   Tür: Doktora
   Alan: Felsefe = Philosophy
   Türkçe Başlık: Viyana Çevresi'nin Mirası: Metafiziğin Özümlenmesiyle Deneyciliğin Yeniden Canlanması
2. Emine Ayhan
   Yıl: 2005
   Başlık: Positive Logic Intelligence and Critiques to Vienna Circle (M. Schlick, O. Carnap, and A. J. Ayer)
   Tür: Yüksek Lisans
   Alan: Felsefe = Philosophy
   Türkçe Başlık: Pozitivist Mantık Anlayışı ve Viyana Çevresine Yöneltilen Eleştiriler (M. Schlick, O. Carnap ve A. J. Ayer ile Sınırlandırılmış Şekilde)
3. Kemal Batak
   Yıl: 2002
   Başlık: Criticism of Karl Popper to Vienna Circle and His Religion Thought
   Tür: Yüksek Lisans
   Alan: Din = Religion; Felsefe = Philosophy
   Türkçe Başlık: Karl Popper'in Viyana Çevresi Eleştirisi ve Din Görüşü
4. Işıl Bayar
   Yıl: 1999
   Başlık: An Inquiry on Scientificity Criterion of Vienna Circle
   Tür: Yüksek Lisans
   Alan: Felsefe = Philosophy
   Türkçe Başlık: Viyana Çevresinin Bilimsellik Ölçütü Üzerine Bir İnceleme

Kitaplar

1. Hasanhan Taylan Erkıpçak (Hazırlayan ve Çeviren)
   Başlık: Viyana Çevresi: Program Yazıları
   Yayıncı: Pinhan Yayıncılık
   Yıl: 2019
   Sayfa: 107
   Seri: Pinhan Yayıncılık; 206. Felsefe Dizisi; 53
   Bası: 1. Baskı
   ISBN: -
2. Zeki Özcan (Derleyen/Çeviren)
   Başlık: Viyana Çevresi: Schlick, Carnap, Neurath, Hahn
   Yayıncı: Ayrıntı Basım Fol
   Yıl: 2021
   Sayfa: 320
   Seri: Fol; 137. Felsefe; 122. Akımlar; 04
   ISBN: 9786257307451
   Bası: 1. Baskı (Eylül 2021)
3. Zeki Özcan (Derleyen ve Çeviren)
   Başlık: Viyana Çevresi: (Felsefede Son Büyük Dönemeç)
   Yıl: 2000
   Bası: 1. Baskı
   ISBN: -
4. Fırat Özarpacı (Yazar); Halil Rahman Açar (Editör)
   Başlık: Şafak Ural ve Pozitivizm
   Yayıncı: -
   Yıl: 2017
   ISBN: 9786056532856
   Not: Fuat Özarpacı, 1984- (1 adet)

Makaleler

1. Tepe, Harun
   Başlık: Viyana Çevresi Filozoflarında Doğrulama ve/veya Onaylama
   Dergi: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
   Cilt: 2, Sayı: 2
   Yıl: 1984
   Sayfa: 1-10
   Diller: İngilizce ve Türkçe özet
2. Hızır, Nusret
   Başlık: Viyana Çevresi
   Yayıncı: Türk Tarih Kurumu Basımevi
   Yıl: 1965
   Sayfa: 245-255
   Not: [Ankara? : yayl.y., 1965?]
3. Bravo, Işıl Bayar
   Başlık: Viyana Çevresi'nin Bilim Tasarımı
   Dergi: Kaygı
   Cilt: 8, Sayı: 1
   Yıl: 1999
   Sayfa: 41-50
4. Serin, E. Funda Neslioğlu
   Başlık: Tamamlanmamış Bir Proje Olarak Viyana Çevresi Felsefesi: Düşünsel-Tarihsel Bir Arkaplan Soruşturması
   Dergi: Kilikya Felsefe Dergisi
   Cilt: 1
   Yıl: 2015
   Sayfa: 45-60
   Diller: Türkçe ve İngilizce özet

 

Dergipark’ta YER ALAN Makaleler;

Tamamlanmamış Bir Proje Olarak Viyana Çevresi Felsefesi: Düşünsel - Tarihsel Bir Arkaplan Soruşturması. Funda Neslioğlu Serin , (2015), Kilikya Felsefe Dergisi, Cilt 0, Sayı 1, 2015, 45 - 60, Viyana Çevresi, sunduğu program ve felsefe-bilim ilişkisine dair görüşleriyle 20. yüzyıl felsefesinin kurucu unsurlarından biridir. Viyana Çevresi felsefesini tarihsel bağlamından bağımsız olarak, mantıkçı olguculuk ve benzeri birtakım kavramlarla sınırlı anlama girişimleri, çevrenin gerçekte nasıl bir program önerdiğinin kavranmasını güçleştirmiştir. Hatta bu tür girişimler, Viyana Çevresinin metafiziğe ilişkin savlarından da yola çıkarak, çevrenin programının, toplumsal ve insani olanı dışlayıcı bir öze sahip olduğu biçiminde yorumlanmasına neden olmuştur. Bu yazıda, Viyana Çevresinin bilim ve felsefeye dair sunduğu programın, günümüz felsefesinin biçimlenmesinde etkin bir rol oynadığı, bu rolün de sanılanın aksine Viyana Çevresinin toplumsal konulara ilişkin ortaya koyduğu tezlerden de kaynaklandığı, tarihsel ve düşünsel bir arkaplan soruşturmasıyla gösterilmeye çalışılacaktır.Viyana Çevresi bilimin birliği birleşik bilim deneyimcilik mantıkçı deneyimcilik mantıkçı olguculuk olguculuk.

Otto Neurath’ın Eğitimciliğinde Viyana Çevresi Düşüncesinin Etkileri. Araştırma Makalesi. Başak Aray , (2017), Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, 2017, 41 - 52, Bu yazı, Viyana Çevresi’nin ünlü düşünürlerinden, ekonomist ve eğitimci Otto Neurath’ın görsel eğitim alanına getirdiği yenilikleri konu alacaktır. Neurath, kuramsal düzlemde “bilimsel dünya görüşü”nün savunucusu olmanın yanı sıra, Kızıl Viyana döneminde halk eğitiminde aktif bir rol oynamış, yayınları ve belediyenin bünyesinde kurup yönettiği Toplum ve Ekonomi Müzesi’nde düzenlediği sergilerle bilimsel okuryazarlığın artırılmasına katkıda bulunmuştur. Bu yazıda, ortağı Marie Reidemeister ile geliştirdiği görselleştirme yöntemi ISOTYPE’ın öyküsünü ve ana hatlarını ele alıyoruz.

Çeviribilimde James S. Holmes’ü yeniden anlamak: Viyana Çevresi’nin mantıksal pozitivizmi bağlamında Holmes’ün ampirizm konseptinin incelenmesi. Araştırma Makalesi. Mustafa Kartal Çelikay  , (2023), RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 36, 2023, 1599 - 1610, 10.29000/rumelide.1372502. James S. Holmes ismi çeviribilim içerisinde gerek alanın kurucuları arasında yer alması gerekse de alanın hem kuramsal hem de uygulamalı alanda gelişimine dair önemli saptamalarda bulunması ile önemli bir konumda bulunmaktadır. Ancak mevcut literatür tarandığında Holmes’ün ağırlıklı olarak 1972 tarihli Çeviribilimin Adı ve Doğası isimli çalışmasına sıkışıp kaldığı gözlemlenebilmektedir. Bu çalışmada Holmes’ün tüm yayınlarını içeren Çevrilmiş! Edebi Çeviri ve Çeviribilim Üzerine Makaleler isimli kitabı detaylıca incelenmiş ve onun alan için yaptığı ampirik bir disiplin tanımının altında önemli bir boyutta 20. yüzyıl bilim ve bilim felsefesi anlayışının şekillenmesinde gözle görülür bir rolü olan Viyana Çevresi’nin mantıksal pozitivizm akımının yattığı saptanmıştır. Bu iddianın en önemli dayanağı Holmes’ün kendisinin bizzat verdiği örnekte Carl G. Hempel’i kullanmış olmasıdır. Hempel’in kendisi de Viyana Çevresi’nin önemli bir üyesi olarak dikkat çekmektedir. Çalışmadaki ana iddianın bir başka dayanak noktasını ise Viyana Çevresi’nin birçok farklı disiplinden bilim insanı ve filozofu ortak bir amaç uğruna birleştirme amacına paralel olacak bir şekilde Holmes de çeviribilim için benzer amaçlar doğrultusunda dönemin en önemli isimlerini Amsterdam’da düzenlediği sempozyumlarda bir araya getirmiştir. Holmes birleşilmiş bir hareket alanını, kullanılacak ortak bir mantık dilinde görmüştür. Bu yüzden Holmes’ün 1972’deki çalışmasının dışındaki çalışmalarında kullandığı sembolik formülizasyon dili, Viyana Çevresi’ndeki anahtar figürlerin kullandığı mantık diliyle karşılaştırılmış ve bu noktada da önemli benzerlikler saptanmıştır. Holmes’ün bilimsel kökenlerinin incelenmesi neticesinde onu alan içerisinde yeniden anlamak, onun her zaman asıl amacı olan meta-kuramsal tartışma zemininin kurulabilmesini de sağlayacaktır. Böylelikle kendisinin de zamanında öngördüğü ve hâlâ günümüz çeviribilim içerisindeki çalışmalarda görülebilen bazı sorun saptamalarının da giderilebileceği düşünülmektedir.

Çeviribilim James S. Holmes Viyana Çevresi mantıksal ampirizm bilim felsefesi. Epistemolojik Dönüş ve Bilim Felsefesinin Ontolojisi -Bilimsel Dünya Kavrayışı’ndan Eleştirel Realizme Ontolojinin Epistemoloji ile Temellendirilmesi- Araştırma Makalesi. Ömer Faik Anlı  , (2019), Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 18, Sayı 2, 2019, 736 - 758, 10.21547/jss.487405

‘Bilim problemi’, fiilen dünyayı değiştirmiş olan bilimin, bunu nasıl başarmış olduğunun açıklanmasına ve / veya modellenmesine dairdir. Eğer bilimsel araştırmanın mantığı açık biçimde anlaşılabilir ve açıklanabilirse bilgi-kuramsal bir modelleme de olanaklı olacaktır. Bu modellemeyi yapabilecek teorik konumlanma olanağı tarihsel olarak felsefeye aittir. Ancak bu modelin, gerçekliği bilme ve açıklama konusunda daha önceki başarısızlığın nedeni olarak görülen metafizikten özgürleşme için de şematik bir ölçüt sunacağı öne sürüldüğünde, bilim problemini konu edinen felsefe kendi içinde bir kopuş yaşamaktadır. Bilim problemi, epistemolojik bir problem olarak konumlandırıldığında metafizikten özgürleşme hamlesi problemin ontolojik boyutunu da epistemolojiye indirgemektedir. Böylece epistemoloji ilk ve neo-pozitivizm ile birlikte tek felsefe haline dönüşmektedir. Bu, ‘epistemolojik dönüş’ olarak adlandırılmaktadır. Buna karşın Kıta Avrupası ekolünde ontoloji halen ilk felsefedir ve bilimi de ontolojik konumlanıştan, bir modelleme olarak değil, eleştirel olarak ele almaktadır. Burada açığa çıkan meta-problem, epistemolojik dönüş ile ele alınabilen bilim problemi ile ontolojik konumlanıştan konu edinilen problemin örtüşüp örtüşmediği, yani aynı problem olup olmadığıdır. Makalenin temel hipotezi, farklı konumlanışların aynı problemi konu edindiğidir. Bu hipotez ışığında izi sürülen içsel perspektif Viyana Çevresi’nden Popper’a ve Hacking’e kat edilen yolda bilgi kuramının içkin bir biçimde ve evrimsel olarak tekrar ontolojiyle, pragmatik bir ölçüt üzerinden buluştuğunu göstermektedir. Dışsal perspektif ise Kıta Avrupa’sından Adorno, Horkheimer, Heidegger’in bilim üzerine ontolojik eleştirilerinin epistemolojik problem tespiti ile örtüştüğünü göstermektedir. Bu örtüşmenin odağında ise Bhaskar’ın eleştirel realizmi bulunmaktadır. Bu iki farklı (uzlaşmaz görünen) konumlanışın kesişimin gösterilebilmesi, bilim probleminin ‘gerçekliği’ni ve şu sonucun kaçınılmazlığını gösterir: Bilim felsefesi yeni epistemolojiyle geri dönemez. Ancak yeni bir ontoloji olmaksızın ileri de gidemez. Epistemoloji Ontoloji Eleştirel Realizm Viyana Çevresi Epistemolojik Dönüş.

POLİTİK BİLİM FELSEFESİ TARTIŞMALARINA OTTO NEURATH’IN KATKISI. Araştırma Makalesi. Ahmet Dinçer Çevik  , (2022), FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 34, 2022, 249 - 277, 10.53844/flsf.1117061. Mantıkçı amprisistlere göre metafizik, muhafazakarlık, faşizm gibi siyasi ideolojilerin güçlenmesinde en önemli faktörlerden birisidir. Viyana Çevresi’nin bu iddiaları belki de en açık biçimde Otto Neurath’ın hayatı ve çalışmalarında görünür olmaktadır. Neurath’a göre metafizik, sosyal ve politik bağlamlarda ele alınmalıdır. Neurath, bu nedenle metafizikten arındırılmış, rasyonelleştirilmiş bir toplum modelini, Viyana Çevresi'nin “Manifestosunun” (Wissenschaftliche Weltauffassung / Der Wiener Kreis) odağına yerleştirir. Ona göre Viyana Çevresi temel olarak bu doğrultuda ilerlemelidir. Marksist bir eğilime de sahip olan Neurath'a göre metafizik, sosyal ve politik alanda muhafazakarlığın yerleşmesini ve yeniden üretilmesinin kaynağıdır. Son dönemlerde bilim felsefesi tarihi çalışmaları kapsamında özellikle “sol Viyana Çevresi”’nin eğilimleri incelenirken Neurath’ın hayatı ve ekonomi, eğitimcilik gibi çeşitli alanlarda kendisini gösteren politik pozisyonu referans noktası olarak ele alınmaktadır. Bu bağlamda öncelikle Viyana Çevresi’nin bilim tarihindeki yerini politik bağlamda ele alacağım. İkinci olarak Viyana Çevresi’nin önemli temsilcilerinden biri olan Neurath’ı ekonomi, felsefe ve eğitim ile ilgili iddia ve çalışmaları bağlamında Çevre içerisindeki özgün konumunu değerlendireceğim. Makalede ortaya normatif bir iddia koymaktan ziyade, betimsel bir yöntemle Neurath’ın eklektik bilim felsefesinin dünya meseleleri karşısında bir bilim felsefecisinin tavrının ne olabileceği ile ilgili bir olanak sunduğunu göstermeyi amaçlıyorum. Bu değerlendirmelerin günümüz bilim felsefesinin kendisini yeniden yapılandırması gerekliliği ile ilgili tartışmalara katkı sunmasını umuyorum.Otto Neurath Viyana Çevresi Bilim Felsefesi Politik Bilim Felsefesi; Komüniteryanizm.

CARNAP VE NEURATH'IN FEMİNİST BİLİM FELSEFESİ AÇISINDAN OLASI BİR DEĞERLENDİRMESİ. Araştırma Makalesi. Dinçer Çevik  , (2023), Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt 63, Sayı 1, 2023, 573 - 605, 10.33171/dtcfjournal.2023.63.1.23. Güncel feminist bilim felsefesinin güncel bilim pratiğinin günümüzdeki hali ile ilgili kuşkuları vardır. Feminist bilim felsefesinin temel iddiası kabaca şu şekilde ortaya konulabilir: Güncel bilim pratiği ve onun ürünleri erkek egemen değerler tarafından tahakküm edilmekte ve bu tahakküm ilişkisi de bilimin rasyonel ve evrensel olması iddialarına gölge düşürmektedir. Bilim felsefesi tarihinde önemli bir yer tutan Viyana Çevresi, özellikle bazı üyelerinin yaklaşımları ve kavram setleriyle feminist bilim felsefesi tarafından eleştirilen noktaların analizinde ve daha iyi hale getirilmesinde rol oynayabilir. Viyana Çevresi tarafından benimsenen dünyanın bilimsel kavranışı günlük hayatın, bilimin ve aydınlanmacı değerlerin eşliğinde reforme edilmesi için modernist politikaların belirlenmesinde rehber görevi görür. Bu bağlamda Viyana Çevresi’nin aydınlanmacı amaçlarına erişmek için kurguladıkları ve kullandıkları felsefi kavramlar ve çerçeveler güncel feminist bilim felsefesi tarafından dile getirilen iddialar ile ilgili önemli olanaklar ve ilişkiler barındırmaktadır. Örneğin Rudolf Carnap’ın kavram mühendisliği ile ilgili çalışmaları Sally Haslanger’in iyileştirilebilir kavramlar yaklaşımı için tamamlayıcıdır. Benzer şekilde, Otto Neurath’ın bütünselciliği, anti-temelciliği ve yardımcı güdüler yaklaşımı ampirik açıdan benzer yeterlilikte olan teorilerin tercihi üzerine düşünmemiz için yardımcı olmaktadır. Bu anlamda Viyana Çevresi’nin en azından bazı üyeleri güncel feminist bilim felsefesinin bilim pratiği ile ilgili dile getirdiği problemlerin tartışılmasında potansiyel faydalar barındırmaktadır. Öte yandan Viyana Çevresi’nin Carnap ve Neurath ile birlikte feminist bilim felsefesi tartışmalarında dile getirilen bütün problemleri çözebileceğini iddia etmeyeceğim. Daha ziyade, onların bilim pratiğine yaklaşımlarının ve bazı kavramsal araçlarının feminist bilim felsefesi programı ile yakın benzerlikler taşıdığını göstermeyi amaçlıyorum. Feminist Bilim Felsefesi Viyana Çevresi Rudolf Carnap Kavram Mühendisliği Otto Neurath Yardımcı Güdüler