24 Haziran 2024 Pazartesi

Türkiye Hakkındaki Seyahatnamelerin Sayısı Hakkında Alıntılar

 

Türkiye Hakkındaki Seyahatnamelerin Sayısı Hakkında Alıntılar

 

Bülent Ağaoğlu

Antalya, 21.6.2024

 

1

“İlber Ortaylı'nın Osmanlı'yı Yeniden Keşfetmek adlı kitabından...

Hiç şüphe yok ki, Osmanlı Devleti ve daha evvel onun selefi olan Selçuklu İmparatorluğu hakkında bilgi edindiğimiz kaynakların başında yabancı seyyahlar gelir. Vatanımız 11.asırdan itibaren Türkleşti. Bunu bizden çok daha önce 12.asırdan itibaren burada ticaret ve diplomasi ile uğraşan İtalyanlar; ülkemizi Türchia, yahut Turcmenia diye adlandırdılar. Yani Yakındoğu’yu iyi tanıyan ve burada ticaret yapan İtalyanlar, Cenevizler, Venedikliler topraklarımıza Türkmenya veya Türkiya adını o zaman vermişlerdir. Biz ise imparatorluk misyonumuz, iddiamız dolayısıyla topraklarımıza Rum ülkesi, Rum iklimi, Rum Selçukluları, Rumeli gibi isimler vermişizdir. Bu Roma’yla ilgilidir. Buraları gezen insanların notları çok önemlidir.

Miladi 1135’ten itibaren Türkiye üzerindeki sistematik ve devamlı raporları bugün Vatikan arşivlerinde bulmak mümkündür. Bu en eski arşivdir. Hiç şüphesiz ne olduğunu henüz tam bilemediğimiz Venedik ve Cenova arşivleri de bu zenginliği tamamlamaktadır. Basılı eserler çoktur. Sadece 19.yüzyılda Osmanlı coğrafyası üzerinde yazılan seyahatnamelerin sayısı 5000’i geçmektedir. Türkiye üzerine okuduğumuz en eski Fransızca ve Almanca seyahatnameler daha öncesine yani Osmanlı öncesine uzanmaktadır. Bunlar Bizans İstanbulu’ndan geçmişlerdir ve elbette ki Türkler’in elinde olan o zamanki Anadolu’yu da canlı bir biçimde anlatmaktadırlar. İşte Kastilya elçisi Klavijo’dan biraz sonra II. Murat devrini anlatan ünlü Fransız gezgin Bertrandon de la Broquiere ve yine aynı döneme ait bir başka Alman gezgin daha doğrusu esir ve gözlemci Hans Schiltberger bunların başında gelir. Üstelik Hans Schiltberger Tatarca yani Kırım-Kazan Çağatay Türkçesi ile bir “pater noster-gökteki babamız” duasını da kaydetmiştir. Bu çok enteresan bir olgudur. Demek ki misyonerler daha o zamandan Türk halklarına yönelik propaganda olarak İncil ve dua metinleri gibi şeyleri hazırlamaktadırlar.

Avrupa halkı Doğu ile ilgileniyor. İşin daha da ilginci bu kitaplar, mesela Hans Schiltberger’in kitabı matbaadan evvel yazılmıştır ve matbaa icat edilip kullanıma geçmeden çok evvel el yazmasıyla onlarca nüshası etrafa dağıtılmıştır. Yani matbaadan evvel bazı milletler o kadar okuyor ki Türkiye’yi dahi tektin ediyorlar. Bu zenginliklerin ortasında gerçekten seyahat, felsefe ve coğrafya edebiyatının şaheserleri vardır. 17. asrın ünlü Fransız’ı Jean Chardin, Paris’ten Tiflis’e ve Paris’ten İsfahan’a başlıklı seyahatnamelerin yazarıdır. Burada canlı ve bize hakikaten çok şeyler öğreten seyahat tasvirleri yanında başka bir şey daha görüyoruz. Avrupalı artık Şark’a yani Akdeniz’in doğusuna; “atıl, değişmeyen, gelişmeyen ülkeler” diye bakmaya başlamıştır. Chardin bu görüşünü “Asya’da hiçbir şey değişmez. Bir atalet vardır. Avrupa’da ise devamlı değişme vardır” diye ifade etmektedir. Artık Avrupalı’nın kendine tapınmasının doruğa ulaştığını, 17. asırda yani Barok aydınlanma çağında Jean Chardin gibi fevkalade bir yazarın kaleminde görebiliyoruz. Aynı şeyleri Fransız aydınlanma çağının önemli seyyahlarından biri olan, bilhassa Doğu Akdeniz seyahatnamesini (Voyages au Levant) yazan ve “İran ve Türkiye’de Altı Seyahat” başlığıyla kitaplarını yayınlayan Jean Baptiste Tavernier’de de gözlemliyoruz. Bu iki gezginin notları, hakikaten sadece verilen bilgi bakımından değil; ayrıca artık Garplı’nın Şark’a nasıl bakmaya başladığını, daha doğrusu Garplı’nın Şark diye bir kavram ve medeniyet yarattığını göstermesi bakımından da önemlidir.”. https://www.gezenbilir.com/forum/konu/osmanli-seyahatnameleri.1159/

2

“seyahatnamelerin sayısı 5000'i geçmektedir. 157. Seyahatnameler belirli bir kişiye, bir krala, kurumlara, mektuplaşılan birine, eşe, akrabaya hitap edebilir ...”. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/37135?sequence=1&isAllowed=y

3

“Asıl önemlisi 20. yüzyılın Türk seyyahı, ki başlarında Falih Rıfkı Atay gelir, dış dünyaya nasıl bakmıştır? Balkanlar’a Batı Avrupa’ya, komünist Rusya’ya Faşist İtalya’ya ve o zamanki Britanya Hindistan’ına… Her yerde bir siyasi görüşün, bir dünya görüşünün izlerine rastlamamak mümkün değildir. Seyahatnameler bu bakımdan sadece maddi olayları, maddi varlıkları ve geçmişi tespit edebileceğimiz kaynaklar değil; fakat aynı zamanda tarihçi için anlaşılması en zor olanı anlaşılır kılan kaynaklardır: İnsanların zihniyeti, kafalarının içi, dünyaya ve komşuya bakışları gibi…

Bu bakımdan seyahatnamelerin Türkçe’ye de derhal çevrilmesi, çeviri yoluyla kazanılması gerekmektedir. Oysa bunu yapmak bir yana, bizler seyahatname yazan hem de iyisini yazan kendi ecdadımızınkini bile eski harflerden yenisine aktaramadık. Bununla beraber, bu seyahatnamelerin, gazetenin, mektubun, resmi evrakın, resmi kayıtların veremediğini verecek kaynaklar olduklarını unutuyoruz.”.  https://www.gezenbilir.com/forum/konu/osmanli-seyahatnameleri.1159/

4

“Bu temel kaynak eserlerin tespitinden sonra, çalışmamızın dönemleri ile ilgili bu kaynaklar içerisinden ilgili seyyahlar tespit edilmiştir. Bu seyyahların eserlerinin bir kısmının tam metinlerine, Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi ve Türk Dil Kurumu Kütüphanesinden erişilmiştir. Fiziksel olarak erişilen eserler dışında, birçok eser dijital olarak Google Book, Archive.org ve Openlibrary.org gibi açık erişim sağlayan dijital kütüphaneler vasıtası ile ve Fransız Milli Kütüphanesi27, Bavyera Eyalet Kütüphanesi28 ve Avrupa Dijital Kütüphanesi olan Europeana29’nın açık erişim ile ulaşılabilen eserleri arasından erişilmiştir. Bu kaynaklardan erişilen eserlerin bir çoğunun birden çok kütüphaneden birden çok nüshasına erişilmiştir. Sözü edilen çalışmalar, Osmanlı İmparatorluğu topraklarına gelen seyyahların tespit edilmesinde ve geride bıraktıkları yazılı eserlere erişmek için kaynak olarak kullanılabilirler. Tabii ki bunlar kesin ve nihai bibliyografik çalışmalar değildirler. Dönem kaynaklarına dair daha ayrıntılı okumalar yapıldığında yeni seyyahlar ortaya çıkarmak mümkün olabilmekte veya her geçen gün Avrupa’da herhangi bir kütüphanede elyazması yeni bir seyahatname veya bir seyyahın bilinmeyen bir eseri tek nüsha olarak ortaya çıkabilmektedir.”.  25.s. https://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/10148647%20(2).pdf

5

Yapay zekaya sorulabilir: Türkiye hakkında 20 yüzyıla kadar yazılan yayınlanan seyahatnamelerin seyahat günlüklerinin sayısı nedir

6

“Yerasimos (1991) çalışmasında, 14. ve 16. yüzyıl arasında Osmanlı topraklarına bir şekilde ayak basan 450 seyyahı kaydetmektedir. Yerasimos’un çalışması, ilgili dönem içerisinde Osmanlı topraklarını ziyaret ederek herhangi yazılı bir kayıt bırakan kişileri kapsamaktadır. Yerasimos listesi bu konudaki tek çalışma değildir. Konu üzerine başka çalışmalar da vardır. Bu konuda seyyah listesi bu çalışmalar ile güçlendirilmiştir.” 21.s. https://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/10148647%20(2).pdf

7

Tablo 2. Tespit Edilen Seyyahların Eserlerinin Yazıldıkları Dil Seyahatnamelerin Yazıldıkları Dil Seyyah Sayısı. 7.s. https://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/10148647%20(2).pdf

8

“İngiliz Seyyahları İngiltere’de oryantalist çalışmalara olan ilginin artmasında seyyah ve tüccarlar önemli bir rol oynamıştır. Onların bazen abartılı, bazen de gerçeğe yakın tasvirleri, Doğu’nun gizemli dünyasını araştırmak isteyenlere yol göstermiştir. Bu dönemde yazılan seyahatnamelerin sayısı pek çoktur, öyle ki sadece XVII. yüzyılda Doğu hakkında yayımlanan seyahatnamelerin sayısı 200’ü aşmıştır.3”. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1011931

9

"seyahatnamelerin sayısı" site:https://dergipark.org.tr/tr/

10

“20 — toprakları hakkındaki seyahatnamelerin sayısı 449'a ulaşmıştır. Bunlardan 136'sı. İtalyan, 80'i Alman, 43'ü Fransız ve 2'si Çek seyyahtır.”. http://abakus.inonu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11616/4016/Makale.pdf?sequence=1&isAllowed=y

11

“Anadolu toprakları hakkında yazılan seyahatnamelerin sayısı binin üzerindedir. Tarihin babası olarak anılan Heredot’un (MÖ 425-384) tarih kitabı ile Ksenefon’un (MÖ 430-353) Onbinlerin Dönüşü, en eski eserler olarak gösterilir (Sağlam, 2013). Yüzyıllardan bu yana Anadolu’ya gelen seyyahlar, yazılarını hem kendi dillerinde hem de yaşadıkları dönemin en yaygın kullanılan dillerinde yayımladılar. Seyahatnameler önceleri Fransızca ağırlıklı iken, 19. yüzyılda İngilizce yazılanlara daha sık rastlanır oldu. 19. yüzyılın sonlarına doğru ise, Almanca seyahatnamelerin sayısı arttı (Baykara, 2013). Bu kitapta ele alınan seyahatnamelerin yazıldığı 1850-1912 yılları, Osmanlı Devleti’nin Almanya ve Avusturya ile ilişkilerinin doruk noktasında olduğu dönemdi.”.  https://iletisim.com.tr/Images/UserFiles/Documents/Gallery/almanca.pdf

12

“Şehrin misafirlerinin statülerini ve şehirle olan ilişkilerini etkileyen iki önemli olay vardır: 1204 Latin istilası ve 1453 Türk fethi. Latinlerin şehri tamamen ele geçirmesine kadar İstanbul’a batıdan gelen tüccar misafirlerinin sayısı zamanla o kadar çoğalır ki, bu sınıf, ticari imtiyazlar elde ettikçe şehrin bir kısmında, tarihî yarımadada kalabildikleri bir alan bile elde eder.13 Şehir tekrar Bizanslıların eline geçince surların dışına, Galata’ya yerleştirilen bu kolonilerden İstanbul anıları kaleme alan kimi müelliflerin anlatıları günümüze kadar ulaşmıştır.” https://www.academia.edu/111508840/%C4%B0stanbul_un_Tarihsel_Kaynaklar%C4%B1_Olarak_Seyahatnameler?uc-g-sw=44311268

13

“İstanbul hakkında yazılmış elçi hatıratlarının sayısı ve hacmi zamanla çoğalmıştır. Şehre gelen elçilerin çoğalması bu artışın bir sebebi iken, bir diğer sebep ise şehirde yeni daimi elçiliklerin açılmasıdır. Venedik, Bizans zamanından beri “baylos” adını verdiği bir temsilcisini İstanbul’a gönderirken, diğer ülkelerin elçilerinin şehirde kalıcı olarak bulunma izni almaları bayloslara göre epey sonradır. Bu elçiler arasında, Kanuni Sultan Süleyman dönemindeki İstanbul’u erişebildiği her ayrıntı ile anlatmaya çalışan ve bu yüzden hatıratına pek çok atıf yapılan Ogier Ghislain de Busbecq21 de vardır. Avusturya Arşidükü I. Ferdinand tarafından Osmanlı Devleti’ne gönderilen Busbecq, dönemin şartlarına nispetle tarafsız sayılabilecek bir bakışla Osmanlı topraklarındaki gelişmeleri, yönetimin savaş halinde olduğu ülkelerle arasındaki münasebetleri ve İstanbul’un gündelik yaşamını muhatabına aktarır.” https://www.academia.edu/111508840/%C4%B0stanbul_un_Tarihsel_Kaynaklar%C4%B1_Olarak_Seyahatnameler?uc-g-sw=44311268

14

“Ticari ilişkilerin değişkenliği ve savaş durumu da yazım dilini, daha doğrusu şehre yolu düşen seyyah profilini etkilemiştir. Fransızca seyahatnamelerin sayısı Osmanlı Devleti tarafından verilen imtiyazat ile gelişen ticaret trafiği ile doğru orantılı olarak artmıştır. İngilizce seyahatnameler de klasik dönemde benzer bir sebeple, sonrasında ise Britanya Krallığı’nın dünyanın siyasi arenadaki oynadığı rolden dolayı kaleme alınır ve kendi ülkesinde rahatlıkla yayımlanır olmuştur. Klasik dönemde, Almanca anlatıların pek çoğu Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tebaası olan elçi, tüccar ya da esirler tarafından kaleme alınmıştır. Bu anlatıların yerini zamanla askerî modernizasyon ve arkeolojik araştırmalar için Osmanlı Devleti’nde bulunan askerî diplomatların ve sanat tarihçilerinin gözlemleri almıştır. Diğer başka pek çok ülkeden, birçok farklı dil konuşan İstanbul misafirleri ise kimi zaman mesafenin kimi zaman da dil ve alfabe özelliklerinin etkisinden dolayı modern zamanların okuyucularına zor ulaşır olmuştur. Araştırmacılar bu engelleri aşmak için muhtelif yöntemlere başvurmuştur. Örneğin bu tür enteresan metinlerin neşrini yapan bazı araştırmacılar, metni yayına hazırlarken çeviri yapmak yerine metin hakkında uzun ve açıklayıcı bir önsöz yazıp bırakmayı tercih etmişlerdir.48” https://www.academia.edu/111508840/%C4%B0stanbul_un_Tarihsel_Kaynaklar%C4%B1_Olarak_Seyahatnameler?uc-g-sw=44311268

15

“Araştırmamızda tespit ettiğimiz XIX. yüzyıla ait İngilizce seyahatnamelerin sayısı 130’dur. Ancak seyahatname yazarları 123 kişidir. Çünkü yazarlardan Charles Mac Farlane’ın 2, Charles Fellows’un 2, Julia Pardoe’nun 2 ve Robert Walsh’un ise 3 eseri bulunmaktadır.”.

16

“Tezimizde 2’si sadece görsel kaynak için olmak üzere kullandığımız toplam seyahatname sayısı 71’dir. Bunlardan İngilizce seyahatname nüshalarının sayısı 38, Türkçe seyahatname nüshalarının sayısı ise 29’dur. Ayrıca aralarında 1 adet Fransızca ve 1 adet de İtalyanca nüsha bulunmaktadır. Bunların haricinde İnciciyan, Basiretçi Ali Efendi, Ahmed Sa’ib, Ziya Gökalp ve Kazım Karabekir’in yazılarından oluşan 5 tane de yerli kaynak kullandık. Toplamda araştırma ve gözlemlerinden bahsedilen seyyah ve müsteşriklerin sayısı ise yerli kaynaklarla beraber 77’ye ulaşmaktadır.”. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/ET000440.pdf

17

“Sadece XIX. yüzyıla mahsus yabancı seyahatnamelerin sayısı 56’dır. XIX. yüzyılda Osmanlı kitap kültürü ve kütüphanelerinden bahseden yabancı seyyah ve müsteşrikler ise 27 tane İngiliz, 8 Amerikalı, 10 tane Fransız, 3 tane Alman, 1 İspanyol, 1 Bulgar, 1 Rum, 1 Hristiyan Arap ve 1 Hindistanlı Müslüman olarak çeşitli milletlere ayrılmaktadır.”. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/ET000440.pdf

18

“Özellikle 17. yüzyılla birlikte Batı’nın Doğu’ya olan ilgisinde muazzam bir artış gözlemlenmektedir. Sadece yazılan seyahatnamelerin sayısı iki yüzü aşmaktadır. Elbette buna mektuplar, romanlar ve kaynağı şüpheli çeviri kitapları da eklenince oluşan külliyatın büyüklüğü daha iyi anlaşılacaktır. Böylece birbirinden beslenen ve birbirini tekrar eden kaynaklar Doğu’ya dair büyük klişeler ve stereotipler havuzunu oluşturup anonimleştirmişlerdir. 17. yüzyılda özellikle Fransız seyyahların Doğu seyahatlerinde ön plana çıktığını görüyoruz. Seyahatlerini yazmakla kalmayıp Doğu’dan birçok el yazmasını da beraberlerinde kendi ülkelerine götürmüşlerdir.” https://sosyologca.org/files/sosyologca/3-24.pdf

19

“17. yüzyılda Türkiye'ye yine pek cok gezgin gelmiş olmakla birlikte, konumuzla ilgili resimli seyahatnamelerin sayısı 16. yüzyıla oranla azdır. Bunların içinde Fransız din adamı G. J. Grelot'nun 1680'de basılan seyahatnamesindeki Istanbul panoraması ile, Hollandalı gezgin Cornelius Le Bruyn'Un 1698'de yayımlanan seyahatnamesindeki Sarayburnu Istanbul panoraması ve Fransız gezgini Tournefort'un kitabındaki Anadolu kentleri görünümleri, 17. yüzyıl Türkiye'si üzerine ilginç görsel belgelerdir.” https://egazete.cumhuriyet.com.tr/katalog/4519/1985/2/10/6

20

“Konstantinopolis Osmanlı fethinden sonra çok sayıda gezgin ağırladı ve elimizde bu döneme ilişkin Ortaçağ’a göre çok daha fazla anlatı var. Bunların Ortaçağ anlatılarından farkı, bir yandan gerçeklere ilgi duymalarında, bir yandan da öznel izlenimler içermelerindedir. Konstantinopolis’in düşüşü, bizim bakış açımızdan, bir çağın devrildiğini ilan etmenin yanı sıra, Ortaçağ zihniyetinin sonunu da işaret eder.

2Binlerce gezginden bize kalan, uzunlu kısalı elli civarı anlatıdan ibarettir. Ve göreceğimiz gibi, bunların pek azı rehberlerinden söz eder. Şaşırtıci değildir bu, zira ziyaretçilerin çoğu okuma yazma bilmezdi; nesneleri betimleyebilecek ve izlenimlerini yazıya dökebilecek olanları pek azdı. Dahası, bu gezginler Konstantinopolis’e belli bir görevi yerine getirmek için gelirdi. Şehrin güzelliklerini niye anlatsınlar ki? Elbette evlerine döndüklerinde Konstantinopolis’ten söz ederler, şansları varsa (daha doğrusu, şansımız varsa) bir kronik yazarı onları dinliyor olurdu. Böylelikle, aynı malumata hem Batılı bir kronikte hem de bir İskandinav Saga’sında rastlanabilir. Ama böylesi bir durumda söz konusu olan, bir gezi anlatısı değil, sözel bir anlatının ağızdan ağza yayılan yankısı olabilir ancak. Yine de, bir Bizanslı Rum tarafından yazılmış tek bir anlatının bile bulunmayıçı biraz şaşırtıcıdır. Grek dilinde yazılmış seyahatnamelerin sayısı zaten çok sınırlıdır: En fazla on adet. Konstantinopolis’in bunların hiçbirinde yer almamasının nedeni, elyazması geleneğindeki boşluklardan başka yerde olabilir. Konstantinopolis’in betimlenmesi yalnızca şehre methiye mahiyetindeydi ve salt retorikten ibaretti; dolayısıyla bu konudaki belgeler tamamen dış kaynaklıdır.” https://books.openedition.org/ifeagd/1707

21

“Şaşırtıcı bir biçimde, Türklerin 1683’teki ikinci başarısız Viyana kuşatmasından sonra, Osmanlı Türkleri, Avrupa’ya dair stereo-tiplerin, klişelerin dışında neredeyse hiç yeni bilgi kanalları edinmemişti. Batı Avrupa’da sadece 19. yüzyılda Osmanlı coğrafyası/ ülkesi üzerine yazılan seyahatnâmelerin sayısı beş bini geçmekteyken21, sürdürmekte olduğum bir araştırmaya göre, Avrupa üzerine Osmanlılar tarafından yazılmış seyahatnâme ve sefaretnâmelerin 17. yüzyıldan 20. yüzyıla değin toplam sayısı ancak 50 civarındadır! Hepsi bir yana, Batının ekonomik, askeri, ticari üstünlüğünü gören elçiler, gezginler, askerler bile Batı üstünlüğünün fikri kökenlerine dair meraksız görünmektedir.” https://dokumen.pub/trk-muhafazakarl-terennm-tereddt-tahakkm-turkish-edition-facsimilenbsped-6051714510-9786051714516.html

22

“Avrupa’da Osmanlılarla ilgili yayınlar onaltıncı yüzyılda başlar. Onaltıncı yüzyıl Osmanlı devletinin batı Avrupa’nın bir parçası durumuna geldiği yeni bir dönemdir artık. Doğu ile Batı arasında gitgide artan ticaret yüzünden bu yüzyılda Osmanlı devleti ile İtalyan devletleri, Fransa ve İngiltere arasında sürekli bir diplomatik ilişki kurulmasına ihtiyaç duyulmuş, Osmanlı ülkesine gelip giden Avrupalıların sayısı geçmiştekiyle karşılaştırılamayacak ölçüde artmıştır. Nitekim, yolculuk gözlemlerini yazanların büyük çoğunluğu resmî ve ticarî ilişkilerin açtığı kanaldan Türkiye’ye gelen elçiler, elçilik görevlileri, elçilerin himayesine giren papazlar ve tüccarlardır. Gelenlerin hemen hemen hepsi, sorumlu oldukları makamlara ve kuruluşlara yazdıkları resmî ya da ticarî raporların yanı sıra, Osmanlıların devlet düzeni ve toplum hayatı üzerine de pek çok şey yazmışlar, duyup gördüklerini, bunlara ilişkin görüşlerini, izlenimlerini anlatmışlardır. Avrupalı gezginlerin yazdıkları seyahatnamelerin sayısı onyedinci yüzyılda daha da artmış, onsekizinci yüzyılda ise seyahatname sayısı zirvesine ulaşmıştır. Türkler, daha doğrusu Osmanlı dünyası hakkında uyanan bu merak, ilk planda, Avrupa’yı tehdit eden bir siyasi gücü tanıma isteğine bağlanabilir. Fakat bu tanıma gayreti Osmanlı imparatorluğunun devlet, hukuk, askerî düzeni gibi stratejik konularla sınırlı kalmamış, Türklerin yaşayış ve kültürlerini de tanıma merakını uyandırmıştır. Seyahatnameler 183 üzerinde çalışan ilk araştırmacılardan biri olan Tülay Reyhanlı şöyle yazıyor: “Seyahatname edebiyatı bir yolculuk hikâyesi olmaktan çok, geniş ölçüde Osmanlı devletinin aslı, sultanları, Türklerin din ve devlet görüşleri, gelenekleri, günlük yaşamları ve mimari çevreleri üzerine merakla eğilen bir çeşit araştırma türü olarak gelişmiştir.” (Reyhanlı, s 91.). Araştırma, her şeyden önce, merak ürünüdür. Böylece, seyahatname edebiyatı zamanla, yeni bir kültürü, Batı’nınkine benzemeyen bir kültürü tanıma yolunda gelişmiştir. Türkiye seyahatnamelerinde asıl ilgi İstanbul üzerinde toplanmıştır; o kadar ki, İstanbul şehri seyahatnamelerde çoğu kez Osmanlı imparatorluğu ile özdeşleştirilmiştir. İmparatorluk iktidarının ve düzeninin cisimleşmiş bir sembolüdür İstanbul. Bundan dolayı, Osmanlı’ya duyulan ilginin artmasıyla birlikte İstanbul’a duyulan ilgi de artmıştır. Onaltıncı yüzyıldan itibaren İstanbul bir şark şehri olarak büyük önem kazanmıştır. İstanbul’un pâyitaht olup bir yönetim ve kültür merkezi olarak yerini sağlamlaştırmasından sonra İstanbul’a uğrayan gezginlerin sayısının çokluğu, yayımlanan seyahatnamelerden anlaşılmaktadır. Onyedinci yüzyılda gezginlerin yanı sıra sanatçıların da İstanbul’u ziyaret etmeye başladığını görüyoruz. Bu artışta koleksiyoncularun ve zenginlerin Şark’a giden sanatçıları koruyarak onlara resim ısmarlamaları da önemli rol oynamıştır (Van Essen, Grelot, Cornelius de Bruyn gibi). İstanbul’a resmî görevle gelen diplomatların finanse ettiği ressamlar da vardır (Hollandalı Van Mour gibi). Genel olarak Osmanlı devletinin, özel olarak da İstanbul’un böylesine bir çekim merkezi olmasında başta Fransa, İngiltere olmak üzere sınaîleşmekte olan güçlü Avrupa ülkelerin siyasi ve ekonomik çıkar beklentilerinin payı vardır. Şark, el değmemiş doğal kaynakları ve bu kaynaklardan faydalanmak için gerekli olan ucuz insan gücüyle Avrupa’nın zenginlik ve kudretini artıracak bir alandır. Siyasî nüfuzlarını artırma düşüncesi de Avrupa devletlerini büyük bir rekabet ortamında Şark ile ilgili araştırmalara yöneltmiştir.”.  https://uol.de/f/4/inst/philosophie/Dateien_Anna/Tribute_to_Professor_Su__heyla_Artemel.pdf

23

“Ülkemizin modernleşme tarihini yazarken kaynak belgeler kadar tutarlı bir düşünsel yaklaşım da gerekmekledir, Osmanlı modernleşmesi, modernleşen bütün ülkelerin tarihi ile karşılaştırılarak düşünülmelidir. 19. yüzyıl için başvurulacak kitap ve süreli yayın koleksiyonlarının sınırı yoktur. Tanzimat dönemi ile doğrudan ilgili olan seyahatnamelerin sayısı bile yüzleri bulmaktadır. Bu kaynakların tüme yakınını taramak ve tutarlı bir yorum yapmak güçtür.”.  https://www.birazoku.com/imparatorlugun-en-uzun-yuzyili

24

Sonuç yok: "seyahatnamelerin sayısı" site:https://tez.yok.gov.tr/UlusalTez

25

“Doğu toplumu halkını inceleyen ve değer yargıları üreten batı kaynaklı faaliyetlere istişrak – oryantalizm- yürütenlere de müsteşrik denir. Oryantalizmi ortaya çıkaran etmenlerden bazıları:

Düşmanı anlamak/tanımak, Müslümanlara karşı birliklerini korumak için geliştirilen karalama kampanyaları, misyonerlik faaliyetleri, sömürgecilik. (s. 1) 13 ve 14. yüzyıllarda üniversitelerde Arapça dil kursları açılmış, haçlı seferlerinden sonra da 17. yüzyılda doğuya yapılan seyahatnamelerin sayısı iki yüzü geçmiştir. 1539’da amacı yakın doğuyu Hıristiyan yapmak olan Guillaume Postel adına Paris’te açılan kolej ile akademik anlamda İslam batıda araştırılmaya başlanır. (s. 2) 19. yüzyılda ise oryantalist dernek ve dergiler faaliyetlere başlar. (s. 3)”. https://islamicevaplar.com/oryantalizm-ve-oryantalistler-2.html

 

26

 

 

“

76 Özellikle Osmanlıların Orta Avrupa'ya doğru ayrılma izni bu il-

giyi daha da arttırmıştı. Aslında sadece Fransa'da 1480-1610 yılları ara-

yayımlanan Avrupa ülkelerinin dışındaki grupların konu edinen 524

eserin önemli bir kısmı- doğrudan Türklerle ilgili idi. Fransa'dan başka

yine Türklerle ilgili çeşitli Avrupa dillerinde yayımlanan eserler bir ki-

taplığı dolduracak hacimdedir. Romanyalı tarihi Cari Goliner'in Avrupa

kitaplıklarında yaptığı çalışmalar, bu bitkiler neşriyatın ne derece zen-

cin olduğunu ortaya koyuyor. 16. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu

üzerine Batı dillerinde neşredilen ürünlerin sayısı 3000'i buluyordu (Bu

konuda bk. Zeki Arıkan, XV-XVII. Yüzyıllarda Avrupa.li Gezginlerin

Türkiye ile İlgili Gözlemleri, Bornova 1993. Batı'da Türkiye'ye süt ka-

leme alınan seyahatnamelerin sayısı hakkında bir fikir toplamak için

Shirley Howard Weber'in Yolculukları ve Seyahatleri (Princeton-New Jersey)

1952 - 1953, 2 cilt) adlı eserine bakılabilir.” https://archive.org/stream/YahyBeeinNehzedeMustafaMersiyesiYahutKanunaHicviyesi/1897-Yahya_Beghin_Shehzade_Mustafa_Mersiyesi-Yaxud_Qanuni_Hicviyesi-Ahmed_Atilla_Shenturk-1998-232s-_djvu.txt

 

27

“Bu topraklar ve özellikle de Anadolu, tarih boyunca seyyahların, diğer adıyla gezginlerin uğrağı olmuştur. Seyyahlar, zaman zaman gezip gördükleri yerleri ve duyup işittiklerini anlatmışlar ve bunların bir kısmını da yazıya geçirmişlerdir. Yazıya geçirilebilenler, eğer kaybolmamışsa, bize kadar gelmiş, geçirilemeyenler ise unutulup gitmiştir. Buna rağmen, bu topraklarla ilgili yazılan seyahatnamelerin sayısı binlerle ifade edilebilir. Anadolu ve Türkiye seyahatnamelerinin en eskisi olarak bu gün “Herodot Tarihi” ile Ksenefon’un “On Binlerin Ricadı” adlı eserleri biliniyor. Belki bu iki seyahatnameden önce yazılmış olan seyahatnameler vardır, ama bu eserler hakkında bir bilgimiz bulunmuyor. Bu iki kitaptan sonra, yüzyıllarca çok önemli sayılabilecek seyahatname yayımlanmamıştır. Yani yüzyıllar süren büyük bir boşluk vardır. Wilhelm Von Rubruk’un Moğolların Büyük Hanına Seyahat adında 1253-1255 yılları arısını anlatan seyahatnamesinin son bölümlerinde Doğu Anadolu’dan kısaca söz edilir. Aradan yüzyıllar geçer. Venedikli Marco Polo ve kardeşleri yirmi yıl sürecek bir doğu gezisine çıkarlar. Onlardan hiçbir haber alınamaz. Bütün Venedik halkı onlara öldü gözüyle bakar. Marco Polo ve kardeşleri 1251 yılında ülkelerine dönerler. Bütün Anadolu, Asya ve Uzak Doğu’yu gezen Marco’nun anlattıklarını gülerek ilgiyle dinlerler. Marco’nun aklını yitirdiğine inanırlar. Hapiste, birlikte yattıkları bir yazar arkadaşı anlattıklarını yazar. Marco eserinde Asya’nın zenginliklerinden başka, petrol ve maden kömüründen de söz eder. Marco Polo’nun seyahatnamesi yüzyıllar sonra layık olduğu değere kavuşur. Petrol ve maden kömür için şunları söyler:”. https://www.researchgate.net/profile/Nadir-Avsaroglu/publication/327418951_ANADOLU_SEYAHATNAMELERINDE_MADENCILIK/links/5b8e70eca6fdcc1ddd0bb367/ANADOLU-SEYAHATNAMELERINDE-MADENCILIK.pdf

28

“On yedinci yüzyıldan başlayarak yeni keşiflerle birlikte seyyahların sayısı daha da artar. Seyahatnameler, Latince, Fransızca ve İtalyanca olarak basılır. Bu dönemden sonra, Batılıların Türkiye hakkında yazdıkları seyahatnameler amaç ve türlerine göre çeşitlenmeye başlar. Jean Baptiste Tavernier 1605 yılında Paris’te doğmuş. Bütün Anadolu’yu karış karış gezen Tavernier, Irak ve İran’a da gitmiştir. Anadolu’ya defalarca gelen Tavernier’in seyahatnamesi bugün de önemini korumaktadır. Bu dönemin bir başka önemli seyahatnamesi Jean Thevenot tarafından yazılmış. Thevenot bir şarkiyatçı olduğu için seyahatname zaman zaman, seyahatname olmaktan çıkıp ders kitabı şekline dönüşüyor. Thevenot Ege bölgesi ve Ege adalarını seyahatini çok renkli bir biçimde anlatır.”. https://www.researchgate.net/profile/Nadir-Avsaroglu/publication/327418951_ANADOLU_SEYAHATNAMELERINDE_MADENCILIK/links/5b8e70eca6fdcc1ddd0bb367/ANADOLU-SEYAHATNAMELERINDE-MADENCILIK.pdf

29

“Oysa Batılılar 19. yüzyıl boyunca Osmanlıları, Osmanlıların kendilerini tartıştıklarından çok daha fazla tartışıyorlar. Çok daha ciddi seyahatnameler yazılıyor, seyahatnamelerin sayısı artıyor. Sonra Şarkiyatçılık başlıyor. 18. yüzyıl felsefesi çok büyük ölçüde Şarklılık nedir; nasıl Acem olunur, nasıl Türk olunur, nasıl Arap olunur diye soruyor, Paris'in en önemli entelektüel kurumlarında bunlar tartışılıyor.” . https://docplayer.biz.tr/202757991-Sayi-30-bahar-1997-icindekiler.html

…………………………….

Ek1: seyahatnamelerin sayısı nedir. Yapay zeka cevapları;

 

seyahatnamelerin sayısı nedir

ChatGPT

Seyahatnamelerin sayısını tahmin etmek, seyahat edebiyatının tarih boyunca ne kadar geniş bir alanı kapsadığını düşünürsek oldukça zor olabilir. Ancak, genel bir fikir edinmek için bazı tarihsel ve modern veriler kullanılabilir.

Tarihsel Perspektif

  1. Antik Dönem ve Ortaçağ:
    • Antik Yunan ve Roma dönemlerinde yazılan seyahatnamelerden, Marco Polo'nun "Il Milione" gibi Ortaçağ eserlerine kadar birçok ünlü seyahatname bulunmaktadır.
    • Bu dönemde yazılan seyahatnameler nispeten az sayıda ve çoğunlukla keşif ve ticaret amaçlıdır.
  2. Rönesans ve Keşifler Çağı:
    • 15. ve 16. yüzyıllarda coğrafi keşiflerle birlikte seyahatnamelerin sayısında önemli bir artış olmuştur.
    • Christopher Columbus, Vasco da Gama ve Ferdinand Magellan gibi kaşiflerin seyahatleri geniş bir şekilde belgelenmiştir.
  3. 18. ve 19. Yüzyıllar:
    • Bu dönem, büyük ölçüde bilimsel keşifler, sömürgecilik ve turizmin artmasıyla karakterize edilir.
    • Kaptan James Cook, Charles Darwin gibi isimlerin yanı sıra birçok gezgin, dünyayı dolaşmış ve seyahatnameler yazmıştır.
  4. 20. ve 21. Yüzyıllar:
    • Seyahat ve turizmin daha erişilebilir hale gelmesiyle birlikte seyahatnamelerin sayısında büyük bir artış gözlenmiştir.
    • Modern seyahat blogları, gezi kitapları ve dijital yayınlarla birlikte seyahatname yazma pratiği yaygınlaşmıştır.

Modern Veriler ve Tahminler

  • Kütüphaneler ve Veritabanları: Dünya genelinde büyük kütüphanelerde ve dijital veritabanlarında milyonlarca kitap bulunmaktadır. Seyahatnameler, bu koleksiyonların önemli bir bölümünü oluşturur.
  • Google Books ve Dünya Kütüphane Katalogları: Google Books ve WorldCat gibi kaynaklar, yüz binlerce seyahatnameyi içermektedir. Örneğin, WorldCat veritabanında "seyahatname" anahtar kelimesiyle yapılan aramalarda yüz binlerce sonuç çıkabilir.
  • Yıllık Yayınlar: Yıllık olarak yayınlanan seyahat kitaplarının sayısı, dünya genelinde binlerce olabilir. Bu sayı, modern dijital yayınların eklenmesiyle daha da artmaktadır.

Genel Tahmin

  • Tarih Boyunca: Antik dönemden modern döneme kadar seyahatnamelerin toplam sayısının milyonları bulabileceği tahmin edilebilir. Bu, matbaanın icadından önce yazılmış az sayıda el yazması seyahatnamelerden, günümüzde yayınlanan binlerce dijital ve basılı esere kadar geniş bir yelpazeyi kapsar.
  • Modern Dönem: Özellikle 20. ve 21. yüzyıllarda seyahatnamelerin sayısı büyük ölçüde artmıştır. Yılda binlerce yeni seyahat kitabı yayınlanmaktadır ve bu sayı her geçen yıl artmaktadır.

Sonuç olarak, tarih boyunca yazılmış seyahatnamelerin toplam sayısını kesin olarak belirlemek zor olsa da, milyonlarca seyahatnamenin mevcut olduğu söylenebilir. Bu sayı, seyahat ve keşiflerin insanlık tarihindeki önemini ve bu deneyimlerin belgelemeye olan ilgiyi yansıtır.

https://chatgpt.com/c/b95d8c78-8448-401b-a336-99a8fa99cb4d

 

seyahatnamelerin sayısı nedir

Seyahatnamelerin tam sayısını kesin olarak belirlemek maalesef imkansızdır. Bunun birkaç sebebi var:

Tanım Zorlukları: "Seyahatname" teriminin net bir tanımı yoktur. Farklı zamanlarda ve farklı kültürlerde, seyahatname olarak nitelendirilen eser türleri değişmiştir. Bu durum, toplam sayıyı hesaplarken hangi eserlerin dahil edileceğini belirlemeyi zorlaştırır.

Kayıt Eksikliği: Özellikle eski ve nadir seyahatnameler, kütüphanelerde veya arşivlerde kayıt altına alınmamış olabilir. Bu eserler, özel koleksiyonlarda veya aile arşivlerinde bulunabilir ve erişimi zor olabilir.

Farklı Formatlar: Seyahatnameler, basılı kitap, el yazması, mektup, günlük gibi farklı formatlarda olabilir. Bu durum, kapsamlı bir bibliyografya oluşturmayı zorlaştırır.

Sürekli Değişim: Yeni seyahatnameler sürekli olarak keşfedilmekte ve yayınlanmaktadır. Bu durum, belirli bir noktada kaç seyahatname olduğunu kesin olarak belirlemeyi zorlaştırır.

Bununla birlikte, seyahatnamelerin sayısı hakkında genel bir fikir edinmek için bazı kaynaklardan yararlanabiliriz:

  • Kütüphaneler ve Arşivler: Büyük kütüphaneler ve arşivler, seyahatname koleksiyonlarına sahiptir. Bu koleksiyonların katalogları, toplam sayıya dair bir fikir verebilir.
  • Akademik Araştırmalar: Seyahatnameler üzerine yapılan akademik araştırmalar, belirli coğrafi bölgelere, dönemlere veya yazarlara ait seyahatnamelerin sayısını ortaya koyabilir.
  • Online Veritabanları: WorldCat, Google Scholar gibi online veritabanları, seyahatnamelerle ilgili bibliyografik bilgilere erişim sağlar. Bu veritabanlarında yapılan aramalar, toplam sayıya dair bir fikir verebilir.

Bazı Tahminler:

  • 10.000'den Fazla: Bazı araştırmacılar, dünya çapında 10.000'den fazla seyahatname olduğunu tahmin etmektedir.
  • 1 Milyondan Fazla: Daha iddialı tahminler, 1 milyondan fazla seyahatname olduğunu öne sürmektedir.

Sonuç:

Seyahatnamelerin tam sayısını kesin olarak belirlemek mümkün değildir. Ancak, mevcut kaynaklar ve tahminler, dünya çapında on binlerce, hatta yüz binlerce seyahatname olduğunu göstermektedir.

Seyahatnamelerin sayısı hakkında daha fazla bilgi edinmek için aşağıdaki kaynaklara göz atabilirsiniz:

Umarım bu bilgiler yardımcı olmuştur!

https://gemini.google.com/app/6c88502c0d0785e9

 

Osmanlı hakkında kaç seyahatname bulunmaktadır

Tam olarak kaç Osmanlı seyahatnamesi olduğunu kesin olarak belirlemek zordur. Bunun birkaç sebebi var:

  • Seyahatname tanımı: Seyahatname tanımı esneyebilir. Sadece Osmanlı topraklarını anlatan eserleri mi, yoksa Osmanlı'dan geçen veya Osmanlı ile bağlantılı kişiler tarafından yazılan eserleri de mi seyahatname olarak kabul edeceğimize bağlı olarak sayı değişebilir.
  • Sınıflandırma zorluğu: Bazı seyahatnameler sadece bir bölgeyi kapsar, kimileri ise birkaç bölgeyi veya tüm imparatorluğu anlatır. Bazı eserler seyahatname olarak adlandırılırken, bazılarının seyahat içeren bölümleri vardır. Bu da net bir sayıyı belirlemeyi zorlaştırır.
  • Kayıp ve bilinmeyen eserler: Ne yazık ki, zaman içinde birçok seyahatname kaybolmuş veya bilinmemektedir. Bu da toplam sayıyı kesin olarak tahmin etmeyi imkansız hale getirir.

Ancak, şu kaynaklardan faydalanarak Osmanlı seyahatnameleri hakkında bilgi edinebilirsiniz:

Bazı önemli Osmanlı seyahatnameleri şunlardır:

  • Evliya Çelebi Seyahatnâmesi: 17. yüzyılda yazılmış en kapsamlı Osmanlı seyahatnamelerinden biridir.
  • İbn Battuta Seyahatnâmesi: 14. yüzyılda yazılmış, sadece Osmanlı topraklarını değil, birçok ülkeyi anlatan bir seyahatnamedir.
  • Hacı İbrahim Çelebi Menâzıb-ı Âlem: 16. yüzyılda yazılmış, Osmanlı toprakları ve komşu ülkeler hakkında bilgi veren bir seyahatnamedir.

Sonuç olarak, Osmanlı hakkında tam olarak kaç seyahatname olduğunu kesin olarak bilemiyoruz. Fakat bu sayının yüzlerce olduğunu söylemek mümkündür.

Umarım bu bilgiler yardımcı olmuştur!

https://gemini.google.com/app/b09a447bbd686432

 

Osmanlı hakkında kaç seyahatname bulunmaktadır

ChatGPT

Osmanlı İmparatorluğu hakkında yazılmış seyahatnamelerin sayısını kesin olarak belirlemek zor olsa da, bu konuda geniş bir literatür mevcuttur. Osmanlı İmparatorluğu, tarih boyunca birçok gezginin ilgisini çekmiş ve bu gezginler seyahatleri sırasında gözlemlerini detaylı bir şekilde belgeleyerek birçok seyahatname yazmışlardır.

Öne Çıkan Bazı Önemli Seyahatnameler

1.       Evliya Çelebi:

    • "Seyahatname" adlı eseri, Osmanlı coğrafyasının detaylı bir tasvirini sunar ve 17. yüzyılda yazılmıştır. On ciltlik bu eser, hem Osmanlı coğrafyası hem de kültürü hakkında geniş bilgiler içerir.

2.       Hans Dernschwam:

    • 16. yüzyılda yazdığı "İstanbul ve Anadolu'ya Seyahat" adlı eserinde, Osmanlı İmparatorluğu'nun çeşitli bölgelerini detaylı bir şekilde anlatır.

3.       Jean-Baptiste Tavernier:

    • 17. yüzyılda yazdığı "Seyahatler" adlı eserinde, Osmanlı topraklarına yaptığı gezileri ve gözlemlerini anlatır.

4.       Lady Mary Wortley Montagu:

    • 18. yüzyılda İngiltere'den Osmanlı topraklarına seyahat eden Montagu, yazdığı mektuplarında Osmanlı saray yaşamını ve toplumsal yapıyı detaylı bir şekilde tasvir eder.

5.       Richard Pococke:

    • 18. yüzyılda yazdığı "A Description of the East, and Some Other Countries" adlı eserinde Osmanlı topraklarına yaptığı gezileri anlatır.

Dijital ve Basılı Kaynaklar

Dijital Kaynaklar

  • Google Books ve Internet Archive gibi dijital kütüphanelerde Osmanlı hakkında yazılmış birçok seyahatnameye ulaşmak mümkündür.
  • WorldCat gibi uluslararası kütüphane kataloglarında "Osmanlı İmparatorluğu" ve "seyahatname" anahtar kelimeleriyle yapılan aramalarda yüzlerce sonuç çıkabilir.
  • Gallica (Fransa Milli Kütüphanesi) ve British Library gibi büyük dijital koleksiyonlarda Osmanlı seyahatnameleri mevcuttur.

Basılı Kaynaklar

  • Üniversite kütüphaneleri ve milli kütüphaneler, Osmanlı hakkında yazılmış birçok basılı seyahatnameyi barındırır.
  • Akademik çalışmalar ve kitaplar, Osmanlı seyahatnamelerinin listelerini ve analizlerini içerebilir.

Genel Tahmin

  • Tarih boyunca Osmanlı İmparatorluğu hakkında yazılmış seyahatnamelerin sayısı binlerle ifade edilebilir.
  • Seyahatnameler, Osmanlı coğrafyasının genişliği ve tarihi boyunca farklı dönemlerde yazıldığından, bu sayı oldukça çeşitlilik gösterir.

Sonuç

Osmanlı İmparatorluğu hakkında yazılmış seyahatnamelerin tam sayısını belirlemek zordur, ancak dijital ve basılı kaynaklarda binlerce seyahatname bulunduğunu söylemek mümkündür. Bu seyahatnameler, Osmanlı İmparatorluğu'nun tarihi, kültürü, coğrafyası ve toplumsal yapısı hakkında zengin bilgiler sunar. Bu konuda daha ayrıntılı bilgiye ulaşmak için kütüphane katalogları ve dijital arşivler kullanılabilir.

https://chatgpt.com/c/b95d8c78-8448-401b-a336-99a8fa99cb4d

 

 

Anadolu hakkında kaç seyahatname vardır

Anadolu hakkında tam olarak kaç seyahatname olduğunu kesin olarak söylemek zordur. Bunun sebepleri Osmanlı seyahatnameleri ile aynıdır:

  • Seyahatname tanımı: Anadolu'yu anlatan tüm eserleri mi, yoksa Anadolu'dan geçen veya Anadolu ile bağlantılı kişiler tarafından yazılan eserleri de mi seyahatname olarak kabul edeceğimize bağlı olarak sayı değişebilir.
  • Sınıflandırma zorluğu: Bazı seyahatnameler sadece bir bölgeyi kapsar, kimileri ise birkaç bölgeyi veya tüm Anadolu'yu anlatır. Bazı eserler seyahatname olarak adlandırılırken, bazılarının seyahat içeren bölümleri vardır. Bu da net bir sayıyı belirlemeyi zorlaştırır.
  • Kayıp ve bilinmeyen eserler: Ne yazık ki, zaman içinde birçok seyahatname kaybolmuş veya bilinmemektedir. Bu da toplam sayıyı kesin olarak tahmin etmeyi imkansız hale getirir.

Ancak, şu kaynaklardan faydalanarak Anadolu seyahatnameleri hakkında bilgi edinebilirsiniz:

Bazı önemli Anadolu seyahatnameleri şunlardır:

  • Evliya Çelebi Seyahatnâmesi: 17. yüzyılda yazılmış en kapsamlı Anadolu seyahatnamelerinden biridir.
  • İbn Battuta Seyahatnâmesi: 14. yüzyılda yazılmış, sadece Anadolu'yu değil, birçok ülkeyi anlatan bir seyahatnamedir.
  • Hacı İbrahim Çelebi Menâzıb-ı Âlem: 16. yüzyılda yazılmış, Anadolu toprakları ve komşu ülkeler hakkında bilgi veren bir seyahatnamedir.

Sonuç olarak, Anadolu hakkında tam olarak kaç seyahatname olduğunu kesin olarak bilemiyoruz. Fakat bu sayının da yüzlerce olduğunu söylemek mümkündür.

Umarım bu bilgiler yardımcı olmuştur!

https://gemini.google.com/app/b09a447bbd686432

 

Anadolu hakkında kaç seyahatname vardır

ChatGPT

Anadolu hakkında yazılmış seyahatnamelerin tam sayısını belirlemek zor olsa da, tarih boyunca birçok gezgin Anadolu'ya ilgi göstermiş ve bu bölge hakkında detaylı seyahatnameler yazmıştır. Bu seyahatnameler, bölgenin coğrafyası, kültürü, tarihi ve toplumsal yapısını belgeleyen önemli kaynaklar olarak değerlidir.

Tarihsel Perspektif

Antik Dönem

  • Herodot ve Xenophon gibi antik yazarlar, Anadolu'yu ziyaret etmiş ve eserlerinde bu bölgeden bahsetmiştir.
  • Antik dönemdeki seyahatnameler genellikle coğrafi ve tarihi olaylara odaklanmıştır.

Ortaçağ

  • İbn Battuta gibi ünlü gezginler, Anadolu'yu ziyaret etmiş ve seyahatnamelerinde detaylı gözlemlerini paylaşmışlardır.
  • Haçlı Seferleri sırasında birçok Batılı gezgin, Anadolu üzerinden geçerken bu bölge hakkında yazılar yazmıştır.

Osmanlı Dönemi

  • Evliya Çelebi: 17. yüzyılda yazdığı "Seyahatname" adlı eseri, Anadolu'nun birçok şehri ve köyü hakkında detaylı bilgiler sunar.
  • Jean-Baptiste Tavernier, Hans Dernschwam, Cornelius de Bruyn gibi Avrupalı gezginler de Anadolu'yu ziyaret etmiş ve bu bölge hakkında seyahatnameler yazmışlardır.

Modern Dönem

  •  
    1. ve 20. yüzyıllarda, arkeologlar, seyyahlar ve bilim insanları Anadolu'yu ziyaret etmiş ve geniş seyahatnameler yazmışlardır.
  • Modern seyahat blogları ve gezi kitapları da Anadolu hakkında geniş bilgi sağlar.

Dijital ve Basılı Kaynaklar

Dijital Kaynaklar

  • Google Books, Internet Archive ve Project Gutenberg gibi dijital kütüphaneler, Anadolu hakkında yazılmış birçok seyahatnameye ev sahipliği yapar.
  • HathiTrust Digital Library ve WorldCat gibi uluslararası kütüphane kataloglarında "Anadolu" ve "seyahatname" anahtar kelimeleriyle yapılan aramalarda yüzlerce sonuç çıkabilir.
  • Gallica (Fransa Milli Kütüphanesi) ve British Library gibi büyük dijital koleksiyonlarda Anadolu seyahatnameleri mevcuttur.

Basılı Kaynaklar

  • Üniversite kütüphaneleri ve milli kütüphaneler, Anadolu hakkında yazılmış birçok basılı seyahatnameyi barındırır.
  • Türkiye'deki milli kütüphaneler ve araştırma enstitüleri, özellikle Osmanlı ve modern döneme ait seyahatnamelerin geniş koleksiyonlarına sahiptir.

Genel Tahmin

Tahminler

  • Tarih boyunca Anadolu hakkında yazılmış seyahatnamelerin sayısı binlerce olabilir.
  • Bu seyahatnameler, farklı dönemlerde ve farklı gezginler tarafından yazıldığı için büyük bir çeşitlilik gösterir.

Öne Çıkan Bazı Seyahatnameler

  • Evliya Çelebi: Anadolu'nun birçok yerini gezmiş ve detaylı bilgiler vermiştir.
  • Charles Texier: 19. yüzyılda Anadolu'yu gezmiş ve arkeolojik buluntular hakkında geniş bilgiler sunmuştur.
  • Gertrude Bell: 20. yüzyıl başlarında Anadolu'yu gezmiş ve bu bölge hakkında önemli eserler bırakmıştır.

Sonuç

Anadolu hakkında yazılmış seyahatnamelerin sayısını tam olarak belirlemek zor olsa da, binlerce seyahatnamenin mevcut olduğunu söylemek mümkündür. Bu seyahatnameler, Anadolu'nun tarihi, kültürü, coğrafyası ve toplumsal yapısı hakkında zengin bilgiler sunar. Bu konuda daha ayrıntılı bilgiye ulaşmak için kütüphane katalogları ve dijital arşivler kullanılabilir.

https://chatgpt.com/c/b95d8c78-8448-401b-a336-99a8fa99cb4d

 

1453 öncesi Constantinople hakkında kaç seyahatname vardır

1453'ten önce Konstantinopolis (İstanbul) hakkında tam olarak kaç seyahatname olduğunu kesin olarak belirlemek maalesef mümkün değil. Bunun birkaç sebebi var:

  • Seyahatname tanımı: Seyahatname tanımı esneyebilir. Sadece Konstantinopolis'i anlatan eserleri mi, yoksa şehre geçen veya şehirle bağlantılı kişiler tarafından yazılan eserleri de mi seyahatname olarak kabul edeceğimize bağlı olarak sayı değişebilir.
  • Sınıflandırma zorluğu: Bazı seyahatnameler sadece şehri genel olarak anlatırken, kimileri ise belirli semtleri, binaları veya dini mekanları detaylı olarak tasvir eder. Bazı eserler seyahatname olarak adlandırılırken, bazılarının seyahat içeren bölümleri vardır. Bu da net bir sayıyı belirlemeyi zorlaştırır.
  • Kayıp ve bilinmeyen eserler: Ne yazık ki, zaman içinde birçok seyahatname kaybolmuş veya bilinmemektedir. Bu da toplam sayıyı kesin olarak tahmin etmeyi imkansız hale getirir.

Ancak, şu kaynaklardan faydalanarak 1453 öncesi Konstantinopolis hakkında bilgi edinebileceğiniz bazı seyahatnamelere ulaşabilirsiniz:

  • İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/seyahatname
  • Türk Tarih Kurumu: https://ttk.gov.tr/ (Anahtar kelime arama: "Konstantinopolis" ve "Seyahatname")
  • Akademik makaleler: Farklı üniversiteler ve araştırmacılar tarafından 1453 öncesi Konstantinopolis'i anlatan seyahatnameler üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalara kütüphanelerden veya internet üzerinden ulaşabilirsiniz.

Bazı önemli 1453 öncesi Konstantinopolis seyahatnameleri şunlardır:

  • İbn Battuta Seyahatnamesi: 14. yüzyılda yazılmış, Konstantinopolis'i de kapsayan bir İslam gezgini seyahatnamesidir.
  • Niketas Choniates: 12. yüzyılda yaşamış Bizans tarihçisi ve devlet adamı tarafından yazılmış bir eserdir. Eser Konstantinopolis'in siyasi ve sosyal hayatı hakkında detaylı bilgiler içerir.
  • Pierre de Déaux: 15. yüzyılda yaşamış Fransız şövalyenin Konstantinopolis'e yaptığı seyahati anlatan bir eserdir. Eser şehirdeki günlük yaşam ve mimari hakkında bilgiler içerir.

Sonuç olarak, 1453 öncesi Konstantinopolis hakkında tam olarak kaç seyahatname olduğunu kesin olarak bilemiyoruz. Fakat bu sayının onlarca, hatta yüzlerce olduğunu söylemek mümkündür.

Umarım bu bilgiler yardımcı olmuştur!

https://gemini.google.com/app/b09a447bbd686432

1453 öncesi Constantinople hakkında kaç seyahatname vardır

ChatGPT

1453 öncesi Konstantinopolis (İstanbul) hakkında yazılmış seyahatnamelerin tam sayısını belirlemek zor olsa da, bu dönemde şehir hakkında çeşitli gezginler ve yazarlar tarafından kaleme alınmış önemli seyahatnameler ve belgeler bulunmaktadır. Konstantinopolis, Roma İmparatorluğu'nun başkenti olması ve Bizans İmparatorluğu'nun önemli merkezi olması nedeniyle birçok gezginin ilgisini çekmiştir.

Öne Çıkan Seyahatnameler ve Gezginler

Antik ve Erken Ortaçağ Dönemi

1.       Pausanias:

    • Antik Yunanlı bir gezgin olan Pausanias, 2. yüzyılda Anadolu'yu dolaşmış ve eserlerinde Konstantinopolis'ten de bahsetmiştir.

2.       Procopius:

    • Bizans İmparatoru I. Justinianus döneminde yaşamış bir tarihçi olan Procopius, "Gizli Tarih" (Anekdota) adlı eserinde Konstantinopolis'ten detaylı bir şekilde bahseder.

Ortaçağ

1.       İbn Battuta:

    • 14. yüzyılda yaşamış ünlü Arap gezgin İbn Battuta, Konstantinopolis'e seyahat etmiş ve şehir hakkında gözlemlerini "Rihla" adlı eserinde paylaşmıştır.

2.       Benjamin of Tudela:

    • 12. yüzyılda İspanya'dan Konstantinopolis'e seyahat eden Yahudi gezgin Benjamin of Tudela, seyahatnamesinde şehrin Yahudi cemaatine dair bilgiler de içermektedir.

3.       Liutprand of Cremona:

    • 10. yüzyılda Konstantinopolis'e diplomatik bir görevle gönderilen Lombardiyalı bir tarihçi olan Liutprand, şehrin saray yaşamı ve kültürü hakkında detaylı bilgiler verir.

4.       Pero Tafur:

    • 15. yüzyılda Konstantinopolis'i ziyaret eden İspanyol gezgin Pero Tafur, şehrin son dönemlerini ve Osmanlı kuşatmalarını gözlemlemiştir.

Geç Ortaçağ

1.       Bertrandon de la Broquière:

    • 15. yüzyılda Fransız gezgin Bertrandon de la Broquière, Konstantinopolis'e yaptığı seyahati "Voyage d'Outre-Mer" adlı eserinde anlatmıştır.

2.       Ruy González de Clavijo:

    • İspanyol diplomat Ruy González de Clavijo, 1403-1406 yılları arasında Timur İmparatorluğu'na gönderilirken Konstantinopolis'e uğramış ve gözlemlerini yazmıştır.

Dijital ve Basılı Kaynaklar

Dijital Kaynaklar

  • Google Books ve Internet Archive: Bu platformlarda Konstantinopolis hakkında yazılmış birçok seyahatnameye ulaşabilirsiniz.
  • Project Gutenberg: Kamu malı olan birçok eserin dijital kopyalarını içerir.
  • HathiTrust Digital Library: Geniş bir dijital koleksiyon sunar.
  • Gallica (Fransa Milli Kütüphanesi): Fransızca kaynaklar ve seyahatnameler için zengin bir kaynaktır.
  • British Library Digital Collections: İngilizce kaynaklar ve tarihi eserler içerir.

Basılı Kaynaklar

  • Üniversite kütüphaneleri ve milli kütüphaneler: Konstantinopolis hakkında yazılmış basılı seyahatnameleri barındırır.
  • Akademik yayınlar: Tarihi ve seyahatname koleksiyonlarını içerir.

Genel Tahmin

1453 öncesi Konstantinopolis hakkında yazılmış seyahatnamelerin tam sayısını belirlemek zor olsa da, yüzlerce eserin mevcut olduğunu söylemek mümkündür. Bu seyahatnameler, şehrin tarihi, kültürü, mimarisi ve toplumsal yapısı hakkında zengin bilgiler sunar.

Sonuç olarak, Konstantinopolis hakkında yazılmış birçok önemli seyahatname bulunmaktadır. Bu eserler, şehrin farklı dönemlerindeki yaşamını ve kültürel zenginliğini anlamak için değerli kaynaklar sağlar. Bu konuda daha ayrıntılı bilgiye ulaşmak için dijital kütüphaneler ve akademik kaynaklar kullanılabilir.

https://chatgpt.com/c/b95d8c78-8448-401b-a336-99a8fa99cb4d

………….

………………………

“Alman seyahatnameleri ile ilgili yeni ve kapsamlı bir çalışma 2006 yılında Ralf C. Müller tarafından hazırlanmış olan, Osmanlı İmparatorluğunda Seyyahlar ve Göçmenler adlı prosopografi çalışmasıdır. Bu eserde, 1396 Niğbolu Savaşı ile 1606 Zitvatorok anlaşması arasında geçen süre zaman aralığı olarak belirlenmiştir. Ralf C. Müller, Niğbolu Savaşı’nda esir düşen Johannes Schiltberger ile 1611 yılında köleliği sona eren Johann Wilds’e kadar olan dönemi incelediği çalışmasında 165 büyük seyahatnameyi ele almıştır. Eserinde bu seyahatnamelerde ismi geçen 3500 kişinin ansiklopedik bilgileri vardır.8 Bu kataloglar yanında Gennadius Kütüphanesi katalogu9 ve Blackmer koleksiyonu katalogu 10 da incelenmiştir.

Almancanın, seyahatname yazımı bakımından verimli dillerden biri olduğu söylenebilir. Suraiya Faroqhi, Osmanlı Tarihi Nasıl İnceleni r adlı eserinde Yerasimos’un yaptığı çalışmadan bahsederken 15 ve 16. yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğunda yapılan seyahatlerden bahseden çeşitli uzunlukta 450 metin bilindiğini, bunların yüze yakınının yayımlanmadığını belirtir. 11 Tezde ele alınacak seyah atnamelerin tespiti sırasında bu seyahatname katalogları incelenerek amaca uygun olanlar seçilmiştir. Bu seçim sırasında zaman sınırı olarak 16. Yüzyıl tespit edildiğinden , 1500 öncesi ve 1600 yılı sonrası seyahatnameler kapsam dışı tutulmuştur. Her ne kad ar Akdeniz Dünyası kavramı geniş bir coğrafyaya tekabül etmekteyse de seyahatnameler seçilirken tez içeriğine uygun olarak öncelikle deniz yolculuğundan bahset mesi göz önünde bulundurulmuş, seyahatnamelerin Akdeniz’i anlatımları incelendiğinden , karayolu ile yapılmış seyahatlere yer verilmemiştir. Elbette seyahatnamelerin hepsi birden , çeşitli bakış açıları ile değişik yönlerden incelenebilir. Seyahatnameler tek tek de incelenmeye

8 Ralf C. Müller, Prosopographie der Reisenden und Migranten ins Osmanische Reich (1396 - 1611), (Berichterstatter aus dem Heiligen Römischen Reich, außer burgundische Gebiete und Reichsromania) Eudora Verlag, Leipzig 2006 .

9 Weber Shirley Howard, Voyages and travels in Greec e, the Near East and adjacent regions made previous to the year 1801 : being a part of a larger catalogue of works on geography, cartography, voyages and travels, in the Gennadius Library in Athens, , American School of Classical Studies at Athens. Princ eton, N.J., American School of Classical Studies at Athens, 1953

10 Leonora Navari, Greece and Levant, The Catalogue of the Henry Myron Blackmer Collection of Books and Manuscripts , Magg Bros. Ltd. London 1989 .

11 Suraiya Faroqhi, Osmanlı Tarihi Nasıl İncelenir, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, s.190.

değer belge niteliğinde metinlerdir. Ancak seçilen metinlerin sayısı ve içeriklerinin incelenmesinde bir Yüksek Lisans tezinin sınırları da göz önünde bulundurulmuştur.”. İçinde: (s.2-4). http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/46128.pdf

 


Gönderen zaman:

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)