TEBDİZ PROJESİ
“KÜLTÜRÜMÜZÜN ZENGİN DÜNYASINA DAHA KOLAY VE DERİNLİĞİNE NÜFUZ EDEBİLMEK
İÇİN”
"TARİH VE EDEBİYAT METİNLERİ BAĞLAMLI DİZİN VE İŞLEVSEL SÖZLÜĞÜ"
2 Nisan 2017 Pazar
"Gazi
Üniversitesi hocalarından Prof. Dr. İsmail Hakkı Soyak, eski edebiyatımızdan
hareketle kültürümüzün zengin dünyasına daha kolay ve derinliğine nüfuz edebilmek için interneti mutlaka kullanmak gerektiği kanaatine vararak
arkadaşlarıyla birlikte kısa adı TEBDİZ olan bir proje geliştirmiş: “Tarih ve
Edebiyat Metinlerinin Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük Çalışması”." http://www.karar.com/yazarlar/besir-ayvazoglu/internet-ve-kulturumuz-3655
"İsmail Hakkı
Bey, çalışmanın ilk merhalesinde 13-19. yüzyıllar arasında yazılmış metinlerin
“bağlamlı dizin”ini hazırlamayı esas aldıklarını, daha sonra her türden tarihî ve edebî metinleri projeye dâhil ettiklerini, hatta başka disiplinlerde yer alan temel metinlerin de sisteme
girişine izin verdiklerini söylüyor. En önemli amaç, bu proje kapsamında,
Gazi Üniversitesi’nin desteğiyle hazırlanan programı kullanarak edebiyatımızın bütün metinlerini kuşatan kapsamlı bir sözlük
hazırlamak..." http://www.karar.com/yazarlar/besir-ayvazoglu/internet-ve-kulturumuz-3655
"Şu ana kadar 743 araştırmacının üye olduğu bu
sisteme 330 eser ve yaklaşık olarak dört
milyon kelime ve 600 bine yakın madde başı kaydı yapılmış. Her geçen gün bu sayının hızla
arttığını ve proje tamamlandığında yaklaşık yirmi milyon kelime ve iki
milyondan fazla madde başının sisteme kaydedilmiş olacağını düşündüklerini
belirten İsmail Hakkı Bey’in bir de müjdesi var: TEBDİZ, Türk Tarih Kurumu veri
tabanı bölümünde en üst sekmeye ilave edilerek araştırmacıların hizmetine
sunulmuş." http://www.karar.com/yazarlar/besir-ayvazoglu/internet-ve-kulturumuz-3655
"Amaç: Projenin amacı, 13-19. yüzyıllar
arasında ortaya konan manzum ve mensur eserlerden hareketle Türk edebiyatının
bağlamlı dizinini ve işlevsel sözlüğünü hazırlamaktır. Bu proje ile ilgili yüzyıllarda kaleme
alınmış metinlerinde geçen sözcüklerin, terkip ve ibarelerin anlamları, bağlamları
ortaya konacak; metinlerin kapsamlı bir dökümü yapılacaktır. Bu sayede edebi
metinlerin kelime kadrosuna ait frequence ve concordance gibi özellikler de
belirlenecektir. Bütün bu veriler sayesinde şairlerin üslupları
hakkında nesnel verilere ulaşılabilecek, sözcüklerin sözlüklerde yer almayan
anlam ve nüansları tespit edilebilecektir. Yapılacak çalışma sanal ortamda paylaşıldığında, herkesin ücretsiz
erişebileceği kapsamlı ve tarihsel bir sözlük
kullanıma hazır hâle gelmiş olacaktır. Proje ayrıca,
karşılaştırmalı üslûp çalışmaları için gerekli nesnel verileri araştırmacıların
istifadesine sunacaktır." http://www.edebiyatvakti.com/haber/tebdiz-sistemi-kullanima-acildi
"Gözgü kelimesinden hareketle metinbankası ve TEBDİZ gibi projelerin klasik edebiyat araştırmalarına neler
getireceklerini şöyle sıralamak mümkündür: 1. Yazılı kültürde kelimelerin kullanıldıkları yüzyıllar ortaya
çıkarılacaktır. 2. Kullanıldığı yüzyılın yanında birden çok anlamı olan
kelimelerin bu anlamlarını hangi yüzyılda kazandığı ortaya çıkacaktır. 3.
Sözlüklerde yer almayan birçok kelime artık bilinmezlikten kurtarılacaktır. 4.
Sözlüklerdeki anlamı yetersiz olan kullanımlar ortaya çıkarılacak, böylelikle
kelimelerin anlamlarına yenileri eklenebilecektir." http://dergipark.gov.tr/download/article-file/264659
"Bütün bunlar ne demek?
13. yy’dan başlayarak
günümüze kadar gelen süreçte kullanılmış olan 2Milyon kelimenin 20Milyon
örneğiyle bir tık uzağımızda olması demektir.
Sistemin ek-kök ayrımı
yapması, her eki ayrı ayrı ayırmasından dolayı “Dil Bilimi” çalışmaları daha
kolay yapılabilir hale gelecektir.
Sistemde kelimelerin
tarihsel süreçte hangi anlamlardan geçtikleri, ilk olarak hangi yy’da
kullanıldıkları, ilk kim tarafından kullanıldığı, hangi eserin neresinde
kullanıldığı vb. şeklinde araştırmalar basitçe yapılabilmekte.
Sistemde detaylı
çalışan bir arama sistemi mevcuttur. Bununla bir kelimenin yanında diğer bir
veya birkaç kelimeyi aratarak kaç defa yan yana veya aynı beyit içinde
kullanıldıklarının bilgisini alabilmekteyiz. Biz gönül ve dünya kelimelerini
aradık 16 farklı beyitte geçtiğini gördük.
Sistemin bu özelliği
sayesinde aylarca süren araştırmalar, divan taramalar artık bir tıkla
ulaşılabilecek duruma geldi."
"Sistem kullanıcılarına ne gibi faydalar sağlıyor?" http://www.klasikedebiyat.com/tebdiz-sistemi-acildi/
-----------------------------.
SORULARIMIZ
Bilgi teknolojisi
imkanları kullanılarak metinler üzerinde dünyada hangi projeler yapıldı; bunu
ne kadar biliyoruz… Bunların dokümünü veren yayınlarımız var mı?
Metinler üzerinde önde
gelen proje herhalde https://translate.google.com.tr/ olsa
gerek. (Hakkında: http://translate.google.com.tr/about/intl/tr_ALL/# )
Ülkemizde bilgi
teknolojisi imkanları kullanılarak metinler üzerinde hangi projeler yapıldı;
bunu ne kadar biliyoruz… Bunların dokümünü veren yayınlarımız var mı?
30.03.2017
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder