Osmanlı’ya
gelen seyyahlara ilişkin listeler
19.6.2024
1
List of European Travelers in the Ottoman Empire 16th-18th
Century. Bart Severi. https://www.academia.edu/14672267/List_of_European_Travelers_in_the_Ottoman_Empire_16th_18th_Century
2
Osmanlı Topraklarına
Gelen Batılı Seyyahlar ve Eserleri. https://www.efeakademi.com/osmanli-topraklarina-gelen-batili-seyyahlar-ve-eserleri
3
“Vatan bildiğimiz bu toprak parçası, miladi 11.asırdan
itibaren Türkleşmiştir. Osmanlı öncesinde buralar Türkiya veya Turcmenia olarak
biliniyordu. Yakın Doğu’yu iyi tanıyan, burada ticaret yapan Venedikliler,
İtalyanlar, Cenevizliler topraklarımıza bu adları vermişlerdir. Biz ise,
imparatorluk iddia ve hedefini önde tutmamız sebebiyle topraklarımıza Rum
ülkesi, Rumi ve Rumeli gibi isimler vermişizdir. Topraklarımızı, Osmanlı
Devleti’ni ve Selçuki İmparatorluğu’nu, daha çok yabancı seyyahların
yazdıklarından öğreniyoruz. Seyyahların 1135’ten itibaren sistematik olarak
devam eden, Türkiye’ye dair raporlarını bugün Vatikan arşivlerinde bulmak
mümkündür. Venedik ve Cenova arşivleri de, bu gibi bilgileri içermektedir.
Sadece 19. yüzyılda, Osmanlı coğrafyasına yapılan gezilerle ilgili
seyahatnamelerin adedi 5000’i geçmektedir. Türkiye üzerine en eski
Fransızca-Almanca seyahatnameler, Osmanlı öncesine kadar uzanmaktadır. Bu
seyyahlar Bizans İstanbul’undan geçmişler; Türklerin elinde olan o zamanki
Anadolu’yu da canlı bir biçimde anlatmışlardır. Hatta Hans Schiltberger,
eserinde Tatarca, yani Kırım Kazan Çağatay Türkçesiyle dualar kaydetmiştir. Bu
çok enteresan bir olgudur. Demek ki misyonerler daha o zamandan Türk halklarına
yönelik propaganda metinlerini bu halkların kendi dillerinde
hazırlamaktadırlar. Bu Vatikan’ın tarihi ve dünyevi konumunun gücünü gösterir.
İşin daha da ilginci, bu kitapların matbaadan evvel yazılmış ve matbaa icat
edilip kullanımına geçmeden çok evvel el yazmasıyla onlarca nüsha olarak etrafa
dağılmış olmasıdır. Batı’daki halklar, matbaadan evvel de o kadar okuyor ki
Türkiye’yi bile merak ediyor.” https://andcenter.org/tr/yazarlar/yabancilarin-gozuyle-osmanli-ve-seyahatnameler/
4
Osmanlı ülkesinde Avrupalı seyyahlar. Eylül 2018 Necdet
Sakaoğlu. https://tarihdergi.com/anadolu-yollarinin-batili-yolculari/
5
“1.6. Araştırmanın Temel Kaynakları”. İçinde: Engin Cihad
Tekin. https://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/10148647%20(2).pdf .. 20-26ss.
6
Tarihe Damga Vuran Türk Seyyahlar. 16 Aralık 2020. https://www.hisglobal.com.tr/blog/tarihe-damga-vuran-turk-seyyahlar
7
Osmanlı Devleti’nde Ören Yerlerini İncelemeye Gelen
Seyyahlar. Burcu Kutlu Dilbaz* Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, Yıl:
2016-2 Sayı: 30 S. 89-110. https://www.academia.edu/38869238/Osmanl%C4%B1_Devletinde_%C3%96ren_Yerlerini_%C4%B0ncelemeye_Gelen_Seyyahlar
8
Batılı Hekim Seyyahlar Ve Osmanlı Devleti. Prof. Dr. Semavi
E. https://isamveri.org/pdfsbv/D01658/1998_4/1998_4_EYICES.pdf
9
XVIII. ve XIX. yüzyıllarda İngiliz ve Fransız
seyahatnamelerinde Osmanlı fakirlikleri / Osmanlı toplumu XVIII. ve XIX.
yüzyılda İngiliz ve Fransız seyahat kitaplarında. Yazar: GÖKHAN GÖK. Danışman:
DR. ÖĞR. ÜYESİ TÜRKAN POLATCI DEMİRKOL. Yer Bilgisi: Çankırı Karatekin
Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı. Konu: Tarih =
Tarih. Dizin:18. yüzyıl = 18. yüzyıl; 19. yüzyıl = 19. yüzyıl; Fransızlar =
Fransızca; Gelenekler = Gelenekler; Osmanlı şirketleri = Osmanlı toplumu;
Osmanlılar = Osmanlılar; Seyahatname = Seyahatname ; Seyyahlar = Gezginler;
Sosyal hayat = Sosyal hayat; İngilizler = İngiliz. Yüksek Lisans. English 2018
153 s. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=qTXl69avEDOyWQnPQrUjeQ&no=gMYwxHb5PS4bSiNaFd2IMg
10
British travellers in
19th century Turkey. Yer Numarası: A.VI/1311. Yayın Bilgisi: Amsterdam :
Editions Rodopi B. V., 1999. [TTK Ktp.]
11
12
ECE YÜKSEL 2012 17.yüzyılın sonu, 18. yüzyılın ortası ve
19. yüzyılın başında yabancı seyyahların gözünden Batı Anadolu antik kentleri.
Western Anatolian ancient cities in view of foreign travelers at the end of
17th century in the middle of 18th century, and beginning of 19th century Adnan Menderes Üniversitesi Yüksek Lisans Arkeoloji
= Archeology ; Tarih = History
13
“Bu önemli eser dışında da yazılı literatürde gerek
seyyahların tespiti gerekse de seyyahların bıraktıkları seyahatname ve benzeri
eserlere tespit ve erişim bakımından önemli kaynaklar söz konusudur. Bu kaynaklara
örnek olarak ikinci el çalışmalarda sunulan seyyah listelerini, seyahatname kataloglarını, müzayede
kataloglarını, seyahatnamelerin tam metinlerinin yayınlandığı toplu seyahatname
eserlerini, diplomatik veya siyasi rapor serilerini sayabiliriz.
Bunlardan en önemlileri bize seyyah listelerini sunan eserlerdir. Seyyahların tespit edilip
incelenmesinde birçok eserin sunduğu listelerden faydalanılmıştır. Birçok
çalışma bize bibliyografik kayıtlar, seyyah
listeleri, elçi listeleri, kısa
tanıtımlar, seyahat güzergâhlarını da içeren veya milliyete göre belli konu
başlıklarında, elçi listesi gibi,
listeleri vermektedir. Pietro Amat di San Filippo’nun “Bibliografia Viaggio de
Italiani”, İtalyan seyyahların sadece Levant ve Osmanlı bölgesine değil, farklı
bölgelere yaptıkları seyahatlerin de kayıtlarını vermektedir. Usha Luther’in
“Historical Route Network Of Anatolia (Istanbul-Izmir-Konya) 1550's to 1850's:
A Methodological Study” çalışması, Anadolu’nun tarihi seyahat rotalarını
incelerken, ilgili dönemdeki seyyahları
da listelemektedir (Luther, 1989).” 21-22ss. https://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/10148647%20(2).pdf
14
“M.Vivien de St. Martin de “Description Historique et
Géographique de l'Asie Mineure” isimli iki ciltlik eserinde benzer şekilde
Osmanlı coğrafyası dahil Asya’ya yapılan ziyaretlerin
listesini ve kısa tanıtım bilgilerini bize sunmaktadır. Gilles Boucher de
la Richarderie’nin, “Bibliothèque Universelle des Voyages” isimli eserinde ise
çok dilli bir seyyah listesini
inceleme imkânımız vardır.” 22.s. https://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/10148647%20(2).pdf
15
“Ünlü Osmanlı tarihçisi Nicolae Iorga’nın “Les Voyageurs
Français Dans l’Orient European” ve “Une Vingtaine de Voyageurs Dans L’Orient Europeen”
adlı eserlerinde de benzer şekilde seyyahlar
listesi ve kısa tanıtımlar verilmektedir.”. 23.s. https://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/10148647%20(2).pdf
16
“İngiliz Levant Kumpanyası yöneticileri Alfred C.Wood’un
“Levant Kumpanyası Tarihi” kitabında olduğu gibi birçok kitap içinde de
listeler yayınlamışlardır. Tommaso Bertele de “Venedik ve Konstantiniyye”
isimli çalışmasında, Balyoslar ve diğer olağanüstü diplomatların listesini de sunmaktadır. Bunlar dışında Bertold
Spuler’in “Handbuch for Orientalistik” ve Bouillion’un “Dictionaire des
Orientales de Langue Français” gibi eserler de özellikle doğu bilimci seyyahların listesinin çıkarılması için
kaynak görevini görmektedir.”. 23.s. https://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/10148647%20(2).pdf
17
“Heath Lowry’nin “Seyyahların Gözüyle Bursa” eserinde de
Bursa’ya seyahat eden seyyahlar
listelenmiştir. Karl Tebly’in “Dersaadet’te Avusturya Sefirleri” isimli
kitabında ise 1550-1650 arası Osmanlı topraklarına diplomat olarak gelen Avusturyalılar listelenerek Osmanlı’daki
gözlemleri derlenmektedir. Jean Ebersolt’un “Le Grand Palais de Constantinople
et Le Livre Des Ceremonies” adlı kitabında da, özellikle resim, sanat ve mimari
tarih açısından önem taşıyan seyyahların bu konulardaki ilgileri ve çalışmaları
anlatılmakta ve yararlanılan seyyahlar
listelenmektedir.”. 23.s. https://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/10148647%20(2).pdf
18
“Yerasimos (1991) çalışmasında, 14. ve 16. yüzyıl arasında
Osmanlı topraklarına bir şekilde ayak basan 450 seyyahı kaydetmektedir.
Yerasimos’un çalışması, ilgili dönem içerisinde Osmanlı topraklarını ziyaret
ederek herhangi yazılı bir kayıt bırakan kişileri kapsamaktadır. Yerasimos
listesi bu konudaki tek çalışma değildir. Konu üzerine başka çalışmalar da
vardır. Bu konuda seyyah listesi bu
çalışmalar ile güçlendirilmiştir.” 21.s. https://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/10148647%20(2).pdf
19
Tablo 1. Tespit Edilen Seyyahların Milliyetleri Seyyahların
Milliyeti Seyyah Sayısı. 7.s. https://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/10148647%20(2).pdf
20
Alman seyyahlar. 5-18ss. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/ET001542.pdf
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder