CONRAD GESNER’İN “BIBLOTHECA UNIVERSALIS” ADLI
KAYNAKÇASINDAKİ ESERLERE İLİŞKİN AÇIKLAMALARI HAKKINDA BAZI SORULAR
(1545’te
Zürih’te yayınlanan kaynakça 12 bin kitap içeriyordu)
Bülent
Ağaoğlu
İstanbul,
6.4.2020
BAZI SORULAR:
·
“BIBLOTHECA UNIVERSALIS” kitabı (1545) kapsamında yer alan “her bir
künye ve açıklaması” için kaç satır verildiğinin adet olarak belirtildiği bir
tablo hazırlanıp yayınlanmış mıdır…
·
Künyeye
ilave olarak yazılanlarda yazarın değerlendirmeleri kaynakçada toplam kaç kitap
için sözkonusudur.
·
Eserin
kaynakça özelliğine ilaveten açıklamalı olması hakkında makaleler yayınlanmış
mıdır
·
Bazı
künyelere ilave olarak, anılan eserin içindekiler sayfası aynen mi verilmiştir.
·
Eserde
yer alan künyeler bir veritabanına depolanmış mıdır
·
Depolanmışsa
bu veritabanı webde açık olarak yayınlanmış mıdır
·
Conrad
Gesner’in eserdeki büyük emeği hakkında değerlendirmeler, nitelemeler içeren
cümleler, paragraflar bir dokümanda derlenmiş midir
·
Eserde
değerlendirmeler, açıklamalar ne orandadır, tespit edilmiş midir, ölçülmüş
müdür
“AÇIKLAMALAR, DEĞERLENDİRMELER, YORUMLAR” KONULU BAZI ALINTILAR:
1
“Gesner
both cites the published editions he knew about and in many cases gives credit
to authors for their unpublished or unfinished works, even
for works that were known to hace been projected”. https://tinyurl.com/tzqv2kw
2
“In 1545
Gesner published his Bibliotheca universalis, the first bibliography of its
kind, listing about 1,800 authors alphabetically with the titles of their
works, annotations, evaluations, and comments on
the nature and merit of each entry.”. https://www.britannica.com/biography/Conrad-Gesner#ref233974
3
"Gessner excerpted savvily to emphasize the nature of each
work, its purpose, organization, and features (e.g. annotations, commentary, or
indexes), and added further assessments in his own voice.
In this
way Gessner offered direct insight into the contents and genre of the work and
the style of the author. Although Gessner did not discuss his goals in these
terms, his detailed information could benefit readers of many kinds. Those who
had good access to books could use the Bibliotheca to make informed choices
among them, while others could use Gessner’s work as a substitute for accessing
the books directly. But all this material was excised when the Bibliotheca was
expanded and imitated in later works of bibliography, starting in 1551.
Gessner’s capacious practice of bibliography made the result larger and more
expensive than a narrower focus on author, title, and publication/location
details which became the norm." https://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/695140?mobileUi=0
4
“The
work attempted to be an exhaustive survey of known writing in Latin, Greek, and
Hebrew, and included approximately three thousand authors [4] The authors’
forenames were listed alphabetically according to mediaeval usage, with a
reverse index of their surnames.[5][1] It was intended as an index by subject
of all known authors. Gessner listed the writers together with the titles of
their works, short biographies, and publication details including place of
printing, printers and editors. He added his own
annotations, comments, and evaluations of the nature and merit of every entry.[6]
It included about twelve thousand titles.[7][4][5][1]”. https://en.wikipedia.org/wiki/Bibliotheca_universalis
[(6)
nolu dipnot: .] ** (6) Anzovin & Podell 2000, p. 68: Anzovin, Steven; Podell, Janet (2000). Famous First Facts, International
Edition: A Record of First Happenings, Discoveries, and Inventions in World
History. H. W. Wilson Company.ISBN 978-0-8242-0958-2.
[Eser, Latince, Yunanca ve İbranice olarak bilinen yazının kapsamlı bir
araştırması olmaya çalıştı ve yaklaşık üç bin yazar içeriyordu [4] Yazarların
soyadları, soyadlarının ters indeksiyle ortaçağ kullanımına göre alfabetik
olarak listelenmiştir. [5 ] [1] Bilinen tüm yazarların konularına göre bir
indeks olarak tasarlanmıştır. Gessner, yazarları eserlerinin başlıkları, kısa
biyografileri ve basım yeri, yazıcılar ve editörler dahil yayın detayları ile
birlikte listeledi. Her girişin doğası ve değeri hakkında kendi ek
açıklamalarını, yorumlarını ve değerlendirmelerini ekledi. [6] Yaklaşık on iki
bin başlık içeriyordu. [7] [4] [5] [1]. https://en.wikipedia.org/wiki/Bibliotheca_universalis
5
“Gessner’in
tekniğinde, ansiklopedik bir yöntem kullanılmaktadır.
Bu açıdan listelenen kitap, alıntılar, kitapla ilgili bilgileri ve yorumlarını
da kısaca
içermektedir. Bu da kitabın içeriği hakkında bilgiyi sunması ile olmaktadır. Kitabın
aslını görmeden bu bilgileri derlemek zamanının koşullarında çok zordur.
Gessner, bibliyografyasının önsözünde, kitapların kafa karıştırıcı ve zarar
verici şekilde bolluğundan bahsetmektedir (Blair, 2003:11). Bu durum
bibliyografyaların sağlıklı bir metodoloji ile hazırlanmasını gerektirmektedir.
Gessner, kataloğunu hazırlarken, kitapçıların ve basımcıların kendi
kataloglarından ve kütüphanelerden yararlandığını da isim isim açıklamaktadır
(Gessner, 1548: 21). Hatta “cut-paste” yönteminin
ilk büyük kullanımının Gessner tarafından yapıldığı iddia edilmektedir.
Eserlerinin birçok yerinden doğrudan “handexemplar”5 olarak eklenen bölümler de
bulunmaktadır (Blair, 2003: 25-26).
Bununla
birlikte özellikle Johannes Trithemius’un “De scriptoribusecclesiasticis”
(1494) eserinden de çok fazla alıntılar da
bulunmaktadır (Nelles, 2006: 147)”. (Engin Cihad Tekin, 2020, sf.65.). https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/985724
6
Google:
"Bibliotheca Universalis" gesner
"own annotations"
7
“All of
this signals a very porous boundary between print and manuscript. Indeed,
Gessner suggested that even printed books could be cut up in a similar manner.
For this two copies of the text would be needed as after cutting up one page,
the other side could no longer be used. He raved that huge savings in labour
could be gained in this way. Such a practice could not have been all that
uncommon, and in all of this Gessner is surely describing the methods he himself
employed in compiling the Bibliotheca universalis. 50 The Renaissance culture
of the book which underlies Gessner’s “universal library” thus suggests a
cluster of attitudes towards print altogether distinct from those propounded by
Ong, Eisenstein, and others. Once we return printed books to the circuits of
authors, editors, printers, and readers who produced and used them, an entirely
different sense of the printed page emerges. There is apparently little
distinction to be made between Gessner the author and Gessner the reader. For
both, scissors ever at the ready, books were annotated, indexed, summarized,
copied, cut up, and re-arranged. While all of this was meant to aid in “fixing”
something in the memory, it was rooted in a very dynamic relationship with the
printed page.51”. https://www.academia.edu/4198093/Reading_and_Memory_in_the_Universal_Library_Conrad_Gessner_and_the_Renaissance_Book
8
Andre
Vieira de Freitas Araujo: Os 500 anos do pai da Bibliografia: da celebração ao
gesto bibliográfico de Conrad Gesner (2016-1516). Perspectivas em Ciência da
Informação, v.22, número especial, p.65-96, jul. 2017 65. https://www.researchgate.net/publication/320486268_Os_500_anos_do_pai_da_Bibliografia_da_celebracao_ao_gesto_bibliografico_de_Conrad_Gesner_2016-1516
9
“Gesner foi o primeiro a recomendar a
utilização de tiras para criar um índice alfabético: cada item a ser alfabetizado
seria copiado em um único lado do papel que seriam cortados em deslizamentos,
como vimos. Em um procedimento mais radical projetado para economizar o tempo e
esforço de copiar, Gesner recomendava sempre que possível cortar a passagem
diretamente do livro impresso (BLAIR, 2010).”.
10
“He also
wrote Bibliotheca Universalis (1545), which purported to contain summaries of
all the known books in Latin, Greek, and Hebrew.
The
tropical herb and shrub family Gesneriaceae is named after him.”. http://encyclopedia.kids.net.au/page/co/Conrad_Gessner
11
“Gessner
excerpted savvily to emphasize the nature of each work, its purpose,
organization, and features (e.g. annotations, commentary, or indexes), and
added further assessments in his own voice.”. https://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/695140?mobileUi=0
12
“However,
only two parts appeared: the first one, published in 1545, the Bibliotheca
universalis, sive catalogus omnium scriptorum locupletissimus, in tribus
linguis . ..6 contained entries for about 10,000 works by some 3,000 authors in
Greek, Latin, and Hebrew (the three "learned" languages) with brief
biographical notes, summaries of contents, critical annotations, and
in most cases also full bibliographic data, namely place of publication,
printer's name, year, number of pages or leaves, and format.”. https://www.ergon-verlag.de/isko_ko/downloads/ic_8_1981_1_c.pdf
13
“Annotation
is an added explanation or note besides the formal bibliographical description
or citation of the reference listed in catalogues, bibliographies and similar compilations.
The earlier practice sought to acquaint the reader more with the writer tending
to be any kind of an author-sketch. Johann Tritheim (1462-1516) and Conrad
Gesner (1516-1565) were the first bibliographers who introduced the concept of
annotation that contained information on the physical (bibliographic
description) as well as intrinsic (content/matter) characteristics of the item.
From then on, it became a general practice to insert annotation or descriptive
notes particularily in trade catalogues.”. https://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/85108/8/08_chapter%203.pdf
14
* Conrad
Gessner (1516-1565): İsviçreli doktor ve doğabilimci. 1545 yılında incelemiş
olduğu hayvan ve bitkileri sistematik olarak sınıflandırdığı "Bibliotheca
Universalis - Evrensel Bibliyografya" adlı bir bibliografik eser
hazırlamıştır. Bibliyografya 3000 yazarın 10.000'e yakın eseri île ilgili açıklamaları, değerlendirmeleri ve yorumları
ile birlikte alfabetik olarak listelemektedir. Sözü edilen eser, bu tür
bibliyografyaların ilk örneğidir. Conrad Gessner'in yapmış olduğu çalışma aynı
zamanda bilginin ve bilimlerin sınıflandırılması açısından da önemli bir
çalışmadır. 1548 yılında yapmış olduğu "Pandectarum Sive Partirionum
Universalium Conradi Gesneri Libri xxi" adlı çalışmada dünyanın her
yerinde yazılı ve belgelere geçmiş bütün bilgileri 21 başlık altında derlemeye
çalışmıştır. Ayrıca Bkz. Ana Britannica Ansiklopedisi 1987.Ana Yayıncılık ve
Sanat Ürünleri A.Ş. - Encyclopedia Britannica Inc.; Burke, Peter. 2001.
Bilginin Toplumsal Tarihi İstanbul: Türk Tarih Yurt Yayınlan, s.93; Breslauer,
B.H. and R. Folter. 1984. Bibliography, its History and Development. New York.
The Club, s.39. [ç.n.]. https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/bitstream/handle/11543/2359/200502784.pdf?sequence=1&isAllowed=y
15
“Bibliotheca universalis ve Appendix’i (ek)
üç bin yazarın toplam olarak on beş bin yapıtını inceler, çokluk bunların
özetlerini verir ve metinlerden parçalar sunar. Gesner arayıp bulduğu hemen
hemen tüm kitapları okumuş ya da görmüştür.”. İçinde: Malclés, Louise-Noëlle : Batı'da ve Türkiye'de kaynakça tarihi / Louise-Noélle Malclés,
Andrée Lhéritier, M. Türker Acaroğlu ; çeviren M. Türker Acaroğlu -- 1. bsk --
İstanbbul : İletişim, 2003 34.s.
16
“Bibliotheca Universalis, sive
Catalogus... is an alphabetical name catalog featuring 5031 authors of works
composed in the three Sacred Languages, namely Latin, Greek and Hebrew. The
catalog is organized alphabetically by first names of authors, but is
accompanied by a separate list organized by surnames (Sabba, 2012). It also presents a summary and extracts of the documents
listed.”. https://www.ergon-verlag.de/isko_ko/downloads/aiko_vol_15_2016_07_araujo_sabba_crippa.pdf
17
Blair,
Ann (2003) Reading Strategies for Coping with Information Overload,
ca.1550-1700. Journal of theHistory of Ideas 64(1) 11-28. https://dash.harvard.edu/bitstream/handle/1/3228379/blair%202003.pdf?sequence=2
18
19
"Cutting
and Pasting" gesner universalis * https://www.google.com/search?q=%22Cutting+and+Pasting%22+gesner+universalis&oq=%22Cutting+and+Pasting%22+gesner+universalis&aqs=chrome..69i57j33l2.12231j0j4&sourceid=chrome&ie=UTF-8
İNCELENMESİ GEREKEN BAZI YAYINLAR
20
21
“Reading and Memory in the Universal Library:
Conrad Gessner and the Renaissance Book.” Ars Reminiscendi: Mind and Memory in
Renaissance Culture. Ed. Donald Beecher and Grant Williams.
Pp. 147-169. Toronto, 2009.
22
23
24
25
26
27
“«Bibliotheca
Universalis» is the first attempt to create an international bibliography of
books printed in Greek, Latin and Judish, as well as biographical information
about authors and their writings. In total, he described about 15,000 books
belonging to almost five thousand authors. Over 12,000 books were systematized
according to 21 sections (pandects), which had more than 250 subject-thematic
headings. Particular attention is paid to the analysis of the bibliographic
language of «Bibliotheca Universalis».”. http://journals.tsu.ru//bibliosfera/en/&journal_page=archive&id=1618&article_id=35988
28
29
fotoğraf
var mı: 4 cilt yan yana?
30
EK
1
CONRAD GESSNER'İN “BIBLIOTHECA
UNIVERSALIS” ADLI KAYNAKÇASININ 4 CİLDİNİN DİJİTAL KOPYALARI
1/ 1545
Başlık: Bibliotheca Vniuersalis, siue Catalogus omnium
scriptorum locupletissimus, in tribus linguis, Latina, Græca & Hebraica :
extantium & non extantium, ueterum & recentiorum in hunc usque diem,
doctorum & indoctorum, publicatorum & in Bibliothecis latentium. Tigvri
: Apvd Christophorvm Froschouerum, Mense Septembri, Anno M. D. XLV.
Dijital kopyalar:
Eser 631 sayfa. Fakat 2 sayfada bir sayfa numarası verildiği için, dijital
görüntülerden baktığımızda (https://www.e-rara.ch/zuz/content/zoom/5080791 ) eser esasen 1308 sayfa.
2/ 1548
Ad lectores. Secundus hic Bibliothecae nostrae tomus est, totius
philosophiae & omnium bonarum artium atque studiorum locos communes &
ordines universales simul & particulares complectens. ...
Gessner, Conrad [1516-1565]
. Tiguri : excudebat Christophorus Froschouerus, anno 1548.
Description: [6], 374, [2] Bl. (letztes leer) : 34 cm (2°) : Ill.
[Dijital kopyada eserin görüntüleri 759 sayfa. Esere 2 sayfada bir sayfa
numarası verilmiş. Bu bakımdan yapraklarda son sayfa numarası “374”. BA notu]
Kitap hakkında bir makale:
3/ 1549
Başlık:
Partitiones theologicae : pandectarum universalium Conradi Gesneri liber
ultimus : Ad lectorem. Pandectis nostris sive secundo Bibliothecae tomo, cuius
libri XIX nuper editi sunt, sacrosanctam theologiam ... totius operis
colophonem hic adiungimus, medicinales etiam partitiones quae solae restant,
alias seorsim, si Deus annuerit, locupletissimas edituri. ...
Gessner, Conrad [1516-1565]
: Tiguri : Christophorus Froschouerus excudit, anno 1549. Description [8],
157, [1] Bl. (leer), [14] Bl. (letztes leer) ; 34 cm (2°)
[Sonda, sayfa numarasız olarak 26 sayfa indeks var. BA]
Kitap hakkında bir makale:
4/ 1555
Başlık: Appendix bibliothecae
Conradi Gesneri. Christophorus Froschoverus, 1555 - 210 sayfa
Dijital kopya:
[En son sayfa numarası 105.
Esere 2 sayfada bir sayfa numarası verilmiş. Dijital taramada toplam 249
sayfa var. BA]
-----------------.
Search for: Author, Collaborator = conrad gessner and
Any field = universalis * https://www.e-rara.ch/search?operation=searchRetrieve&query=%28dc.creator%3D%28conrad+gessner%29+and+cql.anywhere%3Duniversalis%29+sortBy+relevance%2Fdesc&startRecord=1&truncate=on
1574
Dijital kopya:
Gessner, Conrad [1516-1565] ; Simmler, Josias
[1530-1576] (Ed.)
Tiguri : Apvd Christophorvm Froschovervm, Mense Martio, Anno M. D.
LXXIIII
Description: 6 ungezählte Blätter, 691 Seiten, 41 ungezählte
Seiten ; 32 cm (2°)
Eserin
1574 tarihli dijital kopyası: https://archive.org/details/bibliotheca00gess/page/n4/mode/1up
[Eser
691 sayfa. Sonrasında ise sayfa numarası verilmemiş 34 sayfa indeks kısmı var.
BA notu].
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder