20 Haziran 2020 Cumartesi

YABANCI DİLLERDE MEVCUT OLUP, DİLİMİZDE KARŞILIĞI OLMAYAN KAVRAMLAR SORUNU




YABANCI DİLLERDE MEVCUT OLUP, 
DİLİMİZDE KARŞILIĞI OLMAYAN KAVRAMLAR SORUNU

Derleme: Bülent Ağaoğlu
12.6.2020

kavram eksiklikleri

“bulunmayan kavramlar”

1

2
“bu baslik altindaki entrylerde bahsedilen pek cok turkce soz dizisinin zaten hazir cevrilmisi vardir, biraz cift dilli okur yazar olmak yeterlidir bulmak icin, fakat gercekten karsiligi olmayan kavramlar vardir. yani ingilizcenin ana dil oldugu kulturlerde kelime olarak degil, kavram olarak karsiligi olmayan durumlar vardir. mesela 'kolay gelsin' gibi. hele daha beteri bizim dilimize de arapcadan gelen 'fesupanallah' vardir, bunu cevirmeye kalkmak iste zordur.
bir de yine bu baslik altinda verilen orneklerden bir kismi kelimelerin cevirideki zorlugu degil, edebi ceviriler oldugu icin zaten ingiliz dili edebiyati, mutercim tercumanlik vs gibi universite bolumlerinin varolus sebeplerindendir. genelde amator ceviriler ciftdilli kitapseverlerin resmen canini acitir.

3
“Olumlu bir önermenin konusunun vi şartını taşıması gerektiği ve bu varlığın da dış dünyada ya da zihinde olabileceği anlaşıldı. Bu iki varlık tarzından birincisi açık,
ancak İbn Sînâ için zihinsel varlığın ne anlama geldiği ve nelerin zihinsel varlığa sahip olduğu konusu açık değildir. Dış dünyada bir karşılığı olmayan ve dahası olması da mümkün olmayan kavramların zihinsel olarak var olduğundan söz edebilir miyiz? Başka bir deyişle, bunlara zihinsel de olsa bir varlık atfederek bunlar hakkında olumlu bir yargıda bulunmak mümkün mü? Şimdi temel metinlerden hareketle İbn Sînâ’nın bu sorulara verebileceği cevapları tespit etmeye çalışalım.”.

4

Devletin affettikleri – Alınteri

7 Ara 2019 - ... görüldüğü görülmedikçe, “kader kurbanı” gibi hiçbir anlamı ve karşılığı olmayan kavramlar varlığını sürdürdükçe hiçbir şey değişmeyecek.
5
“Zira tercümanlık faaliyetleri içerisinde günlük hayatta kullandığımız sıradan olgular bulunabildiği gibi anlaşılması zor edebi, teknik, soyut hatta hedef dilde karşılığı olmayan kavramlar da olabilir. Ankara tercüme büroları yıllardır faaliyetlerine sözü edilen sorumluluğu layıkıyla taşıyarak devam etmektedir.”. https://medium.com/@wanblock06/terc%C3%BCme-b%C3%BCrosu-ne-i%C5%9F-yapar-f38857d4e7eb
6
“Bu kabilenin bir üyesi için Mars veya 20 sene öncesinin iş dünyası için e posta, muhtemelen hiçbir anlam ifade etmeyen, zihinlerde ve anlam dünyalarında karşılığı olmayan kavramlar olacaktır. Kelimelerin sahip olduğu bu güç, bana kültürümüzün yansımaları olan ve çoğu artık gündelik yaşantımızda kullanmadığımız kelimeleri çağrıştırır.”. https://www.haber1.com/1229/karbon-ayak-izimiz-iklimi-bireysel-ayak-izimiz-yasami-degistirir__trashed/
7
“Elbette yaşayarak ve yaşantıyla öğrenme ile kastettiğim, son yıllarda Türkiye’de de özentiyle popüler hale gelen öğrencilere iş yaptırma veya öğrenci merkezlilik gibi hayatta aslında karşılığı olmayan kavramlar değildir. Kavramlar yerine bizzat olgular ve şeyleri tecrübe ederek konuşmayı öneriyorum. Ayrıca kastettiğim, disiplin ve düzen sözcüklerinin çağrıştırdığı gerekli sınırların büsbütün ihlali de değildir.”. https://www.gencufuk.com/beyin-firtinasi-mi-yanlislar-mi-daha-ogreticidir/
8
“Çünkü o dönemde Türk sinemasında karşılığı olmayan kavramlar için yeni terimler üretmiştir. Eğer Berlin’de hala Radio Picture’ın arşivleri duruyorsa yüksek olasılıkla Tevfik’in mektuplarına ve belki de başka senaryolarına ulaşılacaktır diye düşünüyorum.”. https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:Egpo0mXsrHoJ:https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/cumhuriyet-kadin-hareketi-edebiyat-ve-hollywood-necile-tevfik-1740949+&cd=29&hl=tr&ct=clnk&gl=tr
9
“Karşılığı olmayan kavramlar konusu ilginç. Karmaşık ve çağdaş kavramların karşılıksız kalması ve ilk bulanın diline göre şekillenmesi zaten adil. Ama bir de basit kavramlardaki boşluklar var. Ulusal renk körlükleri bir örnek, Türkler ‘in mavi yeşil renk körlüğü evrimsel olarak yalnız olmadığımız bir karışıklık da olsa dilsel karışıklığımız çok önde. Duygunun geri planda olduğu, düşüncenin geri planda olduğu diller ve kültürler var. Türkler tipik olarak göçebe ve savaşçı, hareketli toplum olması hasebiyle dilde daha çok eylem, fiil önceliklidir. Derin düşünceden çok kıvraklık, akışkanlık, konup göçme dili, pratik dil gibi unsurlar baskın. O bakımdan çağdaş internet kültürüne çok yatkın.

Örnek en sona kaldı. Türkçe’ de, çekirdek (artık kavram olsa da) aile sözcüğünün öz-karşılığı yok. Demek ki bizim toplumun gerisi anaerkil olduğu gibi Marx'ın, Engels’in eski metinlerindeki gibi kabile tipi grup evliliği toplumuymuş. Eski sözcüklerimizden aileye en yakınsayanı hangileri acaba? Benim aklıma oba geliyor. Ek halinde düşünürsem (ek olması bile bir gösterge olabilir) -giller (bizgil, bizimkilergil) devreye giriyor.” https://www.sosyalportal.net/news/turkce-nin-ic-mantigi/”.
10
Karşılaştırma sonucunda çıkış dildeki kavramların hedef dildeki sözlüklerde olup
olmadığı, hangi dilin ilgili söz birimleri bakımından daha zengin olduğu belirlenmeye
çalışılmıştır. Sözlük bazında ilgili kavramların karşılıklarının tespiti aşamasında, kaynak
olarak kullanılan sözlüklerdeki anlam alanlarıyla ilgili söz birimleri kapsam açısından
da değerlendirilmeye alınmıştır. Tablolar üzerinde yansıtılmaya çalışılan her iki
sözlükteki eksiklikler aracılığıyla ve bu eksikliklerin karşılaştırılmasıyla somut ve yeni
bir yöntem uygulanmaya çalışılmıştır. Her iki sözlükte karşılığı olmayan kavramların
yerini doldurabilmek ve ilgili anlam alanını yeni sözbirimlerle tamamlamak amacıyla
her iki dilde çevirisi bulunan edebi eserlerin orijinalleri ve çevirileri kaynak olarak
alınmıştır. Bu eserler şu şekilde sıralanabilir: Orhan Pamuk; „Beyaz Kale“ (Die weisse
Festung), „Kara Kitap“ (Das schwarze Buch), „Kar“ (Schnee), „İstanbul „ (Istanbul,
Erinnerungen an eine Stadt), Yaşar Kemal; „Kuşlar da gitti“ (Auch die Vögeln sind
fort), Fakir Baykurt; „Yılanların Öcü“ (Die Rache der Schlangen), Günter Grass; „Die
Blechtrommel“ (Teneke Trampet), J. W. v. Goethe; „Die Leiden des Jungen Werthers“
(Genç Werther’in acıları), Stefan Zweig; „Die Sternstunden der Menschheit „(İnsanlığın
yıldızının parladığı anlar), Hermann Hesse; „Siddartha „ (Siddartha), „Der
Steppenwolf“ (Bozkır Kurdu), Franz Kafka; „Der Prozess“ (Dava)”. ONUR YILMAZ 2009    Der begriff ?kitsch? im prozess der globalisierung und seine wiederspiegelung in bestimmten lebensbereichen im Deutschen und Türkischen
Kitsch kavramının globalleşme süreci ve onun belirli yaşam alanlarında Türkçedeki ve Almancadaki yansımaları           Yüksek Lisans   Alman Dili ve Edebiyatı = German Linguistics and Literature ; Dilbilim = Linguistics
Maille Onur Yılmaz’a ulaşmaya çalış. : https://avesis.hacettepe.edu.tr/onur.yilmaz
----------------.
11
yukarıdaki linke kadar derledim. Devan et. (google: “karşılığı olmayan kavramlar” (
12
13
14
---------------------.
MERHABA

"EZBER" TANIMLAMASI DERLEMESİ adlı çalışmamı paylaşırım.


(BİRKAÇ GÜN İÇİNDE SAHAYA ÇIKIP KAYNAKLARA İLAVELER DE YAPACAĞIM).
KAVRAMLAR KONUSUNDA HAZIRLAMAKTA OLDUĞUM KISA BİR METİN ÇALIŞMAM SEBEBİYLE ORTAYA ÇIKTI. 

(işin özü; türkçe sözlüklerde BULUNMAYAN EZBER KONULU KAVRAMLARI TESPİT ETTİRMEK İSTİYORUM. mevcut derlememden hareketle BİR İKİ UZMANDAN RİCA EDECEĞİM. BURADAN HAREKETLE BAZI GÖZLEMLERDE BULUNMAK DÜŞÜNCEM VAR. 674 BİN TÜRKÇE KELİME İÇEREN TDK VERİ TABANI HALEN WEBDE YOK. : https://bulentagaoglu.blogspot.com/2020/05/turkce-674-bin-kelime.html

TDK TÜRKÇE SÖZLÜK 2011 BASKISINDA İSE; 
" Türkçe Sözlük’ün on birinci baskısında 77.005’i madde başı, 15.287’si madde içi olmak üzere toplam 92.292 söz bulunmaktadır. Bu sözlerin 53.451’i isim, 12.666’sı sıfat, 3.312’si zarf, 88’i zamir, 40’ı edat, 299’u ünlem, 50’si bağlaç, 9.912’si ise fiildir (Komisyon, 2011: XXI).". http://www.tekedergisi.com/Makaleler/1308300275_14BASKIN.pdf


TDK, Türkçe Sözlük, 11. baskı, 2011, sf.xxı.

BÖYLE OLUNCA BİRÇOK KAVRAMI WEBDEKİ TÜRKÇE SÖZLÜKLERDE GÖREMİYORUZ). 

YAKINDA TAMAMLADIĞIMDA GÖNDERECEĞİM.

SEVGİ VE SAYGILARIMLA, SELAMLAR

BÜLENT AĞAOĞLU



Hiç yorum yok:

Yorum Gönder