5 Haziran 2020 Cuma

Nevzat Kaya: Devr-i Hamidî Fihristleri




1- Devr-i Hamidî Fihristleri :
( Yazının kaynağı: Nevzat Kaya (Süleymaniye Kütüphanesi Müdürü): Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Eserleri. Vakif Medeniyeti, Vakiflar Dergisi Özel Sayisi. 2006. http://acikerisim.fsm.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11352/761/Kaya.pdf?sequence=1 ) 
1300-1312 yılları arasında, 12 senede 41 cilt içerisinde 67 kütüphanenin kitaplarının basılan fihristleridir. Bu fihristlerin basımından önce iki fihrist basılmıştır. Bunlar;

a) Damat İbrahim Paşa Kütüphanesi'nin taş basma fihristi : Kütüphaneler Müfettişi Abdurrahman Nacim Efendi (? – 1312/1895) tarafından 1279/1863 yılında hazırlanmış ve taşbaskısı olarak basılmıştır. Damat İbrahim Paşa Kütüphanesi'nde bulunan 1252 adet kitabın ismi, müellifi, cildi, varak ve satır adedi, kâtib-i hat ve tarihi ve dili hakkında ma'lumat verilmektedir.

b) Sadrazam Ragıp Paşa Kütüphanesi Fihristi : 1285/1869 yılında Takvimhâne –i Âmire'de basılan bu fihrist de Abdurrahman Nacim Efendi tarafından hazırlanmıştır. 80 sahifedir. Fihristte kitabın ismi, müellifi, dili, hattın cinsi, satır ve varak adedi verilmektedir. Kapağında şu kayıt vardır: Koska da Kâin Sadr-ı Esbak merhum Ragıp Paşa Kütüphanesinde Mevcut Kütüb-i Şerifenin Defteridir.

Devr-i Hamidî fihristlerine ilk önce Bahçekapı'da bulunan I. Abdülhamid Kütüphanesi kitaplarından başlanmıştır. Bu işle Rüştiye Mektepleri Müdürü Selim Sâbit Bey meşgul olmuştur. 1300/1882-83 yılında yayınlanan ilk Devr-i Hamidî Kataloğu'nda konuyla ilgili yayınlanan muhtıra şöyledir:

“Muhtıra: Veli-i ni'met bî-minnetimiz Padişah-ı mearif-perver ve şehinşâh-ı adalet-güster, şerf-bahş-ı serir-i Osmanî el-Gazi Sultan Abdülhamit Hân-ı sânî Efendimiz hazretlerinin asr-ı humâyûn-i şâhâneleri ma'şer-i celîlesine bir ilâve-i cemîle olmak üzere bu def'a Dersaadet ile bilâd-ı selâsede kâ'in bi'l-cümle kütüphaneler teftiş ve mua'yene ettirilerek bunların suret-i sahihede birer kıt'a defterinin tertib ve tanzimi hususi, cânib-i nezaret-i celile-i me'ârifden bu bend-i keminelerine emr ü irâde buyurulmuş olmağla bi-lutfihi te'âlâ teberruken ve teyemmünen cedd-i emced hazret-i şahriyârı firdevs-i âşiyân Gâzi Abdülhamit Hân-ı evvel tâbe- serâhu hazretlerinin kütüphane-i şeriflerinden îfâ-yı vazifeye bede' ve mübaşeret olunup teftiş ve mu'ayene me'murları tarafından verilen ma'lumat üzerine tahkikât-ı muktezaya bi'l- icra müe'llifât-ı mevcûdenin ba'zı evsâf-ı mümeyyezeleriyle adet ve ünvanlarını mübeyyin ve mü'ellif ve mütercimlerinin isim ve şöhretleriyle beraber dest-rest olunabilenlerin tarih, te'lif ve vefatlarını müştemil münakkah bir kıt'a defter vucuda getirilerek erbâb-ı ilm ve mütâla'aya mûcib-i istifade olmak üzere nezâret-i müşarünileyha tarafından tabı' ve temsil edilmiş olduğu gibi diger kütüphanelerin dahi bu minvâl üzre birer kıt'a defterlerinin bi't-terdib tabı' ve neşri musammem bulunmuştur. Ve billahi't-tevfik. Teme. Müdir-i mekâtib-i Rüştiye Selim Sâbit.”

Devr-i Hamidî Fihristleri :

1- Defter-i Kütüphane-i Amca Hüseyin Paşa , İstanbul 1310, 60 sayfa; a) Amca Hüseyin Paşa, s.1-49; b) Seyyid Nazif Efendi, s. 50-60.

2- Defter-i Kütüphane-i Âşir Efendi, Dersaadet 1306, 193 sayfa; a)Reisül küttab Mustafa Efendi, s.1-97; b) Şeyhulislam Mustafa Âşir Efendi, s.98-147; c) Hafit Efendi, s.148-189; d) Hafit Efendi eki, s. 189-193.

3- Defter-i Kütüphane-i Ayasofya , Dersaadet 1304, 387 sayfa.

4- Defter-i Kütüphane-i Beşir Ağa , İstanbul 1303, 61 sayfa; a) Beşir Ağa, s.1-58; b) Nurettin Ağa, s. 59-60.

5- Defter-i Kütüphane-i Beşir Ağa , İstanbul 15 sayfa.

6- Defter-i Kütüphane-i Çelebi Abdullah Efendi , Dersaadet 1311, 41-4 sayfa

7- Defter-i Kütüphane-i Çorlulu Ali Paşa , İstanbul 1303, 35 sayfa.

8- Defter-i Kütüphane-i Damat İbrahim Paşa , Dersaadet 1312, 87 sayfa.

9- Defter-i Kütüphane-i Düğümlü Baba , Dersaadet 1310, 47 sayfa.

10- Defter-i Kütüphane-i Esad Efendi , İstanbul, ts., 342+1 sayfa.

11- Defter-i Kütüphane-i Camii- Şerif Eyüp , İstanbul, ts., 1311, 23 sayfa.

12- Defter-i Kütüphane-i Fatih , İstanbul, 1-381+59 sayfa; a) Fatih s.1-381; b) İbrahim Efendi, s.1-59.

13- Defter-i Kütüphane-i Feyzullah Efendi ve Şeyh Murat ve Kalkandelenli İsmail Ağa , Dersaadet 1310, 79 sayfa; a) Feyzullah Efendi, s.1-27; b) Kalkandelenli İsmail Ağa, s.28-41; c) Şeyh Murat (Darülmesnevi), s.42-79.

14- Defter-i Kütüphane-i Hâlet Efendi , Dersaadet 1312, 98 sayfa; a) Hâlet Efendi, s.1-70; b) Hâlet Efendi eki, s.71-96.

15- Hamidiye Kütüphanesinde Mahfuz Kütüb-i Mevcudenin Defteridir , İstanbul 1300, 153+1 sayfa; a) Hamidiye, s.1-100; b) Lala İsmail, s.101-152.

16- Bahriye Nazırı Hasan Hüsnü Paşa Kütüphanesi Fihristi , 50 sayfa.

17- Defter-i Hekimoğlu Ali Paşa Kütüphanesi , Dersaadet 1311, 72 sayfa; a) Hekimoğlu s.72; b) Hekimoğlu Camii s.1-12.

18- Defter-i Kütüphane-i Hüsrev Paşa , İstanbul, ts., 78 sayfa.

19- Defter-i Kütüphane-i İsmihan Sultan , Dersaadet 1310, 40 sayfa.

20- Defter-i Hüsameddin Efendi Kütüphanesi , İstanbul 1316, 32+1 sayfa; a) Kara Çelebizâde Hüsameddin Efendi, b) Nakşidil Sultan.

21- Kılıç Ali Paşa Kütüphanesi Defteri , Dersaadet 1311, 92-1 sayfa.

22- Defter-i Kütüphane-i Laleli , Dersaadet 1311, 382 sayfa.

23- Mahmut Paşa Medresesi Kütüphanesi ve Rüstem Paşa Kütüphanesi Defteri , Dersaadet 1311, 72+2 sayfa; a) Mahmut Paya, s.1-26; b) İzmirli Mustafa Efendi, s.27-34; c) Rüstem Paşa, s.35-47; d) Yusuf Ağa, s.48-72.

24- Defter-i Kütüphane-i Mihrişah Sultan , Dersaadet 1310, 76 sayfa.

25- Defter-i Kütüphane-i Selimiye , Dersaadet 1311, 74+1 sayfa.

26- Defter-i Kütüphane-i Medrese-i Servili , Dersaadet 1311, 33+1 sayfa.

27- Defter-i Kütüphane-i Süleymaniye , Dersaadet 1310, 111 sayfa.

28- Çarşambada Şeyhülislam Esad Efendi Medresesi ve Yeni Medrese ve Mehmet Ağa Camii Kütüphaneleri Defteri , Dersaadet 1310, 30-1 sayfa; a) Şeyhülislam Esad Efendi, s.1-11; b) Mehmet Ağa Camii, s.12-20; c) Yeni Medrese, s.21-30.

29- Aksaray Valide Camii Şerifi Kütüphanesi Defteri , Dersaadet 1311, 69+2 sayfa.

30- Defter-i Kütüphane-i Yahya (Tevfik) Efendi , Dersaadet 1310, 47+1 sayfa.

31- Yeni Cami Kütüphanesinde Mahfuz Kutub-ı Mevcûdenin Defteridir , 103+1 sayfa; a) Yeni Camii, s. 1-76; b) Turhan Valide Sultan, s.77-101; c) Muallim el-Hac Mustafa Efendi, s.102.

32- Defter-i Kütüphane-i Damatzâde Kazasker Mehmed Murat , Dersaadet 1311, 170 sayfa; a) Murat Molla, s.1-148; b) Mehmed Murad, s.150-161; c)Mehmed Arif, s.162-170; d) Gelibolulu Tahir, s.172-179.

33- Defter-i Kara Mustafa Paya ve Musalla Medresesi ve Hekimoğlu Camii ve Kuyucu Murat Kütüphaneleri , Dersaadet 1310, 62 sayfa; a) Kara Mustafa Paşa, s.1-36; b) usalla Medresesi, s.37-54; c) Hekimoğlu Camii, s.55-58; d) Kuyucu Murat Paşa, s. 59-62.

34- Defter-i Kütüphane-i Atıf Efendi , Dersaadet 1310, 194 sayfa.

35- Defter-i Kütüphane-i el-Hac Selim Ağa , Dersaadet 1310, 134 sayfa.

36- Defter-i Kütüphane-i Emir Hoca Kemankeş , İstanbul 66+11+1 sayfa; a) Kemankeş, s. 1-49; b) Nurbanu Sultan, s.50-63; c) Yakup Ağa, s.64-66.

37- Köprülüzâde Mehmed Paşa'nın Kütüphanesinde Mahfuz Kutub-ı Mevcudenin Defteri , 248 sayfa; a) Köprülüzâde Mehmed Paşa, s.1-136; b) Fazıl Ahmed Paşa, s.137-178; c) Mehmed Asım, s.179-246.

38- Nuruosmaniye Kütüphanesinde Mahfuz Kütüb-i Mevcudenin Defteridir , İstanbul ts., 1-338 sayfa.

39- Defter-i Kütüphane-i Ragıp Paşa , İstanbul 1310, 176 sayfa.

40- Defter-i Kütüphane-i Veliyyüddin , İstanbul 1304, 286 sayfa.

41- Kütüphane-i Umumî Defteri , İstanbul 1300.

2- Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu Serisinden Çıkan Süleymaniye Kütüphanesi Yazmaları İle İlgili Kataloglar :

1- Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu 2 , Ankara 1980, 266 sayfa; a) Giresun Yazmaları (Süleymaniye Kütüphanesi'nde) s. 1-221; b) Ordu Yazmaları, s.223-248; c) Rize Yazmaları, s.249-266.

2- Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu 1 (34) , Ankara 1981, 188 sayfa.

3- Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu 3 (07) , İstanbul 1983, 480 sayfa; a) Antalya-Elmalı İlçe Halk Kütüphanesi, s.1-230; b) Antalya-Tekelioğlu Yazmaları (Süleymaniye Ktp.de), s.236-480.

4- Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu 4 (07) , İstanbul 1984, 320 sayfa. Antalya- Tekelioğlu Yazmaları (Süleymaniye Kütüphanesi'nde).

5- Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu 5 (07) , İstanbul 1984, 367 sayfa. Antalya – Tekelioğlu Yazmaları (Süleymaniye Kütüphanesi'nde).

6- Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu 3 (34) , Ankara 1987, 234 sayfa. Amca-zâde Hüseyin Paşa ve Hekimbaşı Musa Nazif Efendi Yazmaları (Süleymaniye Kütüphanesi'nde).

7- Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu 4 (34) , Ankara 1994, 694 sayfa; Mustafa Âşir Efendi Yazmaları (Süleymaniye Kütüphanesi'nde).

3- Süleymaniye Kütüphanesinin Yazmalarını da İçerisinde Bulunduran Kataloglar

1- Prof. Dr. Günay Kut, Tercüman Gazetesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu I , İstanbul 1989, 14+412 sayfa.

2- İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Tarih-Coğrafya Yazmaları Katalogları , 1943-1962, 909 sayfa.

3- İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu ,

    3-1- İstanbul 1947, 219+16 sayfa,

    3-2- İstanbul 1959, 552 sayfa,

    3-3- İstanbul 1965, 553-934 sayfa,

    3-4- İstanbul 1969, 935-1080 sayfa.
4- İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Hamseler Kataloğu , İstanbul 1961, 7+195 sayfa.

5- Cevdet Türkay, İstanbul Kütüphanelerinde Osmanlılar Devrine Ait Türkçe, Arapça, Farsça Yazma ve Basma Coğrafya Eserleri Bibliyografyası , İstanbul 1958.

6- M.Şahidi Örnek, Süleymaniye Kütüphanesi Türkçe Mesnevi Yazmaları Kataloğu (Tez), 1974, 16+211 sayfa.

7- Ahmet İmdat Salihoğlu, Süleymaniye Umumi Kütüphanesindeki Âdâb ve Siyasete Dair El Yazmaları (Tez), 1980, 5+103 sayfa.

8- Mehmet Toprak, Süleymaniye Kütüphanesindeki Mezhepler Tarihi ile İlgili Eserlerin Tanıtımı (Yüksek Lisans Tezi), 71 sayfa.

9- Nezihe Seyhan, Süleymaniye Kütüphanesindeki Minyatürlü Yazma Eserlerin Kataloğu , 1991, 943 sayfa.
-----------------------------.   
(Kaynak: Nevzat Kaya (Süleymaniye Kütüphanesi Müdürü): Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Eserleri. Vakif Medeniyeti, Vakiflar Dergisi Özel Sayisi. 2006. http://acikerisim.fsm.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11352/761/Kaya.pdf?sequence=1

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder