AKILLI İKNA
Bülent Ağaoğlu
İstanbul, 12.04.2020
İnsanlara
zarar veren yanlış davranışlarını değiştirmeleri için ikna etmek sigaranın
örnek olarak verildiği ABD uygulamasını içeren bir yazı okumuş fakat burada
geçen önemli cümleleri not etmemiştim. Sonra çok pişman olup webde birçok arama
yaptım. Fakat aradığımı bulamadım.
Hatta
ABD’de ilgili kuruluşlarla yazışmayı da düşündüm.
2016
senesinde hazırladığım bu doküman üzerinde yeniden çalışırken (12.4.2020) "ikna
edici iletişim" disiplini ile tanıştım. Çok çarpıcı yaklaşımlarla,
bilgilerle karşılaştım…
1
ABD’DE SİGARA ALIŞKANLIĞININ ENGELLENMESİ KONUSUNDA WEBDE
YAPTIĞIM ARAMALAR (2016)
us
department of health and human services cigarettes
tobacco
site:www.hhs.gov
abd
insanlar sigara içmemeye nasıl ikna edildi / How to convince the US people were
smoking
Motivating
and Helping Smokers to Stop Smoking. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1494968/
How to
convince the US people were smoking success
Abd’de
sigarayı bıraktırma için uygulanan broşür, ilan yöntemleri
sigarayı
bırakmak için uygulanan ikna yöntemleri başarısız
sigarayı
bıraktırmak için uygulanan ikna yöntemleri başarısız
sigarayı
bırakmak için uygulanan ikna yöntemleri kampanyalar başarısız
abd
sigara ikna başarısız
US
cigarette fails to convince
US
cigarette to convince
tobacco
fails to convince
ikna
konusu. ABD, sigara örneği
ikna ABD, sigara
2
TÜRKİYE’DE SİGARA BIRAKMA KONUSUNDA BAZI YAYINLAR
Sigara bibliyografyası : 1888-2008 /.
[hazırlayan]: Cahit Uluer. — Y.y. : yayl.y.,. 2009?] ( stanbul : Orhan Copy).
366 s. ; 21 cm. Dizin vardır .
SİGARA BIRAKMAYI İKNA KONUSUNDA BAZI ALINTILAR
1
“Son bir
bilgi olarak; ABD'de yapılan demografik bir araştırmada 1965'te %42.4 olan
sigara içme oranı 1997'de %22.7'ye inmiştir. Ancak
psikiyatrik sorunları olan hastalarda bu oranda hiçbir olumlu değişiklik
olmamış ve tahminen 2000 yılı sigara tüketiminin %44,3'ü ruhsal sorunları
olanlar tarafından tüketilmektedir (Lesser ve ark.).
Bu
amaçla sigara bırakmak için; konuşma ve bilgilendirme, hipnoterapi ve bilişsel
- davranışçı terapi çok etkilidir. Genel olarak sigarayı gerçekten bırakmaya
ikna olmuş ve arzu eden kişilerde 5-6 seansta tekrar başlamamak üzere sigara
bırakılabilmektedir.” http://www.hipnopsikoterapi.com/sigara.html
2
“Avustralya'da
uygulanan ve Dünya Sağlık Örgütü'nün tavsiye ettiği kara paket uygulamasından
henüz fayda sağlandığına ilişkin bir veri olmadığı” . http://www.sabah.com.tr/yasam/2016/04/24/tiryakiye-pozitif-mesajli-ikna
3
“Sigarayı
Bırakmak Mümkün:
Araştırmalar
sigara içenlerin % 90'ının sigarayı bırakmak istediklerini fakat bunu
başaramadıklarım göstermektedir. Uyandıktan hemen sonra sigara içenler,
hastayken sigara içenler, sigaradan uzak duramayanlar, sabahları daha fazla
sigara içenlerin ciddi derecede bağımlılığı vardır ve bu kişiler sigarayı
bırakmakta zorlanırlar. Sigarayı bırakanların %70'i ilk ayda tekrar kullanmaya
başlarlar. Sigarayı bırakmış olanların dörtte birinden azı, ilk girişiminde
bunu başarmıştır. Sigarayı kalıcı olarak bırakanların çoğu bunu başarmadan
önce 3-4 kez bırakmayı deneyip yeniden
başlamışlardır. Güzel haber şu ki, sigarayı bırakmaya çalışıp bırakamamak her şeyin sonu değildir. Neden
başarısız kalındığından ders alarak bunu başarıncaya kadar tekrar tekrar gayret
etmek gerekir. Araştırmaların
verdiği başka iyi bir haberde de, Amerikada sigara içen kişilerin yaklaşık
%45'inin sonunda sigarayı bırakabilmesidir.” http://www.goguscerrahisi.com/Sigara2.html
4
“İnsanlar
çoğu durumda, genel doğruların kendileri için geçerli olmadığını düşünür ve
kendilerini bir istisna olarak görürler. Tiryakilerin çoğu, sigara içmenin
zararlı olduğunu kabul ederler ama sigaranın kendilerine “dokunmadığını”
düşünürler. İnsanları ikna etmek için konuyu onların özeline indirmek
gerekir. İnsanlara onlardan özel olarak neler beklediğimizi anlatmak, bunu
nasıl başaracaklarını onlarla birlikte planlamak, birlikte bir program yapmak
gerekir. Kişiselleşmiş, birey düzeyinde somutlaşmış öneriler daha ikna edici
olur.
İnsanlar kendi mevcut inançlarına ters gelen her öneriye refleks
olarak tepki gösterirler. Bu yüzden bir insanı etkilemek için onun inanç ve
değerlerini bilmek ve bunlara saygılı olmak gerekir. Hiç kimse kendi
inançlarına saygı duymayan birisinin söylediklerine kulak vermez. Bu yüzden
iknanın birinci adımı, insanların inanç ve değerlerine saygı göstermektir.”
“İkna
edilecek kişiye başrolü vermek: İnsan dünyaya bakarken kendini merkeze koyar.
Güneş bizim için doğar, dünya bizim için döner. Hiç kimse günlük hayatını
yaşarken bir bilim insanı mantığıyla yaşamaz. Bu nedenle bir öneri ne kadar değerli olursa olsun, söz
konusu durumda gerçek kahramanın kendisi olduğunu bilmek ister.
İnsanlara bir ürün satmak için, başrolde onların olduğunu vurgulamak gerekir.
İster sigarayla mücadele olsun, ister bir ürün veya hizmet satmak olsun ya da
siyasi propaganda olsun, bu kural değişmez. Bu riyakarlık değil, gerçektir;
çünkü insanlara yapılan bütün tekliflerin kahramanı doğal insanların
kendileridir.”http://www.temelaksoy.com/ikna-etmenin-gizli-yollari/
5
“Sigara
paketleri üzerindeki uyarıların sigara tiryakilerini hiç etkilememesi de
Doğrulama Sapması’nın bir sonucudur. Birkaç yıl önce, ABD’de, yine fMRI
kullanılarak yapılan deneylerde, tiryakilerin bu
uyarıları okuduklarında, sigaradan değil uzaklaşmalarını daha fazla sigara
içmeyi arzuladıklarını kanıtlandı. (Martin Lindstrom)
Bir kişinin veya bir topluluğun
zihniyetini, mantık
yürüterek veya bilimsel kanıtlarla değiştirmeye çalışmak; çoğu kez
onların zihinlerinde arzu edilenin tam tersi bir düşünceyi perçinliyor. Çünkü
insan beyni her mantıklı açıklamaya kendi zekâsını ve yaratıcılığını kullanarak
kendi karşı fikrini oluşturma yeteneğine sahip. Çelişkili gibi görünse de bir
insanın görüşünü mantıkla yıkmaya çalışmak o görüşün söz konusu kişide daha da
sağlamlaşmasına yol açıyor. (Dünyada en adaletli dağıtılmış şey akıldır)”
6
“Örneğin; sigara içmek ile akciğer kanseri arasındaki ilişkiye
dayalı ileti bir doktor tarafından verildiğinde başkasına oranla çok daha
etkili olacaktır.
Bir süre sonra alıcı durumundaki insanlar kaynağın kim olduğunu unutabilirler
ancak başlangıçta sahip oldukları olumlu veya olumsuz tutum birkaç hafta sonra
da aynı özelliği taşımaya devam edecektir. Yukarıdaki sigara örneğini buna uygulamak
gerekirse, iletiden şu veya bu şekilde etkilenen alıcı bir-iki hafta sonra bile
bu iletinin bir doktor tarafından verildiğini hatırlamayabilirler. Ancak sigara
içmek ve neden olduğu akciğer kanseri bağlantısına karşı geliştirilen tutumu
alıcılar aynı yoğunlukta benimsen durumda olabilir. Bu
ise uzmanlığa dayalı saygının iknadaki önemini göstermektedir. Kaynağın
saygınlığı ne kadar yüksekse inanılırlığı da o denli çok olacaktır.
Kaynağı inanılır yapan ikinci özellik de güvenilirliktir” http://www.azanadolu.edu.az/images/Dersler/PDF/E-KITAP/Acik_oyretim_fakultesi/Halka_ilishkiler_ve_tanitim_onlisans_programi/3_yariyil_dersleri/ikna%20edici%20iletishim.pdf
7
“Bir
başka araştırmacı olan Sargant ise konuyla ilgili çalışmalarında grafik
örnekleri vermiştir. Onun yaptığı bir vurgulamaya göre ikna edici faaliyetlerin
çoğunda makbule geçen ve kabul gören ahlaki değerler dikkate alınabilir.
Örneğin; devlet belki de birtakım yaptırımlar ve kurallarla reklamlarda baştan sona
insanları sigara içmemeye özendirmeyi deneyebilir. Ancak herşeye rağmen
toplumda sigara içme eğilimleri sürebilir, hatta artabilir. Bu ise, ikna sorununa ve iknaya karşı koymaya sadece
soyutlama biçimi olarak bakılmaması gerektiğini ortaya çıkarır.” http://www.azanadolu.edu.az/images/Dersler/PDF/E-KITAP/Acik_oyretim_fakultesi/Halka_ilishkiler_ve_tanitim_onlisans_programi/3_yariyil_dersleri/ikna%20edici%20iletishim.pdf
8
“Kuram,
insan davranışına belli zorlama ya da koşum takımları tarafından rehberlik
edildiğini ve bunların arasında en önemlisinin tutumlar olduğunu iddia etmektedir.
Böylece, eğer bir iknacı alıcının tutumlarını değiştirebiliyorsa, davranış ta
bir değişimle sonuçlanır. Örneğin, sigara içmeye karşı olumlu bir tutumu
olumsuz bir tutuma çevirebilirsem (sağlıksız, pahalı ve pis bir şey), alıcı
sigara içmekten vazgeçerek davranışını değiştirebilir. Şu durumda araştırma
için soru oluşur: İkna edici süreç için hangi faktörler insanların tutumlarını
değiştirmede en önemlidir?” http://www.azanadolu.edu.az/images/Dersler/PDF/E-KITAP/Acik_oyretim_fakultesi/Halka_ilishkiler_ve_tanitim_onlisans_programi/3_yariyil_dersleri/ikna%20edici%20iletishim.pdf
9
“Öğrenme
Kuramı’nı geliştiren, Albert Bandura kişiliği oluşturan faktörleri çevre,
davranış ve kişinin psikolojik süreçleri olarak görmekte ve bu psikolojik
süreçlerin görüntüleri ve insanın dili kullanmasını belirlediğini
belirtmektedir. Sosyal öğrenme kuramı daha sonra
kitle iletişimi ile ilişkilendirilerek özellikle uyuşturucu, alkol ve sigara
karşıtı kampanyaların insanlara benimsetilmesinde de kullanılmıştır” http://www.azanadolu.edu.az/images/Dersler/PDF/E-KITAP/Acik_oyretim_fakultesi/Halka_ilishkiler_ve_tanitim_onlisans_programi/3_yariyil_dersleri/ikna%20edici%20iletishim.pdf
10
“Öncelikle,
sizin öğüdünüzü tutması için bireyin ya da kitlenin yeteneği ile amaçlarınızın
uygun olup olmadığını kendinize sorun. Eğer onlardan sigarayı bırakmalarını
istiyorsanız, bunun onlar açısından daha kolay olması için önce böyle bir
yöntemi uygulamanız daha iyi olacaktır. Sigarayı bırakmalarında onlara yararlı
ipuçları öneren broşürler verebilirsiniz. İkna edeceğiniz kişilerin ruh halini
anlamaya çalışın – yönetici, satış gücü veya iş görüşmecisi. Olası ruhsal durum
nedir? Rahatlamış olabilecekler mi?
Şüphelere
mi sahip olacaklar? Anlatımlarınızın içine bunları alın ve işlevini yerine
getirmesi için mesajınızı tasarlayın.
Bir kere, hedef grubunuz ve üyelerinin sizin
konunuz için nasıl düşündüğünü bilmelisiniz ki, mesajınızı biçimlendirebilesiniz.
Biçimlendirme sürecinde birçok adım vardır. İlk olarak mesajınızı en yararlı
şekilde düzenlemeye ihtiyacınız vardır. İnsanların, iyi düzenlenmiş mesajları
hatırlaması daha kolaydır.” https://docplayer.biz.tr/62611095-T-c-anadolu-universitesi-yayini-no-2508-acikogretim-fakultesi-yayini-no-1479-ikna-edici-iletisim.html
11
“Görsel
Kanıt
Otomobilde,
emniyet kemerinin kullanımının arttırılmasını amaçlayan bir ikna faaliyetinde;
kemer kullanıldığında ve kullanılmadığındaki etkiyi
gösteren bir görsel; sözlerden daha etkili olacaktır. Sigara karşıtı
sunumda, görsel-işitsel materyaller ile kanserli akciğer dokuları gösterilebilir.
Sigara bağımlısı, temiz beyaz bir dokuya sigara dumanını üfleyerek ve nikotinin
geride bıraktığı lekeyi gözlemleyerek katılım sağlanabilir.” http://www.azanadolu.edu.az/images/Dersler/PDF/E-KITAP/Acik_oyretim_fakultesi/Halka_ilishkiler_ve_tanitim_onlisans_programi/3_yariyil_dersleri/ikna%20edici%20iletishim.pdf
12
“Örneğin
sigara içenlere yönelik yapılan ve korku içeriği bulunan kampanyalar kanser
gibi olumsuz bir sonucu algılatmaktadır” http://www.azanadolu.edu.az/images/Dersler/PDF/E-KITAP/Acik_oyretim_fakultesi/Halka_ilishkiler_ve_tanitim_onlisans_programi/3_yariyil_dersleri/ikna%20edici%20iletishim.pdf
13
“Bugün
yapılan birçok sigarayı bıraktırma ve sigaradan uzak tutma kampanyası,
sigaradan mağdur olan insanları göstererek, insanların içindeki bu korkudan
hareket etmektedir.” http://www.azanadolu.edu.az/images/Dersler/PDF/E-KITAP/Acik_oyretim_fakultesi/Halka_ilishkiler_ve_tanitim_onlisans_programi/3_yariyil_dersleri/ikna%20edici%20iletishim.pdf
14
14
Pozitif
mesaj konulu bir yayın taraması.
15
Yanlış
Davranışları Değiştirmek İçin Pozitif Mesajın Büyük Önemi. https://bulentagaoglu.blogspot.com/2020/04/yanlis-davranislari-degistirmek-icin.html
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder