Safranbolu’nun önemi (1)

 

Safranbolu’nun önemi (1)

 

https://turkbibliography.com/

 

Safranbolu Konulu Çalışmalarım.  https://tinyurl.com/34bzabva

 

 

 

Derleme: Bülent Ağaoğlu

İstanbul, 24.9.2023, 11.6.2024

 

 

2023 Eylül’ünde Safranbolu’da iki gün kalmıştım.

Birkaç da ilgili çalışma hazırlamıştım.

“Safranbolu’nun önemi” konulu bir kitap veya kitapçık yayınlanmasını özellikle dilerim.

Bunun için ilgili yayınların taranarak alıntıların seçilmesi bir yöntem olabilir.

Biz aşağıda bazı örnekleri sunuyoruz.

 

1

http://www.ulukavak.net/pdf-3/safranbolu_onem_deger.pdf

2

https://www.kulturportali.gov.tr/Common/DownloadFile.aspx?f=safranbolu_Karabuk_20171025152233650.pdf

3

“Safranbolu’nun evleri sadece asırlara meydan okuyan duruşları ile değil, üstün sanat zevkini yansıtan mimarileri, tüm yapıya yayılmış incelikli ahşap işçilikleriyle de hayranlık uyandırıcı. Bazıları müze olarak düzenlenmiş bu evlerde özellikle ahşap işlemeli tavanlar dikkat çeker. Evlerin bir bölümünün içinde yer alan havuz ise bulunduğu odaya serin bir hava vermek ve yangınlara karşı tedbir amacıyla yerleştirilmiştir.” https://www.kulturportali.gov.tr/Common/DownloadFile.aspx?f=safranbolu_Karabuk_20171025152233650.pdf

4

“Safranbolu’yu tüm dünyada üne kavuşturan ve UNESCO Dünya Miras Listesi’ne girmesini sağlayan özelliği büyük bölümü 18. ve 19. yüzyıllara tarihlendirilen evleri ile bozulmamış yerleşim dokusu. Bunun yanında halkının da geleneksel yaşantısını korumayı başarmış olması Safranbolu’yu ziyaret edenleri tam anlamıyla tarihi bir yolculuğa çıkarıyor.

Yaklaşık 2.000 adet tarihi evin yer aldığı sokaklarında dolaşırken Osmanlı konut mimarisinin inceliklerini keşfedecek, misafirperver halkının geleneksel yaşam biçimlerini yakından tanıma 200 Yıllık Tarihi Yolculuk fırsatı bulacaksınız.”. https://www.kulturportali.gov.tr/Common/DownloadFile.aspx?f=safranbolu_Karabuk_20171025152233650.pdf

5

Safranbolu’yu ülkemizde ve dünyada üne kavuşturan Safranbolu Evleri, kentin Çarşı, Kıranköy ve Bağlar semtlerinde toplanmıştır. Her yıl yüzlerce turistin kente gelmesine neden olan Safranbolu Evleri 18. ve 19. yy. Türk Toplumunun geçmişini, kültürünü, ekonomisini, teknolojisini ve yaşama biçimini yansıtan bir mimarlık tarzı ile yapılmışlardır. Sayıları 5’e ulaşan özel gezi evleri (Kaymakamlar, Kileciler, Mümtazlar, Karaüzümler, Kavsalar) kente gelen turistlere Safranbolu Evi ve yaşamının tüm özellik ve güzelliklerini yansıtmaktadır.“ https://karabuk.ktb.gov.tr/TR-63747/safranboluda-turizm.html

6

1/ "SAFRANBOLU'DA ZAMAN' BELGESEL FİLMİ BİZİM İÇİN MİHENK TAŞIDIR"

Safranbolu Belediye Başkanı Necdet Aksoy da 2010 yılında düzenledikleri Uluslararası Altın Safran Belgesel Film Festivali'nin alt temasının Süha Arın olduğunu kaydetti.

Düzenledikleri festivalin ana temasının 'Kültürel Miras ve Korumacılık' olduğunu, her yıl değişen alt temalar eklediklerini anlatan Aksoy, şöyle konuştu:

"'Süha Arın' demek Safranbolu için turizm hareketinin temel taşlarından birisi demektir. Safranbolu'nun ismini gündeme getirme konusunda Süha Arın'ın çekmiş olduğu 'Safranbolu'da Zaman' belgesel filmi bizim için yapı taşıdır, köşe taşıdır, mihenk taşıdır. Süha Arın Safranbolu'da bu belgesel filmi çekerek Türkiye'de Safranbolu isminin duyulmasına ve tekrar gündeme gelmesine yol açmıştır, büyük vesile olmuştur." http://www.sabah.com.tr/kultur_sanat/2015/05/03/suha-arin-kultur-ve-sanat-merkezi-acildi

7

https://www.milliyet.com.tr/yerel-haberler/karabuk/safranbolu-kent-tarihi-muzesinin-acilisinin-10-yili-11826808

8

“Çarşıları, sokakları ve tarihi evleriyle Türk kültür mimarisinin en güzel örneklerini yansıtan sevimli bir Anadolu kentidir.” https://www.cekulvakfi.org.tr/proje/cekul-bilgi-belge-merkezi-eylul-bulteni

9

“11) Ülkemizde Arnavut kaldırımı döşeli dar sokaklar boyunca birbiriyle uyumlu biçimde sı-ralanan, günün her saatinde ışık alan çıkmalı, çok pencereli ve çok katlı ahşap evleri ve bu evlerle birlikte  cami, çeşme, han, hamam, türbe, mescit, köprü gibi anıtsal yapı-ları; lonca çarşıları gibi alışveriş alanlarını   günümüze değin bir bütün olarak ‘’Kent öl-çeğinde” korumayı başarmış bir kent olan Safranbolu’nun,  Prof Doğan KUBAN’ın de-yimiyle ‘’ BİR UYGARLIK GÖSTERGESİ ‘’ ve ‘’OSMANLI KENT  KÜLTÜRÜNÜN EN BÜYÜK YAŞAMSAL İMGESİDİR’’ (EK-11.1-11.2) biçiminde nitelendirilmesinde Vakfımızın etkinliklerinin çok büyük payı vardır.”. https://www.academia.edu/36106990/SAFRANBOLU_K%C3%9CLT%C3%9CR_VE_TUR%C4%B0ZM_VAKFI

10

Safranbolu’yla İlgili Prof.Dr. Doğan Kuban’ın İki Makalesi. 525- . http://www.ulukavak.net/40yil/41EKLER.pdf

11

“Safranbolu’nun önemi uzun yıllar iç Anadolu Bölgesi’nin Karadeniz limanlarına bağlayan kervanların güzergâhı olmasından kaynaklanmaktadır (Canbulat, 2012).”. https://indexive.com/uploads/papers/pap_indexive15956245312147483647.pdf

12

Safranbolu’nun Önemi Ve Değeri. https://www.sosyalbilimciler.com/forum/konu/safranbolunun-onemi-ve-degeri.2238/

13

safranbolu neden önemlidir

Safranbolu'nun Önemi: Tarihi, Kültürel ve Turistik Değerleri

Safranbolu'nun önemini birçok açıdan ele alabiliriz:

Tarihi Önemi:

• Zengin Tarihi: Safranbolu, Roma İmparatorluğu'ndan Osmanlı İmparatorluğu'na kadar uzanan uzun ve zengin bir geçmişe sahiptir. Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış ve önemli bir ticaret merkezi olmuştur.
• UNESCO Dünya Mirası: Safranbolu, 1994 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir. Bu, şehrin tarihi ve kültürel açıdan önemini uluslararası alanda da kabul etmektedir.
• Korunan Tarihi Doku: Safranbolu, geleneksel ahşap evleri, dar sokakları, camileri, hanları ve konakları ile Osmanlı kent mimarisinin en güzel örneklerinden biridir. Şehrin tarihi dokusu büyük ölçüde korunmuştur ve bu da onu Türkiye'nin en önemli tarihi kentlerinden biri yapmaktadır.

Kültürel Önemi:

• Safran Üretimi: Safranbolu, ismini dünyanın en pahalı baharatlarından biri olan safrandan almaktadır. Safran yetiştiriciliği ve ticareti yüzyıllardır şehrin önemli bir geçim kaynağı olmuştur.
• El Sanatları: Safranbolu, ahşap oymacılığı, çini sanatı, dokumacılık ve bıçakçılık gibi geleneksel el sanatları ile de tanınmaktadır. Bu el sanatları, şehrin kültürel mirasının önemli bir parçasını oluşturmaktadır.
• Festivaller: Safranbolu, yıl boyunca çeşitli festivallere ev sahipliği yapmaktadır. Bu festivaller, şehrin kültürel mirasını ve geleneklerini yaşatmaya yardımcı olmaktadır.

Turistik Önemi:

• Popüler Turistik Destinasyon: Safranbolu, Türkiye'nin en popüler turistik destinasyonlarından biridir. Her yıl binlerce turist, şehrin tarihi ve kültürel değerlerini görmek için Safranbolu'yu ziyaret etmektedir.
• Konaklama Seçenekleri: Safranbolu'da her bütçeye uygun konaklama seçenekleri mevcuttur. Tarihi konaklarda konaklamak, şehrin atmosferini daha iyi hissetmenizi sağlayabilir.
• Aktiviteler: Safranbolu'da tarihi evleri gezebilir, müzeleri ziyaret edebilir, el sanatları atölyelerini gezebilir, yöresel yemekleri tadabilir ve doğa yürüyüşleri yapabilirsiniz.

Sonuç olarak: Safranbolu, tarihi, kültürel ve turistik açıdan önemli bir şehirdir. UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan şehrin geleneksel ahşap evleri, dar sokakları, camileri, hanları ve konakları Osmanlı kent mimarisinin en güzel örneklerindendir. Safranbolu ayrıca safran yetiştiriciliği, el sanatları ve festivalleri ile de tanınmaktadır. Her yıl binlerce turist tarafından ziyaret edilen Safranbolu, Türkiye'nin en popüler turistik destinasyonlarından biridir.

https://gemini.google.com/app/ed3df89ea10b53b8

14

safranbolu neden önemlidir

Safranbolu, Türkiye'nin Karabük ilinde yer alan ve Osmanlı dönemine ait mimarisiyle ünlü bir şehirdir. Safranbolu'nun önemi birkaç ana başlık altında özetlenebilir:

Tarihi ve Kültürel Miras

• Osmanlı Mimarisi: Safranbolu, 18. ve 19. yüzyıllardan kalma Osmanlı dönemi evleri ve yapıları ile ünlüdür. Bu evler, ahşap işçiliği ve taş yapıları ile dikkat çeker.
• UNESCO Dünya Mirası Listesi: 1994 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir. Bu, şehrin uluslararası düzeyde tanınmasını ve korunmasını sağlamıştır.
• Tarihi Çarşı: Safranbolu'nun tarihi çarşısı, geleneksel el sanatları, bakırcılar, demirciler ve çeşitli zanaatkarların yer aldığı bir bölgedir.

Doğal Güzellikler

• Yenice Ormanları: Yakın çevresindeki Yenice ormanları, biyolojik çeşitlilik açısından zengindir ve doğa yürüyüşleri için idealdir.
• Tokatlı Kanyonu: Doğa severler için popüler bir yerdir ve yürüyüş parkurları ile ünlüdür.

Turizm

• Safran: Safranbolu'nun ismi, bölgede yetiştirilen safran bitkisinden gelir. Safran, dünyanın en pahalı baharatlarından biridir ve bu bölgede tarih boyunca önemli bir ticaret ürünü olmuştur.
• Turistik Çekim Merkezi: Safranbolu, yerli ve yabancı turistler için popüler bir destinasyondur. Tarihi evlerde konaklama imkanı, geleneksel Türk mutfağı ve kültürel etkinlikler ile zengin bir turistik deneyim sunar.

Ekonomik Önemi

• El Sanatları ve Hediyelik Eşya: Tarihi çarşıdaki dükkanlar ve atölyeler, geleneksel el sanatları ve hediyelik eşyalar ile ekonomiye katkıda bulunur.
• Küçük Ölçekli Sanayi: Bakır işçiliği ve deri üretimi gibi küçük ölçekli sanayiler de ekonomiye katkı sağlar.

Safranbolu'nun bu özellikleri, şehri hem tarihi ve kültürel anlamda önemli kılar hem de turizm ve ekonomik açıdan değerli hale getirir.

https://chatgpt.com/c/60b75af6-bf98-4b06-b4f7-3bc8cdfb5274

15

12 Haziran 1975’in, Safranbolu İçin Önemi Ve Anlamı (1) Kızıltan Ulukavak. Http://Www.Ulukavak.Net/Pdf-3/12haziran2015.Pdf  

16

Osmanlı kent kültürünün en büyük yaşamsal imgesi: Safranbolu - Doğan Kuban. Cumhuriyet Bilim Teknik, sayı: 133, sayfa: 5, 4 Mayıs 2012.; Ayrıca, HBT, sayı 318, 28 Nisan 2022. https://www.herkesebilimteknoloji.com/dergi-sayilari/hbt-dergi-318-sayi-28-nisan-2022

17

Neden Safranbolu. https://www.safranboluevleri.net/neden-safranbolu-2/

18

“Safranbolu Neden UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde Yer Alıyor?

Safranbolu, geleneksel Türk evleri, camileri, hamamları ve tarihi çarşıları gibi tarihi ve mimari zenginlikleri ile ünlüdür. Bu koruma altındaki alanlar, Osmanlı İmparatorluğu'nun dönemine ait önemli izleri yansıttığı için UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir.” . https://cabistanbul.com/tr/post/safranbolu-gezilecek-yerler

19

“SORU

Safranbolu neden ünlüdür?

CEVAP

Safranbolu, tarihi evleri ve korunmuş şehir dokusuyla ünlüdür.”. https://www.mulakatname.com/soru-safranbolu-neden-unludur.html

20

“Safranbolu neden meşhur?

Özellikle Osmanlı döneminden kalma han, hamam, cami, çeşme, köprü ve konaklar ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir. UNESCO'nun 17 Aralık 1994'te Dünya Mirası listesine aldığı Safranbolu, Türkiye'de bulunan yaklaşık 50.000 korunması gerekli kültür ve tabiat varlığının 1.125'ini barındırır.”. https://www.enmeshur.com.tr/safranbolu-hakkinda-bilgi

21

“Safranbolu Neden Önemlidir? Safranbolu, Osmanlı dönemine ait tarihi evleri, sokakları ve geleneksel mimarisiyle öne çıkar. Bu tarihi kasaba, Türk geleneksel yaşamının izlerini taşıyan bir mirası korur ve UNESCO tarafından koruma altına alınmıştır.”. https://www.mavimarmaragazetesi.com/haber/18256351/turkiyenin-unesco-koruma-altindaki-tarihi-hazineleri-kulturel-mirasin-incileri

22

“Safranbolu’nun Önemi

Safranbolu, Türkiye’nin kültürel ve tarihi miras açısından büyük bir öneme sahip bir şehirdir. İşte Safranbolu’nun bu önemini anlatan bazı faktörler:

1. UNESCO Dünya Mirası: Safranbolu, 1994 yılında UNESCO Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir. Bu prestijli unvan, Safranbolu’nun tarihi ve kültürel değerlerinin dünya çapında ne kadar büyük olduğunu gösterir. UNESCO Dünya Mirası ilanı, şehrin geleneksel Osmanlı evleri, camiler, çarşıları ve köprüleri gibi tarihi yapılarını koruma ve koruma altına alma çabalarını destekler.

2. Tarihi ve Mimari Zenginlikler: Safranbolu, tarihi ve mimari açıdan büyük bir zenginliğe sahiptir. Osmanlı dönemine ait geleneksel Türk evleri, camiler, hanlar ve çarşılar bu bölgenin tarihini ve kültürünü yansıtır. Bu yapılar, Osmanlı İmparatorluğu’nun ticaret ve sanat merkezi olarak Safranbolu’yu ne kadar önemsediğini gösterir.

3. Koruma ve Restorasyon Çabaları: Safranbolu, tarihi dokusunu koruma ve restorasyon çabalarına büyük önem verir. Yıllar içinde bu çabalar sayesinde birçok tarihi yapı yeniden eski ihtişamına kavuşmuştur. Bu, gelecek nesillere bu değerli mirasın aktarılmasını sağlar.

4. Turistik Bir Çekim Merkezi: Safranbolu, Türkiye’deki ve dünyadaki turistler için büyük bir cazibe merkezidir. Safranbolu’nun tarihi ve kültürel zenginlikleri, doğal güzellikleri ve geleneksel atmosferi, ziyaretçiler için eşsiz bir deneyim sunar. Bu da hem yerel ekonomiye katkıda bulunur hem de Safranbolu’nun önemini vurgular.

5. Gelenek ve Kültür: Safranbolu’nun gelenek ve kültürü, Türk toplumunun köklerini anlamak için büyük bir öneme sahiptir. Geleneksel el sanatları, müzik, yemekler ve yaşam tarzı, Türk halkının tarihini ve değerlerini yansıtır.

Safranbolu’nun tarihi, kültürel ve turistik önemi oldukça büyüktür. UNESCO Dünya Mirası olarak kabul edilmesi ve tarihi yapılara verilen önem, bu şehrin Türkiye ve dünya çapında tanınmasını sağlamıştır. Safranbolu, zengin tarihini ve mirasını gelecek nesillere aktarma ve koruma görevini üstlenmiş bir değerli bir şehirdir.”. https://geziliste.com/safranbolu-gezi-rehberi/

23

“Osmanlı için Safranbolu'nun önemini, bu dönemde kervan yolu üzerinde bir konaklama merkezi olduğunu ve ticaretinin geliştiğini derste anlatılsa bu kadar kavrayamayabilirdik.”. https://deryaoncu.k12.tr/Content/Docs/karalama-defteri-8sayi-53aa29cfb0244451b9b2f518bdcaee2d.pdf

24

“Belediye Başkanı Elif Köse, yaptığı açıklamada, "Safranbolu'yu önemli kılan, kent ölçeğinde korunuyor olması. Bunu, mimari tasarımına borçluyuz. Geçmişten korunarak gelen Tarihi Çarşı bölgesinin, korunarak devam etmesi için biz de üzerimize düşeni yapıyoruz.”. https://www.arkeolojikhaber.com/haber-safranboluda-23-tarihi-eserin-restorasyonu-tamamlandi-33732/

25

“İbn Battuta, 14. yüzyılda gerçekleştirdiği seyahatleri sırasında Safranbolu’dan da geçti. Bulunduğunuz bu nokta İbn Battuta’nın Safranbolu’ya gidişte kullandığı yolun üzerinde bulunuyor. Safranbolu’yu önemli yapan kanyonlarla ilk karşılaşılan bu noktadan, İbn Battuta alaca karanlıkta geçmiş olmalı ki, kanyonları insan yapısı hendekler sanmış.”. https://www.academia.edu/37859382/Karab%C3%BCk_%C3%9Cniversitesi_Safranbolu_Fethi_Toker_G%C3%BCzel_Sanatlar_ve_Tasar%C4%B1m_Fak%C3%BCltesi_Mimarl%C4%B1k_B%C3%B6l%C3%BCm%C3%BC

26

 “Üstün Evrensel Değer

Kısa sentez

Safranbolu Şehri, tipik binaları ve sokaklarıyla tipik bir Osmanlı şehridir ve yüzyıllar boyunca kervan ticaretinde önemli bir rol oynamıştır. Yerleşim, 11. yüzyıldaki Türk fethinden sonra bir ticaret merkezi olarak gelişmiş ve 13. yüzyılda önemli bir kervan istasyonu haline gelmiştir. Yerleşim planı, ekonomik genişlemeye yanıt olarak kentin organik büyümesini göstermektedir ve binaları, geleneksel kervan yollarının ortadan kalkmasına kadar ve sonrasında gelişen sosyo-ekonomik yapısını temsil etmektedir.

Safranbolu üç farklı tarihi bölgeden oluşmaktadır; Çukur olarak bilinen iç kentin pazar yeri bölgesi, Kıranköy bölgesi ve Bağlar. Çukur, şehrin alt kısmında yer alır ve iki nehir tarafından tanımlanan üçgen bir şekle sahiptir. Merkezi, zanaatkârların evleri ve atölyeleriyle çevrili pazar yeridir. Şehir merkezinin ayrışması Anadolu şehirleri için çok tipiktir. Eskiden bir gayrimüslim semti olan Kıranköy, çağdaş Avrupa kentlerindekine benzer bir sosyo-mimari yapıya sahip olup, esnaf ve zanaatkârlar dükkânlarının üzerinde yaşamaktadır. Çukur'daki ahşap evlerin aksine bu semtteki evlerin taştan inşa edilmiş olması, Osmanlı Dönemi'nde Müslüman ve gayrimüslim mahallelerinin ayrılmasının her cemaatin kendi geleneklerine göre yerleşimler kurmasına nasıl olanak sağladığını göstermektedir.

Bağlar'daki yerleşim düzeni, geniş bahçeler içinde yer alan tek evlerden oluşmaktadır. Kentin kuzeybatı yamacında, güneye bakan bu bölge kentin sayfiye yeriydi.

Çukur ve Kıranköy'deki sokaklar dar ve kavislidir, topografik çizgileri takip ederek köşelerde daha geniş bir görünüm yaratır ve evlerin çeşitli konsolları ilginç sokak perspektifleri yaratmaya katkıda bulunur. Sokaklar, yüzey suyunu tahliye etmek için içe doğru eğimli taş kaplamalara sahiptir ve eski evler yarı ahşaptır, ahşaplar arasındaki boşluklar ise çeşitli yapı malzemeleriyle doldurulmuştur. Sokak cephesinde pencere bulunmadığından, taş duvarlar bahçe duvarlarının uzantılarını andırmaktadır. Birinci katlardaki ana odalar genellikle gömme dolaplar, şömineler, raflar ve banklarla kaplıdır. Tavanların çoğu cömertçe oyulmuş ve boyanmıştır. Odalar farklı amaçlara hizmet etmekte ve evin çok önemli unsurları olan "sofa" adı verilen salonlarla birbirine bağlanmaktadır.

Kriter (ii): Yüzyıllar boyunca kervan ticaretindeki kilit rolü sayesinde Safranbolu büyük bir refah yaşamıştır. Sonuç olarak, Osmanlı İmparatorluğu'nun geniş bir alanında kentsel gelişim üzerinde büyük etkisi olan kamu ve ev mimarisinde bir standart oluşturmuştur.

Kriter (iv): Yüzyıllar boyunca kervan ticareti Doğu ile Avrupa arasındaki ana ticari bağlantıydı. Bunun sonucunda, güzergah boyunca karakteristik kentler gelişmiştir. Demiryollarının 19. yüzyılda ortaya çıkmasıyla birlikte bu kasabalar aniden varlık nedenlerini kaybetmiş ve çoğu başka ekonomik amaçlara uyarlanmıştır. Kervan ticaretinin çöküşünden sonra, Safranbolu'nun Karabük çelik fabrikasına yakınlığı ona yeni bir sosyo-ekonomik rol kazandırmış olsa da, özgün biçimini ve yapılarını kayda değer ölçüde korumuştur.

Kriter (v): Safranbolu, topografyası ve tarihi yerleşimi arasında ilginç bir etkileşim sergileyen tipik bir Osmanlı kentidir.

Bütünlük

Binaların mimari özellikleri ve sokak dokusu, mülkün Üstün Evrensel Değerini yansıtmaya devam etmektedir. Çukur, Bağlar ve Kıranköy olmak üzere üç mahalledeki tarihi yerleşim dokusunun bütünlüğü büyük ölçüde bozulmamıştır. Safranbolu orijinal görünümünü ve binalarını kayda değer ölçüde korumuştur ve mülkün sınırları alanın önemini yansıtacak yeterliliktedir. Tescil edilmesinden bu yana mülkün bütünlüğünde önemli bir değişiklik olmamıştır, ancak dış baskılara karşı savunmasızdır ve geleneksel şehir manzarasının daha iyi korunması ve bütünlüğünün muhafaza edilmesi için sürekli çaba gösterilmesi gerekmektedir.

Özgünlük

Safranbolu'nun sanayi öncesi Türkiye'yi çağrıştıran sokak düzeninin ve genel şehir manzarasının özgünlüğü konusunda şüphe yoktur. Ancak, münferit binalardaki özgünlük seviyesi büyük ölçüde modern ihtiyaçlara ve sanayileşmeye yanıt olarak iç kısımlarda meydana gelen değişikliklerle ilgilidir. Turizmin gelişmesiyle birlikte evlerin yenilenmesi ve otel, restoran gibi turizm tesislerine dönüştürülmesi yönünde bir eğilim ortaya çıkmıştır. Bu durum önemli, canlandırıcı bir rol oynamış ve boş tarihi binaların restorasyonuna ve kullanımına katkıda bulunmuş olsa da, biçim ve tasarım açısından özgünlük koşullarının karşılanmaya devam etmesini sağlamak için dikkatli bir izleme gerekmektedir.

Çarşı bölgesindeki hediyelik eşya dükkanları başta olmak üzere yetersiz turizm uygulamaları, restorasyon çalışmaları yapan deneyimli yerel ustaların sayısının azalması ve geleneksel evlerin bozulması gibi faktörler, mülkün otantikliğini tehdit edebilecek unsurlardan bazılarıdır; bu faktörlerin izlenmesi ve uygun yönetim önlemlerinin alınması gerekmektedir.

Koruma ve yönetim gereksinimleri

Alan, 2863 sayılı Ulusal Koruma Kanunu uyarınca kentsel ve doğal sit alanı olarak ilan edilmiştir. Safranbolu'nun tarihi alanlarının yönetimi Safranbolu Belediyesi'nin sorumluluğundadır ve tescilli binalarda ve sit alanlarında yapılacak fiziksel müdahaleler ve işlevsel değişiklikler için Koruma Bölge Kurulu'nun onayı alınmalıdır.

Koruma Bölge Kurulu bir koruma planını onaylamıştır. Mülk içinde daha etkin ve bütüncül bir koruma sağlamak amacıyla, koruma planının hazırlanması sürecinde bir tampon bölge tanımlanmış ve 2008 yılında koruma kurulu tarafından onaylanmıştır. Koruma planı ile ayrıntılı koruma ve restorasyon ilke ve standartları belirlenmiş, koruma ve kullanım dengesi sağlanmaya çalışılarak farklı müdahaleler gerçekleştirilmiştir.

Koruma, bakım ve koruma eylemleri için gerekli kaynaklar turizm faaliyetlerinden elde edilmekte ve koruma mevzuatında yapılan değişikliklerle güçlendirilmektedir.

Buna ek olarak, Safranbolu'da koruma alanında Belediyeye teknik destek sağlayan bir Mimarlık Fakültesi ve restorasyona adanmış bir Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır. STK'lar ve Üniversite, Safranbolu'da halkın bilinçlendirilmesine katkıda bulunmaktadır.

Üstün Evrensel Değerinin korunması için mülkün yönetimi ve korunması sürekli yatırım ve izleme gerektirmektedir. Yönetim ve koruma araçlarının, ortaya çıkan eğilimlere ve tehditlere yanıt vermeye devam etmek için sürekli olarak gözden geçirilmesi gerekmektedir.” 

Translated with DeepL.com (free version)

https://whc.unesco.org/en/list/614/#:~:text=The%20City%20of%20Safranbolu%20is,become%20an%20important%20caravan%20station.

 

27

Google’da aşağıdaki arama sonucu gelen yazılardan da alıntı seçilebilir.

why safranbolu is very important

28

Safranbolu'nun Evrensel Değeri

Safranbolu, 1976 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilen, Türkiye'nin en önemli tarihi kentlerinden biridir. Bu unvanı almasını sağlayan, olağanüstü evrensel değere sahip birçok özelliğe sahiptir.

Safranbolu'nun evrensel değerini oluşturan başlıca unsurlar şunlardır:

Tarihi ve Kültürel Miras:

• Osmanlı Sivil Mimarisi: Safranbolu, 13. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar uzanan geniş bir zaman dilimini kapsayan, ahşap konakları, camileri, hanları, çarşıları ve diğer tarihi yapılarıyla öne çıkan bir kenttir. Bu yapılar, Osmanlı sivil mimarisinin en güzel örnekleri arasında yer alır ve kentin tarihi ve kültürel kimliğini yansıtır.
• Safran Üretimi: Safranbolu, yüzyıllar boyunca safran üretiminin merkezi olmuştur. Safran, dünyanın en pahalı baharatlarından biridir ve Safranbolu'nun ekonomisi ve kültürü için önemli bir yere sahiptir.
• Kültürel Zenginlik: Safranbolu, farklı inanç ve kültürlerin bir arada yaşadığı bir kenttir. Bu durum, kentin mutfağına, müziğine, el sanatlarına ve diğer geleneklerine de yansımıştır.

Doğal Güzellikler:

• Karadeniz Bölgesi'nin Doğal Güzellikleri: Safranbolu, Karadeniz Bölgesi'nin kuzeyinde yer alan ve yemyeşil ormanlar, dağlar ve derelerle çevrili bir kenttir. Bu doğal güzellikler, kente ayrı bir çekicilik katmaktadır.

Koruma Çalışmaları:

• Koruma Planı: Safranbolu'nun tarihi ve doğal değerlerini korumak için UNESCO ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa bir koruma planı hazırlanmıştır. Bu plan çerçevesinde, kentin tarihi dokusu korunmakta ve sürdürülebilir kalkınma çalışmaları yürütülmektedir.

Safranbolu'nun evrensel değeri, sadece tarihi ve doğal güzellikleriyle sınırlı değildir. Bu kent, aynı zamanda geleneksel yaşam tarzını ve kültürel değerlerini korumayı başarmış, canlı bir topluluğa ev sahipliği yapmaktadır. Bu sayede, Safranbolu sadece Türkiye için değil, tüm dünya için önemli bir kültürel miras alanı olarak kabul edilmektedir.

Safranbolu'nun evrensel değerini daha iyi anlayabilmek için şu kaynaklara göz atabilirsiniz:

• UNESCO Dünya Mirası Listesi: https://whc.unesco.org/en/list/614/
• Kültür ve Turizm Bakanlığı Safranbolu sayfası: https://karabuk.ktb.gov.tr/TR-63752/safranbolu-evleri.html
• Safranbolu Belediyesi: https://www.safranbolu.bel.tr/

https://gemini.google.com/app/08690967b01fb5d2

29

"Safranbolu benzersiz bir dünya mirası"

Kent üzerine çalışmalar yapan ve "Geleneksel Safranbolu Evleri ve Yaşam Biçimi", "Müze Kent Safranbolu", "Bir Zamanlar Safranbolu" kitaplarının sahibi araştırmacı yazar Aytekin Kuş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ilçenin kent ölçeğinde korunmasının, onu benzerlerinden farklı kıldığını söyledi.

Osmanlı kent kültürünün İstanbul dışında en büyük yaşamsal imgesinin Safranbolu'da olduğunu anlatan Aytekin, "Sahip olduğu değerleri, 17. yüzyıldan bugüne kadar sağlıklı ve düzenli bir şekilde günümüze eriştirdiği için 17 Aralık 1994'te evrensel ve istisnai değerleri nedeniyle Dünya Miras Listesi'ne alınmış 8. kültürel değerimizdir, göz bebeğimizdir. Kentin bir diğer özelliği de tümünün koruma altına alınması. Türkiye'de bu şekilde kent ölçeğinde koruma altına alınmış başka bir yer bulunmuyor." diye konuştu.

Aytekin, dünya markası olmasının kente birçok kazanım getirdiğini dile getirerek, şöyle devam etti:

"Dünya çapında tanınan, yurt içinden ve yurt dışından konukların gelebildiği, gezdiği ve Osmanlı-Türk yaşamının en güzel ayrıntılarıyla gözlemlediği bir yer. Safranbolu'da hem kışlık hem yazlık yaşamın ayrı bölgede gerçekleşmesi, eski yaşama sanatının ve güzelliğinin günümüze aktarımı da kolay oluyor. Sivil mimari eseri olan evlerimiz sokaklar boyunca birbirinin göz hakkını, komşu hakkını gözetmesiyle de odağında insan olduğunu gösteriyor. Safranbolu benzersiz bir dünya mirası.". https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/unescoda-kent-olcegindeki-tek-mirasimiz-safranbolu/1216324#:~:text=Osmanl%C4%B1%20kent%20k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BCn%C3%BCn%20%C4%B0stanbul%20d%C4%B1%C5%9F%C4%B1nda,Listesi'ne%20al%C4%B1nm%C4%B1%C5%9F%208.%20k%C3%BClt%C3%BCrel

30

Olağanüstü evrensel değer bağlamında özgünlük ve bütünlük: Safranbolu, Eski Çarşı. https://avesis.gazi.edu.tr/yayin/c5b7b86e-cee3-4e1f-bb92-21337cd0793b/olaganustu-evrensel-deger-baglaminda-ozgunluk-ve-butunluk-safranbolu-eski-carsi * Tam metin: https://www.academia.edu/108175179/Ola%C4%9Fan%C3%BCst%C3%BC_Evrensel_De%C4%9Fer_Ba%C4%9Flaminda_%C3%96zg%C3%BCnl%C3%BCk_Ve_B%C3%BCt%C3%BCnl%C3%BCk_Safranbolu_Eski_%C3%87ar%C5%9Fi

31

“Aytekin, Safranbolu'da 1500 tescilli taşınmaz varlığın bulunduğuna işaret ederek, "Safranbolu Türk ulusunun dünyaya kültürünü, yaşam felsefesini ve özelliğini yansıtan bir uygarlık göstergesidir. Bir kentin kimliği onun ulusal değerini yansıtır. Safranbolu'nun UNESCO tarafından ödüllendirilmesinin bize yansıyan en büyük armağanı, evrensel payedir. Bu evrensel payeyi Safranbolu, Türkiye'ye armağan etmiştir. Bu Türk insanının gurur duyacağı bir olgudur" diye konuştu.”. https://www.ntv.com.tr/galeri/seyahat/tarihi-safranbolu-unescoda-ceyrek-asri-devirdi,fIMUJnzjrUCuES48yYkcvQ/xNKyfJ_-RkGQrWEAXwpIlg

32

Kültür Turizminin Evrensel Önemi Ve Safranbolu (*)  Kızıltan Ulukavak. http://www.ulukavak.net/pdf-3/05_Kultur_Turizminin_Evrensel_Onemi.pdf

33

Google’da aşağıdaki arama sonucu gelen yazılardan da alıntı seçilebilir.

Safranbolu'nun Evrensel Değeri

34

what is the universal value of safranbolu

Safranbolu is a town in Karabük Province, Turkey, known for its well-preserved Ottoman-era houses and streets. It was inscribed as a UNESCO World Heritage Site in 1994.

The universal value of Safranbolu is recognized under Criterion (v):

Criterion (v): To be an outstanding example of a human settlement, traditional land-use, or a cultural landscape illustrative of a remarkable stage in human history.

Safranbolu is a remarkable example of an Ottoman town that has preserved its traditional architecture and urban layout over centuries. The town's well-preserved houses, mosques, madrasahs, hans (caravanserais), and other buildings are a testament to the high level of craftsmanship and artistry of the Ottoman period. The town's narrow, winding streets and its overall layout reflect the traditional Ottoman way of life.

Safranbolu is also significant for its role in the caravan trade. The town was an important stop on the Silk Road, and its merchants prospered from the trade in goods such as silk, spices, and precious metals. The town's wealth is reflected in the architecture of its houses, which are often large and elaborately decorated.

Safranbolu is a living cultural heritage site that continues to be inhabited by people who maintain traditional ways of life. The town is a popular tourist destination, and its cultural heritage is an important source of pride for the local community.

In addition to its architectural and historical significance, Safranbolu is also notable for its natural beauty. The town is located in a mountainous region, and its surroundings are home to forests, rivers, and waterfalls. The town's natural beauty is a major draw for tourists, and it also contributes to the quality of life for the local residents.

Overall, Safranbolu is a unique and valuable cultural heritage site that is of outstanding universal value. The town's well-preserved Ottoman architecture, its traditional urban layout, its role in the caravan trade, its living cultural heritage, and its natural beauty all contribute to its significance.

https://gemini.google.com/app/491484480082041a

safranbolu'nun evrensel değeri̇ nedi̇r

Safranbolu, Türkiye'nin Karabük iline bağlı, iyi korunmuş Osmanlı dönemi evleri ve sokaklarıyla bilinen bir ilçedir. 1994'te UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne alınmıştır.

Safranbolu'nun evrensel değeri Kriter (v) kapsamında tanınmaktadır:

Kriter (v): Bir insan yerleşiminin, geleneksel arazi kullanımının veya insanlık tarihinin dikkate değer bir aşamasını gösteren kültürel bir peyzajın olağanüstü bir örneği olmak.

Safranbolu, yüzyıllar boyunca geleneksel mimarisini ve kentsel düzenini korumuş bir Osmanlı kasabasının dikkate değer bir örneğidir. Kentin iyi korunmuş evleri, camileri, medreseleri, hanları (kervansarayları) ve diğer binaları, Osmanlı döneminin yüksek işçilik ve sanat seviyesinin bir kanıtıdır. Kentin dar, dolambaçlı sokakları ve genel düzeni geleneksel Osmanlı yaşam tarzını yansıtmaktadır.

Safranbolu, kervan ticaretindeki rolüyle de önem taşımaktadır. İpek Yolu üzerinde önemli bir durak olan kasabanın tüccarları ipek, baharat ve değerli metaller gibi malların ticaretinden zenginleşmiştir. Kasabanın zenginliği, genellikle büyük ve özenle dekore edilmiş evlerinin mimarisine de yansımıştır.

Safranbolu, geleneksel yaşam biçimlerini sürdüren insanların yaşamaya devam ettiği yaşayan bir kültürel miras alanıdır. İlçe popüler bir turizm merkezidir ve kültürel mirası yerel halk için önemli bir gurur kaynağıdır.

Safranbolu, mimari ve tarihi öneminin yanı sıra doğal güzellikleriyle de dikkat çekmektedir. Dağlık bir bölgede yer alan ilçenin çevresi ormanlara, nehirlere ve şelalelere ev sahipliği yapmaktadır. İlçenin doğal güzelliği turistler için önemli bir cazibe merkezidir ve aynı zamanda yerel sakinlerin yaşam kalitesine de katkıda bulunmaktadır.

Genel olarak Safranbolu, olağanüstü evrensel değere sahip, eşsiz ve değerli bir kültürel miras alanıdır. Kentin iyi korunmuş Osmanlı mimarisi, geleneksel kent düzeni, kervan ticaretindeki rolü, yaşayan kültürel mirası ve doğal güzelliği, önemine katkıda bulunmaktadır.

[Deepl otomatik çevirisi]

 

 

 

 

………………………………